PRACA DYPLOMOWA

MAGISTERSKA

WYBRANE PROBLEMY PRZESTĘPCZOŚCI NIELETNICH

W POWIECIE PŁOŃSKIM WOJ. MAZOWIECKE PO 1989 ROKU

WSTĘP 3

ROZDZIA I

PATOLOGIA SPOŁECZNA – UJĘCIE GŁÓWNYCH PROBLEMÓW 11

1.1.Niektóre rodzaje patologii społecznej – narkomania, alkoholizm, przestępczość,

przemoc domowa. 11

1.2.Przyczyny przestępczości nieletnich 21

1.3. Przestępczość nieletnich w Polsce po 1989 34

ROZDZIAŁ II

PROBLEMY PATOLOGII SPOŁECZNYCH W POWIECIE PŁOŃSKIM WEDŁUG

GMIN PO 1989 ROKU 37

2.1. Problemy patologii społecznej w powiecie płońskim po 1989 roku 37

2.2. Przestępczość nieletnich w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w

wybranych latach okresu 1989-2008 46

PODSUMOWANIE 64

BIBLIOGRAFIA 68

SPIS WYKRESÓW 73

SPIS TABEL 75

WSTĘP

W ostatnich latach można zaobserwować znaczny wzrost zjawisk patologii społecznej i różnych form dewiacji z udziałem młodzieży. Granica wiekowa sprawców czynów przestępczych, szczególnie przeciwko życiu i zdrowiu, znacznie przesunęła się w dół, a wiele różnych czynów dokonywanych jest w dobrze zorganizowanych młodzieżowych grupach przestępczych. Najbardziej jednak odczuwanym przejawem dewiacji młodzieży stała się narkomania i związana z nią przestępczość. W obliczu tych nowych zjawisk wiele instytucji wychowawczych i służb społecznych okazało się bezsilnymi. Kryminologowie, badając zjawisko przestępczości nieletnich wyróżniają podłoże, genezę i motyw przestępstw nieletnich, przy czym punkt ciężkości przesuwa się na płaszczyznę psychologiczną, subiektywną, tj. nie na układy i procesy obiektywne, zwłaszcza środowiskowe, w których kręgu znajduje się nieletni, lecz na sposób psychicznego ,,odbioru” tych warunków obiektywnych (podłoże) oraz na reakcje nieletniego na te przeżycia psychiczne (geneza).

Przestępczość nieletnich jest obecnie poważnym problemem na całym świecie. Stanowi też przedmiot wielu badań naukowych, prowadzonych również w Polsce. Celem tych dociekań jest wykrycie przyczyn rosnącego i coraz bardziej niepokojącego zjawiska przestępczości, a w konsekwencji – opracowanie podstaw teoretycznych i praktycznych, na których mogłaby się oprzeć działalność zwalczająca przestępczość, jak również działalność zapobiegająca jej powstawaniu.

Problem przestępczości nieletnich jest zagadnieniem międzynarodowym. Występuje on z całą ostrością zarówno w krajach wysoko uprzemysłowionych, o wysokiej stopie życiowej (Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Francja, Niemcy, Wielka Brytania), jak i w krajach biednych, mało uprzemysłowionych. Przyczyny tego zjawiska, które od wielu lat niepokoi pedagogów, psychologów, socjologów i kryminologów całego świata są złożone2.
Badania nad problemem przestępczości obejmują różnorodną tematykę. Mamy więc badania obejmujące ustalenie etiologii przestępczości, inne poświęcone są diagnostyce i ściśle z nią związanym zagadnieniem prognozy z uwzględnieniem zabiegów terapeutycznych, wychowawczych, resocjalizacyjnych, czy też wreszcie problemów profilaktyki.

Niniejsza praca ma pokazać rozmiary przestępczości na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku oraz jej tendencje.. Składa się ona z dwóch rozdziałów.

Rozdział I nosi tytuł „Patologia społeczna – ujęcie głównych problemów. Opracowano go na podstawie literatury przedmiotu i składa się z dwóch podrozdziałów. Pierwszy z nich to: „Niektóre rodzaje patologii społecznej: narkomania, alkoholizm, przestępczość”, drugi natomiast poświęcony jest przestępczości nieletnich w Polsce po 1989 roku.

Rozdział II opracowano na podstawie badań własnych przeprowadzonych na terenie powiatu płońskiego na terenie działania Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Płónsku oraz Komendy Powiatowej Policji w Płońsku.

Badania naukowe i przedmiot badań określane są różnie w literaturze przedmiotu. T. Pilch uważa, że „badanie naukowe jest celowym, dokładnym i wyczerpującym poznaniem wycinka rzeczywistości. Chcąc dokładnie poznać określony problem, badacz powinien pogłębić swoją wiedzę odnośnie zagadnień problemowych, po czym określa przedmiot badań i cel swojej pracy badawczej.”¹

Przedmiotem badań pedagogicznych jest przede wszystkim „świadomość pedagogiczna, a więc proces wychowania i nauczania oraz samowychowania i uczenia się, ich cele, treść, przebieg, metody, środki i organizacja”.²

Przedmiotem badań niniejszej pracy jest przestępczość młodocianych na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku.

Celem badań jest „wyjaśnienie skomplikowanych wpływów i mechanizmów planowych działań, skierowanych na osiągnięcie zamierzeń wychowawczych”.³

Przez cel badań H. Komorowska rozumie „rodzaj efektu, który zamierzamy uzyskać w wyniku badań, a także rodzaj czynników, z którymi efekty te będą się wiązać.”⁴ T. Pilch natomiast twierdzi, że „celem badań jest zbadanie warunków niezbędnych do realizacji postulowanych stanów rzeczy⁵.

Głównym celem badawczym niniejszej pracy jest określenie poziomu przestępczości nieletnich na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku w latach 1989-2008.

Cele szczegółowe mojej pracy to:

1. Charakterystyka nieletnich sprawców przestępstw popełnionych na terenie działania KPP Płońsk w latach 1989-2008;

2. Ustalenie udziału nieletnich wśród sprawców przestępstw na terenie Płońska w latach 1989-2008;

3. Ilość przestępstw z użyciem przemocy popełniona przez nieletnich;

4. Ilość przestępstw przeciwko mieniu popełniona przez nieletnich;

5. Przestępstwa rozbójnicze popełnione przez nieletnich;

6. Udział nieletnich w przestępczości zorganizowanej;

7. Przestępstwa nieletnich związane z narkotykami.

8. Ustalenie wpływu narkotyków na przestępczość na badanym terenie

9. Ustalenie wpływu alkoholu na przestępczość nieletnich na badanym terenie

10. Zagrożenie agresją w szkołach.

Po ustaleniu przedmiotu i celu badań możemy określić zagadnienia, na jakich mają skoncentrować się zbadania. M. Łobocki uważa, że”...problemami badawczymi są pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze badań”.⁶

„Problem to logiczne ujęcie przeżywanej niewiedzy oraz potrzeba wiedzy. Jest to sytuacja, w której człowiek znajduje się w konieczności wyboru między co najmniej dwiema możliwościami.”⁷ Zagadnienie problemu podejmowali również inni badacze.

T. Pilch uważa, że „problem badawczy, czy raczej zespół problemów badawczych wyznacza dalszy proces myślowy w stanie koncepcji. Stanowią też podstawę tworzenia hipotez, bo często zabieg budowania hipotez podlega zmianie gramatycznej formuły problemu, ze zdania pytającego na twierdzące”⁸.

Rozstrzygnięcie problemu badawczego może mieć dwojakie konsekwencje. Po pierwsze – może przynieść określone korzyści praktyczne, po wtóre może doprowadzić do ważnych ustaleń naukowo-poznawczych. Oczywiście skutki te nie wykluczają się wzajemnie.”⁹

W mojej pracy problem badawczy zawiera się w pytaniu: Jak kształtowała się przestępczość nieletnich na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku w latach 1989-2008?

Rozmiar przestępczości- jest to udział w zachowaniu przestępczym, całokształcie działalności członków przestępstwa.

Statystyki są najbardziej miarodajnym miernikiem przestępczości. W polskim systemie sprawiedliwości wyróżnia się takie cztery systemy mianowicie statystykę policyjną, prokuratorską, sądową i grewitacjalną.

Do mierników przestępczości zaliczamy:

-przestępczość rzeczywistą; jest to ogół czynów przestępczych, które zostały popełnione na określonym terenie w danej jednostce czasu;

-przestępczość ujawnioną; jest to ogół czynów w stosunku, do których organy ścigania otrzymały informację i na podstawie tych informacji wszczęto postępowanie przygotowawcze; bardzo często przestępczość ta nosi nazwę przestępczości pozornej, albowiem nie wszystkie czyny, które w chwili zgłoszenia jako przestępstwa, są przestępstwami.

-przestępczość stwierdzoną; jest to ogół czynów, których charakter jako przestępstw został potwierdzony w wyniku prowadzonego postępowania przygotowawczego;

-przestępczość osądzoną; jest to ogół czynów, których charakter jako przestępstw został potwierdzony w wyniku postępowania sądowego;

Struktura przestępczości jest to układ zróżnicowanych a zarazem wzajemnie powiązanych ze sobą elementów, które są sprzężone ze sobą a także z całością mające swe własne prawa niezależnie od praw rządzących tymi elementami.

Problemy szczegółowe to:

1. Jaki wpływ na poziom przestępczości nieletnich ma miejsce zamieszkania?

2. Jaki jest udział nieletnich wśród sprawców przestępstw popełnionych na terenie działania KPP w Płońsku w latach1989-2008?

3. Jaki udział mają młodociani w przestępstwach z użyciem przemocy?

4. Jaki jest udział młodocianych w przestępstwach przeciwko mieniu?

5. Jaki jest udział młodocianych w przestępstwach rozbójniczych?

6. Jaki jest udział młodocianych w przestępczości zorganizowanej?

7. Jaki jest udział młodocianych w przestępstwach związanych z narkotykami?

8. Jaki wpływ na popełnianie przestępstw ma zażywanie przez młodzież narkotyków?

9. Jaki wpływ na popełnianie przestępstw ma spożywanie przez młodzież alkoholu?

10. Jaki jest poziom zagrożenia agresją w szkołach?

W celu rozwiązania postawionych problemów należy ustalić hipotezy. Zdaniem W. Okonia „hipoteza to przypuszczenie, niesprawdzone twierdzenie, które ustala bądź wyjaśnia cechy badanych zjawisk lub związki między nimi. Sprawdzenie hipotezy odbywa się przez wyprowadzenie z niej wniosków empirycznych, przy czym im więcej prawdziwych zdań z hipotezy wynika, tym większy jest stopień jej uzasadnienia.”¹⁰

W. Dutkiewicz pod pojęciem hipotezy zakłada „przypuszczenie naukowe przyjęte w celu objaśnienia jakiegoś zjawiska”.¹¹

J. Brzeziński natomiast uważa, że hipoteza to stwierdzenie, co do którego istnieje pewne prawdopodobieństwo, że stanowić będzie ona prawdziwe rozwiązanie postawionego problemu”.¹²

Z dobrze postawionego problemu powinna jasno wynikać hipoteza badawcza, którą jest odpowiedź na pytanie zawarte w problemie.¹³

Główną hipotezą badawczą mojej pracy jest założenie, że przestępczość nieletnich ma charakter wzrostowy.

Hipotezy szczegółowe odpowiadające szczegółowym problemom badawczym to:

1. Udział nieletnich wśród sprawców przestępstw popełnionych na terenie działania KPP w Płońsku w latach 1989-2008 ma stałą tendencję.

2. Zwiększa się ilość przestępstw z użyciem przemocy w badanym okresie popełnianych przez młodocianych.

3. Ilość przestępstw przeciwko mieniu popełnianych przez młodocianych ma tendencję wzrostową.

4. Zwiększa się ilość przestępstw rozbójniczych w stosunku do lat 90-tych ubiegłego wieku popełnianych przez młodocianych.

5. Zwiększa się udział nieletnich w przestępczości zorganizowanej w stosunku do lat 90-tych ubiegłego wieku.

6. Zwiększa się ilość przestępstw związanych z narkotykami popełnianych przez młodocianych w stosunku do lat 90-tych ubiegłego wieku.

7. Zażywanie narkotyków jest czynnikiem wpływającym na poziom przestępczości nieletnich.

8. Spożywanie alkoholu ma istotny wpływ na poziom przestępczości nieletnich.

9. Zwiększa się zagrożenie agresją w szkołach.

T. Pilch przez metodę rozumie zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.¹⁴

W „Metodach badań pedagogicznych” Mieczysław Łobocki pisze, że istotą badania dokumentów, będących rezultatem czyjejś pracy, jest charakterystyka i właściwe zrozumienie zmian zachodzących w wyniku edukacji i kształcenia, w procesach twórczych, w chwilach odpoczynku, które mają na celu tworzenie jakiegoś przedmiotu¹⁵. Natomiast Tadeusz Pilch określa tę dziedzinę jako sposób analizowania źródła, mający na celu odkrycie jak największej ilości wiadomości na temat obserwowanej placówki czy danego procesu. Pozwala odkryć losy konkretnych osób, ich doznania i emocje, których badane źródło jest odzwierciedleniem. Nie stanowi odrębnej dziedziny, lecz wspiera działania pedagogów¹⁶.

W przypadku niniejszej pracy metodą badawczą była dogłębna analiza dokumentów i danych statystycznych otrzymanych w Komendzie Powiatowej Policji w Płońsku.

Przy ocenie danych statystycznych należy jednak pamiętać, że żadne zestawienie nie obejmuje wszystkich przestępstw rzeczywiście dokonanych. Przestępstwa rzeczywiście dokonane określa się mianem „ciemnej liczby” w odróżnieniu od przestępstw ujawnionych („jasna liczba”)¹⁷.

W literaturze kryminologicznej odróżnia się kilka obszarów ciemnej liczby przestępstw. Pierwszy stanowią przestępstwa, które w ogóle nie doszły do wiadomości organów policji. Do drugiego można zaliczyć przypadki ujawnionych przestępstw, których sprawcy nie zostali wykryci. Trzeci obszar stanowią przestępstwa, których sprawcy zostali wykryci, , ale ze względu na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapada wyrok skazujący. Czwarty stanowią przestępstwa, za które sprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądowym, jednakże nie wszystkie czyny były znane policji i objęte aktem oskarżenia.

O istnieniu i zakresie omawianego zjawiska decyduje wiele czynników, z których najważniejsze są: brak zgłoszeń o przestępstwie ze strony pokrzywdzonych, metody działania przestępczego, poziom pracy organów ścigania karnego i wymiaru sprawiedliwości oraz nieumiejętność współdziałania ze społeczeństwem. Zdarzają się przypadki, że pokrzywdzony nie składa zawiadomienia o przestępstwie, kierując się w większości spraw kryterium „nieopłacalności” zameldowania¹⁸.

Statystyki kryminalne są środkiem pozwalającym między innymi na orientowanie się w dynamice i strukturze przestępczości, a także w poziomie przestępczości w przyszłości. Należy jednak pamiętać, że statystyki te są źródłem informacji, z którego należy korzystać ostrożnie i umiejętnie¹⁹.

Po sformułowaniu hipotez należy wyłonić zmienne. T. Pilch stwierdza, że „to, co daje się zaobserwować w każdym zdarzeniu lub zjawisku – to kilka podstawowych cech konstrukcyjnych dla danego zdarzenia, które przyjęło się w metodologii nazywać zmiennymi”²⁰. Wyróżniamy zmienne zależne i niezależne. „Zmienna, która czyni się przedmiotem badań, określa się mianem zmiennej zależnej”²¹. Zmienną, której wpływ na zmianę zależną chcemy badać nazywamy zmienną niezależną”²². Przyjęte zatem przez badacza zmienne nadają badaniom kierunek, , określają ich cel.

W niniejszej pracy zmienną zależną jest ilość przestępstw w poszczególnych kategoriach popełnionych przez nieletnich w latach 1989-2008 na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku, natomiast zmienną niezależną jest płeć, wiek i miejsce zamieszkania.

Aby można było dokonać weryfikacji hipotez, konieczne jest nadanie sensu empirycznego pojęciom występującym w hipotezie, czyli ustaleniu ich wskaźników.

T. Pilch uważa, że „wskaźnik, to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością lub z pewnym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje”²³.

W niniejszej pracy wskaźnikami zmiennej zależnej będą chłopcy i dziewczęta, miasto i wieś, a wskaźnikami niezależnymi dane statystyczne dostarczone badającemu przez Komendę Powiatową Policji w Płońsku.

ROZDZIA I

PATOLOGIA SPOŁECZNA – UJĘCIE GŁÓWNYCH PROBLEMÓW

1.1.Niektóre rodzaje patologii społecznej – narkomania, alkoholizm, przestępczość, przemoc domowa.

Patologie społeczne to takie zachowania ludzkie, które odbiegają od pewnych norm społecznych i etyki. Mają one różne przyczyny. Przeważnie można się z nimi spotkać w tzw. środowiskach patologicznych. A jest ich w dzisiejszych czasach naprawdę dużo. Najczęstszym powodem takich postępowań jest: bieda i złe warunki życiowe. To powoduje, że ludzie słabi psychicznie posuwają się do pewnych zachowań. Niektórzy ludzie traktują innych tak jak ich traktowano. Do zachowań patologicznych możemy zaliczyć: przemoc, alkoholizm, narkomanię, dzieciobójstwo, podrzucenie lub uprowadzenie dziecka, kradzież, kazirodztwo itp. Teorie wyjaśniające patologie wskazują na jej trojakie źródła:
1. Jednostkę i jej indywidualne cechy

2. Rodzinę jako grupę socjalizującą

3. Środowisko wychowania.

Teorie te wprowadzają podstawowe założenie mówiące o tym, że jeśli jednostka uznawana za patologiczną „nie pasuje” w jakikolwiek sposób do reszty społeczeństwa lub praktykowanych przez nie wzorów znaczy to, iż „dzieje się z nią coś złego” lub „ choruje” należy zatem kogoś takiego zmienić tak aby pasował do wzorów społecznych. W rezultacie stosowane są wobec takiej jednostki różnego rodzaju strategie terapeutyczne, mające ją resocjalizować.

Narkomania (gr. narke - odurzenie, mania - szaleństwo) - potoczne określenie odnoszące się do uzależnienia od substancji chemicznych wpływających na czynność mózgu. Narkomania charakteryzuje się:

• tzw. głodem narkotycznym

• przymusem zażywania środków odurzających

• chęcią zdobycia narkotyku za wszelką cenę i wszystkimi sposobami

„Zażywający narkotyk” to niekoniecznie oznacza to samo co „uzależniony”. Kiedy ktoś popada w nałóg, narkotyk staje się dla niego sprawą absolutnie najważniejszą, a jego używanie wymyka się spod kontroli. Zażywanie narkotyków ma zdecydowanie szkodliwy charakter, ale powstaje wciąż jeszcze w zasięgu wyboru i pod kontrolą praktykującej je osoby. W tym stanie liczy się jeszcze związek z rodziną, szkołą, liczy się jeszcze przyszłość. Jednak młody człowiek – nawet nie będąc uzależnionym – może łatwo przedawkować, może zginąć w wypadku samochodowym, może napotykać piętrzące się trudności towarzyskie, prawne, szkolne i rodzinne, może narazić swój rozwój w sferze fizycznej, intelektualnej, emocjonalnej i duchowej na prawdopodobnie, niepowetowane straty, a wszystko to z powodu narkotyków, alkoholu. Wynika z tego, że nie powinniśmy pozwolić młodzieży na ich używanie.

Narkotyzowanie się w dzieciństwie i okresie dorastania prowadzi do poważniejszych problemów w wieku dorosłym. Duże natężenie spożycia alkoholu lub narkotyzowanie się w wieku dorastania silnie koreluje z takimi zjawiskami, jak wczesna inicjacja seksualna, wczesne wstępowanie w związek małżeński, zaniechanie dalszej edukacji, wczesne podejmowanie pracy zawodowej lub wczesne bezrobocie.

Substancje psychoaktywne, inaczej środki odurzające, są to takie środki chemiczne, które poprzez swoje działanie na organizm człowieka powodują zmiany w jego samopoczuciu oraz w odbiorze otaczającej go rzeczywistości. Przyjmowanie ich prowadzi do uzależnienia (narkomanii). Coraz częściej występuje tzw. uzależnienia mieszane, gdzie oprócz objawów uzależnienia od alkoholu obecne są także objawy uzależnienia od innych substancji psychoaktywnych. Osoby przyjmujące substancje psychoaktywne można rozpoznać na podstawie objawów występujących po zażyciu danej substancji lub na podstawie objawów zespołu abstynencyjnego.

Substancje psychoaktywne mogą być pochodzenia roślinnego lub syntetycznego. Światowa Organizacja Zdrowia zalicza do nich: alkohol, pochodne opium (np. morfina, heroina), przetwory konopi indyjskich (haszysz, marihuana), substancje uspokajające i nasenne (np. barbiturany, benzodiazepiny), kokainę i inne substancje pobudzające (np. pochodne amfetaminy), substancje halucynogenne (np. LSD, grzyby psylocybe), tytoń oraz lotne rozpuszczalniki (np. kleje, aceton, TRI).

Zgodnie z konwencjami międzynarodowymi, większość z tych substancji podlega kontroli, polegającej m.in. na dopuszczeniu do produkcji tylko środków stosowanych w lecznictwie, nadzorze nad ich obrotem oraz na zakazie przewożenia ich przez granicę (nie dotyczy to kofeiny, tytoniu i alkoholu). Produkcja, handel i stosowanie ich pozostaje pod ścisłym nadzorem. W medycynie środki te stosowane są jako środki przeciwbólowe, uspokajające i nasenne.

Polskie prawo przewiduje sankcje karne za czyny związane z narkotykami. I tak:

• posiadanie narkotyków zagrożone jest karą więzienia do lat 3

• posiadanie znacznej ilości narkotyków zagrożone jest karą więzienia do lat 5 i grzywną

• produkcja narkotyków zagrożona jest karą więzienia do lat 3. W przypadku produkcji znacznej ilości narkotyków przestępstwo zagrożone jest grzywną i karą więzienia na czas nie krótszy od lat 3

• handel narkotykami zagrożony jest karą więzienia do lat 10

• udzielanie lub nakłanianie do użycia narkotyków zagrożone jest karą więzienia do lat 5

Podstawa prawna: Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 468 z późniejszymi zmianami.

Alkoholizm to nałóg wynikający z nadużywania alkoholu. W rozwoju alkoholizmu wyróżnia się następujące fazy:

1. symptomatyczną, w której wzrasta stopniowo ilość alkoholu, jaka musi być spożyta dla uzyskania efektu odprężenia;

2. zwiastunową, kiedy pojawiają się coraz częściej nieprzewidywalne przez pijącego stany ostrego upojenia alkoholowego stanowiące wyraz utraty samokontroli;

3. krytyczną, w której stany ostrego upojenia alkoholowego są rezultatem każdorazowego podejmowania picia;

4. chroniczną, kiedy zdobywanie i picie alkoholu staje się jedyną potrzebą alkoholika, u którego obserwuje się objawy psychodegradacji alkoholowej;

Alkoholizmem nałogowym nazywa się fazę zwiastunową i krytyczną, a alkoholizmem przewlekłym – fazę chroniczną. Przyczyny alkoholizmu mają charakter fizjologiczny, psychologiczny i społeczny. Przyczyny fizjologiczne to niektóre indywidualne właściwości metaboliczne organizmu, które mogą sprzyjać wywołaniu przez alkohol silniejszych efektów psychologicznych ułatwiając w ten sposób rozwój nałogu. Przyczyny psychologiczne dają się sprowadzić do zaburzeń osobowości, cechującej się wysokim poziomem lęku, występowaniem intensywnych konfliktów emocjonalnych, które mogą być pozornie łagodzone alkoholem. Przyczyny społeczne są związane bądź z wpływem środowiska rodzinnego na kształtowanie się osobowości, bądź też stymulacją społeczną, na którą eksponowany jest człowiek używający alkoholu. Obraz kliniczny alkoholizmu związany jest z bezpośrednimi konsekwencjami nadużywania alkoholu, rodzajem zaburzeń osobowości występujących przed rozwinięciem się nałogu i z różnego rodzaju toksycznymi wpływami alkoholu na organizm człowieka. Alkoholik podporządkowuje życie w coraz większym stopniu konieczności zdobywania środków na zakup, a w konsekwencji zmuszony jest do ograniczenia możliwości życiowych swojej własnej rodziny. Coraz częściej występujące i coraz dłuższe stany ostrego upojenia utrudniają mu także pracę zawodową, tak więc jego sytuacja w rodzinie i w pracy staje się coraz trudniejsza, narastają konflikty. Poczucie winy ulega stopniowo zagłuszeniu, a czasem przeciwnie, alkoholik w coraz większym stopniu znajduje psychologiczne uzasadnienie swojego nałogu w sytuacji rodzinnej i zawodowej. Obraz kliniczny uzupełniają toksyczne uszkodzenia alkoholowe, najczęściej wątroby i mózgu. Zmiany w wątrobie prowadzą do marskości tego narządu, natomiast zmiany w mózgu do encefalopatii. Zmiany w mózgu zbierają się w czasie z osiągnięciem fazy alkoholizmu przewlekłego i cechują się występowaniem psychoz alkoholowych.

Państwo definiuje przemoc domową jako „wszelkie incydenty gróźb, przemocy lub nękania (psychologicznego, fizycznego, seksualnego, ekonomicznego lub emocjonalnego) między osobami dorosłymi, którzy żyją w związku partnerskim lub są członkami tej samej rodziny, niezależnie od płci i orientacji seksualnej". Dotyczy także zmuszania do małżeństwa i tzw. „zabójstw honorowych”.

Przemoc domowa może polegać – i często polega na szeregu obelżywych zachowań, z których nie wszystkie muszą być bezpośrednio agresywne.

Chociaż ofiarami przemocy domowej mogą być zarówno kobiety, jak i mężczyźni, te pierwsze są znacznie bardziej narażone na systematyczne i najpoważniejsze jej formy, włącznie z przemocą seksualną. Jest to zjawisko bardzo powszechne, 1 na 4 kobiety doświadcza tego w ciągu swojego życia. Przemoc domowa występuje też w związkach homo- czy biseksualnych lub transpłciowych i może być skierowana też przeciw innym członkom rodziny, także dzieciom.

każdy przypadek jest odrębny, istnieją wspólne elementy dla związków naznaczonych przemocą. Poniższa lista pomoże Tobie rozpoznać, czy Ty albo ktoś, kogo znasz, żyje w takim związku:

• Destruktywna krytyka i słowne ubliżanie: np. krzyki, drwiny, oskarżanie, wyzwiska, werbalne groźby

• Taktyka nacisków: dąsanie się, grożenie niedawaniem pieniędzy, wyłączeniem telefonu, zabraniem samochodu, popełnieniem samobójstwa, zabraniem dzieci, złożeniem na Ciebie skargi do instytucji socjalnych – jeżeli nie spełnisz żądań partnera odnośnie wychowania dzieci; opowiadanie rodzinie i przyjaciołom kłamstw o Tobie, wmawianie Tobie, że nie masz wyboru

• Brak respektu: ustawiczne upokarzanie Ciebie przy innych, niesłuchanie Ciebie, nieodpowiadanie na Twoje pytania, przerywanie Tobie, gdy telefonujesz, zabieranie pieniędzy z Twojego portfela/portmonetki bez pytania, odmowa pomocy przy dzieciach czy pracach domowych

• Nadużycie zaufania: kłamanie wobec Ciebie, nieprzekazywanie Tobie informacji, okazywanie zazdrości, zdradzanie Ciebie, niedotrzymywanie obietnic i wspólnych uzgodnień

• Izolowanie: podsłuchiwanie lub blokowanie rozmów telefonicznych, mówienie, dokąd wolno i dokąd nie wolno Tobie chodzić, uniemożliwianie Twoich kontaktów z przyjaciółmi czy rodziną

• Nękanie: śledzenie i sprawdzanie Ciebie, otwieranie Twoich listów, ustawiczne sprawdzanie, kto do Ciebie dzwoni, zawstydzanie Ciebie przed innymi

• Groźby: agresywna gestykulacja, wykorzystywanie przewagi fizycznej do zastraszania Ciebie, zakrzykiwanie Ciebie, niszczenie Twoich rzeczy, tłuczenie przedmiotów, walenie w ściany, wywijanie nożem czy pistoletem, grożenie zabiciem lub skrzywdzeniem Ciebie albo dzieci

• Przemoc seksualna: zmuszanie siłą i groźbą czy zastraszaniem do współżycia płciowego, współżycie wtedy, gdy tego nie chcesz, upokarzające traktowanie z powodu orientacji seksualnej

• Przemoc fizyczna: bicie pięścią czy otwartą dłonią, gryzienie, szczypanie, kopanie, wyrywanie włosów, pchanie, przypalanie, duszenie 

• Wypieranie się: zaprzeczanie zarzutom złego traktowania, wmawianie Tobie, że sam(a) ponosisz winę za złe traktowanie, okazywanie przy innych dobroci i cierpliwości, płacz i błaganie Cię o przebaczenie, przyrzekanie, że to się już więcej nie zdarzy.

Z uwagi na to, że osoby dopuszczające się przemocy zwykle zachowują się na zewnątrz inaczej, niż na osobności, większość ludzi najczęściej nie zdaje sobie z niej sprawy. Czasem trudno jest uwierzyć, że ktoś, kto zachowuje się publicznie przyzwoicie, może nieludzko traktować swoją rodzinę. Obawa, że inni nie uwierzą, może dodatkowo utrudnić decyzję o zwróceniu się o pomoc.

Przestępstwo na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomym.

Powyższa definicja przestępstwa jest definicją formalno-materialną. Definicja formalna przestępstwa, istniejąca na gruncie prawa karnego znakomitej większości państw, odwołuje się jedynie do wyczerpania zachowaniem sprawcy ustawowych znamion czynu zabronionego, ignorując kwestię negatywnego wpływu tego czynu na funkcjonowanie społeczeństwa. Koncepcja materialnej istoty przestępstwa, zwanej też społeczną, zwraca uwagę, że przestępstwo jest faktem społecznym, w związku z czym postuluje się, aby prawodawca zakazywał pod groźbą kary jedynie czynów szkodliwych społecznie. Postulat, aby zaistnienie społecznej szkodliwości czynu było warunkiem koniecznym do uznania go za przestępstwo kierowany jest również do stosujących prawo karne, przede wszystkim sądów. Uwzględnia to polskie prawo karne, które stanowi, że chociaż zachowanie sprawcy wypełnia znamiona czynu zabronionego, to przestępstwem nie jest, jeżeli jest szkodliwe społecznie w stopniu znikomym albo w ogóle nie cechuje się społeczną szkodliwością (art. 1 §2 Kodeksu karnego)²⁴.

Należy dodać, że możliwa jest także ściśle materialna definicja przestępstwa - przestępstwo jest czynem społecznie szkodliwym (względnie społecznie niebezpiecznym). Definicja taka nie jest możliwa do zaakceptowania na gruncie nowoczesnego prawa karnego, całkowicie ignoruje bowiem konieczność opisania czynu w ustawie, co narusza gwarancyjną funkcję prawa karnego.

W polskim prawie karnym nie ma wprost wyrażonej definicji przestępstwa. Można ją skonstruować na podstawie przepisów części ogólnej Kodeksu karnego, który jest najważniejszym, po konstytucji, źródłem prawa karnego: art. 1 i 7.

Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.

§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc²⁵.

Przez pojęcie przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestępczość jest zjawiskiem społecznym.

Charakteryzuje się następującymi cechami:

• stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,

• wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu ludności.

Przestępczość rozpatrywana być może również z punktu widzenia jej rozległości, intensywności, struktury i dynamiki. Przestępczość i jej poziom determinuje wiele czynników. Wśród czynników kryminogennych można wyodrębnić czynniki o charakterze szczególnym i ogólnym.

Do pierwszej grupy należy zaliczyć; cechy osobiste przestępcy, układy sytuacyjne, zachwianie równowagi psychicznej, frustracje jednostek, grupy społecznej, rozpad więzi nieformalnych, niedomogi w działaniu organizacji formalnych, alkoholizm, rodziny dysfunkcjonalne, wadliwe działania systemy oświatowego i wychowawczego.

Do drugiej zaś nędzę, niesprawiedliwość i konflikty społeczne, nierówny podział bogactw, niski stan zdrowotny społeczeństw, dominację jednej grupy społecznej nad innymi - opierającą się jedynie na bogactwie lub posiadaniu siły czy władzy, frustracje wywołaną niespełnieniem podstawowych potrzeb związanych z egzystencją ludzką, masowy wyzysk, nierówne możliwości życiowe i nieszczęścia powodowane przez człowieka, rygorystyczność kodeksów i przepisów prawnych pozostającymi w niezgodzie z poglądami społeczeństwa, przestarzałe lub nieprzychylne ludziom ustawodawstwa stosowane w sposób sztywny wobec wielu warstw społecznych²⁶.

Przestępczość dzielimy na:

- kryminalną;

- gospodarczą;

- zorganizowaną.

Nieletni to w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 roku życia. Odpowiada ona karnie tylko w szczególnych przypadkach, określonych w art. 10 § 2 KK oraz w art. 13 i art. 94 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 r.

Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.

§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148§ 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają²⁷.

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich kwalifikuje nieletniego:

a) zapobieganie i zwalczanie demoralizacji do 18 roku życia,

b) w postępowaniu o czyny karalne od 13 do 17 roku życia,

c) wykonywania środków wychowawczych i środka poprawczego, w stosunku do osób wobec, których środki te zostały orzeczone, nie dłużej niż do ukończenia przez nie lat 21.

Stosując wszelkie środki wychowawcze lub poprawcze sąd powinien kierować się dobrem nieletniego.

Nieletni odpowiada z zasady przed sądem rodzinnym a przed sądem powszechnym w przypadku:

1. art . 10 § 2 KK,

2. gdy nieletni popełnił czyn zagrożony karą wraz z osobą dorosłą, gdy łączne rozpatrywanie sprawy jest konieczne,

3. gdy wszczęto postępowanie po ukończeniu 18 roku życia przez nieletniego.

Obecny stan przestępczości w Polsce wyznaczony jest w istocie przestępczością o charakterze kryminalnym. Około 90% ogółu przestępstw ma charakter kryminalny, pozostałe 10% charakter gospodarczy. Struktura przestępczości kryminalnej podobnie jak w innych krajach w większości przypadków, ok. 60%, skierowana jest na zabór mienia bez użycia przemocy na osobie. W zdecydowanej większości dominują kradzieże z włamaniem, kradzieże zwykłe.

Do podstawowych tendencji charakteryzujących przestępczość kryminalną w Polsce należy zaliczyć:

1. Wzrost przestępczości przy użyciu broni palnej i materiałów wybuchowych najczęściej na tle rabunkowym

2.Umiędzynarodowienie przestępczości kryminalnej, stale wzrastający w niej udział cudzoziemców byłego ZSRR ( ok. 70% ogółu cudzoziemców przestępców to byli obywatele ZSRR)

3. Nasilenie porachunków przestępczych w postaci zabójstw, ciężkich uszkodzeń ciała, uprowadzeń osób, oraz zjawisko terroryzmu kryminalnego²⁸.

Najbardziej niebezpiecznym przejawem zaostrzenia się sytuacji kryminalnej w Polsce jest rodzaj przestępczości zorganizowanej w postaci:

- przerzutu przez granicę zarówno osób jak i rzeczy;

- nielegalną produkcją i handlem bronią;

- materiałami wybuchowymi oraz narkotykami; kradzieży samochodów nielegalnym obrotem; - - rozbojów;

- wymuszeń;

- kradzieży rozbójniczych oraz kradzieży z włamaniem do obiektu

Obszary zagrożeń przestępczością gospodarczą to:

- wyłudzanie znacznej wartości towarów masowych na szeroką skalę,

- wyłudzenie wielomilionowych kredytów,

- oszustwa w różnych sferach,

- pranie brudnych pieniędzy,

- przestępczość celna i podatkowa,

- przestępczość ubezpieczeniowa,

- przestępczość intelektualna,

- przestępczość komputerowa²⁹.

1.2.Przyczyny przestępczości nieletnich

W życiu codziennym spotykamy się z takimi czynami, które zakłócają ład społeczny i z takimi zachowaniami, które są szczególnie użyteczne i pożądane. Czynom takim towarzyszy zazwyczaj rzecz ważna reakcja otoczenia: pochwalenie albo potępianie określonego postępowania, czasami obojętność.

Przestępczość nieletnich jest obecnie poważnym problemem na całym świecie. Walka z niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, do których zaliczamy przestępczość i demoralizację nieletnich, wymaga określenia i poznania czynników je rodzących. Jeśli przyczyn nieprzystosowania poszukuje się w sferze funkcjonowania osobowości, wówczas kładzie się nacisk na składniki psychologiczne i biologiczne. W rozwoju psychicznym dziecka, o jego przystosowaniu, względnie nieprzystosowaniu decyduje wiele czynników wzajemnie ze sobą powiązanych. Ich siła oddziaływania zależy od indywidualnych układów i od całokształtu sytuacji, w której dziecko się znajduje, a także od jego właściwości psychicznych, jego otoczenia, sposobu realizowania własnych zadań życiowych. Przyczyny wykolejenia społecznego nieletnich są różne i złożone, tak jak objawy, postawy formy zachowania oraz motywacja postępowania niezgodnego z zasadami moralnymi czy obyczajami³⁰.

Przestępczość młodocianych staje się obecnie jednym ze zjawisk wywołujących coraz większe zaniepokojenie społeczeństw europejskich. Należy jednak zaznaczyć, że zachowania nieletnich są często społecznie bardziej zauważalne niż zachowania dorosłych. W ten sposób postrzeganie społeczne młodych sprawców wykroczeń staje się szczególnie nieprzychylne. Znaczenie, jakie społeczeństwo europejskie przyznaje zjawisku przestępczości młodocianych, wymaga wypracowania skutecznych reakcji, opierających się na trzech filarach, tj.: prewencji, środkach karno-wychowawczych oraz integracji społecznej.

Przyczyny i okoliczności powodujące, że nieletni dopuszczają się przestępstw są liczne i różnorodne, a wśród znawców problematyki nie ma co do nich zgodności. Jednak biorąc pod uwagę powszechnie akceptowane przyczyny oraz skupiając się w szczególności na czynnikach gospodarczych i społeczno-środowiskowych można wyróżnić następujące:

• pochodzenie nieletnich z rodzin rozbitych, a nawet same trudności wynikające czasem z prób pogodzenia życia zawodowego i rodzinnego przez rodziców;

• marginalizacja społeczno-ekonomiczna lub ubóstwo, które również utrudniają odpowiedni proces socjalizacji nieletnich;

• opuszczanie zajęć i niepowodzenia szkolne, pojawiające się już w wieku szkolnym etykietowanie i napiętnowanie społeczne;

• bezrobocie, którego najwyższe wskaźniki notuje się wśród młodzieży;

• obrazy i postawy pełne przemocy ukazywane przez niektóre środki społecznego przekazu w pewnych programach czy w grach wideo przeznaczonych dla nieletnich;

• używanie narkotyków i substancji toksycznych;

• niewystarczające nauczanie i przekazywanie wartości obywatelskich czy społecznych³¹.

Zespół tych czynników można zaobserwować w większym lub mniejszym stopniu we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Aby zapobiegać tym zjawiskom i zwalczać przestępczość nieletnich, społeczeństwa powinny stosować strategię łączącą środki zapobiegawcze, interwencyjne i represyjne. Strategie zapobiegawcze i interwencyjne powinny mieć na celu integrację społeczną całej młodzieży, głównie za pośrednictwem rodziny, wspólnoty, rówieśników, szkoły, kształcenia zawodowego i rynku pracy. Środki prawne i represyjne powinny natomiast uwzględniać zasady legalności, domniemania niewinności, prawa do obrony, gwarancji procesowych, poszanowania życia prywatnego, proporcjonalności i elastyczności. Przez cały czas trwania procedury sądowej, a także przy wyborze kary i sposobu jej zastosowania, należy kierować się zasadą nadrzędnego interesu nieletniego.

Zagrożeniem dla zdrowia oraz życia dzieci i młodzieży, a także przyczyną wielu negatywnych zachowań jest zjawisko narkomanii i alkoholizmu, które w większości przypadków mają swoją genezę w patologii rodziny. Nie można tutaj pominąć znaczenia takich czynników jak: ciekawość, naśladowanie dorosłych, zaburzenia natury osobowościowo- emocjonalnej itp.

Z uwagi na kryminogenny charakter, w zainteresowaniu policji pozostaje zjawisko prostytucji, także wśród nieletnich. Większość dziewcząt, podejrzewanych o uprawianie nierządu, stanowią uciekinierki z domów rodzicielskich, ośrodków szkolno wychowawczych. Głównym motywem uprawiania nierządu przez nieletnie dziewczęta jest chęć zdobycia środków materialnych. Zatrudniane są one w różnego rodzaju agencjach towarzyskich i salonach masażu erotycznego. Zjawiskiem, wymagającym szczególnego zainteresowania jest trudnienie się dzieci prostytucją i sutenerstwem. Obserwuje się przypadki seksualnego wykorzystywania dzieci przez przyjezdnych cudzoziemców, zwłaszcza pochodzenia niemieckiego.

Wieloletnie krzywdzenie dzieci, niepowodzenia szkolne i wejście w konflikt z otoczeniem bardzo często kończy się samobójstwem nieletnich.

Popełnianie czynów karalnych przez nieletniego, mimo stosunkowo dużych rozmiarów, znacznego stopnia dynamiki i wysokiego współczynnika, stanowi margines tego społecznego zjawiska, jakim jest przestępczość w ogóle. Jest to margines, którego istnienie nie powinno być lekceważone ani też wyolbrzymiane. Obie tendencje występują w różnej postaci, np. okresowego nasilenia publikacji prasowych, domagających się wobec nieletnich nadzwyczajnych środków represyjnych lub przeciwnie, wypowiadających się za zupełną liberalizacją. Jeżeli tendencje te są niewłaściwe, to może to stworzyć postawę do wysuwania błędnego wniosku, że w Polsce główne niebezpieczeństwo dla porządku prawnego stanowi młodzież przestępcza, a nie przestępczość ludzi dorosłych.

Na podstawie analizy okoliczności popełniania czynów karalnych przez nieletniego, zauważyć można, że stopień ich społecznego niebezpieczeństwa jest dużo mniejszy w porównaniu z przestępstwami popełnianymi przez dorosłych.

Przyczyny przestępczości nieletnich dzielimy na dwie grupy: przyczyny biologiczne i psychologiczne i uwarunkowane społecznie.

Przyczyny biologiczne to:

- zaburzenia związane z okresem dojrzewania; występują tylko między 13 a 14 rokiem życia; infantylizm- zaburzenie polegające na utrzymywaniu się u osoby dorosłej cech psychiki dziecka, powoduje zamkniętość w sobie, nieśmiałość, zburzenia sfery emocjonalnej, wybuchowość i agresywność; dysmorfobia- jest to nieuzasadnione przekonanie o własnej odpychającej brzydocie, stan ten powoduje zaburzenia przede wszystkim sfery emocjonalnej, osoba w określonych sytuacjach staje się agresywna i wybuchowa;

Przyczyny psychologiczne:

1. zachowania psychopatyczne np.: rządność uznania, niepewność siebie, lekceważenie innych, wybuchowość,

2. zaburzenia nerwicowe (lękowe tzw. fobie),popędowe, seksualne, histerie, neurastenie (osoba bardzo szybko wpada w szał, emocje szybko opadają),

3. trwałe kalectwa psychiczne; choroby, mechaniczne uszkodzenia centralnego systemu nerwowego;

4. choroby psychiczne:

5. Psychonerwice,

6. inne zaburzenia (zachowania psychopatyczne),

7. niedorozwój umysłowy-wg. starej nazwy Światowej Organizacji Zdrowia jest to: debilizm, imbecylizm, idiotyzm; wg. nowej definicji Ś.O.Z.: jest to lekkie upośledzenie umysłowe umiarkowane, znaczne, głębokie³²;

Przyczyny uwarunkowane społecznie

1. środowisko rodzinne- rozbicie rodziny, alkoholizm rodziców, brak opieki rodzicielskiej, niewłaściwe metody wychowawcze,

2. środowisko szkolne- negatywny stosunek do szkoły,

3. środowisko rówieśnicze- zły wpływ grypy rówieśniczej,

4. inne przyczyny ( procesy urbanizacji i indrustralizacji, bezrobocie, bezdomność;

Nieletni sprawcy czynów karalnych to najczęściej uczniowie starszych klas gimnazjalnych podstawowych oraz uczniowie szkół zawodowych. Dominującą grupę stanowią chłopcy w wieku 13 - 16 lat (powtarzający klasy, wagarowicze, uciekinierzy z domów rodzinnych i placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych).

Przestępczość i demoralizacja nieletnich uwarunkowana jest głównie sytuacją rodzinną, na którą nakładają się niepowodzenia szkolne i wpływ rówieśników. Nieletni, którzy wchodzą w konflikt z prawem w większości pochodzą z rodzin rozbitych, niewydolnych wychowawczo, z rodzin patologicznych (rodzice lub jedno z nich są przestępcami, narkomanami, alkoholikami), a także rodzin ubogich, dotkniętych bezrobociem.

Psychologowie upatrują źródeł zachowań agresywnych i destrukcyjnych młodych ludzi, głównie w kondycji rodziny, a zwłaszcza w braku ojca. Ten brak ojca polega nie tylko na fizycznej nieobecności ojca, ale na tym, iż coraz częściej ojciec w rodzinie jest nieobecny emocjonalnie; wychowaniem dzieci zajmuje się głównie matka. Chłopcy nie mają zatem pozytywnych, męskich wzorów socjalizacyjnych. Uczestnictwo w grupie, często w grupie przestępczej to jeden ze sposobów poszukiwania wzorów męskości, które mogliby naśladować, jeden ze sposobów kompensacji braku ojca³³.

Przestępczość nieletnich, podobnie jak i dorosłych koncentruje się na terenach miejskich, szczególnie w dużych aglomeracjach. Miejsca dokonywanych przestępstw to: ulice, rejony budynków mieszkalnych, obiektów handlowych, salonów gier, szkół oraz okolice dworców, przystanków komunikacji miejskiej.

Według opinii Biura Prewencji Komendy Głównej Policji nieletni najczęściej popełniają przestępstwa z następujących powodów:

- chęci zdobycia pieniędzy,

- zaimponowania innym,

- chęci przebywania i realizowania się w grupach nieformalnych,

- powielania wzorów i zachowań mających swoje źródło w domu rodzinnym, bądź upowszechnianych w środkach masowego przekazu (sceny przemocy, okrucieństwa, agresji, gwałtu),

- poczucia bezkarności za wcześniej popełnione przestępstwa,

- poszukiwania akceptacji i poczucia bezpieczeństwa, których nie znajdują ze strony rodziców i opiekunów.

Cechą charakterystyczną przestępczości nieletnich jest częstsze niż w przypadku dorosłych współuczestnictwo w popełnianiu czynów kryminalnych z jedną lub z kilkoma osobami, głównie dotyczy to kradzieży i rozboju. Nieletni coraz częściej działają w zorganizowanych grupach z osobami dorosłymi.

Działalność przestępcza w grupach często wiąże się z tzw. powrotnością do przestępstwa. Na przykład w 2004 r. powtórnie popełniło przestępstwo 7 086 sprawców, w 2005 r. - 6 589 sprawców, w 2006 r. - 5 387 sprawców, w 2007 r. - 4 961 sprawców.

Znaczny procent nieletnich (ok. 7 - 9%) dokonuje czynów karalnych pod wpływem alkoholu. Na przykład w 2007 r. osoby nietrzeźwe stanowiły 27,5% ogółu podejrzanych, a nietrzeźwe osoby nieletnie 7,4%. Najczęściej nietrzeźwych nieletnich odnotowano jako sprawców zabójstw, uszkodzeń ciała, bójek, pobić, zgwałceń (w tym ze szczególnym okrucieństwem), rabunków i wymuszeń rozbójniczych.

W latach dziewięćdziesiątych obserwuje się wzrost rejestrowanej liczby nieletnich przestępców oraz liczby przestępstw przez nich dokonywanych.

Natomiast należy zaznaczyć, że przy ogólnie wzrastającej przestępczości - od 1989 r. zmniejszył się udział przestępstw popełnianych przez nieletnich w ogóle przestępstw stwierdzonych (odnotowywanych przez KGP).

Tendencja taka pośrednio świadczy o silnym wzroście przestępczości dorosłych, ponieważ w ostatnich latach obserwuje się również wzrost przestępczości nieletnich. Notowane wskaźniki dynamiki przestępczości dorosłych są zdecydowanie wyższe niż nieletnich. Tak więc nie można twierdzić, iż nieletni są tą szczególną grupą, która potencjalnie najbardziej zagraża bezpieczeństwu publicznemu. Pogląd taki uporczywie od kilku lat lansowany jest w mediach.

W strukturze przestępczości nieletnich dominują przestępstwa o charakterze kryminalnym, najczęściej popełniane przestępstwa to: kradzież mienia prywatnego i kradzież z włamaniem.

Najbardziej niepokojącym zjawiskiem jest obserwowana tendencja wzrostowa przestępstw uznanych jako szczególnie niebezpieczne dla życia i zdrowia (zabójstw, uszkodzeń ciała, bójek, pobić, zgwałceń, rozbojów i wymuszeń rozbójniczych). Według ustaleń policji nieletni sprawcy, którzy dokonali przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu charakteryzowali się bezwzględnym, bardzo agresywnym i okrutnym sposobem działania. Wynika on zdaniem policji z dwóch zasadniczych czynników sytuacyjnych: z faktu, iż najczęściej działali w grupie oraz w stanie nietrzeźwości.

Równie niepokojące jest, że wzrasta liczba sprawców czynów karalnych, którzy nie ukończyli 13 lat życia. Świadczy to przede wszystkim o zaniedbaniach i braku właściwej opieki nad dziećmi³⁴.

Każdy młody człowiek potrzebuje grupy, "która umożliwiłaby mu zrealizowanie potrzeby przynależności, akceptacji i uznania, szuka tzw. grupy autentycznej. Nie należą do nich, niestety, grupy formalne tworzone dla młodzieży przez dorosłych np. koła zainteresowań, sekcje sportowe itp."

Należą do nich grupy nieformalne; wśród których ogromną popularnością obecnie cieszą się grupy nazywane subkulturami bądź podkulturami młodzieżowymi. Pojęcia te używane są zazwyczaj zamiennie.

Pojęcie "podkultura" w literaturze naukowej stosowane jest od niedawna. Ryszard Dyonizak scharakteryzował subkulturę w sposób następujący: "Gdy wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie wspólnych zainteresowań i dążeń powstają dość trwałe więzi między rówieśnikami, którzy tworzą im tylko odpowiadające i ich tylko obowiązujące normy, wartości i wzory, to pewna całość tych norm, wartości i wzorów stanowi podkulturę określonej zbiorowości.³⁵"

Można wymienić kilka elementów które decydują o tym, że grupa rówieśnicza może być rozpatrywana jako podkultura. Po pierwsze grupa taka jest tworzona przez osoby, które mają te same zainteresowania, lub te same problemy jest to zarazem czynnik integrujący, spajający grupę, stanowi impuls do tego, aby taka grupa powstała. Na takim fundamencie powstaje silne pragnienie w członkach danej grupy aby do niej należeć, czują się po prostu jej częścią i są za nią odpowiedzialni. Prawie zawsze taka wyodrębniona grupa społeczna (podkultura) wytwarza jakieś specyficzne i właściwe tylko jej wzorce postępowania, które dla członków podkultury mają ogromną, czasem wręcz mistyczną wartość. Może to być np. specyficzny język (w podkulturze więziennej „kmina”), charakterystyczny styl ubierania (hippisi, skinheadzi), mogą to też być noszone w widocznym miejscu symbole specyficzne dla danej grupy, wyróżniające ją spośród innych grup, a także spośród „normalnych” ludzi. Idąc ulicami naszych miast można łatwo rozpoznać czy ktoś należy do jakiejś podkultury, a jeśli należy do jednej z bardziej powszechnych grup to nawet rozpoznamy do jakiej.

Osobliwy sposób ubierania się, czy w ogóle wygląd jest sygnałem wysyłanym przez tych ludzi nie tylko do społeczeństwa (manifestuje się swoje przekonania i odrębność), ale także do uczestników innych podkultur zwłaszcza tych, które wyznają biegunowo odmienne wartości (daje się to zwłaszcza zauważyć u grup które się wzajemnie zwalczają np. skinheadzi i anarchiści).

Istnieje wiele naukowych teorii tłumaczących przynależność do podkultur. Jedna z takich teorii, według mnie trafna, to teoria alienacji H. Seemana. Wyróżnił on pięć wymiarów poczucia alienacji:

-poczucie bezsilności, charakteryzuje z jednej strony skali jednostki zdane na łaskę sił zewnętrznych, które są przekonane że tak naprawdę nic od nich nie zależy, a z drugiej strony jednostki posiadające kontrolę nad swoim własnym losem. Chodzi tu o przekonanie, że nie ma się kontroli nad efektem swojego zachowania.

-poczucie bezsensu, tutaj chodzi o to, że jednostka nie potrafi przewidywać jaki będzie efekt jej postępowania, nie ma jasności w co powinna wierzyć.

-poczucie anomii, jednostka jest przekonana, że nie osiągnie celów do których dąży jeśli będzie przestrzegać ogólnie przyjętych zasad (nieakceptowane zachowania są konieczne do osiągnięcia wytyczonych celów)

-poczucie samowyobcowania, postępowanie zgodnie z własnymi przekonaniami jest szkodliwe dla jednostki i przynosi mu straty. Taki stan powoduje brak oparcia w sobie samym, oderwanie od siebie samego. Taka postawa uniemożliwia bycie sobą.

-poczucie izolacji jest to przypisywanie niskiej nagradzającej wartości celom, przekonaniom które w społeczeństwie są cenione wysoko. Dla człowieka obce stają się np. normy społeczne, wartości itp³⁶.

Analizując tę teorię można wyciągnąć ogólny wniosek, że alienacja to przeżywany ciągły kryzys, kryzys własnej tożsamości, kryzys wartości, poczucie osamotnienia i izolacji.

Należy podkreślić, że poczucie alienacji jest odczuciem subiektywnym i nie należy utożsamiać go z obiektywną alienacją, która może współwystępować z poczuciem alienacji, lecz nie zawsze, np. w przypadku młodzieży w okresie dorastania oraz osób w starszym wieku (po 60 roku życia) występuje związek pomiędzy poczuciem alienacji a alienacją obiektywną (K. Kmiecik-Baran, 97r). Poczucie alienacji jest też rezultatem braku pożądanych relacji z ważnymi dla jednostki obszarami świata, np. innymi ludźmi, normami społecznymi, sobą samym. Mechanizm wyalienowania polega więc na pojawieniu się rozbieżności między standardami stanu pożądania a spostrzeganym jego stanem aktualnym (K. Korzeniowski, 1992).

Cloward i Ohlin wyróżniają trzy typy podkultur młodzieżowych:
1. Podkultura typowo przestępcza, rodząca się w dobrze zintegrowanych środowiskach, w których występują różne formy przestępczej działalności dorosłych. Wzory zachowań przestępczych prezentowane przez dorosłych są przejmowane przez młodzież, która stopniowo angażuje się w przestępczość - najpierw w gangach młodzieżowych traktowanych jako staż, a następnie w rozmaitych formach przestępczości dorosłych, aż po udział w syndykatach przestępczych. W tej sytuacji, gdy istnieją nielegalne drogi prowadzące do sukcesu, przestępczość traktowana jest przez młodzież jako normalny sposób życia - czyli trudno mówić o nieprzystosowaniu społecznym młodzieży wyznającej tę podkulturę.

2. Podkultura konfliktu, powstająca na obszarach źle zintegrowanych, o dużej mobilności członków grup i ogólnej niestabilności, gdzie istnieje ograniczony dostęp do wzorów przestępczych dorosłych, w związku, z czym wzory zachowań służące osiągnięciu wyższego statusu pochodzą głównie od rówieśników. W ramach tej podkultury tworzą się zwłaszcza gangi chuligańskie nastawione na bójki i wandalizm, a szczególnie cenione tam wartości to odwaga, bojowość i siła fizyczna - prestiż mają zwłaszcza ci, którzy wyróżniają się w walkach między gangami.

3. Podkultura wycofania się, zwana również podkulturą podwójnie przegranych. Skupia ona tę młodzież z warstw niższych, która nie ma możliwości osiągnięcia sukcesu w drodze legalnej, a której nie powiodło się także w adaptacji nielegalnej (dwa poprzednie sposoby). Sposób ten wybiorą również ci, którzy działania bezprawne odrzucili jako sprzeczne ze swoim kodeksem moralnym. Jest to przede wszystkim podkultura narkomanów, a przestępczość występuje tu głównie w formie nielegalnej dystrybucji środków odurzających, by z czasem pojawić się jako różnorodne działania zmierzające do zdobycia środków odurzających³⁷.

Jak zatem widać przeważnie termin podkultura wiąże się z patologią społeczną, nieprzystosowaniem czy z podważaniem obowiązujących norm. Dzieje się tak dlatego, że już w samej etymologii słowa "subkultura" zdaje się zawierać "to, co niższe", gorsze. I wiele zjawisk, określanych przy użyciu tego słowa, odpowiada takiemu właśnie rozumieniu jego sensu. Przykładem może być, np.: agresywne zachowania skinheadów, bijatyki na stadionach piłkarskich, wzajemna agresja różnych grup młodzieży. Mówi się też o subkulturach narkomańskich, pijackich, przestępczych. Ma to swoje uzasadnienie, "gdyż termin subkultura zaczął być pierwotnie używany w naukach społecznych w odniesieniu do grup spatologizowanych, pozostających w konflikcie ze społeczeństwem. Nieco upraszczając można powiedzieć, że pojawienie się młodzieżowych gangów wywołało u badaczy potrzebę nadania owym gangom wspólnej nazwy.³⁸"

Każda subkultura młodzieżowa może być stworzona przez niewielką grupę osób, ale w jej skład może wchodzić czasami kilkadziesiąt milionów osób. Przykładem tak rozbudowanej i licznej podkultury mogą być punki, rozsiane po całym nieomal globie ziemskim. Co nie zaprzecza istnieniu mniejszych grup punków w obrębie jednej subkultury. Aby jakąś zbiorowość można było nazwać grupą konieczne są do spełnienia następujące warunki:

1. Poczucie przynależności, czyli świadomość "my" cechującego członków.

2. Zasada odrębności powodująca, że inni są określani w kategoriach "oni" lub "wy".

3. Wspólne wartości i wypływające z nich normy.

4. Wewnętrzna organizacja grupy.

Większość podkultur ma swoją własną ideologię. Natomiast nie we wszystkich ruchach młodzieżowych można ją określić. Nie ma jej np. subkultura metalowców. W tej subkulturze wspólną wartością traktowaną czasami jako wyjątkowe święto jest uczestnictwo w koncertach, wspólne wysłuchanie muzyki, dzielenie się przeżyciami. Co się zaś tyczy celów to są one na ogół dwojakiego rodzaju: albo są wymysłem członków grupy np. wspólne pójście na koncert czy spędzenie przyjemnego wieczoru przy kuflu piwa; albo są one wyznaczone przez grupę nadrzędną. Może tu posłużyć przykład celu wspólnego dla wszystkich skinheadów, a mianowicie tzw. "równanie w dół”, czyli ściągnięcie wszystkich na własny, niski poziom życia. Uczestnictwo w grupie daje poczucie przynależności, które jest sprawą zasadniczą dla funkcjonowania subkultury. Słabe poczucie więzi, lub jego brak, prowadzi do wyobcowania jednostki, a nieraz i do zerwania wszelkich więzów z grupą. 

Większość subkultur młodzieżowych kładzie nacisk na przyjemne spędzanie czasu, graniczące niejednokrotnie z biernym wyczekiwaniem, że coś się może zdarzyć. Niejeden z nas widział zapewne grupę punków siedzącą na chodniku i spędzającą w ten sposób cały dzień. To marnowanie czasu jest chyba konieczne dla młodego człowieka, który może w ten sposób, później doceni jego wartość. Niebezpieczne natomiast jest zabijanie czasu i nudy poprzez sięganie do różnych środków odurzających. Powodują one oprócz skutków fizycznych również głębokie zmiany psychiczne prowadzące nieraz do uzależnienia. Trzeba jednak przyznać, że solidarność w grupach subkulturowych jest bardzo silna, a więzi interpersonalne "żywe". Dominuje tzw. trzymanie się razem, które jest bardzo korzystne w przypadku, gdy dojdzie do jakiegoś starcia między różnymi ugrupowaniami. Na co dzień, dla zwykłego, szarego przechodnia grupy subkulturowe mimo szokującego nieraz wyglądu, nie są raczej groźne.

Uczestnictwo w subkulturach jest zazwyczaj rezultatem niezaspokojenia obiektywnych potrzeb młodzieży i stanowi bardzo często próbę zwrócenia na siebie uwagi. Wynika ono też z cech osobowości charakterystycznych dla wieku młodzieńczego. Cechy te mają podłoże biologiczne, ale są też uwarunkowane czynnikami społecznymi i kulturowymi, a także błędami procesu wychowawczego. Wszelkie dziwne i niezrozumiałe zachowania służą rozładowaniu agresji i frustracji, która młodym daje się szczególnie we znaki. "Geneza poszczególnych podkultur jest podobna, a różnice ideologii to w gruncie rzeczy odbicie różnic wynikających z czasu i miejsca, w którym młodzi żyją.³⁹"

Subkulturą młodzieżową najbardziej dostrzeganą przez społeczeństwo i najbardziej uciążliwą są blokersi.

Blokersi to termin spopularyzowany przez prasę i zaadoptowany przez samych zainteresowanych, określający sfrustrowanych, uważających się za pozbawionych perspektyw, młodych ludzi, dla których stojąca przed blokiem ławka jest centrum życia towarzyskiego, często nadużywających alkoholu i marihuany. Językoznawca Bogusław Kreja definiuje ich jako nie uczącą się bezrobotną młodzież zamieszkującą blokowiska miejskie⁴⁰. Blokersi często kojarzeni są z subkulturą hiphopową, wśród hiphopowców jednak słowo blokers ma raczej pejoratywne znaczenie.

To blokersi są najczęściej sprawcami zakłócania spokoju na osiedlach mieszkaniowych i drobnych przestępstw, a także „przypadkowych” kradzieży i rozbojów.

Wśród innych podkultur młodzieżowych, które wprawdzie nie są grupami przestępczymi, ale ich ideologia jest często sprzeczna z prawem i normami społecznymi należy wymienić:

Sataniści. Satanizm nie jest zjawiskiem nowym. Jego atrybuty znane były już w starożytności. W początkach chrześcijaństwa spotykamy się również z istnieniem i działaniem szatana, wszak Chrystus poskramiał złe duchy i zmuszał szatana do uległości. Tak jak dawniej, tak i dziś szatan ma swoich zwolenników i wyznawców.

Sataniści mają szczególnie rozwiniętą symbolikę. Są to:

• odwrócony krzyż – noszony w formie medalionu lub wyszyty na kurtce;

• wizerunek diabła lub kozła – wymalowane na plecach czarnych i granatowych kurtek;

• napisy o treści „Ave Saraye” , „Salve Imperato Hades”

Znakami przynależności są też:

• trzy odwrócone dziewiątki;

• pentagram lub heksagram;

• trzy litery F /szósta litera w alfabecie/

• trzy koła połączone ze sobą,

• swastyka;

• trójkąt

Sataniści są nadal groźni. Mają swoje siedziby w Szczecinie /stolica polskiego satanizmu/, we Wrocławiu, Gdańsku, Warszawie i Olsztynie, Łodzi i wielu innych miast i miasteczek. Wciąż tworzą subkulturę aktywną i agresywną. Świadczy o tym niszczenie krzyży cmentarnych i przydrożnych, napadanie na obiekty sakralne i wypisywanie na nich haseł satanistycznych – na terenie całej Polski.

Ruch satanistyczny jest zróżnicowany i obejmuje kilka odłamów. Dzieli się kierunki i różne stopnie wtajemniczenia, nie jest to ruch jednolity i skrystalizowany.

Skinhead – kontrkultura powstała na początku lat 60. XX wieku w Wielkiej Brytanii. Jej nazwa wywodzi się od tego, że najbardziej charakterystycznym wyróżnikiem tej grupy są wygolone głowy, lub bardzo krótkie, wygolone blisko skóry włosy (ang. skinhead, połączenie wyrazów skin czyli skóra i head czyli głowa).

W Polsce są to głównie ugrupowania o charakterze nacjonalistycznym i rasistowskim, często sprawcy ataków na obcokrajowców, szczególnie z krajów Trzeciego Świata.

Anarchizm (od gr. ἀναρχία anarchia – "bez władcy") – doktryna postulująca model społeczeństwa opartego na równości społecznej, solidarności międzyludzkiej i poszanowaniu wolności jednostki oraz ruch społeczny dążący do realizacji tych celów.

Głównymi zagrożeniami dla tego modelu są autorytaryzm oraz hierarchia społeczna, dlatego anarchizm dąży do zniesienia państwa oraz innych form społecznej władzy i wyzysku oraz zorganizowania wolnościowego społeczeństwa na zasadach dobrowolności, federalizmu i pomocy wzajemnej w sferze politycznej i ekonomicznej.

1.3. Przestępczość nieletnich w Polsce po 1989

Nieletni są sprawcami praktycznie wszystkich rodzajów przestępstw, z wyjątkiem gospodarczych. W tabeli 1 przedstawiono poszczególne rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w latach 1990, 1995, 2000, 2005 i 2006 r. (w roczniku statystycznym 2008 brak danych za rok 2007)

Tabela 1. Nieletni, wobec których prawomocnie orzeczono środki wychowawcze , poprawcze lub kary w sądach powszechnych w związku z demoralizacją i czynami karalnymi.

Wyszczególnienie	1990	1995	2000	2005	2006
					Ogółem
Nieletni – w związku z demoralizacją Nieletni – w związku z czynami karalnymi W tym za: Zabójstwo – art. 148 kk Uszczerbek na zdrowiu – art. 156 i 157 kk Udział w bójce lub pobiciu – art. 158 i 159 kk Przestępstwa z ustaw o przeciwdziałaniu narkomanii Zgwałcenie art. 197 kk Kradzież rzeczy art. 278 kk Kradzież z włamaniem – art. 279 kk Rozbój – art 280 kk	10.413 27.413 19 1528 1956 186 58 4181 2319 1870	9,857 28.148 16 1413 1874 317 62 2745 2210 1930	8878 25667 17 1396 1795 470 49 2924 6129 2152 2009	15454 26228 14 1475 2004 1257 56 4013 2981 2040 1932	16978 27419 19 1561 2427 1314 50 3876 2606 1849 1698

Źródło: Mały rocznik Statystyczny 2008, GUS, Warszawa 2009, s. 102

Zaniepokojenie może budzić fakt zwiększającej się liczby przestępstw popełnianych przez nieletnich w kolejnych latach. Zmniejszyła się jednak ilość kradzieży z włamaniem i rozbojów w wybranych latach okresu 1989-2008. Graficznie ilość i rodzaje przestępstw popełnionych w wymienionych latach przez nieletnich przedstawiono na wykresie 1.

Wykres 1. Ilość i rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w wybranych latach okresu 1989-2008.

Źródło: Mały rocznik Statystyczny 2008, GUS, Warszawa 2009

Optymizm, pomimo zwiększającej się liczby przestępstw nieletnich może budzić fakt, że ilość ich rośnie wolniej niż ilość przestępstw popełnianych w ogóle. Pomimo więc wzrostowej tendencji, jeśli idzie o przestępczość, nieletnich dotyczy ona w mniejszym stopniu niż dorosłych. Na wykresie 2 przedstawiono stosunek przestępstw popełnionych przez nieletnich do ogólnej liczby przestępstw w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 2.Stosunek przestępstw popełnionych przez nieletnich do przestępstw ogółem w wybranych latach okresu 1989-2008.

Źródło: Mały rocznik Statystyczny 2008, GUS, Warszawa 2009

ROZDZIAŁ II

PROBLEMY PATOLOGII SPOŁECZNYCH W POWIECIE PŁOŃSKIM WEDŁUG GMIN PO 1989 ROKU

2.1. Problemy patologii społecznej w powiecie płońskim po 1989 roku

W przypadku niniejszej pracy metodą badawczą była dogłębna analiza dokumentów i danych statystycznych otrzymanych w Komendzie Powiatowej Policji w Płońsku oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku..

Przy ocenie danych statystycznych należy jednak pamiętać, że żadne zestawienie nie obejmuje wszystkich przestępstw rzeczywiście dokonanych. Przestępstwa rzeczywiście dokonane określa się mianem „ciemnej liczby” w odróżnieniu od przestępstw ujawnionych („jasna liczba”)⁴¹.

W literaturze kryminologicznej odróżnia się kilka obszarów ciemnej liczby przestępstw. Pierwszy stanowią przestępstwa, które w ogóle nie doszły do wiadomości organów policji. Do drugiego można zaliczyć przypadki ujawnionych przestępstw, których sprawcy nie zostali wykryci. Trzeci obszar stanowią przestępstwa, których sprawcy zostali wykryci, , ale ze względu na negatywne przesłanki procesowe nie dochodzi do wniesienia aktu oskarżenia lub nie zapada wyrok skazujący. Czwarty stanowią przestępstwa, za które sprawcy zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądowym, jednakże nie wszystkie czyny były znane policji i objęte aktem oskarżenia.

O istnieniu i zakresie omawianego zjawiska decyduje wiele czynników, z których najważniejsze są: brak zgłoszeń o przestępstwie ze strony pokrzywdzonych, metody działania przestępczego, poziom pracy organów ścigania karnego i wymiaru sprawiedliwości oraz nieumiejętność współdziałania ze społeczeństwem. Zdarzają się przypadki, że pokrzywdzony nie składa zawiadomienia o przestępstwie, kierując się w większości spraw kryterium „nieopłacalności” zameldowania⁴².

Statystyki kryminalne są środkiem pozwalającym między innymi na orientowanie się w dynamice i strukturze przestępczości, a także w poziomie przestępczości w przyszłości. Należy jednak pamiętać, że statystyki te są źródłem informacji, z którego należy korzystać ostrożnie i umiejętnie⁴³.

Po sformułowaniu hipotez należy wyłonić zmienne. T. Pilch stwierdza, że „to, co daje się zaobserwować w każdym zdarzeniu lub zjawisku – to kilka podstawowych cech konstrukcyjnych dla danego zdarzenia, które przyjęło się w metodologii nazywać zmiennymi”⁴⁴. Wyróżniamy zmienne zależne i niezależne. „Zmienna, która czyni się przedmiotem badań, określa się mianem zmiennej zależnej”⁴⁵. Zmienną, której wpływ na zmianę zależną chcemy badać nazywamy zmienną niezależną”⁴⁶. Przyjęte zatem przez badacza zmienne nadają badaniom kierunek, , określają ich cel.

W niniejszej pracy zmienną zależną jest ilość przestępstw w poszczególnych kategoriach popełnionych przez nieletnich w latach 1989-2008 na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku, natomiast zmienną niezależną jest płeć, wiek i miejsce zamieszkania.

Aby można było dokonać weryfikacji hipotez, konieczne jest nadanie sensu empirycznego pojęciom występującym w hipotezie, czyli ustaleniu ich wskaźników.

T. Pilch uważa, że „wskaźnik, to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością lub z pewnym prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, które nas interesuje”⁴⁷.

Badania przeprowadzono na terenie działania Komendy Powiatowej Policji w Płońsku oraz Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku, czyli na terenie powiatu płońskiego w województwie mazowieckim.

Tabela 2. Dane statystyczne dotyczące powiatu płońskiego

Gmina	Powierzchnia km^2	Liczba mieszkańców	Gęstość zaludnienia osób/km^2
Baboszewo	162	8338	51
Czerwińsk	146	8358	57
Dzierzążnia	102	4139	40
Joniec	73	2585	35
Naruszewo	160	7096	44
Nowe Miasto	118	4922	41
Płońsk	127	7008	55
Raciąż	249	9546	38
Sochocin	120	6292	52
Załuski	112	5713	51
Miasto Płońsk	11	22700	2063
Miasto Raciąż	4	4793	1198
Łącznie	1384	91490	66

Źródło:http://www.regioset.pl/gazeta.php?choice=1110 (22.05.2009)

Powiat Płoński na dzień 30.06.2002 r. liczy 91490 ludności ogółem z tego w miastach mieszkają 27493 osoby co stanowi 30,1%. Wskaźnik gęstości zaludnienia wynosi średnio 66 osób na 1 km2, a w gminach waha się od 35 do 57 osób na 1 km².

Na terenie Powiatu działają Komenda Powiatowa Policji w Płońsku, Komisariaty Policji w Raciążu i Nowym Mieście oraz Posterunki Policji w ośmiu gminach wiejskich: Boboszewo, Czerwieńsk nad Wisłą, Dzierzążnia, Joniec, Naruszewo, Nowe Miasto, Sochocin, Załuski. Oprócz powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie opieką społeczną i socjalną zajmują się także ośrodki pomocy społecznej istniejące przy wszystkich gminach powiatu płońskiego.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku rejestruje przypadki patologii społecznej na podległym sobie terenie wśród środowisk znajdujących się pod jego opieką. Na wykresie 3 przedstawiono ilość przypadków podstawowych rodzajów patologii społecznej zarejestrowane przez Powiatowe Centrum Pomocy rodzinie w wybranych latach okresu1989-2008.

Wykres 3. Rodzaje patologii społecznej zarejestrowane przez Powiatowe Centrum Pomocy rodzinie w wybranych latach okresu1989-2008

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Jak wynika z powyższego zestawienia, najczęstszym przypadkiem patologii społecznej jest alkoholizm. Narkomania i przemoc domowa pozostają na podobnym poziomie, choć w tym przypadku, szczególnie jeśli chodzi o przemoc domową, trzeba się liczyć z faktem, że wiele przypadków przemocy domowej nie jest zgłaszane, a często wręcz ukrywane przez poszkodowanych.

Na wykresie 4 przedstawiono przypadki patologii społecznej w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku z podziałem na gminy miejskie i wiejskie

Wykres 4. Przypadki patologii społecznej w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku z podziałem na gminy miejskie i wiejskie

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Pewne zaskoczenie wywołuje fakt, że więcej przypadków patologii odnotowano w gminach wiejskich. Spowodowane jest to faktem, że bezrobocie, które jest jednym z podstawowych przyczyn powstawania patologii, w gminach wiejskich jest znacznie większe, niż w miejskich. Poza tym powiat płoński jest powiatem typowo rolniczym i w gminach wiejskich zamieszkuje 84,62 % jego mieszkańców.

Na wykresie 5 przedstawiono zjawisko alkoholizmu w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w larach 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Wykres5. Zjawisko alkoholizmu w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w larach 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Źródło: Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Z oczywistych względów (liczba ludności) w liczbach bezwzględnych najwięcej przypadków alkoholizmu stwierdzono w gminach miejskich – Płońsku i Raciążu. Na wysokim poziomie zjawisko to pozostaje również w gminie Nowe Miasto. Wprawdzie ta miejscowość nie ma praw miejskich, ale posiada strukturę miasta. Poza tym mieści się ono nad zalewem, który jest ośrodkiem rekreacyjnym i rozrywkowym, co niewątpliwie rzutuje na zachowania mieszkańców.

Na wykresie 6 przedstawiono przypadki stwierdzenia nietrzeźwości nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 w rozbiciu na poszczególne gminy

Wykres 6. Przypadki stwierdzenia nietrzeźwości nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 w rozbiciu na poszczególne gminy

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

W tej kategorii prym wiedzie gmina Nowe Miasto. Jednak, jak wynika z informacji uzyskanych w Komendzie Powiatowej Policji w Płońsku, większość stwierdzonych przypadków nieletnich znajdujących się pod wpływem alkoholu dotyczy osób zamieszkałych poza terenem gminy Nowe Miasto i w czasie, gdy na ternie gminy odbywały się imprezy rekreacyjno-rozrywkowe oraz w okresie letnim. Duże ilości przypadków stwierdzono także w gminach miejskich – Płońsk i Raciąż. Ma to niewątpliwie związek nie tylko z większą ilością ludności w tych ośrodkach oraz większą gęstością zaludnienia, ale również z faktem, że osoby nietrzeźwe w mieście są bardziej widoczne oraz jest więcej patroli policji, która stwierdza takie przypadki.

Należy również przypuszczać, że mieszkańcy miast bardziej reagują na przykład na przypadki zakłócania spokoju lub niszczenie mienia przez osoby pod wpływem alkoholu. W środowiskach wiejskich takie przypadki rzadko są zgłaszane do posterunków policji z jednej strony z powodu fałszywie pojętej lojalności sąsiedzkiej i zasady nie wtrącania się w cudze życie, z drugiej zaś w związku z trudniejszą komunikacją z posterunkami policji.

Na wykresie 7 przedstawiono stwierdzone przypadki odurzenia nieletnich środkami narkotycznymi w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 7. Stwierdzone przypadki odurzenia nieletnich środkami narkotycznymi w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Tak jak w przypadku nieletnich w stanie nietrzeźwym, najwięcej nieletnich znajdujących się pod wpływem narkotyków stwierdzono w gminie Nowe Miasto, i także w okresie letnim i w czasie imprez rekreacyjno-rozrywkowych. Na drugim miejscu w tej niechlubnej kwalifikacji znajduje się powiatowy Płońsk, natomiast zaskoczenie budzić wysoki poziom i trzecie miejsce w zestawieniu gminy Czerwińsk nad Wisłą. Może to być związane z faktem, że w miejscowości tej jest dość popularna przeprawa przez Wisłę, a w związku z tym duża ilość przejezdnych oraz częste kontakty miejscowej młodzieży z rówieśnikami z innych okolic, co owocuje popularnością nie zawsze pozytywnych mód.

Zwrócić należy uwagę, że takie przypadki wiążą się zawsze z popełnieniem przestępstwa. W przypadku nietrzeźwości nieletnich przestępstwo popełniają osoby sprzedające lub podające nieletniemu alkohol. W przypadku narkotyków natomiast już samo ich posiadanie nawet na własne potrzeby jest występkiem, natomiast ich produkcja i sprzedaż są zbrodnią zagrożoną karą pozbawienia wolności powyżej lat trzech.

2.2. Przestępczość nieletnich w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Rok 1989 był przełomowy nie tylko w związku ze zmianami ustrojowymi i społecznym w Polsce, które zapoczątkowały zmiany w całej Europie Wschodniej. Do owej sytuacji społeczno-politycznej przystosował się również świat przestępczy. Otwarcie granic i liberalizacja polityki przywozowej oraz po prostu bałagan panujący w kraju stwarzały olbrzymie możliwości popełniania nowych rodzajów oraz form przestępstw.

W okresie transformacji ustrojowej zmieniła się także specyfika przestępstw popełnianych przez nieletnich sprawców, a przede wszystkim wzrosła ich ilość. Przyczyn mających wpływ na taki stan rzeczy było wiele. Na pierwszej pozycji należy niewątpliwie umieścić szerszy dostęp do informacji o subkulturach występujących w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych oraz chęć naśladowania tamtej młodzieży. Inna przyczyna było niewątpliwie wzrastające bezrobocie z jednej strony większe zaangażowanie rodziców i opiekunów w pracę zawodową, z drugiej zaś trudności finansowe w rodzinach bezrobotnych. Wpływ na taki stan rzeczy miało też niewątpliwie rozluźnienie obyczajów i bardziej liberalna polityka karna.

Na wykresie 8 przedstawiono przestępstwa na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 z podziałem na gminy miejskie i wiejskie.

Wykres 8. Przestępstwa na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 z podziałem na gminy miejskie i wiejskie

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Pomimo, że mieszkańcy gmin miejskich w powiecie płońskim stanowią zaledwie 15,38 % ludności powiatu, to w nich popełniano najwięcej przestępstw. W odróżnieniu od statystyk ogólnopolskich poziom przestępczości w badanym okresie utrzymywał się na podobnym poziomie i wahania nie przekraczały 15 %. Świadczyć to może, że prowadzona jest właściwa akcja prewencyjna zapobiegająca przestępczości oraz skuteczna praca organów ścigania i wysoka wykrywalność przestępstw.

Na wykresie 9 przedstawiono zestawienie dorosłych i nieletnich sprawców przestępstw popełnionych na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 9. Zestawienie dorosłych i nieletnich sprawców przestępstw popełnionych na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Stosunek sprawców nieletnich do sprawców dorosłych utrzymuje się przez cały badany okres na podobnym poziomie i oscyluje w granicach 20-25 %. Oznacza to, że co 4-5 przestępstwo popełniane było przez sprawcę poniżej 18 roku życia.

Na wykresie 10 przedstawiono nieletnich sprawców przestępstw popełnionych w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 10. Nieletni sprawcy przestępstw popełnionych w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Z powyższego wykresu wynika, że po wysokim wzroście ilości nieletnich sprawców nastąpił duży spadek w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, po czym następował systematyczny wzrost przestępczości nieletnich aż do roku 2005. W roku 2008 odnotowano niewielki spadek nieletnich sprawców w stosunku do roku 2005.

Tak jak w przypadku nieletnich zatrzymanych pod wpływem alkoholu i narkotyków, tak najwięcej przestępstw popełnili nieletni na terenie gminy wiejskiej Nowe Miasto, Przy czym 83,6 % tych przestępstw popełniono w okresie letnim od czerwca do września. Wiąże się to niewątpliwie z dużą ilością przyjezdnych uczestniczących głównie w imprezach muzycznych organizowanych w tej gminie. Duża ilość turystów i widzów imprez stwarza także okazję do popełniania na przykład kradzieży.

Imprezy plenerowe są także okazją do spożywania alkoholu czy brania narkotyków, czego skutkiem jest większa skłonność osób je zażywających do popełniania przestępstw, choć równie często osoby będące pod wpływem alkoholu i narkotyków są łatwymi ofiarami przestępców.

Na wykresie 11 przedstawiono stwierdzone przypadki prostytuowania się nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 11. Stwierdzone przypadki prostytuowania się nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Jak na niewielki powiat z przewagą ludności wiejskiej, charakteryzującej się raczej konserwatywnymi poglądami, ilość prostytuujących się nieletnich jest wysoka. Związane jest to z kilkoma faktami. Po pierwsze ruchliwą trasą nr 7 Warszawa – Gdańsk, gdzie stwierdzono największą ilość nieletnich tak zwanych „tirówek” oraz równie ruchliwej przeprawy na Wiśle w Czerwińsku, z drugiej zaś z imprezami plenerowymi w Nowym Mieście. Stwierdzić należy jednak, że większość zatrzymanych prostytuujących się nieletnich to osoby spoza powiatu płońskiego, często uciekinierki i uciekinierzy z domów rodzinnych, a zatrzymania dokonywane były głównie w okresie wakacji.

W dalszej części tego rozdziału przedstawiono przestępczość w poszczególnych gminach powiatu płońskiego.

Na wykresie 12 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Baboszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 12. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Baboszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Baboszewo ma 162 km² powierzchni, liczy 8338 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 51 osób na km².

Najczęściej stwierdzanymi przestępstwami popełnianymi przez nieletnich na terenie gminy były rozboje i pobicia. W badanym okresie najwięcej przestępstw stwierdzono w latach 2001-2008, gdy nastąpił wzrost o blisko 100 % w stosunku do roku 1998.

Na wykresie 13 przedstawiono Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Czerwińsk nad Wisłą powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 13. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Czerwińsk nad Wisłą powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Czerwińsk nad Wisłą ma 146 km² powierzchni, liczy 8358 mieszkańców a gęstość zaludnienia to 57 mieszkańców na kilometr kwadratowy.

Najczęstszym rodzajem przestępstw popełnianych przez nieletnich na terenie gminy były bójki, pobicia i rozboje. Największą liczbę przestępstw popełnionych przez nieletnich stwierdzono w roku 1989 oraz w latach 2001 i 2005. W roku 2008 nastąpił spadek przestępczości.

Można przypuszczać, że dokonywaniu przestępstw z użyciem przemocy, szczególnie rozbojów, sprzyja umiejscowienie w Czerwińsku przeprawy na Wiśle i dużą ilość przejezdnych.

Na wykresie 14 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Dzierzążnia powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 14. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Dzierzążnia powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Dzierzążnia ma 102 km² powierzchni i liczy 4139 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 40 mieszkańców na km².

Najczęstsze przestępstwa popełniane przez nieletnich na terenie gminy, to bójki, pobicia i rozboje. Niepokoić też może stosunkowo duża jak na tak małą gminę ilość przestępstw związanych z narkotykami.

Na wykresie 15 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Joniec powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 15. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Joniec powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Joniec ma 73 km² powierzchni i liczy 2585 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 35 mieszkańców na km². Jest to najmniejsza powierzchniowo gmina powiatu płońskiego, licząca najmniej ludności i o najmniejszej gęstości zaludnienia.

Najczęstszymi przestępstwami popełnianymi przez nieletnich na terenie gminy są przestępstwa związane ze stosowaniem przemocy: bójki, pobicia i rozboje. Na wysokim poziomie są też przestępstwa powiązane z narkotykami. Niepokój może budzić ilość przestępstw podobna do popełnianych w większych gminach przy tak małej ilości mieszkańców.

Na wykresie 16 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Naruszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 16. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Naruszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Naruszewo ma 160 km² powierzchni i liczy 7096 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 44 mieszkańców na km². Jest to najmniejsza powierzchniowo gmina powiatu płońskiego, licząca najmniej ludności i o najmniejszej gęstości zaludnienia. Jest to trzecia co do liczby mieszkańców gmina wiejska powiatu płońskiego.

Najczęstszymi przestępstwami popełnianymi przez nieletnich na terenie gminy są pobicia i bójki. Na dość wysokim poziomie pozostaję również liczba kradzieży i rozbojów.

Na wykresie 17 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Nowe Miasto powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 17. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Nowe Miasto powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Nowe Miasto ma 118 km² powierzchni i liczy 4922 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 41 mieszkańców na km².

Nowe Miasto jest jedną z najstarszych mazowieckich miejscowości, chlubiącą się wczesnośredniowiecznymi tradycjami grodowo-miejskimi. Położone jest na prawym brzegu rzeki Sony, lewym dopływem Wkry. Atrakcyjność rekreacyjną obszaru gminy a przede wszystkim miejscowości Nowe Miasto podnosi „Zalew Nowomiejski” na rzece Sonie (powierzchnia lustra wody – 27,53 ha, natomiast powierzchnia zbiornika –31,604 ha), pełniący funkcję rekreacyjną zarówno dla mieszkańców powiatu płońskiego i sąsiednich, jak i dla mieszkańców północnych dzielnic Warszawy. Poza tym w Nowym Mieście przez cały rok odbywają się bardzo popularne wśród młodzieży dyskoteki i koncerty zespołów młodzieżowych.

Są to powody sprzyjające popełnianiu przestępstw, gdyż z jednej strony jest dużo osób znajdujących się w stanie nietrzeźwym lub będących pod wpływem narkotyków, stających się z tego powodu łatwymi ofiarami przestępców, z drugiej zaś tak duży napływ przyjezdnych powoduje, że przyjeżdżają tam również przestępcy zwabieni możliwością łatwego łupu.

Najczęstsze przestępstwa popełniane przez nieletnich na terenie gminy Nowe Miasto o związane z agresją i stosowaniem przemocy (bójki, pobicia i rozboje) oraz kradzieże, przy czym tych ostatnich od roku 205 notuje się znaczący wzrost.

Większość przestępstw popełniana jest przez nieletnich zamieszkałych poza terenem gminy, głównie z Warszawy, Płońska i Ciechanowa.

Na wykresie 18 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 18. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Płońsk to miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim. Położony jest 65 km na północny zachód od Warszawy, na Wysoczyźnie Płońskiej nad rzeką Płonką. Według danych z 2007⁴⁸, miasto miało 23 012 mieszkańców. W mieście mieszczą się następujące placówki oświatowe:

• Szkoła Podstawowa nr 2

• Szkoła Podstawowa nr 3 im. St. Wyspiańskiego

• Gimnazjum Publiczne nr 1 im. Papieża Jana Pawła II

• Gimnazjum Publiczne nr 2

• Powiatowe Gimnazjum Publiczne (ZSO)

• Zespół Szkół nr 1 im. Stanisława Staszica

• Zespół Szkół nr 2 im. Leona Rutkowskiego

• Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza

• I Społeczne Liceum Ogólnokształcące

• Centrum Kształcenia Praktycznego w Płońsku

• Wyższa Szkoła Zarządzania i Prawa w Warszawie, Wydział Zamiejscowy w Płońsku

• Państwowa Szkoła Muzyczna I st.

Najczęściej popełniane przez nieletnich na terenie gminy przestępstwa to rozboje, pobicia i kradzieże. Na bardzo wysokim poziomie utrzymuje się też ilość przestępstw związanych z narkotykami.

O wysokiej ilości przestępstw dokonywanych przez nieletnich decyduje niewątpliwie duża liczba mieszkańców oraz skupienie wielu placówek oświatowych, do których uczęszczają nie tylko mieszkańcy Płońska, ale i pozostałych gmin powiatu. Duże skupiska młodzieży oraz funkcjonowanie wielu grup subkulturowych przyczynia się często do popełniania przez młodych ludzi czynów przestępczych czy to pod presją środowiska, czy też z chęci zaimponowania rówieśnikom.

Na wykresie 19 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Raciąż w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 19. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Raciąż w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Raciąż to miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego. Miasto leży nieopodal ruchliwej trasy A& Warszawa – Gdańsk.

Najczęściej popełniane przez nieletnich na terenie gminy przestępstwa to rozboje, pobicia, kradzieże. Wiele przestępstw popełnianych jest na terenie stacji paliw i parkingu TIR na skrzyżowaniu dróg nr 60 i A7 mieszczącego się w odległości 4 km od Raciąża.

Na wykresie 20 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Sochocin powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 20. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Sochocin powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Sochocin ma 120 km² powierzchni i liczy 5713 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 51 mieszkańców na km².

Najczęściej popełniane przez nieletnich na terenie gminy przestępstwa to rozboje, pobicia, kradzieże. Znaczący wzrost przestępczości popełnianej przez nieletnich nastąpił w roku 2005. Po gwałtownym wzroście przestępstw związanych z narkotykami w roku 2005 ich ilość znacząco zmalała w roku 2008 i jest na poziomie niższym niż w latach 1989-1998.

Na wykresie 21 przedstawiono rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Załuski powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 21. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Załuski powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Płońsku.

Gmina Załuski ma 112 km² powierzchni i liczy 4793 mieszkańców, a gęstość zaludnienia wynosi 51 mieszkańców na km².

Najczęściej popełniane przez nieletnich na terenie gminy przestępstwa to rozboje, pobicia i przestępstwa związane z narkotykami.

PODSUMOWANIE

Do naszych domów codziennie napływają wiadomości o rozbojach, włamaniach, kradzieżach i porachunkach z bronią w ręku, napadach na spokojnych ludzi. Często też słyszymy, że wzrasta spożycie alkoholu w społeczeństwie, które ubożeje.

Czym wytłumaczyć gwałtowny wzrost prostytucji uprawianej przez młode kobiety? Dlaczego tak licznie powstają różnego rodzaju agencje towarzyskie, salony masażu? Czemu zawdzięczamy ten rodzaj komunikatów? Może to być podyktowane wolnością słowa i prasy, która dziś zachłannie rzuca się na tematy dawniej zakazane. Inna rzecz, że w Polsce w ostatnich latach tego rodzaju patologie, jak: alkoholizm, przemoc, rozwody, sieroctwo społeczne, narkomania, przestępczość, próby samobójcze, ubóstwo, bezdomność, demoralizacja nieletnich, nieporadność życiowa, prostytucja rzeczywiście nasiliły się. Czy przyczyną tego stanu rzeczy jest niezaspokojenie ważnych potrzeb życiowych, a wśród nich poczucia bezpieczeństwa?

W życiu codziennym spotykamy się z takimi czynami, które zakłócają ład społeczny i z takimi zachowaniami, które są szczególnie użyteczne i pożądane. Czynom takim towarzyszy zazwyczaj rzecz ważna ? reakcja otoczenia: pochwalenie albo potępianie określonego postępowania, czasami obojętność.

Do zachowań przestępczych nieletnich zalicza się: przemoc, agresję, napady rabunkowe, włamania i kradzieże, wymuszenia oraz zabójstwa. Osoby nieletnie, wykolejone przestępczo uprawiają takie formy jak:

1. przestępczość złodziejską (kradzieże, kradzieże z włamaniem, wyłudzenia);

2. przestępczość bandycką (kradzieże rozbójnicze, rozbój, wymuszenie celem zaboru mienia, przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu związane z zaborem mienia);

3. przestępczość zabawową (np. uszkodzenie cudzego mienia mające charakter wandalizmu, przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu i godności osobistej, wynikające z motywów zabawowo-agresywnych, bójki, zgwałcenia).

Walka z niekorzystnymi zjawiskami społecznymi, do których zaliczamy przestępczość i demoralizację nieletnich, wymaga określenia i poznania czynników je rodzących. W rozwoju psychicznym dziecka - o jego przystosowaniu, względnie nieprzystosowaniu decyduje wiele czynników wzajemnie ze sobą powiązanych. Przyczyny wykolejenia społecznego nieletnich są różne i złożone, tak jak objawy, postawy formy zachowania oraz motywacja postępowania niezgodnego z zasadami moralnymi czy obyczajami.
Przestępczość nieletnich jest więc objawem zachwianego procesu socjalizacji jednostek. Zachowania przestępcze często stanowią bezpośrednią reakcję dziecka na określone warunki środowiskowe, albo są próbą rozwiązania konfliktu, wynikającego ze zderzenia się potrzeb nieletniego z wymaganiami zewnętrznymi. Zachowania przestępcze często uzależnione są od pierwotnych przyczyn rozwoju jednostki.

Inną przyczyną przestępczości nieletnich jest środowisko, w którym jednostka nieuspołeczniona przebywa oraz wpływ środków masowego przekazu.

Nieletni sprawcy czynów karalnych to najczęściej uczniowie starszych klas szkół podstawowych oraz uczniowie szkół zawodowych. Dominującą grupę stanowią chłopcy w wieku 13 - 16 lat (powtarzający klasy, wagarowicze, uciekinierzy z domów rodzinnych oraz placówek opiekuńczo - wychowawczych i resocjalizacyjnych).

Różne mogą być rodzaje i formy dokonywanych przestępstw, tak jak różny bywa stopień wykolejenia lub zaburzeń charakterologicznych. U niedostosowanych społecznie występują najczęściej zaburzenia w sferze kontaktu, aktywności i harmonii życia psychicznego. Na manifestacje zewnętrzne, zachowanie i postawę nieletnich oraz czyny przestępcze, a także częstotliwość ich popełniania w środowisku otwartym, rzutują w istotny sposób dewiacje osobowościowe.

Nieletni popełniają przestępstwa w wyniku nacisku ze strony innych osób zdemoralizowanych lub grupy nieformalnej o cechach aspołecznych. Mogą też mieć miejsce czyny przestępcze popełniane sporadycznie, uwarunkowane specyficzną sytuacją i nastawieniem osób ze środowiska przestępczego. Oprócz nacisku ze strony innych osób, na popełnianie przestępstw przez młodocianych mają wpływ doświadczenia z przeszłości.

W klasycznym przypadku, zanim nieletni stanie się niedostosowanym społecznie, przechodzi uprzednio trzy stadia procesu przestępczego wykolejenia:

1. W pierwszym stadium występuje uczucie odtrącenia, frustracji, potrzeba emocjonalnej zależności, reakcje negatywne. Funkcją ich jest zwrócenie uwagi na podmiot. na podmiot. Obserwuje się narastającą agresywność wobec jednego lub obojga rodziców. W tym stadium dziecko reaguje nieproporcjonalnie silnie do podniety. Cechują go reakcje impulsywne, przy czym samo jest często niezadowolone ze swego zachowania i ma poczucie winy. Zauważyć można wówczas także brak cierpliwości i wytrwałości, niemożność skoncentrowania uwagi.

2. Typowymi manifestacjami drugiego, bardziej zaawansowanego stadium wykolejenia się, są reakcje wrogie. Obejmują one już nie tylko rodziców, ale i innych dorosłych - np. nauczycieli. Charakterystyczny jest bunt wobec wszelkich autorytetów. Próby zjednania sobie życzliwości nieletniego wywołują u niego wzmożoną agresję. Dość częste są w tym stadium negatywne reakcje paradoksalne (np. agresja zwrócona przeciwko samemu sobie). Nieletni wykazują wyraźne tendencje do realizowania potrzeb poza domem rodzinnym. Bywa, iż popełniają drobne kradzieże i przejawiają skłonność do szukania kontaktów z młodzieżą deprecjonującą uznawane powszechnie przez dorosłych wartości społeczne.

3. Trzecie stadium wykolejenia może mieć dwa, nierzadko współwystępujące warianty. Młodzież nabierająca agresywnych nawyków na tle przeżyć frustracyjnych zasila z reguły szeregi zbiorowości, które mają charakter luźnych zrzeszeń uprawiających działalność zabawową. Polega ona w znacznej mierze na popełnianiu czynów uderzających w godność osobistą, zdrowie, a nieraz i życie ludzkie. Innym wariantem owego stadium jest grupowa działalność przestępcza. Nieletni dokonują kradzieży, włamań, rabunków, przy czym występuje tu irracjonalna chęć niszczenia przedmiotów, a jeżeli pozwalają na to okoliczności - zadawania bólu ofiarom napadu.

Czyny przestępcze przedstawione w dwóch powyższych wariantach są klasycznym przykładem przejawów niedostosowania społecznego, będącego najczęściej wynikiem zwichniętego procesu socjalizacji, patologicznych zmian psychofizycznych lub też antagonistyczno-destrukcyjnej socjalizacji (w przypadku, gdy dziecko wzrasta w środowisku przestępczym).

Wejście na drogę przestępczą nie ma charakteru przypadkowego, jest często poprzedzone wcześniejszymi sygnałami świadczącymi o zaburzeniu rozwoju dziecka. Dlatego bardzo dużą uwagę należy przywiązywać do profilaktyki, do zapobiegania wykolejeniu społecznemu dzieci i młodzieży przez podejmowanie działań w początkowej fazie rozwoju tego zjawiska, gdy występują pierwsze trudności wychowawcze, pierwsze niepowodzenia w nauce - nawet jeżeli nie występują jeszcze w stopniu nasilonym.

Zapobieganie zjawiskom szkodliwym jest znacznie bardziej ekonomiczne i skuteczne

ni¿ zwalczanie ich negatywnych skutków, zarówno w skali jednostkowej, jak i społecznej. Zatem optymalnym rozwiązaniem byłoby takie wychowanie dzieci, które uchroniłoby je przed społecznym niedostosowaniem. Wówczas nie będą one skłonne do podejmowania działań niekorzystnych dla nich samych i otoczenia. Dlatego też zjawisku temu należy nadać odpowiednią rangę i w procesie wychowania traktować priorytetowo.

Powiat płoński w swojej charakterystyce przestępczości nieletnich nie różni się w zasadzie od innych tego typu powiatów w Polsce. Główne przestępstwa popełniane przez nieletnich to Re z zastosowaniem przemocy (bójki, pobicia) często połączone z zaborem mienia (rozboje.

Ich przyczyną w dużym stopniu jest bak zainteresowania dziećmi ich opiekunów, brak czasu rodziców oraz oddziaływanie środowiska. Często rodzice chcąc dziecku zapewnić godziwe warunki materialne zapominają o tym, co jest ważniejsze od markowych ciuchów czy sprzętu audio – o wychowaniu.

Nie można tutaj nie wspomnieć o wpływie mediów na młodego człowieka, wszechobecna przemoc, niezwyciężeni bohaterowie i często gloryfikowani przestępcy wyciskają niewątpliwie negatywne piętno w psychice młodego człowieka i skłaniają go do powielania wzorców kreowanych przez nie zawsze pozytywnego bohatera.

BIBLIOGRAFIA

Agresja w szkole : diagnoza i profilaktyka / red. Maria Libiszowska-Żółtkowska, Krystyna Ostrowska, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2008

Anioł W.: Europejska polityka społeczna. Implikacje dla Polski, Instytut Polityki Społecznej UW, Warszawa 2003

Archicińska-Gajewska H.,Fijałkowski T.,Ostapowicz K.: Obrona konieczna. Zbiór przepisów i orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych , Artman, Warszawa 1996

Archiwum kryminologii 2007, tom XXIX-XXX, wyd. Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2007

Bałandynowicz A.: Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa. , Wyd. Wiedza i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2006

Batawia S.: Wstęp do nauki o przestępcy. Zagadnienie skłonności przestępczych, Ossolineum, Wrocław 1984,

Bielicki E.: Wpływ wartości na zachowania przestępcze jako przedmiot badań kryminologii , WSP, Bydgoszcz 1996

Bielicki E.: Z problematyki resocjalizacyjnej. Patologia społeczna. Patologia indywidualna. Etiologia kryminalna. Kara , Wyd. KPSW, Bydgoszcz 2005

Biuletyn informacyjny KWP w Radomiu za lata 2003-2008

Cudak S.: Rozmiary i przejawy przestępczości dziewcząt // W: Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet / red. Irena Pospiszyl, Renata Szczepanik. - Łódź : Wydawnictwo WSHE w Łodź 2007.

Fidelus A.: Przestępczość nieletnich w ujęciu prawnym i społecznym / Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego. Filia w Piotrkowie Trybunalskim, Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2008

Fidelus A.: System wartości dziewcząt przestępczych i nieprzestępczych // W: Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet / red. Irena Pospiszyl, Renata Szczepanik, Wydawnictwo WSHE w Łodzi, Łódź 2007

Guerin S., Hennesy E.: Przemoc i prześladowanie w szkole : skuteczne przeciwdziałanie agresji wśród młodzieży, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004

Hałaj J.: Przestępczość nieletnich w okresie transformacji // W: Aktualne problemy pedagogiki resocjalizacyjnej i patologii społecznej / pod red. Franciszka Kozaczuka, Mieczysława Radochońskiego, Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2000

Hollin C. R., Browne D., Palmer E. J. : Przestępczość wśród młodzieży : rozpoznanie zjawiska, diagnozowanie i profilaktyka , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008

Hołyst B. : Psychologia kryminalistyczna. - Warszawa 2004, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Hołyst B.: Kryminologia, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2004

Hołyst B.: Pojęcie i zakres psychologii kryminalistycznej - Prokuratura i Prawo , Nr 7/8 2001,

Hołyst B.: Socjologia kryminalistyczna, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2007

Kmiecik-Baran K.: Młodzież i przemoc : mechanizmy socjologiczno-psychologiczne. –: Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

Kobylińska-Szkatuła J.: Rodzinne uwarunkowania zachowań przestępczych dzieci i młodzieży // W: Rodzina polska na przełomie wieków : przeobrażenia, zagrożenia, patologie / red. Jan Żebrowski, Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2002

Kołodziejczyk J. : Agresja i przemoc w szkole : konstruowanie programu przeciwdziałania agresji i przemocy w szkole, "Sophia", Kraków 2004

Kowalska-Ehrlich B.: Przestępczość młodzieży - rozmiary i charakterystyka zjawiska // W: Polska młodzież - zaburzenia, zagrożenia w aktualnej rzeczywistości społecznej / pod red. Teresy Sołtysiak i Małgorzaty Karwowskiej, Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004

Kozaczuk F.: Skłonność nieletnich do zachowań amoralnych i przestępczych // W: Zagadnienia marginalizacji i patologizacji życia społecznego / red. Franciszek Kozaczuk, Wydaw. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2005

Kozak S. : Patologie wśród dzieci i młodzieży : leczenie i profilaktyka, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa 2007

Krajewski K.: Kryminologia, kryminalistyka, medycyna sądowa  - Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii , Warszawa 2001

Kryminologia i kara kryminalna : wybrane zagadnienia / red. nauk. Anetta Jaworska, "Impuls", Kraków 2008

Materiały informacyjne KPP w Płońsku za lata 1989-2008

Mac A. : Wczesne dzieciństwo młodocianych przestępców agresywnych / Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Studiów Edukacyjnych. Zakład Podstaw Wychowania i Opieki, Garmond Oficyna Wydawnicza, Poznań 2005

Markowski Z.: Społeczne uwarunkowania przestępczości młodzieży, W: Polska młodzież - zaburzenia, zagrożenia w aktualnej rzeczywistości społecznej pod red. Teresy Sołtysiak i Małgorzaty Karwowskiej, Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2001

Orzeł-Skoczylas A.: Przyczyny przestępczości nieletnich w percepcji młodzieży szkół ponadpodstawowych // W: Człowiek u progu trzeciego tysiąclecia : zagrożenia i wyzwania. Tom 2 / red. Mieczysław Plopa, Wydaw. Elbląskiej Uczelni Humanistyczno-Ekonomicznej, Elbląg 2007

Ostrihanska Z., Greczuszkin A.: Praca z indywidualnym przypadkiem w nadzorze rodzinnego kuratora sądowego. "Norbertinum", Lublin 2005

Ostrowska D. : Czy rzeczywiście bezkarni? O odpowiedzialności nieletnich sprawców przestępstw // W: Wsparcie społeczne w rehabilitacji i resocjalizacji / red. Zofia Palak, Zdzisław Bartkowicz, Wydaw. Uniw. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2004

Papierz A.: Kryminologia. Repetytorium, Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007

Pietrzykowski T.: Etyczne problemy prawa. Zarys wykładu, Naukowa Oficyna Wydawnicza, Katowice 2005

Pilich T.: Metodologia pedagogicznych badań środowiskowych. Zakł. Narod. Im. Ossolińskich,Wrocław 1971,

P. Piotrowski: Usprawiedliwienia zachowań przestępczych – mechanizmy, funkcje i rola w genezie dewiacji, W: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży / pod red. Franciszka Kozaczuka, Bronisława Urbana. –: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2001

Piotrowski P.: Subkultury młodzieżowe. Aspekty psychospołeczne, Wydawnictwo Akademickie ŻAK Warszawa 2003,

Pospiszyl K.: Przestępstwa seksualne. Geneza, postacie, resocjalizacja oraz zabezpieczenia przed powrotnością, PWN Warszawa 2005

Pospiszyl K.: Resocjalizacja. Wydawnictwo Żak, Warszawa 1998,

Prejs B.: Subkultury młodzieżowe, Wydawnictwo KOS, Katowice 2005,

Prusak F. (red.):Przestępczość i zjawiska patologiczne w województwie mazowieckim, WSHiP im. R. Łazarskiego, Warszawa 2003,

Rowiński G.: Socjologiczno - psychologiczna analiza grup wyznaniowych i subkultur w Polsce. Podkultury i nowe ruchy religijne w Polsce, Wydawnictwo M.M., Warszawa 2004;

Sitarczyk M. : Nieletni sprawcy zabójstw : sylwetki psychologiczne. Wydawnictwo Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Lublin 2004

Southal E., Norris M.: Ofiara doskonała / przeł. Piotr Lewiński. MUZA, Warszawa 2005

J. Surzykiewicz: Agresja i przemoc w szkole: uwarunkowania socjoekologiczne, Centrum Metodyczne Pomocy

Ślusarczyk Barbara: Narkomania – problemy prawno kryminologiczne, Wydawnictwa Prawnicze, Warszawa 1991,

Urban B. : Zachowania dewiacyjne młodzieży w interakcjach rówieśniczych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2005

Wright M.: Przywracając szacunek sprawiedliwości, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej

Warszawa 2005,

Woźniakowska D.: Reakcja wymiaru sprawiedliwości na przestępczość nieletnich dziewcząt // W: Zachowania dewiacyjne dziewcząt i kobiet / red. Irena Pospiszyl, Renata Szczepanik, Wydawnictwo WSHE w Łodzi, Łódź 2006

Wyleżałek J.: Problem efektywności resocjalizacji nieletnich w warunkach opieki całkowitej : stan obecny oraz nowa alternatywa rozwiązań, Wydawnictwo SGGW Warszawa 2006,

Zawłocki R.: Pojęcie i funkcje społecznej szkodliwości czynu w prawie karnym, C.H. Beck.

Warszawa 2007

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1. Ilość i rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 2.Stosunek przestępstw popełnionych przez nieletnich do przestępstw ogółem w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 3. Rodzaje patologii społecznej zarejestrowane przez Powiatowe Centrum Pomocy rodzinie w wybranych latach okresu1989-2008

Wykres 4. Przypadki patologii społecznej w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku z podziałem na gminy miejskie i wiejskie

Wykres5. Zjawisko alkoholizmu w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w larach 1989-2008 zarejestrowanych przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Płońsku

Wykres 6. Przypadki stwierdzenia nietrzeźwości nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 w rozbiciu na poszczególne gminy

Wykres 7. Stwierdzone przypadki odurzenia nieletnich środkami narkotycznymi w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 8. Przestępstwa na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008 z podziałem na gminy miejskie i wiejskie

Wykres 9. Zestawienie dorosłych i nieletnich sprawców przestępstw popełnionych na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 10. Nieletni sprawcy przestępstw popełnionych w poszczególnych gminach powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 11. Stwierdzone przypadki prostytuowania się nieletnich na terenie powiatu płońskiego w wybranych latach okresu 1989-2008.

Wykres 12. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Baboszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 13. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Czerwińsk nad Wisłą powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 14. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Dzierzążnia powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 15. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Joniec powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 16. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Naruszewo powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 17. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Nowe Miasto powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 18. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 19. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie miejskiej Raciąż w powiecie płońskim w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 20. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Sochocin powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

Wykres 21. Rodzaje przestępstw popełnionych przez nieletnich w gminie Załuski powiat Płońsk w wybranych latach okresu 1989-2008

SPIS TABEL

Tabela 1. Nieletni, wobec których prawomocnie orzeczono środki wychowawcze , poprawcze lub kary w sądach powszechnych w związku z demoralizacją i czynami karalnymi.

Tabela 2. Dane statystyczne dotyczące powiatu płońskiego

---

1. Pilch T.: Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1978, s. 17↩

2. W. Zaczyński , Praca badawcza nauczyciela. WSiP, Warszawa 1977 s. 9.↩

3. M. Godlewski , (red). Pedagogika, Podręcznik akademicki, PWN, Warszawa 1977, s. 49.↩

4. W. Zaczyński: Praca badawcza nauczyciela, WSiP, Warszawa 1976, s. 8↩

5. P. Pilch: Praca...Op. Cit. s. 19↩

6. M. Łobocki ., Metody badań psychologicznych, PWN, Warszawa 1978, s. 59.↩

7. Dutkiewicz M.: Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2001, s. 51↩

8. Pilch T.: Zasady badań pedagogicznych, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1978, s. 25↩

9. Tamże, s. 27↩

10. W. Okoń , Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa, 1984, s. 97.↩

11. W. Dutkiewicz.,Podstawy metodologii badań, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2001, s. 55.↩

12. J. Brzeziński , Elementy metodologii badań psychologicznych, Warszawa 1980, s. 57.↩

13. Dutkiewicz W.: Podstawy metodologii badań do pracy magisterskiej i licencjackiej z pedagogiki, Wydawnictwo Stachurski, Kielce 2001, s. 55↩

14. T.Pilch: Zasady...op.cit. s. 42↩

15. M. Łobocki ., Metody badań psychologicznych, PWN, Warszawa 1978, s. 75.↩

16. T Pilch.: Zasady ... s. 43.

    W. Okoń , Słownik pedagogiczny, PWN, Warszawa, 1984, s. 97.↩

17. B. Hołyst: Kryminologia, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 87.↩

18. Op. Cit. s. 88.↩

19. Op. Cit s. 89↩

20. T.Pilch: Zasady...op.cit. s.31↩

21. W. Zaczyński: Metody badań pedagogicznych, PWN, Warszawa 1978, s. 28.↩

22. Op. Cit, s. 29.↩

23. T.Pilch: Zasady...op.cit s. 42.↩

24. J. Surzykiewicz: Agresja i przemoc w szkole: uwarunkowania socjoekologiczne, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej, Warszawa 2000, s. 27.↩

25. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U. z 1997 roku, Nr 88 poz. 553↩

26. K. Kmiecik-Baran : Młodzież i przemoc : mechanizmy socjologiczno-psychologiczne. –: Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 54↩

27. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku Kodeks karny (Dz.U. z 1997 roku, Nr 88 poz. 553↩

28. A. Nowak: Zapobieganie demoralizacji i przestępczości nieletnich w świetle regulacji prawnych, W: Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne: (rozpoznawanie i przeciwdziałanie) : praca zbiorowa / pod red. Anny Nowak. –: "Impuls", Kraków 2000, s. 74.↩

29. P. Piotrowski: Usprawiedliwienia zachowań przestępczych – mechanizmy, funkcje i rola w genezie dewiacji, W: Profilaktyka i resocjalizacja młodzieży / pod red. Franciszka Kozaczuka, Bronisława Urbana. –: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rzeszów 2001. – S. 125-133↩

30. Z. Markowski: Społeczne uwarunkowania przestępczości młodzieży, W: Polska młodzież - zaburzenia, zagrożenia w aktualnej rzeczywistości społecznej pod red. Teresy Sołtysiak i Małgorzaty Karwowskiej, Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2001. - S. 403↩

31. Krystyna Kmiecik-Baran: Młodzież i przemoc: mechanizmy socjologiczno-psychologiczne : Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 1999. – 249 s.↩

32. B. Kowalska-Ehrlich: Przestępczość młodzieży - rozmiary i charakterystyka zjawiska, W: Polska młodzież - zaburzenia, zagrożenia w aktualnej rzeczywistości społecznej pod red. Teresy Sołtysiak i Małgorzaty Karwowskiej. Wydaw. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2001. - S. 389↩

33. Informacja dotycząca demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz zjawisk patologicznych wśród dzieci i młodzieży, Materiał na posiedzenie Rady Konsultacyjnej Komendanta Głównego Policji, Warszawa, luty 2009.↩

34. Informacja dotycząca demoralizacji i przestępczości nieletnich oraz zjawisk patologicznych wśród dzieci i młodzieży, Materiał na posiedzenie Rady Konsultacyjnej Komendanta Głównego Policji, Warszawa, luty 2009↩

35. M. Pęczak : Mały słownik subkultur młodzieżowych, WSiP, Warszawa 1992, s. 12↩

36. Podkultury młodzieżowe w środowisku szkolnym i pozaszkolnym : praca zbiorowa / red. Stanisław Kawula, Henryk Machel., Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999, s. 102.↩

37. Op. Cit. s. 136.↩

38. Op. Cit. s. 58.↩

39. J. Słomińska: Mechanizmy i funkcje grup młodzieżowych, WSiP,Warszawa 1986, s. 36↩

40. B. Kreja: Studia Onomastyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 205.↩

41. B. Hołyst: Kryminologia, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 87.↩

42. Op. Cit. s. 88.↩

43. Op. Cit s. 89↩

44. T.Pilch: Zasady...op.cit. s.31↩

45. W. Zaczyński: Metody badań pedagogicznych, PWN, Warszawa 1978, s. 28.↩

46. Op. Cit, s. 29.↩

47. T.Pilch: Zasady...op.cit s. 42.↩

48. Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 1.10.2009]↩