POZIOMY GŁÓWNE

Wyróżnia się go na podstawie dominujących form i intensywności przeobrażeń utworu macierzystego przez procesy glebotwórcze. Przeobrażenia te powodują zróżnicowanie się wyglądu, właściwości fizycznych i chemicznych w porównaniu ze skałą macierzystą. Poziomy genetyczne zaznacza się dużymi literami alfabetu łacińskiego.

• O – poziom organiczny próchnic nakładowych i gleb organicznych

• Zawiera ponad 20% słabo, lub zupełnie nieprzeobrażonej materii organicznej

• W glebach mineralnych i mineralno organicznych poziom ten tworzy się na powierzchni utworu mineralnego, zwykle przy pełnym dostępie powietrza

• W skład wchodzą opadłe liście i inne części pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

• Stanowią one niejednolitą gąbczastą masę w różnym stopniu zmumifikowaną zależnie od wilgotności

• W warunkach leśnych, nie sprzyjających procesowi humifikacji, przy silnie kwaśnym odczynie i zbytnim uwilgotnieniu tworzy się próchnica nakładowa

• Miąższość jej jest tym większa, im bardziej są niekorzystne warunki humifikacji

• A – poziom próchniczny

• Występuje w wierzchniej części profilu glebowego, bezpośrednio przy powierzchni lub poniżej poziomu O

• Zawiera on mniej niż 20% silnie zmumifikowanej materii organicznej

• Zwykle zawartość substancji organicznej waha się od ułamków procenta do 10%, a w większości gleb wykorzystywanych pod uprawy rolnicze od 1 do 2 %

• Na ogół miąższość poziomu wacha się od kilku do kilkunastu centymetrów, w glebach użytkowanych rolniczo 25 cm

• E – poziom wymycia [eluwialny]

• Jeśli występuje w profilu glebowym to leży bezpośrednio pod poziomem O i A

• Obejmuje strefę wymywania, powstającą na skutek działania zakwaszonych roztworów glebowych przesiąkających w głąb profilu

• Najbardziej charakterystyczne poziomy eluwialne występują w glebach bielicowych

• Poziomu E ma zdecydowane jaśniejsze zabarwienie niż poziomy sąsiednie

• Zabarwienie jego jest popielate, a nawet białe

• B – wzbogacenia [iluwialny]

• Powstaje na skutek osadzania różnych składników wmywanych z wyższych części profilu glebowego

• Występuje pod poziomem E, a jeśli tego poziomu niema to bezpośrednio pod poziomem A

• W poziomie wzbogacenia osadzają się głównie związki żelaza i glinu, a także sole wapnia, fosforu oraz materiały ilaste i koloidy organiczne

• Dzięki tym zjawiskom barwa tego poziomu jest brunatna, ewentualnie rdzawo szara

• G – poziom glejowy

• Powstaje jedynie w warstwach mineralnych

• Obecność wywołana jest silną lub całkowitą redukcją w warunkach beztlenowych

• Niedobór tlenu spowodowany jest nadmiernym uwilgotnieniem

• Redukcji ulegają główne związki żelaza i manganu

• Żelazo z plus trzeciego stopnia utlenienia ulega redukcji na plus drugi stopień utlenienia

• C – skała macierzysta

• Występuje w niższych częściach profilu glebowego

• Poziom mineralny, nie zmieniony procesami glebotwórczymi

• Ze skały macierzystej powstają wyżej leżące poziomy genetyczne

• P – poziom bagienny

Część profilu gleb organicznych objęta bagiennym procesem glebotwórczym

• M – poziom murszenia

• Część profilu glebowego pobagiennych gleb organicznych objęta procesem murszenia

• W początkowym stadium murszenia wykształca się poziom M1 nie przekraczający zwykle miąższości 20 cm

• Zawarta jest w nim ogólna część masy korzeniowej darni

• Występująca w nim substancja organiczna wykazuje tendencje do zgruźlenia

• D – podłoże mineralne

Utwór mineralny nie lity, występujący w podłożu gleb organicznych

• R – podłoże skalne

Jest to lita lub spękana skała zwięzła (magmowa, osadowa lub przeobrażona występująca w podłożu)

POZIOMY MIESZANE

• Nazywa się część profilu glebowego w którym morfologiczne zmiany między sąsiednimi poziomami głównymi obejmują pas szerszy niż 5cm

• Morfologiczne cechy przyległych poziomów glebowych są wyraźne

• Oznacza się go dużymi literami charakteryzującymi poziom głównym, oddzielonymi ukośną kresną np. A/E

POZIOM PRZEJŚCIOWY

• Określa się część profilu glebowego w którym jednocześnie są widoczne morfologiczne cechy sąsiednich profilów glebowych

• Określa się go dużymi literami charakteryzującymi poziom główny jako pierwszą stosuje się poziomu, którego morfologicznych cech jest więcej

PODPOZIOMU

• Terminem podpoziom wprowadza się gdy istnieje potrzeba dokładniejszej charakterystyki i podziału poziomów głównych

• Można je oznaczać liczbami arabskimi w ciągłej sekwencji

• Częściej oznaczamy je małymi literami alfabetu łacińskiego o określonym znaczeniu, które stawiamy po literach oznaczających poziom główny.

Nieciągłości litologiczne

• Mówimy wówczas, gdy w profilu glebowym lub utworze macierzystym, występują materiały różnego pochodzenia geologicznego o wyraźnych granicach nieciągłości litologicznych.

Warstwa glebowa

• Nazywamy część profilu glebowego różniąca się zasadniczo od pozostałych części profilu. Jest to materiał charakteryzujący się cechami i właściwościami związanymi z litogenezą.

• Jeśli w obrębie profilu glebowego występuje jedna warstwa glebowa to taką glebę nazywa się glebą całkowitą

• Jeśli w obrębie profilu glebowego występuje więcej niż jedna warstwa glebowa to gleba nosi nazwę gleby niecałkowitej

Miąższość gleby

• GENETYCZNA

• Suma miąższości poszczególnych poziomów genetycznych

• W warunkach Niżu Polskiego w glebach dobrze wykształconych wynosi ona od kilkudziesięciu centymetrów do ok. 2 m

• BIOLOGICZNA

• Miąższość strefy dostępnej korzenie roślin

• Głębokość biologiczna może być mniejsza lub większa od głębokości genetycznej

• Drugi przypadek jest u nas częstszy, bowiem zasięg palowych systemów korzeniowych drzew przekracza głębokość strefy objętej wyraźnym wpływem procesów glebowych

Barwa gleby

Barwa jest ważną cechą morfologiczną pomocną w rozróżnieniu miąższości poszczególnych poziomów genetycznych.

Na podstawie barwy doświadczony gleboznawca bez żadnych pomiarów może ocenić

• Typ stosunków wodno-powietrznych

• Warunki reakcji

• Aktywność biologiczną

• Wiele innych ważnych ekologicznych cech

• Barwy jakimi odznaczają się gleby i ich elementy, wywodzą się z trzech podstawowym : białej, czarnej i czerwonej

• Barwę nadają określone związki chemiczne i organiczne występujące w glebie

Podstawowymi czynnikami nadającymi barwę glebie są:

• Próchnica

• Związki żelaza

• Ziarna kwarcu

• Ziarna i konkrecje kalcytu

• Krzemionka

Struktura gleby

• Rodzaj i sposób wzajemnego powiązania oraz przestrzenny układ elementarnych cząstek stałej fazy gleby

• Przy określaniu struktury glebowej rozpatruje się kształt i wielkość elementów strukturalnych, a także ich trwałość i stopień wykształcenia w profilu glebowym

Podział struktur glebowych:

1. Struktury proste (nieagregatowe)

a) rozdzielno ziarnista - r

b) spójna (zwarta, masywna) - m

2. Struktury agregatowe

a) sferoidalne

- koprolitowa - ko

- gruzełkowata - gr

- ziarnista - zn

b) foremnowielościenne (poliedryczne)

- foremnowielościenna ostrokrawędzista (angularna) - oa

- foremnowielościenna zaokrąglona (subangularna) - os

- bryłowa - br

c) struktury wrzecionowate

- pryzmatyczna - pr

- słupkowa -ps

d) dyskoidalne

- płytkowa - dp

- skorupkowa - ds

3. Struktury włókniste

a) gąbczasta - hg

b) włóknista właściwa - hw.

Gleba jest dynamicznym układem trójfazowym złożonym z fazy:

• STAŁEJ

Stanowią cząstki mineralne organiczne i organiczno-mineralne w różnym stopniu rozdrobnione

Składnikami mineralnymi – gleb są to przede wszystkim minerały pierwotne.

Składnikami organicznymi – przede wszystkim próchnica, resztki roślinne i zwierzęce znajdujące się w różnym stopniu rozkładu oraz organizmy znajdujące w glebie

• CIEKŁEJ

Składa się z wodnych roztworów rzeczywistych i koloidalnych o bardzo zmiennym składzie ilościowym i jakościowym

Stanowi ona tzw. Roztwór glebowy, który jest ważnym źródłem składników pokarmowych roślin

• GAZOWEJ

Reprezentowana jest przez powietrza glebowe.

Skład granulometryczny (mechaniczny) gleby

Jest to procentowa zawartość poszczególnych frakcji mechanicznych w stałej fazie gleby

Charakteryzuje on stan rozdrobnienia mineralnej części fazy stałej gleby

Frakcja mechaniczna - nazywa się umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych (objętych wspólną nazwą), mieszczących się w określonym przedziale wielkości średnic wyrażonych w milimetrach.

Ostatni slajd !!