1. POCZĄTEK: Tematem mojej prezentacji jest omówić motyw wampira na podstawie literatury, filmu i obrazu. Pradawna walka człowieka z wampirem, toczy się nadal. Niezliczone legendy, przekazy ustne oraz świadectwa rozmaitych wydarzeń na przestrzeni wieków ożywiały oczywistą fascynację grozą, jaką zawsze budzą istoty, które postanowiły nie umierać. Na pozór wydają się one puste jak cień, podczas gdy dopiero my nadajemy im formę. Strach przed wampirami bierze się nie tylko z ludzkiej fantazji, lecz bardzo często jest oparty na poważnych źródłach i dokumentach. Krążą opowieści, że także obecnie zgłodniałe wampiry przebiegają samotne przedmieścia w poszukiwaniu ofiar, ale niekoniecznie te wysysające krew są najgorsze.
2.1 WAMPIR: Słowo wampir zostało stworzone z dwóch wyrazów: vam co oznacza krew i pir czyli potwór. Aby poznać lepiej postać wampira, przybliżę jego definicję: cytat. Ten krwiożerczy potwór nie jest ani arystokratą, ani uwodzicielem, tylko po prostu odrażającą istotą, która przedwcześnie odeszła, wybierając egzystencję wśród żywych. Na pozór jest to zwyczajny mężczyzna czy kobieta, posiadająca nieśmiertelność, choć mogą również dowolnie zmieniać swój wygląd. Jednakże owe stworzenia, zanim przeżyły swoją wielką przemianę, były po prostu ludźmi. Nie są ani żywe, na co wskazują zewnętrzne oznaki rozkładu ich ciała, ani martwe, gdyż ich dusze nocą odwiedzają i zabijają ludzi, a organizm, mimo rozkładu funkcjonuje przez setki, a nawet tysiące lat. Istnieją upiory, które nie wysysają ze swoich ofiar krwi, która jest esencją ich życia, gdyż wolą je okradać z cenniejszych wartości takich jak: młodości, miłości czy energia życiowa. Atakują zarówno ludzi, jak i bydło, a ich ofiary także zmieniają się w wampiry.
2.2 WYGLĄD: Stworzenia cieszące się wieczną młodością można ujrzeć zarówno w postaci ludzkiej, jak i groteskowo zniekształconej, stanowiącej kontrast pomiędzy ciałem ludzkim, a rozkładem pośmiertnym.
Posiada charakterystyczne cechy fizyczne takie jak:
długie paznokcie zagięte jak szpony,
bladą skórę, chyba, że pożywił się krwią, wtedy jest zaróżowiona,
wyostrzony wzrok i słuch drapieżnika,
martwe, hipnotyzujące spojrzenie,
ostre, szczurze kły,
przykry oddech przyprawiający o mdłości.
Tradycyjnym strojem wampira jest długa czarna peleryna, posiada też nadludzką szybkość i nigdy nie pokazuje się w pełnym świetle, co pomaga mu pozostać niezauważonym.
2.3 CHARAKTER: Psychologia wampira jest bardzo skomplikowana. Upiór robi wrażenie dobrze wychowanego i bardzo subtelnego mężczyzny z wielką charyzmą, której mało kto potrafi się oprzeć.
Jednakże psychicznie wampir jest:
nikczemny,
groźny,
potężny,
samotny,
całkowicie pozbawiony zasad moralnych,
obojętny na ludzką godność,
gardzący ludzkim życiem,
manipulujący umysłami ludzi,
intelektualistom,
zabójcą bez litości.
Jego największą umiejętnością jest wpływanie na wyobraźnię ludzi, aby ich zwabić i wykorzystać. Ponadto potrafi stać się niewidzialny albo zmieniać się w rozmaite zwierzęta.
2.4 HRABIA DRACULA: Zarówno Dracula historyczny, jak i ten powieściowy odgrywają taką samą rolę potwora i opiekuna równocześnie. Od dziecka uczono go, że o wiele lepiej, jeżeli naród boi się księcia, niż jeżeli kocha, co musiało potężnie wpłynąć na jego osobowość. Wład Dracula Palownik był wysokim starcem, bladym, zawsze ubranym na czarno, którego sława rozeszła się nie tylko po Rumunii, ale po całym świecie. Władca słynął z okrucieństwa i inteligencji, utworzył las wbitych na pal ludzi, który odstraszał najeźdźców. Jego zamek znajdował się w Transylwanii, posiadał liczne piwnice, łaźnie i izby tortur, w których książę mordował i zastraszał swój lud.
2.5 KTO MOŻE STAĆ SIĘ WAMPIREM? Największe szanse na to, żeby stać się wampirem, mają ludzie odmienni od reszty tacy jak czarownice, bezbożnicy, złodzieje, prostytutki, a także samobójcy.
2.6 PODBITE TERENY: Wampiry nie są zjawiskiem lokalnym. Odkryto, że posiadają one długą historię i własny rodowód. Słowiański wampir, wykazywał podobieństwa do innych stworów z Europy, które w każdej kulturze nazywały się inaczej. Zamieszkiwały one głownie dalekie osady na wschodzie Europy, na terenach pogranicza Węgier i Rumunii. Wampiry spotykano również na innych kontynentach.
2.7 WALKA Z WAMPIREM: Istnieje wiele możliwości rozpoznawania wampira, takich jak:
lęk przed słońcem, krzyżem czy czosnkiem,
skłonność do sypiania w trumnie,
potrzebuje asystenta,
wybiera na ofiary młode dziewice,
nigdy nic nie je,
nie może pokazywać się publicznie w świetle dnia.
Ludzie znaleźli wiele sposobów na uniknięcie zmiany osoby zmarłej w wampira, a także walki z powstałym już stworem:
woda święcona, krzyż i modlitwa reprezentują metody kościelne,
czosnek i tojad odstraszają wampiry swoim zapachem,
rozczłonkowanie wampira,
przebicie serca drewnianym kołkiem, podczas spoczynku stwora w trumnie,
spalenie ciała i wrzucenie popiołu do rzeki.
3.1 WYWIAD Z WAMPIREM: Czas rzeczywisty utworu to lata 70. w San Francisco. Louis, arystokrata z Luizjany, udziela wywiadu o swojej podróży przez życie i nieśmiertelność. Zmieniony w wampira przez ponurego Lestata, wiedzie egzystencję, którą nie do końca rozumie i nie akceptuje. Ten drapieżnik wiedzie wieczne życie: cytat.
3.2: Przedstawione w utworze postacie Louisa, Lestata i Claudii wykazują wiele różnic. Louis stał się wampirem w wieku 25 lat. Przez dłuższy czas był zauroczony swoim stwórcą, podziwiał go, mimo że mieli różne poglądy na temat życia ludzkiego: cytat. Pozostałość ludzkich uczuć sprawiła, że był wrażliwy i uległy, co spowodowało jego niechęć do swojego gatunku, z którym się nie utożsamiał. Na początku zabijał tylko zwierzęta, po odejściu od diety, zabijał ludzi szybko, gdyż nie sprawiało mu to przyjemności. Wampir poszukiwał swojego miejsca, którego nie mógł odnaleźć, oraz miłości i dobra u istot, które umarły za życia i nie posiadały skrupułów czyniąc zło świadomie. Jego towarzyszką była Claudia, jako dziecko wampir nie rosła fizycznie, natomiast umysłowo stawała się dojrzałą kobietą, o władczym charakterze i buntowniczych zapędach. Gardziła ludzką egzystencją, nie zdolna do żadnych ludzkich uczuć. Obydwoje odczuwali odrazę do swojego stwórcy Lestata. Był to wampir zakochany w zabawie ze swoimi ofiarami, co go podniecało. Podchodził do życia z obojętnością, uodpornił się na otaczającą go śmierć, bez szacunku dla życia ludzkiego umiał jedynie wykorzystywać wszystkich do swoich celów.
3.3: Książka, oprócz skrupulatnego wizerunku wampira, zawiera również wciągający opis powstawania tego intrygującego stwora: cytat.
4. ZMIERZCH: Postać wampira przedstawiona w światowym bestselerze Stephenie Meyer, znacznie różni się od brutalnego arystokraty Draculi, czy innych poprzednich przedstawicieli jego gatunku. Dzięki temu, że potwór jest wręcz wyidealizowany w postaci Edwarda Cullena, który chroni Bellę przed złem i kocha ją szczerą miłością. Saga cieszyła się ogromną popularnością w ostatnich latach, idealnie trafia w gust młodzieży. Akcja powieści toczy się w miasteczku Forks, gdzie główna bohaterka powoli wdraża się w fascynujący świat wampirów.
4.1: Wampiry w romansie są podzielone na dwie wyraźne grupy. Jedna z nich nazywająca się „wegetarianami”, żywi się tylko krwią zwierząt i nieco różni się od archetypu wampira utrwalonego w literaturze. Cullenowie jako główni przedstawiciele, żyją w luksusach, ale nie pojawiają się w kręgach arystokracji, lecz zwyczajnych, prostych ludzi. Są wrażliwi, mili, posiadają ludzkie uczucia, a egzystencja wśród ludzi sprawia im przyjemność. Żyją w grupie jak w prawdziwej rodzinie. Odróżniają się od ludzi takimi cechami jak:
nadludzka szybkość,
blada cera mieniąca się w słońcu jak diament,
lodowata skóra,
ich oczy zmieniają barwę z brązowej, gdy są spragnieni krwi, na miodową, gdy są już nasyceni,
niesamowita siła,
nie sypiają,
oraz są nieśmiertelni.
Największym osiągnieciem tej grupy wampirów, jest zdolność do wytrzymywania zapachu ludzkiej krwi.
4.2: Przedstawicielami drugiej grupy jest trójka wampirów ukazana jako bezlitosne, nieczułe i mściwe bestie. Na pierwszy rzut oka, mogą się niczym nie różnić od tej lepszej grupy ich gatunku, poza czerwoną barwą oczu, która świadczy o żywieniu się ludzką krwią. Jednakże te istoty, trzymają się z dala od ludzi, traktując ich tylko jak przekąskę. Najbardziej godnym uwagi wampirem z tej grupy jest James, zachłanny tropiciel, który jak opatrzy sobie zdobycz, nie poddaje się dopóki jej nie schwyta. Niestety na takową zdobycz obrał sobie bezbronną Bellę Swan. Victoria natomiast, jako jego ukochana, postanawia pomścić jego śmierć, bez względu na wszystko, co ukazuje, że potrafią oni nienawidzić równie mocno gatunek ludzki jak i niektórych przedstawicieli swojego gatunku.
5.1 ZMIERZCH FILM: Ekranizacja książki „Zmierzch” została nakręcona w 2008 roku, wywołując wielkie zainteresowanie. Uroda bohaterów przyciągała serca nastolatek, które szalały za oszałamiająco przystojnym Robertem Pattinsonem grającym Edwarda. Również nieprzeciętną urodą wyróżniała się Kristen Stewart grająca Bellę. W filmie są momenty smutne i radosne, klimat jest raczej tajemniczy i pociągający.
5.2: Wizerunek wampira jest godnym odzwierciedleniem postaci książkowej zarówno tych dobrych, jak i tych złych. Posiada te same cechy fizyczne jak i charakter, które na filmie są świetnie wyeksponowane.
5.3: Mimo tego iż film wiernie oddaje treść książki, można zauważyć między nimi pewne różnice.
jedną z nich jest miejsce gdzie Bella opowiada wampirowi, że wie kim on jest, gdzie w książce jest to scena w aucie, natomiast w filmie ich rozmowa w lesie,
podczas wizyty bohaterki w domu Edwarda, opowiada jej dokładną historię swojej rodziny, natomiast w filmie robi to bardzo pobieżnie,
film nie ukazuje zapewne wszystkich scen opisanych w książce, takich jak na przykład lekcja biologii z badaniem krwi, na której Edward się nie pojawił, a Bella zemdlała od zapachu krwi,
o atakach krwiopijców, które były świetnie ukazane w filmie, w książce nie było w ogóle mowy,
znanego jej od dziecka Jacoba, w książce Bella poznaje dopiero na plaży La Push,
w filie, bohaterka zastraszona przez Jamesa po prostu wyszła z hotelu, natomiast w powieści skrupulatnie zaplanowała każdy swój ruch.
6.1 VAN HELSING: Horror Van Helsing został nakręcony w 2004 roku. Główna akcja toczy się w Transylwanii, mieście zamieszkanym przez pierwszego wampira: Draculę. Postać tytułowa dzielnie dąży do zgładzenia potwora wraz ze swoim pomocnikiem zakonnikiem Carlem i księżniczką Anną, która pozostała ostatnią z rodu Valeriuszów. Nastrój filmu jest przepełniony tajemniczością i grozą. W filmie nie pojawia się tylko postać wampira jako nadludzkiego stwora, ale również wilkołaki, oraz Frankenstein.
6.2: Vladislawus Dracula jest synem diabła, z którym zawarł pakt po śmierci i aby żyć musi pić ludzką krew. Po wygnaniu przez ojca do fortecy otrzymał od diabła skrzydła, dzięki czemu mógł przyjmować dwie postacie: człowieka arystokraty i latającej strzygi z długimi kłami, ostro zarysowanymi rysami twarzy i grozą w oczach. Żyje w luksusach, chowa się przed całym światem, wszyscy się go boją, nawet jego oblubienice. Pragnie wskrzesić swoje kochane dzieci, które darzy ogromną troską, aby zachować gatunek. Jest nieśmiertelny, gdyż jego ciało ma zdolność do regeneracji, będzie żył wiecznie. Posiada hipnotyzujący wzrok, którym potrafi sparaliżować swoją ofiarę. Wampiry są żywymi trupami, ich dzieci nie żyją. Wykorzystując swoją przebiegłość, namawia człowieka do pomocy, w stworzeniu dla niego Frankensteina, który ma wskrzesić jego dzieci. Draculę mógł zabić jedynie wilkołak, czego dokonał Van Helsing. Po śmierci wampir obrócił się w proch, a jego dzieci zginęły wraz z nim. Towarzyszkami wampira są głownie 3 oblubienice. Strzygi są nagie, mają skrzydła, czerwone usta, kończyny zakończone ostrymi szponami i włosy takie jak u postaci kobiecej. Na ich twarzach maluje się chęć zabijania i krwiożerczy wzrok. Potrafią przybierać także pociągającą ludzką postać, odziane w długie suknie, o bladych cerach. Zabijają przeważnie w nocy i tylko po to, aby zaspokoić swój głód. Są bardzo szybkie, poruszają się z gracją jak nimfy, nie odbijają się w lustrze i chętnie wiszą do góry nogami, jak nietoperze. Rozpaczają nad losem swych martwych dzieci, których tak bardzo pragną. Chętnie piją krew pięknych kobiet, która je odmładza. Działają na nie typowe metody zabijania wampira jak święcona woda, wbicie kołka prosto w serce, krucyfiks, czosnek, odczuwają także strach przed słońcem. Po śmierci przemieniają się w ludzką postać i rozsypują się w proch.
7.1 WAMPIR OBRAZ: Motyw wampira w sztuce to rzadkie zjawisko, co może być spowodowane małą wiedzą na temat istot, które przez całe swe życie żyją w cieniu. „Wampir” jest jednym z najbardziej wstrząsających obrazów w sztuce europejskiej, który stał się jednym z najpopularniejszych i najczęściej reprodukowanych dzieł norweskiego artysty. Obraz oryginalnie został nazwany „Miłość i ból”, a jego dzisiejsza nazwa pochodzi od błędnej interpretacji poprzez Stanisława Przybyszewskiego, który był bliski osobie Edvarda. Munch w obrazach przekazywał swoją samotność, przygnębienie, a także lęk przed chorobą lub śmiercią.
7.2: Dzieło pod tytułem „Wampir” przedstawia kobietę obejmującą mężczyznę, co świadczy o kruchości i słabości mężczyzny, oraz o dominacji i chęci obrony swojego ukochanego przez kobietę, która go pragnie i pożąda. Osoby nie walczą ze sobą, mężczyzna nie próbuje uciec, również obejmuje kobietę, ale jest to pewien gest poddania się jej, utraty woli walki, możliwe nawet, że chęć śmierci. Wierzy, że w konsekwencji i tak stanie się częścią niej, stąd jego poświęcenie, umierając daje jej szansę i płyn, dzięki któremu ona będzie mogła żyć. Kobieta wraz z krwią wysysa jego miłość, pozostawiając jego wnętrze puste. Mężczyzna jest w objęciach rudowłosej kobiety jak szmaciana lalka, bezsilny i całkowicie oddany. Obraz utrzymany jest w ciemnych barwach, w których przeważa czerń, co kojarzy nam się ze smutkiem, śmiercią, które zawsze towarzyszą postaci wampira. W centrum obrazu znajduje się dwoje ludzi, natomiast za nimi nie ma już żadnych wyodrębnionych przedmiotów, czy postaci. Otacza ich ciemność, mrok, co podkreśla tajemniczość i grozę sceny.
8. KONIEC: Literatura romantyczna powieści grozy na temat żywych trupów, pojawiła się w XVIII i XIX wieku. W oryginalnych podaniach ludowych wampiry rzucają się na ofiarę, wydzielają z siebie obrzydliwy smród i otwierają ofierze pierś aż po gardło jak dziki zwierz. Nie ma w tym ani krzty romantyzmu, nie jest to żadne przeżycie rozkoszne, czy pociągające. W powieściach grozy wampir przyjmuje postać wysokiego, chudego, dobrze ubranego mężczyzny, cieszącego się powodzeniem u kobiet. Uwodzi swoje przyszłe ofiary za pomocą hipnotyzujących spojrzeń, subtelnych gestów i zabija je, gryząc w szyję. W ten sposób pospolite wampiry, które żywią się zwierzyną, piją mnóstwo alkoholu i rozsiewają cuchnący odór, zmieniły się w uwodzicieli o bladej twarzy, wytwornie ubranych we frak i muszkę. Taki wampir-arystokrata zdobywa większą sławę niż jego mniej ponętni przodkowie. W literaturze, mit wampira przetrwał do czasów współczesnych, chociaż różnie będzie przedstawiany.