WYKŁAD 2 17.04.2011r.

Temat: Sprawozdawczość finansowa sektora finansów publicznych.

Produktem końcowym rachunkowości są sprawozdania finansowe, przy czym zawierają one istotne informacje dotyczące sytuacji majątkowej, dochodowej, a także informacji uzyskiwanej w wyniku finansowym.

Jednostki sektora publicznego sporządzają sprawozdania finansowe, które obejmują:

• bilans,

• rachunek zysków i strat,

• zestawienia zmian w funduszu jednostki.

BILANS – jest to sporządzone w określonej formie prawnej dwustronne zestawienie środków gospodarczych (aktywów) i źródeł ich finansowania (pasywów).

Prawidłowo sporządzony bilans powinien zawierać następujące elementy:

• nazwę jednostki, która sporządza bilans,

• dzień sporządzenia bilansu jest to najczęściej 31 XII,

• wyszczególnienie wraz z kwotą wszystkich składników aktywów i pasywów,

• ustalenie sumy bilansowej

suma bilansowa = suma aktywów = suma pasywów

• miejscowość i datę sporządzenia bilansu,

• podpisy osób odpowiedzialnych za sporządzenie bilansu.

Sporządzając bilans należy przestrzegać następujących zasad:

• zasada równowagi bilansowej – zgodnie z tą zasadą suma aktywów musi być równa sumie pasywów,

• zasada ciągłości – zgodnie z nią bilans zamknięcia roku poprzedniego jest bilansem otwarcia roku następnego, np. bilans sporządzony na dzień 31 XII 2010r. będzie bilansem początkowym na dzień 1 I 2011r.,

• zasady formalne – bilans należy sporządzać zgodnie z określonym wzorcem zawartym w „Ustawie o rachunkowości” lub innych szczegółowych aktach wykonawczych,

• zasada segregacji – należy wyodrębnić wszystkie składniki aktywów i pasywów , przy czym grupuje się je używając: dużych i małych liter, a także cyfr rzymskich oraz arabskich,

• zasada wzrastającej płynności aktywów – przy czym przez płynność należy rozumieć szybkość zamiany danego składnika na gotówkę.

Oznacza to, że aktywa obrotowe są bardziej płynne niż aktywa trwałe.

Najbardziej płynnym zasobem przedsiębiorstwa jest gotówka w kasie.

• zasada wzrastającej wymagalności pasywów – przy czym przez wymagalność należy rozumieć termin zwrotu danego składnika kapitału.

Oznacza to, że kapitał obcy (zobowiązania i rezerwy) jest bardziej wymagalny niż fundusz jednostki, który stanowi kapitał własny.

CHARAKTERYSTYKA ELEMENTÓW SKŁADOWYCH BILANSU

Lewa strona aktywa, prawa strona pasywa.

Zgodnie z „Ustawą o rachunkowości” AKTYWA są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, które powstały w wyniku przeszłych zdarzeń, a które spowodują uzyskanie określonych korzyści ekonomicznych w przyszłości.

AKTYWA TRAWŁE

1. WNiP.

2. Rzeczowe aktywa trwałe.

3. Inwestycje długoterminowe.

4. Należności długoterminowe.

AKTYWA OBROTOWE

1. Zapasy.

2. Należności krótkoterminowe.

3. Inwestycje krótkoterminowe.

1. Papiery wartościowe.

2. Środki pieniężne na rachunku bankowym.

3. Środki pieniężne w kasie.

Uwzględniając kryterium rodzajowe wyróżnia się:

• Aktywa rzeczowe, np. budynki, urządzenia, samochód,

• Aktywa niematerialne, np. licencje, patenty, oprogramowanie komputerowe,

• Aktywa finansowe, np. papiery wartościowe, środki pieniężne.

Uwzględniając kryterium horyzontu czasowego wyróżnia się:

• Aktywa długoterminowe – okres ich użytkowania większy niż 12 m-cy, np. budynki, komputery,

• Aktywa krótkoterminowe – ich okres użytkowania jest mniejszy niż 12 m-cy, np. materiały biurowe, posiadane środki pieniężne.

Uwzględniając kryterium płynności finansowej wyróżnia się:

• Aktywa trwałe,

• Aktywa obrotowe.

Poszczególne składniki aktywów można scharakteryzować następująco:

• AKTYWA TRWAŁE

1. WNiP – nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystywania o przewidywanym okresie użyteczności dłuższym niż 1 rok, które są przeznaczone do użytkowania na potrzeby jednostki, np. licencje, koncesje, autorskie prawa majątkowe.

2. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE – środki trwałe oraz środki trwałe w budowie, przy czym ich okres użytkowania powinien być dłuższy niż 1 rok, a składniki te powinny być zdatne i kompletne do użytkowania, przy czym nie muszą stanowić własności jednostki, co oznacza, że muszą być kontrolowane na podstawie zawartej umowy najmu, dzierżawy, leasingu.

Do rzeczowych aktywów trwałych zalicza się:

1. nieruchomości, w tym:

- grunty,

- budynki,

- budowle,

1. maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,

2. ulepszenia w obcych środkach trwałych,

3. inwentarz żywy (zwierzęta).

1. INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE – nabyte aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągania korzyści ekonomicznych wynikających z przyrostu wartości tych, że aktywów, a także uzyskiwania dodatkowych przychodów w formie odsetek, dywidend lub innych pożyczek.

2. NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE (WIERZYTELNOŚCI) – posiadane prawa majątkowe, które mogą być przedmiotem obrotu, przy czym jest to kwota środków pieniężnych jakie jednostce sektora finansów publicznych jest winien inny podmiot, np. niezapłacone podatki, niezapłacone odsetki.

W przypadku należności długoterminowych jest to termin otrzymania dłuższy niż 12 m-cy.

• AKTYWA OBROTOWE

1. ZAPASY – nadwyżka danego składnika zasobów, który jest niezbędny dla zachowania bezpieczeństwa ciągłości oraz ??? funkcjonowania podmiotu, np. zapas materiałów biurowych, paliwo, opakowania, części zapasowe maszyn i urządzeń.

2. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE – posiadane prawa majątkowe przeznaczone do obrotu, których termin płatności jest krótszy niż 12 m-cy.

3. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE – posiadane zasoby płynne, które są niezbędne do bieżącego funkcjonowania podmiotu gospodarczego, a obejmują:

1. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu.

2. Środki pieniężne na rachunku bankowym.

3. Środki pieniężne w kasie.

PASYWA – kapitały lub inaczej źródła finansowania działalności.

KAPITAŁ WŁASNY

1. Fundusz jednostki.

2. Wynik finansowy netto (zysk/strata).

ZOBOWIĄZANIA I REZERWY

1. Zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe.

1. Kredyty bankowe i pożyczki,

2. Zobowiązania wb dostawców/ wb pracowników/ z tyt. wynagrodzeń/ wb ZUS/ wb US z tyt. podatków.

1. Rezerwy

1. Na odprawy emerytalne,

2. Na restrukturyzacje podmiotu.

Poszczególne składniki pasywów można scharakteryzować następująco:

• KAPITAŁ WŁASNY

1. FUNDUSZ JEDNOSTKI – wysokość kapitałów wniesionych przez organ założycielski danej jednostki sektora finansów publicznych.

2. WF NETTO – wynik wypracowany w trakcie prowadzenia działalności, przy czym może to być zysk netto (wówczas uzyskiwane przychody są wyższe niż ponoszone koszty) lub może to być strata (co oznacza, iż uzyskiwane przychody są niższe od ponoszonych kosztów).

Niektóre jednostki sektora finansów publicznych są jednostkami non-profit, czyli nie są nastawione na zyski.

• ZOBOWIĄZANIA I REZERWY

1. ZOBOWIĄZANIE (DŁUG) – wynikający z przeszłych zdarzeń obowiązek wykonania świadczenia o wiarygodnie określonej wartości, które spowodują wykorzystanie posiadanych wobec przyszłych aktywów.

Wyróżnia się:

• zobowiązania długoterminowe – których termin zwrotu jest dłuższy niż 12 m-cy,

• zobowiązania krótkoterminowe – których termin zwrotu jest krótszy niż 12 m-cy.

1. REZERWY – są to takie zobowiązania, których termin wymagalności lub wysokość kwot nie są pewne.

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT – sprawozdanie finansowe, które ukazuje uzyskiwane przychody oraz ponoszone koszty przez podmiot na podstawie, którego można stwierdzić czy dana jednostka uzyskała zysk czy też stratę z tytułu prowadzonej działalności.

Rachunek zysków i strat ma charakter segmentowy, drabinkowy, gdyż pozwala ustalić wynik na wyodrębnionym segmencie (rodzaju) działalności.

Uproszczony wariant porównawczy RZiS można przedstawić następująco:

WARIANT PORÓWNAWCZY

1. Przychody ze sprzedaży netto

1. Przychody ze sprzedaży netto produktów, towarów, materiałów

2. Dotacje (podmiotowe, przedmiotowe)

3. Pozostałe dochody budżetowe

1. Koszty działalności podstawowej

   1. Amortyzacja

   2. Zużycie materiałów i energii

   3. Usługi obce

   4. Podatki i opłaty

   5. Wynagrodzenia

   6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników

   7. Pozostałe koszty rodzajowe

   8. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

2. Wynik na działalności podstawowej (wynik na sprzedaży – zysk/strata)

3. Pozostałe przychody operacyjne

4. Pozostałe koszty operacyjne

5. Wynik dla działalności operacyjnej (zysk/strata) 3+4-5

SEGMENT 1+2=3 SEGMENT DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

1. Przychody finansowe

2. Koszty finansowe

3. Wynik brutto na działalności gospodarczej (zysk/strata) 6+7-8

4. Zysk nadzwyczajny

5. Strata nadzwyczajna

6. Wynik brutto (zysk/strata) 9+10-11

7. Podatek dochodowy

8. Wynik netto (zysk/strata) 12-13

Do przychodów z działalności podstawowej zalicza się przychody ze sprzedaży materiałów, towarów i produktów.

Do kosztów działalności podstawowej zalicza się koszty układu rodzajowego, tj. amortyzacje, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty i inne.

Do pozostałych przychodów operacyjnych zalicza się przychody ze sprzedaży środków trwałych, otrzymane darowizny, dotacje, subwencje, odszkodowania i kary umowne.

Do pozostałych kosztów operacyjnych zalicza się wartość netto sprzedanych środków trwałych, przekazane darowizny, zapłacone odszkodowania, kary, grzywny.

Do przychodów finansowych zalicza się otrzymane odsetki od lokat bankowych, dywidendy z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Do kosztów finansowych zalicza się zapłacone odsetki od kredytu.

Do zysków nadzwyczajnych zlicza się otrzymane odszkodowanie wypłacone przez towarzystwo ubezpieczeniowe.

Do strat nadzwyczajnych zalicza się skutki zdarzeń losowych, tj. pożar, kradzież, włamanie.

KONTO KSIĘGOWE – urządzenie służące do ewidencji operacji gospodarczych.

RODZAJE KONT KSIĘGOWYCH

• Konta bilansowe (aktywów i pasywów),

• Konta wynikowe (konta przychodów i kosztów).

Na kontach księgowych księguje się operacje gospodarcze zgodne z zasadą podwójnego zapisu. Oznacza to, iż księguje się operacje na 2 kontach, w tej samej kwocie, po przeciwnych stronach.

KONTA AKTYWNE – mają zawsze saldo początkowe i końcowe debetowe.

Dt + AKTYWA Ct -

Sp. x „+” zwiększenie	„-” zmniejszenie
	Sk. Dt

Sk. Dt Obrót Dt > Obrót Ct

KONTA PASYWNE – posiadają zawsze saldo początkowe i końcowe kredytowe.

Dt - PASYWA Ct +

„-” zmniejszenie	Sp. x „+” zwiększenie
Sk. Ct

Sk. Ct Obrót Ct > Obrót Dt

Nazwa salda końcowego jest zawsze nazwą od większego obrotu na kontach.