WARTOŚĆ EKONOMICZNA - Kwota, jaką skłonna byłaby wydać jednostka w celu otrzymania danego dobra w taki sposób, że zachowałaby ona taki sam poziom dobrobytu, jak w sytuacji, gdyby nie posiadała dobra

-> Wartość wymienna -> Wartość użytkowa -> Wartość kosztowa

WARTOŚĆ EKONIMICZNA ŚP:

Użyteczność, Rzadkość , Dostępność

STRATY – każde zużycie przekraczające wielkość zużycia niezbędnego

STRATY EKOLOGICZNE – negatywne zjawiska wynikające z zanieczyszczenia środowiska, obniżające poziom zaspokajania potrzeb społecznych i poziom jakości życia

- Uszczuplenie majątku narodowego na skutek uszkodzenia lub zniszczenia dóbr ekonomicznych i społecznych

- Zmniejszenie możliwości wytwórczych, które spowodowane są przez zanieczyszczenie lub przekształcenie elementów środowiska (np. spadek poziomu produkcji przemysłowej na skutek wyczerpywania się zasobów)

- Obciążenie dochodu narodowego (w tym zmniejszenie zysków podmiotów gospodarczych) zwiększonymi kosztami działalności restrykcyjnej w celu przywrócenia ilości i jakości elementów środowiska niezbędnych do prowadzenia działalności gospodarczej

- Pogorszenie warunków zdrowotnych ludności

W rolnictwie (straty z tytułu przesuszenia gleb)

W leśnictwie (straty w wyniku obniżenia produktywności drzewostanów)

W gospodarce wodnej (straty w rybostanie)

W majątku trwałym z tytułu korozji

W wyniku nieracjonalnej eksploatacji surowców naturalnych (brak odzysku surowców niemetalicznych)

Surowców odprowadzanych do wód i powietrza

W zakresie zdrowia mieszkańców

SZKODA – uszczerbek w majątku poszkodowanego spowodowany wbrew jego woli przez osobę trzecią, który stanowi podstawę żądania odszkodowania

SZKODA EKOLOGICZNA – utrata funkcji pełnionej przez środowisko naturalne

WARTOŚĆ DOBRA I USŁUGI ŚRODOWISKOWEJ:

- Wartość użytkowa:

->bezpośrednia – konsumpcyjna i niekonsumpcyjna

->pośrednia

- Wartość pozaużytkowa:

->opcjonalna ->dziedziczona ->egzystencjalna

METODY WYCENY ZASOBÓW ŚRODOWISKA I STRAT EKOLOGICZNYCH:

1.preferencji indywidualnych - Preferencja jednostek, Wartościowanie poszczególnych elementów środowiska

2.podejście hedonistyczne - Filozofia hedonizmu, Cena danego elementu środowiska wyznaczana na podstawie cen innych dóbr

3.wyceny warunkowe - Badania socjologiczne, Osobiste oceny respondentów

4.koszt alternatywny - Każdy wybór oznacza rezygnację z czegoś, Działanie w warunkach ograniczonego budżetu

METODA ŚCIEŻKI STRAT:

Wycena jednostkowej wartości szkód, określenie zależności pomiędzy powstałymi w środowisku zmianami fizycznymi lub biologicznymi a poziomem czynnika powodującego zmianę.

ZALETY: niewielkie koszty oraz mała czasochłonność wykonania wyceny w sytuacji, gdy określona jest funkcja oddziaływanie-skutek

WADY: niezbędne jest podsiadanie informacji ilościowej opisującej reakcje receptora na działanie konkretnego zanieczyszczenia, pełna wycena strat wymaga stworzenia dla każdej ze strat innego modelu zależności, nie dokonuje się jednoczesnej wyceny wszystkich strat

METODA EFEKTÓW PRODUKCYJNYCH:

Wycena wartości strat, Skutek oddziaływania na środowisko, Spowodowanie zmian poziomu produkcji lub usług

ZALETY: jasno zdefiniowane procedury wykonywania wyceny, oszacowanie wartości strat następuje na podstawie pieniężnie wyrażonych zmian w wielkości istniejącej produkcji

WADY: metoda nie jest przydatna w sytuacjach, gdy mechanizmy rynkowe funkcjonują słabo lub ich działanie jest zakłócone, trudne do ustalenia mogą być relacje pomiędzy działaniami wpływającymi na środowisko a wielkością produkcji, kosztami, czy szkodami, mogą wystąpić trudności z wyodrębnieniem pojedynczego efektu i ustaleniem jednej jego przyczyny oraz z odróżnieniem skutków wywołanych działalnością człowieka i naturalnymi uwarunkowaniami

METODA SUBSTYTUCYJNA:

Wycena strat ekologicznych, Na podstawie elementów środowiska stanowiącego substytut jego utraconego komponentu

ZALETY: niewielka liczba informacji potrzebnych do wykonania wyceny, mała czasochłonność, oszacowanie wartości strat na podstawie wartości dóbr, których cena jest ustalana na rynku

WADY: konieczność występowania substytutu danego dobra lub usługi środowiskowej, za jej pomocą określane jest minimalne oszacowanie traconej wartości środowiska

METODA NAKŁADÓW PREWENCYJNYCH I KOSZTÓW RESTYTUCJI: Wycena szkód ekologicznych, Istnieje możliwość zapobiegania ich powstawaniu lub możliwe jest ich odtworzenie

ZALETY: oszacowanie wartości strat na podstawie wartości dóbr i usług, których cena ustalana jest na rynku, łatwe do zdefiniowania koszty działania, za pomocą których można uniknąć szkód lub odtworzyć stan środowiska

WADY: nakłady prewencyjne nie uwzględniają renty konsumenta, niewielkie możliwości płatnicze podmiotów zagrożonych zmianami w środowisku powodują ograniczone zastosowanie tej metody, błędne założenia o nieistnieniu wtórnych korzyści zastosowania metod – dowiedziono, że istnieją wtórne korzyści i zwiększają one wartość środowiska, mylne założenie dotyczące pełnego odtworzenia zniszczonego środowiska, co powoduje zaniżenie oszacowań dotyczących jakości środowiska przy użyciu metody KR

METODA KOSZTÓW UTRACONYCH MOŻLIWOŚCI:

Wycena zasobów środowiska, Na podstawie potencjalnie osiąganych dochodów z konkurencyjnego sposobu użytkowania zasobu

ZALETY: logiczna procedura wykonania wyceny, prosty sposób obliczania potencjalnego dochodu w sytuacji, gdy dobro może być wykorzystywane w jeden alternatywny sposób

WADY: możliwość istnienia kilku alternatywnych sposobów wykorzystania danego dobra, co wymaga zebrania dużej ilości informacji, niektóre alternatywne sposoby wykorzystania dobra mogą również nie posiadać wartości rynkowej

METODA KOSZTÓW PODRÓŻY:

Wycena wartości dóbr przyrody, Pomiar wartości miejsc rekreacji masowej, parków narodowych, pomników i rezerwatów przyrody oraz jakości specyficznych zasobów

ZALETY: nie opiera się na deklaracjach konsumentów, ale na obserwacjach ich zachowań i podejmowanych przez nich decyzji, co zwiększa wiarygodność metody, odkrywa już istniejące preferencje, za jej pomocą mierzy się bezpośrednio i pośrednio wartość użytkową

WADY: wysokie koszty przeprowadzania badań ankietowych, wymaga szczegółowych analiz dla jak najdokładniejszego zbudowania funkcji popytu, jak również przyjęcia pewnych założeń, że np. wszyscy użytkownicy danego miejsca odnoszą jednakowe korzyści wynikające z samego faktu popytu, uzyskane wyniki zależą od wybranych metod statystycznych użytych do oszacowania popytu, problemem może być zdefiniowanie funkcji podróży z uwagi na jednoczesne łączenie wielu funkcji podróży, ustalenie wartości czasu wypoczynku dla osób niepracujących może być poważnym problemem, dostarcza min oszacowań korzyści, gdyż nie uwzględnia wartości istnienia poszczególnych elementów środowiska

METODA CEN HEDONICZNYCH:

Wycena dóbr środowiskowych, Na podstawie wartości dóbr zastępczych, takich jak wartość nieruchomości oraz różnice płac

ZALETY: logiczna procedura wykonania wyceny, wycena jest oparta na wartościach rynkowych dóbr istniejących, duża łatwość uzyskania danych dotyczących wartości dóbr zastępczych

WADY: może być stosowana jedynie w przypadku, gdy wartość dobra zastępczego zależy od cechy środowiskowej, wymaga posiadania dużej bazy danych, uzyskane oszacowania są w dużej mierze zależne od zastosowanych technik, przyjętych założeń oraz interpretacji zmiennych, istnieje konieczność wyrażania zmiennej środowiskowej w kategoriach wymiernych, co nie jest zawsze możliwe (np. smak, przezroczystość, zapach), przy określaniu ceny nieruchomości brana jest pod uwagę jakość środowiska w przyszłości, natomiast dla obliczeń istotna jest cena obecna

METODA KAPITAŁU LUDZKIEGO:

Wycena szkód ekologicznych, Określony jest wyraźny związek przyczynowo-skutkowy między stanem zdrowia z jakością środowiska, Czas choroby jest ograniczony i nie prowadzi ona do długotrwałych powikłań

ZALETY: logiczna procedura, duża łatwość uzyskania danych dotyczących zarobków i wydatków na opiekę medyczną

WADY: nie uwzględnia nakładów prewencyjnych oraz kosztów strat psychicznych, nie uwzględnia kosztów strat związanych z chorobami osób niepracujących, mogą wystąpić trudności w wydzieleniu jednoznacznych czynników chorobotwórczych wpływających negatywnie na zdrowie oraz w określeniu, jak choroba wpłynęła na zmniejszenie aktywności zawodowej

METODA WYCENY WARUNKOWEJ:

Wycena dóbr i szkód ekologicznych, Na podstawie zgłaszanych preferencji konsumentów

ZALETY: cechuje się kompleksowością, elastycznością oraz pewnym zakresem uspołecznienia, pozwala na określenie wartości pośrednio użytkowej, opcjonalnej, dziedzicznej oraz egzystencjalnej, ma integrujący charakter

WADY: wysokie koszty przeprowadzania badań, które warunkują wybór właściwych rozmiarów reprezentacyjnej próby, nie opiera się na rzeczywistych rynkowych zachowaniach konsumentów, wartość odpowiedzi zależy od sposobu poinformowania respondenta o zagadnieniach związanych z ochroną i stanem środowiska, osoby posiadające wyższe wykształcenie lub mieszkające w mniej skażonym środowisku będą przypisywać inną wartość środowisku, zachowanie ankietowanych często zależy od ich przewidywania następstw przeprowadzonego badania, tzn. jeśli nie spodziewają się czerpać korzyści nic nie płacąc, to skutkiem może być przeszacowanie wartości

METODA PRZENOSZENIA WARTOŚCI:

Wycena szkód ekologicznych, na podstawie wcześniej dokonanych oszacowań wartości pieniężnej

ZALETY: brak konieczności wykonywania własnych badań, łatwa procedura przenoszenia wartości, mała czasochłonność i niski koszt

WADY: może być stosowana jedynie w sytuacji, gdy warunki badania z którego przenoszone są wartości, są zgodne z warunkami występującymi w rozważanej sytuacji, zawiera błędy występujące w badaniach oryginalnych, może wystąpić błąd wynikający z niewłaściwego transferu oszacowań, wymaga skorygowania przenoszenia wartości o kluczowe parametry ekonomiczne i ekologiczne przeprowadzonego badania