ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA – WYKŁADY

22.05.2013

1. Wypadek – każde nieplanowane wydarzenie doprowadzające do obrażenia. Poznanie obrażenia stanowi cechę wyróżniającą wypadek od innych zdarzeń nie będących wypadkiem.

2. Rodzaje wypadków:

a) Pozazawodowe.

b) Zawodowe:

- Przy pracy – za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą to jest podczas wykonywania:

* Zwykłych czynności lub poleceń,

* Czynności będących w interesie zakładu,

* Czynności wykonywanych w czasie pozostawania w dyspozycji zakładu.

- W drodze do i z pracy – są to zdarzenia doprowadzające do urazu, zaistniałe podczas najkrótszej drogi między miejscem zamieszkania a zakładem pracy,

- Traktowane na równi z wypadkiem przy pracy – są to wypadki traktowanie jako urazowe zdarzenia:

* Podczas podróży służbowej, mającej związek z pracą i podróżą służbową,

* Zaistniałe w związku ze służbą w zakładowej formacji samoobrony lub w zakładowej straży pożarnej,

* Powstające podczas zadań zlecanych przez działające w zakładzie organizacje,

- Przy realizacji umów – są to zdarzenia doprowadzające do obrażeń u osób nie będących pracownikami zakładu, a wykonujących pracę na rzecz zakładu na podstawie umowy agencyjnej lub umowy-zlecenie.

3. Wypadkowość – suma wypadków zaistniałych w określonym czasie, zazwyczaj w ciągu roku, przedstawiona za pomocą wskaźników. Używane są dwa rodzaje wskaźników: Ciężkości i częstości.

4. Wskaźnik ciężkości wypadków Cw jest to stosunek liczby dniówek straconych ds w skutek absencji wypadkowej do liczby wszystkich zaistniałych wypadków lw.

$$Cw = \frac{\text{ds}}{\text{lw}}$$

5. Wskaźnik częstości wypadków jest przedstawiony jako liczba osób poszkodowanych w wypadkach w odniesieniu do wielkości produkcji liczby osób zatrudnionych oraz do czasu ekspozycji na zagrożenie. Najpowszechniej stosowany wskaźnik częstości (na 1000 osób zatrudnionych) oblicza się jako:

$W_{1000} = \frac{lw*1000}{Z}$ Z – liczba zatrudnionych

6. Ocena wypadkowości – spełnia rolę informacyjną i motywacyjną. Powinna składać się z dwóch elementów:

- Z wyników analizy zmian na przestrzeni czasu,

- Z rezultatu porównania własnej wypadkowości z wypadkowością innych czyli zakładów, branż, państw.

Obliczona i oceniona wartość wskaźników wypadków stanowi bezpośrednią miarę ciężkości oraz częstości wypadków. Z wartości tych można pośrednio wnioskować o:

- Poziomie i specyfice zagrożeń,

- Skuteczności zastosowanych metod profilaktycznych,

- Kompetencjach kierownictwa i dozoru w zakresie zarządzania bezpieczeństwem,

- Kwalifikacjach i motywacji do wykonywania zadań w sposób bezpieczny,

- Sprawności zakładowego systemu bezpieczeństwa i państwowego systemu ochrony pracy.

7. Zdarzenie wypadkowe:

W każdym wypadku obok elementów specyficznych wyróżnia się pewne elementy wspólne wszystkim wypadkom. Modele wypadków przedstawiające wspólne elementy wraz z przyjętą kolejnością ich występowania nazywa się modelami porządkującymi.

Podstawą przyjętego modelu jest założenie, że wypadki są końcową sekwencja przyczynowo skutkowego ciągu zdarzeń. Zdarzenia takie tworzą sytuacje wypadkową, w której wyróżnia się dwie fazy : inkubacyjna i aktywną.

Faza inkubacyjna obejmuje pośrednie przyczyny wypadków. W zakres fazy aktywnej wchodzą niebezpieczne wydarzenia i powstające w ich następstwie urazy.

8. Zagrożenia – zagrożeniem jest każdy czynnik mający zdolność spowodowania utraty życia lub zdrowia.

9. Podział zagrożeń:

- Naturalne (energia zlokalizowana w naturalnym środowisku),

- Techniczne (energia zlokalizowana w środkach technicznych lub procesach technologicznych),

- Osobowe (nie kontrolowane skutki siły mięśni oraz podejmowanych decyzji).

10. Przyczyny wypadków:

- Niebezpieczne wydarzenia (jako bezpośrednia przyczyna urazu),

- Niebezpieczne błędy (ludzkie w wyniku utraty kontroli nad zagrożeniami lub nad własnym zachowaniem).

11. Przyczyny niebezpiecznych błędów:

12. Badanie wypadku – badanie wypadku jest prawidłowe jeżeli dostarcza informacji umożliwiające zaprojektowanie skutecznych działań profilaktycznych. Zebranie takich informacji jest głównym celem badania wypadków.

13. Proces badania wypadku składa się z elementów:

- Odbiór informacji o wypadku,

- Przygotowania badania wypadku,

- Przeprowadzenie oględzin miejsca wypadku,

- Przesłuchanie świadków,

- Uporządkowanie faktów,

- Wybór najprawdopodobniejszej wersji zdarzenia,

- Wybór najbardziej prawdopodobnej przyczyny,

- Opis wypadku,

- Udokumentowanie wypadku.

14. Profilaktyka powypadkowa:

Termin profilaktyka powypadkowa obejmuje działania podejmowane w celu zapobiegania powstawaniu wypadków lub zmniejszenia stopnia ich ciężkości. Działanie profilaktyczne jest skuteczne, gdy ma zdolność zablokowania wystąpienia określonej przyczyny wypadku. Działania profilaktyczne dzieli się na działania skoncentrowane na zagrożeniu i fizycznych warunkach pracy oraz działania skoncentrowane na człowieku

Działania profilaktyczne skoncentrowane na człowieku obejmują:

- Przygotowanie ludzi do bezpiecznej pracy,

- Dobór pracy i zakładu,

- Szkolenie i instruowanie,

- Przygotowanie ludzi na niebezpieczeństwo (wyposażenie w sprzęt, wiedzę, procedury),

- Motywowanie do bezpiecznego postępowania,

- Redukcji stresu zawodowego,

- Monitoring aktywny (zagrożeń) i reaktywny (badanie wypadków i chorób zawodowych).