EKONOMIA – nauka badająca jak ludzie radzą sobie z rzadkością

EKONOMIA POZYTYWNA – zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim on jest

EKONOMIA NORMATYWNA – zajmuje się światem gospodarczym takim, jakim powinien on być

MAKROEKONOMIA – analiza gospodarki jako całości

KOSZT ALTERNATYWNY – wartość najbardziej cennej nie wykorzystanej alternatywy

TEORIA – zestaw abstrakcji dotyczących rzeczywistości

MODEL – teoretyczne uogólnienie fragmentu badanej rzeczywistości

KRZYWA POPYTU

Krzywa popytu przedstawia ilość danego dobra, jaką ludzie chcą kupić przy różnych poziomach cen. Niższa cena, więcej dobra.

Popyt jest determinowany przez preferencje, dochody oraz oczekiwania konsumentów. Każda zmiana tych czynników powoduje przesunięcie krzywej. Ruch wzdłuż spowodowany jest zmianą poziomu cen.

KRZYWA PODAŻY

Krzywa podaży przedstawia ilość danego dobra, jaką producenci wyprodukują przy różnych poziomach cen. Wyższa cena, więcej dobra.

Determinowana jest przez poziom technologii, koszty czynników produkcji, oczekiwania, podatki oraz liczbę producentów. Zmiana tych czynników powoduje przesunięcie krzywej.

RÓWNOWAGA RYNKOWA

Zrównoważenie popytu i podaży – każdy kto chce sprzedaż/kupić dane dobro, może to zrobić.

ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU – określa w przybliżeniu, o ile procent zmniejszy się popyt na dane dobro, gdy jego cena wzrośnie o 1%

PARADOKS GIFFENA – wzrost cen może powodować zmniejszenie dochodów realnych i zwiększenie zakupów dóbr podstawowych (mimo wzrostu cen)

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO - jest to łączna wartość wyrażona w pieniądzu końcowych dóbr i usług wytworzonych w danym kraju w danym roku

PRODUKT KRAJOWY NETTO – PKB – amortyzacja środków trwałych

PRODUKT NARODOWY BRUTTO – określa wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w pewnym okresie

INFLACJA – wzrost ogólnego poziomu cen w danym okresie

RODZAJE INFLACJI

1) Ciągniona przez popyt (całkowita wielkość wydatków wzrasta szybciej niż produkcja)

2) Pchana przez koszty (cena zasobów ulega zwiększeniu)

3) Strukturalna (producenci nie nadążają za zmianą struktury popytu)

KRZYWA PHILLIPSA

Odwrotna zależność między wielkością bezrobocia a inflacją. Krytykowana, na dłuższą metę teoria słaba na maxa.

RYNEK – proces w ramach którego sprzedający i kupujący określają co chcą sprzedać i na jakich warunkach

CETERIS PARIBUS – przy pozostałych czynnikach niezmienionych

ZUS – zakład ubezpieczeń społecznych, państwowa instytucja realizująca zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych z sektora finansów publicznych

PARTIA TUSKA – Europejska Partia Ludowa

PODAŻ PRACY - Określona przez poszczególnych pracowników dotycząca ilości czasu, który chcą przeznaczyć na pracę

POPYT PRACY - Reprezentowany przez firmy. Zależy od płacy i wydajności pracowników.

RODZAJE BEZROBOCIA

1) Frykcyjne (szukanie nowej pracy ze względu na nowe miejsce zamieszkania, chęć rozwoju itp.)

2) Strukturalne (rozbieżność pomiędzy podażą a popytem pracy, np. brak pracy dla górników)

3) Cykliczne (spadek zatrudnienia związany z cyklicznymi zmianami gospodarki)

1) Przymusowe (ludzie pracowaliby za obecną stawkę, ale nie ma dla nich pracy)

2) Dobrowolne (ludzie nie pracują, bo obowiązująca stawka jest zbyt niska)

PASYWNA POLITYKA PAŃSTWA – wspieranie bezrobotnych np. zasiłkami

AKTYWNA POLITYKA PAŃSTWA – wspieranie powstawania nowych miejsc pracy, obniżanie podatków, redukcja czasu pracy, inkubatory

NATURALNA STOPA BEZROBOCIA – minimalny procent siły roboczej nie znajdujący zatrudnienia z powodów strukturalnych problemów gospodarczych

POLITYKA BUDŻETOWA – manipulowanie dochodami i wydatkami budżetowymi

1) ekspansywna – zwiększanie wydatków budżetowych przy utrzymaniu bądź zmniejszeniu stawek podatkowych

2) restrykcyjna – zmniejszanie wydatków budżetowych przy utrzymaniu bądź zwiększeniu stawek podatkowych

BUDŻET – roczny plan finansowy obejmujący dochody i wydatki państwa

NADWYŻKA BUDŻETOWA – nadwyżka dochodów państwa nad jego wydatkami

DEFICYT BUDŻETOWY – nadwyżka wydatków państwa nad jego dochodami

FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA:

- regulacyjna

- redystrybucyjna

- kontrolno – informacyjna

- alokacyjna

PODATKI BEZPOŚREDNIE – płacą osoby fizyczne i prawne, które uzyskały dochód

PODATKI POŚREDNIE – płacą osoby prawne, ale są one wliczane w ceny dóbr i usług i obciążają nabywców (VAT, akcyza, od gier)

SKALE PODATKOWE

1) progresywna (więcej hajsu więcej podatku) (np. od osób fizycznych)

2) regresywna (więcej hajsu mniej podatku)

3) proporcjonalna (bez znaczenia ile hajsu, podatek zawsze taki sam) (np. od osób prawnych)

CYKL KONIUNKTURALNY

To regularnie powtarzające się wahania podstawowych wielkości gospodarczych, takich jak dochód narodowy, produkcja, zatrudnienie, podaż pieniądza

DOBRA SUBSTYTUCYJNE -  to takie towary i usługi, które ze względu na podobne cechy, funkcje czy właściwości zastępują się wzajemnie w zaspokajaniu określonej potrzeby.

EFEKT WYPIERANIA – wypieranie podmiotów prywatnych z rynku pożyczek

AUTOMATYCZNE STABILIZATORY KONIUNKTURY – instrument polityki finansowej działający samoczynnie powodując zwiększenie wydatków w czasie recesji bądź zmniejszenie w czasie inflacji

KAYNES

Ten wąsaty pan uważa, że w krótkim okresie to popyt określa rozmiary produkcji

SMITH

KRZYWA LAFFERA – pokazuje zależność między stopą opodatkowania a wpływami budżetowymi. Gdy podatki są wyższe niż optimum, dalszy wzrost opodatkowania prowadzi do spadku wpływów budżetowych.

RODZAJE WYDATKÓW

- społeczno socjalne

- obrona narodowa

- transfery

- administracja

- obsługa długu publicznego

DOBRA PUBLICZNE – dobra pełnią funkcję użyteczności dla wielu osób, nikt nie jest wyłączony z korzyści użytkowania, np. bezpieczeństwo wewnętrzne

SPIRALA INFLACYJNA – samoczynny mechanizm dostosowania cenowego – przedsiębiorca podnosi ceny towarów, spada siła nabywcza pieniądza, ludzie chcą podwyżek, to prowadzi do wzrostu cen i tak w koło macieju

UCIECZKA OD PIENIĄDZA – gwałtowne obniżenie popytu na pieniądz

RENTA EMISYJNA - realna wartość zasobów państwa pozyskanych dzięki posiadanemu monopolowi na emisję pieniądz

ZŁUDZENIE INFLACYJNE - gdy ludzie utożsamiają zmiany nominalne (np.płac) ze zmianami realnymi

INFLACJA CZYSTA - gdy ceny dóbr, usług i czynników produkcji wzrastają w tym samym tempie

NAWIS INFLACYJNY - nadmierne zasoby pieniężne ludności

IDEKSACJA - system powiązania płac, cen lub stóp procentowych z określonym wskaźnikiem ekonomicznym (np. proporcjonalny wzrost)

KOSZTY ZMIENIANYCH JADŁOSPISÓW – koszty ciągłych zmian cen

KOSZTY ZDZIERANIA ZELÓWEK – koszty szukania najtańszych rozwiązań

STAGFLACJA - współwystępowanie wysokiej inflacji i dużego bezrobocia

DEZINFLACJA – spadek tempa inflacji

DEFLACJA – spadek ogólnego poziomu cen

DRENAŻ PODATKOWY - zakwalifikowanie do wyższych przedziałów opodatkowania, na skutek wzrostu wpływów wywołanych przez inflację