Prawo Cywilne wykład 15.11.2015r.

Osoba prawna jest to jednostka organizacyjna, wyodrębniona strukturalnie i majątkowo, powstała w celu realizacji określonych zadań gospodarczych lub społecznych, której ustawodawca nadał osobowość prawną.

Cechy osoby prawnej:

1. Wyodrębnienie organizacyjne (strukturalne) – polegające na istnieniu osobnej samodzielnej i zorganizowanej jednostki.

2. Wyodrębnienie majątkowe- polegające na wydzieleniu prawnej masy majątkowej przysługującej samodzielnej jednostce,

3. Określenie organów- które mają przejawiać wolę jednostki organizacyjnej,

4. Osobowość prawna – przyznana przez przepis szczególny

Chwila uzyskania osobowości prawnej

Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru. Wpis ma charakter konstytutywny.

Zdolność prawna osób prawnych

Osoba prawna uzyskuje zdolność prawną z chwilą powstania i zachowuje ją do moment ustania osobowości prawnej. Osoba prawna od chwili powstania może być podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego.

Zdolność do czynności prawnych osób prawnych

Powstaje u osób prawnych zdolności prawnej. Osoba prawna posiada od tego momentu zdolność do kształtowania swojej sytuacji prawnej w zakresie praw i obowiązków prawa cywilnego bezpośrednio poprzez własne działania (czynności prawne).

Realizowana jest przez ograny osoby prawnej.

Podział osób prawnych:

1. Osoby prawne typu korporacyjnego

2. Osoby prawne typu fundacyjnego

Osoby prawne typu korporacyjnego:

1. Substratem korporacji są ludzie

2. Korporacje stanowi zbiorowość osób związanych z osobą prawną stosunkiem członkostwa i realizujących wspólny im cel gospodarczy lub inny

3. Liczba członków korporacji jest możliwa do określenia

4. Zadania i cele działania korporacji określane są przez jej członków

5. Majątek korporacji tworzony jest w większości przez jej członków

Osoby prawne typu fundacyjnego:

1. Substratem fundacji jest wyodrębniona masa majątkowa

2. Z działalności fundacji korzystają osoby niebędące członkami tej osoby prawnej tzw. destynatariusze

3. Fundacja służy nieokreślnej liczbie osób

4. Zadania i cele działania fundacji określa fundator (założyciel), który decyduje zazwyczaj również o sposobie powoływania organów osoby prawnej

5. Pierwotny majątek fundacji wnoszony jest przez fundatora.

Rodzaje osób prawnych:

1. Skarb Państwa (kodeks cywilny)

2. Handlowe spółki kapitałowe (S.A. i sp. z o.o.) (kodeks spółek handlowych)

3. Spółdzielnia (prawo spółdzielcze)

4. Przedsiębiorstwo państwowe (ustawa o przedsiębiorstwach państwowych)

5. Jednostki samorządu terytorialnego

1. Gmina (ustawa o samorządzie gminnym)

2. Powiat (ustawa o samorządzie powiatowym)

3. Województwo (ustawa o samorządzie województwa)

1. Kościół i poszczególne jego jednostki organizacyjne ( ustawy regulujące status poszczególnych wyznań)

1. Diecezja

2. Parafia

3. Organizacja kościelna, itd.

1. Wyższa uczelnia (prawo o szkolnictwie wyższym)

2. Fundacja (ustawa o fundacjach)

3. Stowarzyszenie rejestrowe (prawo o stowarzyszeniach)

4. Partia polityczna (Ustawa o partiach politycznych)

5. Samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (ustawa o zakładach opieki zdrowotnej)

6. Związek zawodowy (Ustawa o związkach zawodowych)

Ułomne osoby prawne

Jednostki organizacyjne stanowiące pewne wyodrębnione i samodzielne struktury posiadające zdolność prawną, którym jednakże żaden przepis prawny nie przyznaje osobowości prawnej.

Rodzaje ułomnych osób prawnych:

1. Handlowe spółki osobowe (kodeks spółek handlowych):

1. Spółka jawna

2. Spółka partnerska

3. Spółka komandytowa

4. Spółka komandytowo-akcyjna

1. Spółki kapitałowe w organizacji (Kodeks spółek handlowych):

1. Sp. Z o.o. w organizacji

2. S.A. w organizacji

1. Wspólnoty mieszkaniowe (Ustawa o własności lokali)

Spółka cywilna nie jest ułomną osobą prawną, gdyż nie posiada zdolności prawnej.

Ustanie osoby prawnej:

Do najczęściej spotykanych przyczyn ustania osób prawnych należą:

1. Wystąpienie okoliczności powodujących ustanie osobowiści prawnej z mocy prawa (np. Upływ czasu na jaki powołano osobę)

2. Akt właściwego organu państwowego

3. Wola organów osoby prawnej

4. Inkorporacja (przejęcie osoby prawnej)

5. Połączenie osób prawnych

6. Podział osoby prawnej

Kurator osoby prawnej:

W przypadku gdy osoba prawna nie może prowadzić swoich spraw z powodu braku powołanych do tego organów, sąd ustanawia dla niej kuratora. Jego zadaniem jest doprowadzenie do powołania organów osoby prawnej, a gdy zajdzie taka potrzeba likwidacja osoby prawnej.

Przedmiot stosunku cywilnoprawnego:

Zachowanie się podmiotów, a także obiekty materialne lub niematerialne, na które skierowane jest zachowanie się podmiotów.

Pojęcie Rzeczy:

Przedmioty materialne które wskutek wyodrębnienia z natury mogą mieć charakter dóbr samoistnych i mogą występować w obrocie, będąc przedmiotem stosunków prawnorzeczowych lub zobowiązaniowych

Klasyfikacja rzeczy:

1. Nieruchomości i ruchomości

Nieruchomości – części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności(grunty) jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności

Ruchomości – wszystko czego nie można zakwalifikować jako nieruchomości

1. Rzeczy w obrocie i rzeczy wyłączone z obrotu:

Rzeczy w obrocie: przedmioty materialne dopuszczone przez ustawodawcę do cywilnoprawnej wymiany oraz ustanawiania do nich praw

Rzeczy wyłączone z obrotu: rzeczy które ze względów moralnych zostały wyjęte z obrotu i poddane odrębnej regulacji, nie mogą stanowić przedmiotu praw rzeczowych ani być elementami stosunków zobowiązaniowych.

1. Rzeczy oznaczone co do tożsamości i rzeczy oznaczone co do gatunku:

Rzeczy oznaczone co do tożsamości: to rzeczy określone poprzez wyeksponowanie cech indywidualnych tylko im właściwych

Rzeczy oznaczone co do gatunku: to rzeczy określone poprzez wskazanie jedynie ich cech rodzajowych.

1. Rzeczy podzielne i niepodzielne

Rzeczy podzielne: rzeczy, które w obrocie da się podzielić bez istotnej zmiany samego przedmiotu lub jego wartości

Rzeczy niepodzielne: rzeczy, których nie da się podzielić, nie zmieniając przy tym w sposób istotny ich przedmiotu lub wartości

Części składowe rzeczy: Wszystko co nie może być odłączone od rzeczy bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (związek fizyczny: części składowej z rzeczą )lub bez tego elementu rzecz nie mogłaby spełniać przypisanej jej funkcji (związek funkcjonalny części składowej z rzeczą).

Części składowe gruntu stanowią m in. :

- budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem,

- drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania,

- prawa związane z własnością gruntu,

Przedmioty nie stanowiące części składowych:

- obiekty nie związane trwale z gruntem,

- przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku,

- nieruchomości budynkowe, jeżeli na mocy szczególnego przepisu stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności,

- nieruchomości lokalowe (mieszkalne lub użytkowe), stanowiące odrębny od budynku i gruntu przedmiot własności.

- drzewa i inne rośliny, gdy ustawa przewiduje, że są one odrębnymi rzeczami ruchomymi

- urządzenia służące do doprowadzania i odprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne narzędzia do nich podobne, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu.

Skutki wyróżnienia części składowych:

1. Część składowa nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych,

2. Część składowa może być przedmiotem stosunków zobowiązaniowych

3. Odłączenie części składowej powoduje przekształcenie takiego przedmiotu w samoistną rzecz.

Przynależności:

Rzeczy ruchowe potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.

Elementy charakteryzujące przynależność:

1. Przynależność jest samoistną rzeczą odrębną od rzeczy głównej,

2. Przynależnością może być tylko rzecz ruchoma, natomiast rzeczą główną może być zarówno ruchomość jak i nieruchomość,

3. Własność rzeczy głównej i przynależność musi przysługiwać tej samej osobie

4. Przynależność musi być potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem,

Skutki wyróżnienia przynależności: czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skute także względem przynależności, chyba że co innego wynika z treści czynności albo z przepisów szczególnych

Pożytki:

Pożytki z rzeczy: przychody jakie rzecz przynosi w toku jej normalnej zgodnej z przeznaczeniem eksploatacji lub wskutek uczynienia tej rzeczy przedmiotem stosunku prawnego.

Dzielimy je na:

1. Pożytki naturalne: płody i inne odłączone od rzeczy części składowe, o ile stanowią normalny dochód z rzeczy

2. Pożytki cywilne- dochody które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego.

Pożytki z prawa: dochody, które prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem.

Pobieranie pożytków naturalnych: pożytki naturalne przypadają uprawnionemu, jeżeli zostały odłączone od rzeczy w czasie trwania jego uprawnienia. Własność pożytków naturalnych rzeczy nabywania się przez ich odłączenie od rzeczy

Pobieranie pożytków cywilnych: pożytki cywilne należą się uprawnionemu w stosunku do czasu trwania tego uprawnienia. Pożytki cywilne nabywa się chwila ich wydania. Pożytki z prawa traktujemy analogiczne jak pożytki cywilne, jeżeli chodzi o pobieranie.

Zdarzenie cywilnoprawne: każde zdarzenie, które prowadzi do powstania zmiany lub ustania stosunków cywilnoprawnych.

Czynność prawna; zdarzenie w skład którego wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, złożone przez osobę posiadającą zdolność do czynności prawnych, zmierzające do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego (przy czym skutek ten następuje jedynie w przypadku, gdy przewiduje go norma prawna).

Skutki czynności prawnej: Czynność prawna wywołuje skutki:

- wyrażone w samej czynności prawnej

- wynikające z ustawy

- wynikające z zasad współżycia społecznego

- wynikające z ustalonych zwyczajów

Nieważność czynności prawnej: ma miejsce gdy:

- czynność prawna jest sprzeczna z ustawą

- albo ma na celu obejście ustawy, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy,

- jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego

Nieważność części czynności prawnej: jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Oświadczenie woli: podstawowy i konieczny element czynności prawnej. Jest to złożony proces psychofizyczny składający się z:

1. Wewnętrznego aktu woli (element przebiegający w świadomości podmiotu działającego)

2. Uzewnętrznienia aktu woli (zakomunikowanie woli, skierowane do adresata co do zasady w dowolnej formie przez jakiekolwiek zrozumiałe dla niego zachowanie się osoby składającej oświadczenie woli).