Zjazd I – metodologia europeistyki

studia europejskie jako dyscyplina naukowa i kierunek kształcenia;

1. Termin studia europejskie:

   1. Sensu largo – studia regionalne, badania obszaru Europy, procesów w niej zachodzących, analiza wielopłaszczyznowego projektu UE

   2. Sensu stricte – badania istoty UE, zagadnień politycznych, prawnych i gospodarczych

   3. Integracja europejska – proces stopniowego zbliżania się państw Europy na różnych płaszczyznach

   4. Europeizacja – efekt integracji lub proces przejmowania wzorców europejskich

2. Studia europejskie jako dyscyplina naukowa

   1. Tworzenie dyscypliny naukowej – studia europejskie – jest ciągle in statu noscendi

3. Studia europejskie jako kierunek studiów

   1. Studia interdyscyplinarne – zintegrowane kształcenie z zakresu prawa europejskiego, gospodarki, historii, kultury i języków obcych.

   2. Studia zintegrowane – prawo europejskie, administracja i wspólny rynek

interdyscyplinarny wymiar studiów europejskich:

1. Perspektywa nauk politycznych;

   1. Politologia

      1. Czym jest?

   2. Polityka jako przedmiot badań politologii

      1. Arystoteles, Platon – nauka o istocie państwa

      2. Dwa sposoby rozumienia tego co polityczne:

         1. Zaplecze instytucjonalne polityki;

         2. Proces walki o władzę;

      3. Polityka wg Andrew Heywood’a:

         1. Sztuka rządzenia

         2. Sprawy publiczne

         3. Kompromis i konsensus

         4. Władza oraz dystrybucja zasobów

      4. Politologia bada zagadnienia:

         1. Teorii władzy

         2. Systemy polityczne i ich funkcjonowanie

         3. Myśl polityczną

         4. Prawo konstytucyjne

         5. Polityki sektorowe

   3. Integracja europejska jako kategoria polityczna

      1. Integracja – łączenie się scalanie kilku elementów w całość oraz efekt ich powstawania

      2. Integracja europejska – różne tempo w różnych obszarach:

      3. Róże wizje integracji europejskiej:

         1. Neofunkcjonalizm – nacisk na integrację gospodarczą

         2. Federalizm – nacisk na integrację polityczną

      4. Proces integracji w ramach UE zawiera wszystkie zjawiska typowe dla polityki za wyjątkiem przymiotu państwowości

      5. Analiza integracji europejskiej przy zastosowaniu wyliczenia Heywood’a:

         1. Sztuka rządzenia – UE ze swoimi instytucjami spełnia ten warunek

         2. Sprawy publiczne – UE chce zaspokajać potrzeby społeczne i ekonomiczne

         3. Kompromis i konsensus – procesy w ramach UE to poszukiwanie kompromisów

         4. Władza oraz dystrybucja zasobów – UE podejmuje działania mające na celu zmianę ośrodków władzy oraz wpływa na dystrybucję zasobów (np. dopłaty)

   4. Integracja europejska jako pole badawcze w zakresie politologii

      1. Studia europejskiej podejmują tematykę związaną z poszczególnymi subdyscyplinami politologii. Kategorie studiów europejskich:

         1. Studia dotyczące procesów integracji

         2. Studia z zakresu prawa wspólnotowego

         3. Studia o systemie politycznym UE

      2. Politologiczna istota studiów europejskich. Stopień autonomizacji studiów europejskich.

         1. Czy istnieje środowisko naukowe zajmujące się problematyką w ramach studiów europejskich?

         2. Czy istnieją metody badawcze charakterystyczne dla europeistyki?

            1. Używane metody:

               1. Analiza systemowa;

               2. Analiza porównawcza

               3. Metoda instytucjonalno-prawna

               4. Metoda historyczna

               5. Metoda behawioralna

               6. Analiza decyzyjna

         3. Czy istnieje siatka pojęć?

1. Perspektywa stosunków międzynarodowych

   1. Problemy ze zdefiniowaniem przestrzeni europejskiej

   2. Aktorzy na arenie międzynarodowej: państwa , organizacje, inni aktorzy niepaństwowi.

      1. Stosunki między państwami

         1. Podejście realistyczne – system polityczny nie jest istotny. Liczy się aktualny układ sił na arenie międzynarodowej;

         2. Podejście liberalne – zwraca uwagę zarówno na system polityczny jak i na otoczenie. Przekonanie, że państwa demokratyczne nie dążą do wojny z innymi demokracjami. Charakter studiów regionalnych więc bardziej nadający się do badań nad UE.

      2. Organizacje międzypaństwowe

         1. Organizacje związane z obronnością – NATO, UW

         2. Unia Europejska – kompleksowa integracja we wszystkich dziedzinach

         3. Organizacje zajmujące się miękkimi aspektami bezpieczeństwa – OBWE

      3. Inni aktorzy – „społeczni uczestnicy” stosunków m-n. np. kościoły, media, banki

   3. Ujęcie przedmiotowe – płaszczyzny stosunków międzynarodowych w Europie

      1. Płaszczyzna polityczna i bezpieczeństwa

      2. Płaszczyzna ekonomiczna

      3. Płaszczyzna społeczna i humanitarna

   4. Ujęcie funkcjonalne (procesualne)

      1. Proces umacniania się bezpieczeństwa europejskiego

         1. Tu należy uwzględnić rolę NATO, WNP, wpływy USA i Rosji

      2. Proces integracji i partnerstwa

         1. Różne wizje europy od Stanów Zjednoczonych Europy po luźne związki państw na płaszczyźnie jedynie gospodarczej

      3. Proces współpracy subregionalnej

         1. Państwa Grupy Wyszehradzkiej

         2. Rada Bałtycka (Litwa, Łotwa, Etosnia)

         3. Rada Państw Morza Bałtyckiego

      4. Procesy transnarodowe

         1. Tworzenie regionów przygranicznych

         2. Miasta partnerskie

         3. Wymiany uczniów itd.

   5. Podejścia badawcze

      1. Ujęcie klasyczne – wywodzi się z historii i filozofii

      2. Realizm – tradycja hobbeziańska, państwa to główni aktorzy na arenie międzynarodowej, państwa realizują interesy narodowe i starają się je realizować przy użyciu swojej siły/potęgi.

      3. Liberalizm – tradycja J. J. Rousseau, państwo ma realizować wolność ludzi; celem pastw na arenie międzynarodowej jest zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa swoim obywatelom.

      4. Podejście scjentyczne – różne próby unaukowienia realizmu i liberalizmu; podejście systemowe, behawioralne.

      5. Podejście konstruktywistyczne –pozytywistyczna wizja świata zostaje odrzucona, nie ma obiektywnej rzeczywistości społecznej. Stosunki międzynarodowe istnieją jako intersubiektywna świadomość między ludźmi.

   6. Wybór metodologii studiów europejskich

      1. Metodologia dotyczy dwóch wymiarów:

         1. Ontologicznego – natury rzeczywistości

         2. Epistemologicznego – sposób zdobywania wiedzy

            1. Koncepcja naukowego wyjaśniania świata

            2. Koncepcja rozumienia świata

      2. Wybór podejścia badawczego pozostaje nadal kwestią otwartą, choć często przyjmowanym jest podejście realistyczne (głównym podmiotem s-m pozostaje w nim państwo).