Amfibole – diinokrzem o łańc o P=2 tworzy je liniowy ciąg złoż z 6 tetraedrów , minerały szkłotwórcze. A_0-1X₂Y₅[Si₄O₁₁](OH)₂ gdzie :A-kationy K+,Na+ w koordyn 10-12 ;; X- Ca,Na,Mg,Fe²⁺,Mn w koordyn 6-8 ;; Y-Mg,Fe2+,Mn,Al.,Cr,Fe3+,Ti w koord 6 przykł Mg₇[Si₈O₂₂](OH)₂ antofyllit;; Fe₇[Si₈O₁₁](OH)₂ gruneryt

Człowiek-znaczenie krzem. Już w paleolicie człowiek nauczył się wykorz minerały krzemowe jako narzędzia. W neolicie przybrały one kszt. odpowiednie do zastos. W mezolicie na Bliskim Wschodzie i Eur Pd pojawiły się pierwsze ulepione z gliny naczynia które później zaczęto lekko wypalać. W neolicie glina stała się pods mater budowl . w staroż Egipcie powst ceramiki szkliwione (fajanse) barwione paciorki. Wyrób rzemieśln i artystyczny.

Chloryty- określić wzorem warst metalotl – podparte strukt smektytów w których podpórki wodorotlenowe połączyły się w warstwę {Me_2-3[(Si,Al)₄O₁₀](OH)₂}*{Me_2-3(OH)₆} , bez ład wypadkowego Mg₃[Si₄O₁₀](OH)₂*Mg₃(OH)_{6 ;;} Al₂[Si₄O₁₀](OH)₂*Al₂(OH)₆ z ład {Al₂[Si₃AlO₁₀](OH)₂} dwie szczałeczki {Al_2,33(OH)₆}⁺ lub {LiAl₂(OH)₆}⁺

Cement- oksymonokrzemian wapnia Alit Ca3[SiO4]O oznaczany C3S skł klinkieru cem portl jego najważniejszą właśc jest reaktywność w stosunku do wody , decyduje o przebiegu twardnienia zaczynu i właściwościach cementu . Wiąże się z wodą dużo szybciej niż belit Ca2{SiO4] monokrzemian wapnia C2S który jest odpowiedzialny za późne wiązanie ceme

Cykloheksakrzemiany- wzory , strukt pierścienie 6cio członowe płaskie w zależności od kształtu pierścienia zmienia się kąt Si-O-Si Be3Al2[Si6O18] – najlepiej poznane pierścienie Si6O18 połączone są poprzez wspólne tleny z oktaedrem AlO6, Tworzy b. cenne kryształy akwamaryny szmaragdy i morganity . Cu6[Si16O18]*6H2O dioptaz (poskręcane pierścienie) NaMg3Al6[Si6O18](BO3)3(O,OH,F)4 - turmalinDiagramy fazowe tworzące szereg główny

Difyllokrzem dwuprzemienny – tworzą go warstwy utworz z łańc dwuprzemiennych w których atom Tl terminalnego zwrócony jest prostopadle w jednym kier warstwy ( tw str pakietowe). Strukt posiada tetraedry tylko IV-rzedowe wszystkie naroża tetraedru stanowią mostki Si-o-si. warstwa jest pozbawiona ład może tworzyć samodzielną str krystaliczną SiO2 pakiet możemy nazwać 2:0

Enancjotropowa- np. przem siarki rombowej w jednoskośną , odwracalna między fazami termodynam trwałymi , każda z faz posiada zakres równowagi z parą przy możliwie najmiższej prężności par w danym zakresie temp

Monotropowa-np. przem nietrwałego fosforu białego w trwały czerwony, nieodwracalna między fazą termo dyn nietrwałą a trwałą. Metatrwała faza alf w całym zakresie temp ma wyższą prężn par niż trwała odniana beta. te dwie krzywe prężnoście nie mają wspólnego pktu więc nie mogą być w równowadze, w całym zakresie temp może samorzutnie Zach bet->alf ale alf-ciecz-beta

fylloaniony – P=2 Kaolinit [Si2O5]_2><^2- dla P=3 [ Si4O10]_2><^4-

glinokrzemiany- zgodnie z def Liebaua są to zw w których w określonych warunkach termodynam w anionie krzemotl następuje podstawienie atomu Si atomem Al w równoważnej tetraedrowi SiO4 pozycji krystalograficz. Rozpowszechnione w przyrodzie jako minerały skałotwórcze stanowiące jeden z głównych skl skor ziemsk.

Krzemiany –krystal lub amorf związki w strukt których występ tetraedry SiO4 , które mogą poprzez wspólne naroża łączyć się tworz złożone strukt krzemo tlenowe. Różnice elektrouj Si4+ 1,8 Al3+ 1,5 ; r jonowy Si 0,26A Al 0,39A jonowość Si-O 48,6% Al-O 57,1% dł wiąz Si-O 1,61 Al-O 1,74 koord Si tylko tetraedr a Al tetra i oktaedr , tetraed AlO4 nieco większe

Granaty- [8]A3[6]B2[[4]TO4]3 – monokrz kationów jedno i dwudodatnich w strukt kationy metali występ w koordyn A-8 B-6 w złorzonym anionie kation ma koord tetraedryczną najczęściej Si ale możemy podstawić Al , Ge, Fe wytrzym wiązań kolejno A-O ¼ B-O ½ T-O 1. czyli zgodnie z II reg P aby ład tlenu był kompensowany jeden tlen powinien być wspólny dla jednego tetraedru T jednego oktaedru B i dwóch sześcianów A.

II reg Paulinga – zasada elektroujemności . Lad anionu jest wysycony dokładnie przez wartościowość (wytrzyma) wiązań otaczających go kationów. Ład są kompensowane w najbliższym sąsiedztwie anionu i np. dla granatu glino wapniowego Ca3Al2[SiO4]3 xWca-o+yWal-o+zWsi=o = |-2| x= 2* 2/8 y= 1* 3/6 z=1* 4/4 oznacza to że tlen jest otoczony przez jeden jon Si jeden al i dwa ca

Inokrzem- jakie pierść tworzą się w warstwie poł P=1 =[6] dla P=2=[8]

Jonowość wiązań- wg Gorlicha %J=(Xg2-Xg1)/Xg2 przy zał że X2>X1 i dla J<40% wiąz kowalencyjne lub metaliczne , 40<J<60 jonowo kowalencyjne J>60 jonowe

KAOLINIT- rcja rozkładu term Al4[Si4O10](OH)8-> Al4[Si4O13](OH)2+3H2O-> Al4[Si4O14]+H2O pierwsz etap usuwanie zewnętrzn gr OH drugi usuwanie grup wewnątrzpakietowych. Grupa kaolinitu tworzy pakiety typu 1:1 dwuprzemienne występuje więc w pakietach dwuwarstwowych , warstwa okta i tetraedryczna . Na pow warstwy tetraedrycznej znajdują się atomy a na powi oktaedrycznej gr OH-. Ułorzenie takie pozwala na wytworzenie wiązań wodorowych Si-O---H-O-Me

Krzem związki-krzemki metali (CoSi2,CaSi2,MoSi2) krzem+niemetale , węglik krzemi SiC , azotek krzemu Si3N4 , halogenki krzemu SiX4 (SiX2)n , (SiX)n dla X=F,Cl,Br,I oksyhalogenki krzemu SinOn-1X2n+1 liniowe SiOX2 cykliczne silany SinH2n+2 , zw krzemoorgan (alkilosilany R4Si , alkilohalogenosilany X-SiR3) silazany R3SiNH2 silanowle P3Si-OH silanolaty R3Si-O-Me+ siloksany R3Si-O-R3Si silikaty Si(OR)4 krzemiany , glinokrzemiany

Krzemionka amorficzna- v-SiO2 amorficzny dwutl krzemu szkło kwarcowe . Amorficzna odmiana SiO2 , charakt się uporządkowaniem blisk zaś , przedział temp witryfikacji 1500-2000*C . odporność chemiczna , niski współczynnik rozszerzalnośći , wysoka przeźroczystość w zakresie UV . Otrzym- stapianie kryształów czystego kwarcu , otrzym w fazie gazowej przez r-cję spalania w parze wodnej SiCl4 lub w fazie ciekłej przez hydrolizę alkoholowego TEOS

Monokrzemiany jednokationowe- Me₄⁺[SiO4] zw metali alkalicznych Li4[sio4] Na4[sio4], K4[SiO4] ;; Me22+[SiO4] =Mg2[SiO4] , Ca2[SiO4] Sr2[SiO4] Ba2[SiO4] ;; Me[SiO4] = Zr[SiO4] Hf[SiO4] Th[SiO4] U[SiO4] ;; Me4[SiO4]3 Bi4[SiO4]3 La4[SiO4];;

Monokrzemian wapnia – w jakiej formie występ gr OH – w Ca3[SiO3(OH)]2*2H2o afwillit i Ca2[SiO2(OH)2]2*2H2O bultfonteinit gr hydroksylowe są częścią tetraedru krzemiany kwaśne ;; w Ca2[SiO3(OH)](OH)- hydrat gr hydroksylowa znajdują się w anionie i w połączeniu z kationem wapnia ;; 2Ca2[SiO4]*Ca(OH)2 chondrodyt wapniowy zasadowy ;; Ca2[SiO4]*H2O – hilebrandyt obojętny

Monoinokrzem jak wygląda struktura w P=2 [SiO3]2- 1:3 np. CaMg[Si2O6] D=1 M=1 s=2 P=2 co drugi tetraedr jest zrównoważony w ten sam sposób że wszystkie tleny term są wobec siebie w poz trans Lin[Si2O6]

Monofyllokrzem Mg formy strukt o wzorze o pakietach 1:1 Mg6[Si4O10](OH)8 monofyllokrz trioktaedr,napręż powst w pakietach są kompens przez falisty kształt pak antygorytu lub zwijają się w rurkę chryzotylu trzecią formą politypową jest lizardyt. rozkł się topologicznie przy czym mech jest niejednorodny.kszt chryzotyli przybierają kszt włókien a ich skupiska to azbesty chryzotylowe

Monocykloaniony – kolejno 3,4,6,12 (najczęściej występujące) [Si3O9]6- ;; [Si4O12]8- ;; [Si6O18]12- ;; [Si12O36]24- ;;

Miki trioktaedryczne – KMg3[Si3AlO10](OH)2 flogopit ;; KFe3[Si3AlO10](OH)2 annit ;; K(Mg,Fe)3[Si3AlO10](OH)2 biotyt ;; CaMg3[Si2Al2O10](OH)2 clintonit dioktaedryczne KAl2[Si3AlO10](OH)2 muskowit ; NaAl2[Si3AlO10](OH)2 paragonit ; CaAl2[Si2Al2O10](OH)2 margaryt ; (H3O)Al2[Si3AlO10](OH)2 hydromuskowit

Oliwiny szereg oliwinów Mg2[SiO4]-Fe2[SiO4] do 10% molow Fe2+- forsteryt , 10-30 chryzolit (oliwin właściwy) , 30-50 hialosyderyt , 50-70 hortonolit , 70-90 ferrohortonolit , ponad 90 fajalit ;

Ortokrzemiany o strukt oliwinów – Mg2[SiO4]-Mn2[SiO4] ;; Mg2[SiO4]-Ni2[SiO4] ;; Mg2[SiO4]—Ca2[SiO4] ;; Mg2[SiO4]-Ca[SiO4] ;; Fe[SiO4]- Ca[SiO4];; Mn2[SiO4]-Ca[SiO4] ;; Mg2[SiO4]—Zn[SiO4]

Oligokrz- dzielimy na 3 podgr I – o łańcuchu prostym otwartym O3Si-O-(SiO2)x-SiO3 gdzie x=0-10 II- łańcuchu rozgałęzionym III- cykliczne dla I i II są to dikrzemiany jedno i wielokationowe , hydroksykrzemiany , tri krzemiany i o wieksze l tetraedrów do gr III należy np. dioptaz Cu6[Si6O18]*6H2O zaliczamy cyklotri tetra heksa krzemiany , o wyższej krotności

Pakiety Pakiet 1:1 pakietach dwuwarstwow , warstwa okta i tetraedryczna . Na pow warstwy tetraedrycznej znajdują się atomy a na pow oktaedrycznej gr OH-.Ułożenie pozwala na wytworz wiązań wodorowych Si-O---H-O-Me przykładem jest kaolinit Al4[Si4O10](OH)8 (pakiety leżą jeden na drugim);; antygoryt Mg6[Si4O10](OH)8;; inaczej pakiet 1:1 wewnątrz pakietu tleny term tetraedrów sio4 stanową dwa naroża tetraedru ,a trzecie naroże to anion tlenu grupy wodorotlenowej. pakiet jest elektrostatycznie zrównoważony. sąsiadujące ze sobą pow obsadzone tlenami termi i tlenami gr OH pozwalają na powst wiąz wodorowego.PAKIET 2:1 pirofillit Al2[Si4O10](OH)2 , talk Mg3[Si4O10](OH)2 ;; Miki ;; strukt trójwarstwowa ,dwie warstwy krzemotl przedzielone są oktaedryczną warstwą metalokrzemową . Stosunek gr OH do krzemu 2:4. Wiąz pakietów w sieć kryst następuje przez wiąz van der Waalsa (mogą się łatwo przesuwać wzgl siebie). Wzory koord krzemianów warstw dioktaedr (takie w których co trzeci oktaedr jest pusty, warstwa ma co trzecią lukę tetraedr kationy Al) 1:1 Me₄³⁺[si4o10](OH)8 2:1 Me₂³⁺[Si4O10](OH)2 trioktaedr 1:1 Me₆²⁺[Si4O10](OH)8 2:1 Me₃²⁺[Si4O10](OH)2

promień jonu zależy od l porządkowej , im większa l tym większy promień, od ładunku , dla kationów im większy ład tym mniejszy r , od LK jonu im większa LK tym większy r , przy tej samej konfiguracji rA>rK

podstawienia izowalentne – Na-K ; H3o-K ; F-OH ; Mg-Fe; Mg-Mn ; Mn-Zn ; Al-Fe ; Fe-Cr ; Si-Ge ; Si-Ti heterowalentne Si-K+Al ; Na+Si- Ca+Al ; H3O+Al-Si ; K+Si-Ca+Al; Mg+Si-Al+Al;;

pirokseny(inokrz)- natural monoinokrz Mg2[Si2O6] –klinoenstatyt , CaMg[Si2O6] (diopsyd)

polimorfizm-zjawisko występ zw chem o tym samym składzie chem w wielu różnych strukt kryst (wielopostaciowość) Izomorfizm- zjawisko kiedy dwie lub więcej subst izotopowych tworzy r-ry stałe gdzie zw izotopowymi nazywamy zw które różnią się składem natomiast mają tę samą strukt kryst)

POLIMORFIZM skalenia potasowego formy polimorficzne K[Si3AlO8] róznią się jedynie stopniem uporządk tetraedrów SiO4 i AlO4 . W odmianach wysokotemp rozmieszczenie tetraedrów jest statystycznie przypadk , w średniotemp określone dwie pozycje zajmują kationy Si reszta przypadkowa , w niskotemp pozycja każdego kationu jest określona. Formy mogą przechodzić w siebie na zas nieklasycznej przemiany fazowej porządek-nieporządek

Polimo SiO2 do 570C trwałą formą jest niskotemp β-kwarc w 570-870 α-kwarc 870-1470 αtrydymit a w najwyższych temp do 1730 (temp topienia krzemionki) α-krystobalit. Przemiany enancjotropowe między trwałymi formami krzemionki β-kwarc->α –kwarc->αtrydymit->αkrystobalit->stop ;; formy nietrwałe otrzymane z form trwałych w zakresie ich nietrwałości od αtrydymitu w dół βtrydymit->trydymit , od αkrystobalitu w dół βkrystobalit od stopu szkło ;; przem metaenancjitropowa z alf kwarcu w alf krystobalit otrzymana z pominięciem alf trydymitu , zachodzi odwracalnie między formami metatrwałymi

Polimorf Ca2[SiO4] ortokrzemian wapnia α-(1420*)-> α`h(1160*)->α`L w dwie str idzie a później (680-630*)->β-(500*)jednostronnie-> j -> jednostronnie (80-860*)->α`L , termodynamicznie trwałe αα`meta trwała β , przemiana α`L=α`H na zasadzie porządek nieporządek

Polimorfizm oksymonokrzemianu glinu ^[6]Al^[6]Al[SiO₄]O – cyjanit (dysten);; ^[6]Al^[5] Al[SiO₄]O- andaluzyt;; ^[6]Al^[4] Al[SiO₄]O- syllimanit ^[6]Al^[4] Al[Si_1-xAl_xO₄]O_1-x – mullit dla 0,2<x<0,8 ;; formy polimorficzne różnią się koordynacją i pozycją kationów w strukturze. II reg P spełniona jest tylko dla oktaedrycznej koordynacji glinu .

Rzędowość- oznacz l atomów tlenów nostkowych onaczamy s: 0rzęd s=0 Q0 1:4 ;; Irz s=1 Q1 1:3,5 dimonokrzemiany , końcowe tetraedry tri tetra krzemianów ;; IIrz 1:3 inokrz łańcuch ;; IIIrz 1:2,5 fyllokrz IVrz 1:2 tektokrzemiany

Reakcja hydrolityczna-polikondensacji – proces zol-żel dla siloksanów jej istotą jest przejście od r-ru przez koloid do żelu. w procesie najczęściej stos r-ry alk alkosylinów np. TEOS. powstanie silanoli Si-(OR)n+nH2O->Si-(OH)n+nR-OH ;; kondensacja silanoli do siloksanów R3Si-OH+HO-SiR3-> R3Si-O-SiR3 +H20 ;; R3Si-OH + RO-SiR3=R3 Si-O-SiR3 + ROH

systematyka krzemianów – rodzaj anionu krzemo tlenowego -> struktura komórki elementarnej -> skład chem ;; wg niektórych wytycznych Liebaua ;; wymiar polimeryzacji anionu D , 0 niepolimetryczny (monokrz oligokrz , cyklokrz) ;; 1 anion polimeryczny spolaryzowany w jednym wymiarze ( ino krzem diinokrz) ;; 2 spol w dwóch wymiarach fyllokrz ;; 3 w 3 wymiarach tektokrz

szer izomorf granatów- szereg prialspitowy Mg3Al2{SIO4]3 – priop ;; Fe3Al2{SiO4]3 – almadyn ;; Mn3Al2{SiO4]3 – spessartyn ;; szereg ugrandytowy Ca3Cr[SiO4]3- uwarowit ;; Ca3Al2[SiO4]3 – grossular ;; Ca3Fe2[SiO4]3 – andradyt

szereg skaleni- plagioklazów-(sodowo– wapniowe) Na[AlSi3O8] albit- Ca[Al2Si2O8] anortyt skaleni alkalicznych (sodowo- potasowe) Na[AlSi3O8] – albit K[AlSi3O8] ortoklaz

szeregi w jakich przyp krz tworza , w przypadku tego samego wzoru chemicznego , tego samego ładunku , tego samego typu sieci , podobna elektroujemność , najlepiej w zakresie pełnej mieszalności ∆r<15%

skalenie char r-ry stałe lub ich mieszaniny trzech skrajnych tektoglkrzem wyróżniamy dwa szeregi alkaliczne (K-Na) i plagioklazy (Na-Ca) ;; alkaliczne albit Na[AlSi3O8]-ortoklaz K[AlSi3O8] strukt determinuje szkielet glinokrzem wyprowadzony z trój przemiennego łańcucha rozgałęzionego , cały szkielet zbud jest z tetraedrów krzemo i glino tlenow połączonych w układy pierścienie [4,6,8] z dominacją 4-czł. odmiany polimorf różnią się stopniem uporządk AlO4 i SiO4. Zastos skaleni prod szkła emalii i porcel przeświecającej . albit(Na) top kongr 1118*C; anortyt(Ca) 1553 kongruent ; albit stos jako substytut ortoklazu(K) , labrador kamień ozd;

Silikaty- (klatrasile) odmiany polimorf SiO2. Powst na zasadzie występowania układu cząsteczek gospodarza powstających w momencie krystalizacji w obecności cz gościa . właściwości i kształt są podobne do glinokrzemianów zeolitów głównie powstawanie komór np. melanoflogit – 4SiO2* C2H17O5 siloksany vs silsekwioksany- róż się jednostkami strukt. siloksany skł się głównie z jednostek D (R2SiO2)n . silsekwiostany są strukt zbud z dwóch molekuł liniowych z jednostek typu T ( z jednym R) tylko na końcach typ D Tektokrzem- strukt SiO2-podobn , skalenie , skaleniowce ,zeolity

Wzory Koordyn Me_a⁺Me_b²⁺Me_c³⁺[^p(Si,T)_xO_y(OH)_z]^n-(OH,X)^-*nH2O gdzie T- Al, Bo, Si p-periodyczność ;;; dla Al3+ o wz tlenkowym Al2O3*SiO2 oksymonokrz kationów trójdodatnich Me₂³⁺[SiO4]3 ;; ^[6]Al^[6]Al[SiO₄]O – cyjanit (dysten);; ^[6]Al^[5] Al[SiO₄]O- andaluzyt;; ^[6]Al^[4] Al[SiO₄]O- syllimanit ^[6]Al^[4] Al[Si_1-xAl_xO₄]O_1-x – mullit dla 0,2<x<0,8 ;;

wzory koord krz warstwow dioktaedryczny 1:1 Me₄³⁺[Si4O10](OH)8 ;; 2:1 Me₂³⁺[Si4O10](OH)2 trioktaedryczny 1:1 Me₆^2+[Si4O10](OH)8 ;; 2:1 Me₃²⁺[Si4O10](OH)2 ;;

szkło-morfologiczna – szkło powst z fazy ciekł w odróż od kryszt nie przybiera własnej postaci. fenomenolog- wykazuje izotropię wszystkich wł .oznacza to że dana wł nie jest f-cją kierunku jej badania. Gen Maxwella- szkłem jest każda subst która w wyniku chłodzenia przeszła w sposób ciągły od st ruchliwej f. ciekł do stanu stałego przekraczając w temp witr lepkość 10^13 Puaza. strukt- struk szkł charakt brak uporządk dalekiego zaś a w konsekwencji może na jego strukt zachodzić zjawisko dyfrakcji prom X. Na dyfraktogramie brak char refleksów tylko podnieś tło termodynam- szkło znajduje się w stanie braku równo konfiguracyjn a nie termicznej. Transform f. ciekłej w szkło nie jest przem termodyn. Szkło jako faza nierównowagowa ulega relaksacji izoterm , najpierw w kier metastabilnej zbliż do cieczy przechył a później w wyniku kry stal so st równowagi stałej.

Temp witryf temp w której metastabilna ciecz przechył ulega przem bez skokowej zmiany wartości entalpii w f.szklistą dla SiO2 1500-2000K szkło sodowo wapn 800-820K

Wiązanie par charakterystyczne dł wiązania termin1,638 mostk 1,608 , wartośc ładunku resztkowego wyznacz metodą MO , odniesiona do ład formalnego dla tlenu terminalnego ujemne wartości ład są wyższe nież w mostkowym , char wiązania Si-O- w większym stopniu ma char jonowy niż Si-O-Si , w wiąz Si-O-Si na dł wiązania mają wpływ oddziaływania między kationami Si czyli kąt wiązania ok. 140* najkorzystniejszy bez napręż najniższa en pot , Si-O-Si mocniejsze gdyż koord tl 2 zgodnie z II reg P tl jest całkowicie kompensow przez wartościowość otaczających go kationów Si , zależność im wyższe LK tlenu tym dłuższe wiązanie (LK od 2 do 6 )

Wolastonit –Ca3[Si3O9] jakie f tworzy : α-cyklowolastonit [Si3O9] formy różniące się dalekim uporz 3T 4T 5T 7T , wollastonit łańcuchowy 1T i 2M [SiO3]n różnią się wzajemnym ułoż kationów Ca a w konsekw symetrią i wielkością kom elementarn.

Zeolity-za właść odp specyfi luźna strukt szkieł glinokrzem z siecią regularnych kanalików i komór i różnych kszt i wielk . WŁAŚĆ selektywna absorpcja (b.duża wewn pow zeolitów po dehydratacji) , odwracalne pochłanianie i oddawanie wody , zdolności absorpcji i separacji molekuł (kanały o specyficznych kszt i rozmiar stanowią sito molekularne (osuszanie gazów), wł katalityczne – centra Bronsteda +kanały(prod paliw płynnych, zwiększają wydajność produkcji z ropy naft , metanolu, rozkład NOx ochrona środowiska) , zdolność wymiany jonowej (skł środków piorących , neutralizacja ścieków , odpadów , odp promieńotw)

Wzory i nazwy zgod z podział gr1 zeol o szkiel S4R PHI phillipsyd K2(Ca,Na)4[Al6Si10O32]*12H2O ;; gr2 S6R SOD hydroksysodalit Na6[Al6Si6O24]*7,5H2O ;;gr3 D4R ZTA Zeolit Linde A Na12[Al12Si12O48]*27H2O ;; gr4 D6R FAU faujazyt Na20Ca12Mg8[Al60Si132O384]*27H2O ;; gr5 4-1 NAT natrolit Na16[Al16Si24O80]*16H2O ;; gr6 pentasile MOR mordenit Na3KCa2[Al8Si40O96]*28H2O ;; gr7 4-4-1 HEU heulandyt (Na,K)Ca4[Al9Si27O72]*24H2O czym się różnią D4R od D6R w 4 dominującymi elem są podwójne pierść 4członowe które łączą komory beta w 6 szkiel tworzą podwójne pierść 6cio człon pierśc nie tylko tworzą komory ale są ich częścią