Zarządzanie jakością

Planowanie sterowanie doskonalenie zapewnienie
jakości jakością jakości jakości

Skuteczność – stopień, w jakim planowane wyniki są osiągnięte

Efektywność – relacje między wynikami a wykorzystanymi zasobami

• Planowanie jakości – ustalanie celów dotyczących jakości – określenie procedur operacyjnych i związanych z nimi zasobami niezbędnymi do osiągnięcia celów

• Sterowanie jakością – spełnianie wymagać dotyczących jakości

• Zapewnienie jakości – zapewnienie zaufania, że wymaganie dotyczące jakości będą spełnione

• Doskonalenie jakości – zwidzenie zdolności do spełniania wymagań dotyczących jakości

1. Kontrola jakości w fazach wytwarzania:

• Badania

• Kontrola sprzętu kontrolno-pomiarowego

1. Kontrola umów

Sterowanie – projektowaniem, obiegiem dokumentacji, procesem wytwarzania, wadliwymi produktami, składowanie i wysyłka, statystyczne sterowania jakością (SPC), narzędzie – karty kontrola Shewharta, nacisk na szkolenie (tak jak w TQM)

Schemat SCO – monitorowanie przebiegu procesu w czasie jego trwania

1. Odpowiedzialność kierownictwa – systemy zapewniania jakości, jakość serwisu

2. -Pełne zaspokojenie oczekiwać klientów

-jakość totalna

Kształtowanie jakości produktu

	Tradycyjne	Nowoczesne
Cele działanie przedsiębiorstwa	Dobrze wytworzyć wyrób	Odpowiedzieć na potrzeby rynku
Kryteria oceny	-Wskaźniki ekonomiczne -dopuszczalna wadliwość	-wyeliminowanie braków -zadowolenie odbiorców -koszty jakości -niezawodność
Dominująca forma oddziaływań	Kontrola inspekcyjna	-samokontrola Sterowanie jakością
Odpowiedzialność za zakup	Rozmyta	Łatwo do określania na każdym stanowisku

Zintegrowane systemy zarządzania jakością, Kaisen

Piramida TQM

Filozofia TQM

Systemy zarządzania jakością
Wg normy ISO serii 9000:96
Brak powiązań firma-klient (bez oceny zadowolenia i lojalności klienta)
-brak integracji z ogólną strategią przedsiębiorstwa -określone obszary organizacji
Sformalizowany system skoncentrowany na procedurach
Pasywne postępowanie pracowników – wg instrukcji
-odpowiedzialność za jakość skoncentrowana na dziale jakości -status „quo”

Ewolucja systemowych norma jakości:

- pierwsze systemy zapewnienia jakości powstały dla potrzeb przemysłu zbrojeniowego norma MIL-Q-9858 ustanowiona przez Departament Obrony Stanów Zjednoczonych,

- norma NATO AQAP – nowelizacja normy MIL-Q-9858,

Lata 70

• norma ANSI-N45-2 system zapewnienia jakości w przemyśle nuklearnym,

• norma BS 4891 „Przewodnik w dziedzinie zapewnienia jakości” dla przemysłu cywilnego,

• norma BS 5750 – kolejne modyfikacje norm.

Lata 80

• ISO 8402, ISO seria 9000 kraje EWG, EFTA, różny przemysł,

• ISO 8402, ISO seria 9000 – modyfikacje,

• ISO 8402 – zarządzanie jakością i zapewnienie jakości – terminologia,

• ISO serii 9000 – zarządzanie jakością procesów związanych z powstawaniem wyrobu.

AQAP – standaryzacja NATO (OD 01.01.2005 oparte tylko na ISO 9001:2000)

GMP – Good Manufacturing Practice – WHO – dotyczy farmacji i żywności

GLP – Good Laboratory Practice – dotyczy laboratorii

Modele zapewnienie jakości:

• ISO 9001 – sfera przedprodukcyjna (projektowanie),

• ISO 9002 – sfera przedprodukcyjna, sfera produkcyjna (produkcja), sfera poprodukcyjna (instalowanie, serwis),

• ISO 9003 - sfera poprodukcyjna (kontrola i badania ostateczne).

ISO 9001,

ISO 10011 Audit,

ISO 1011-2 audytorzy,

ISO 10013 – księga jakości.

Lata 90

- ISO 8402, ISO seria 9000 – nowelizacja i włączenie norm 8402 do serii 9000,

Rok 2000

• ISO 9001:2000 – uwzględnienie TQM,

• AQAP – standaryzacja NATO, obowiązuje dokumenty standaryzacyjne AQAP oparte na normie 9001:2000.

ISO 9001:2000

Po nowelizacji grupa podstawowych norm dotyczących systemów jakości obejmuje:

• ISO 9001:2000 – systemy zarządzania jakością – wymagania; spójna z ISO 14000,

• ISO 9000:2000 – systemy zarządzania jakością – podstawy i słownictwo,

• ISO 9004:2000 – systemy zarządzania jakością – wytyczne i doskonalenia funkcjonowania.

Zmiana łańcucha dostaw:

DOSTAWCA ORGANIZACJA KLIENT

(poddostawca) (dostawca) (klient)

ISO 19011:2002 – Audit systemów zarządzania jakością (zarządzania środowiskowego)

Wymagania normy ISO 9000:

• Normy te nie są normami technicznymi – nie zawierają wymagań dotyczących produktów i usług

• Określają wymagania organizacyjne (produkować wyroby i świadczyć usługi wysokiej jakości) – nie ma znaczenia zakres działalności ani wielkość firmy

Spis treści normy ISO 9001:2000

1. Wprowadzenie

2. zakres normy

3. normy związane

4. terminy i definicje

5. system zarządzania jakością (identyfikacja niezbędnych procesów: produkcyjne, usługowe, logistyczne, sprzedaży)

6. odpowiedzialność kierownictwa (ustanowienie polityki i celów jakości, przeprowadzenie przeglądów, zapewnienie dostępności do niezbędnych zasobów, uświadomienie pracownikom znaczenia wymagań prawnych i wymagań klienta)

7. zarządzanie zasobami (infrastruktura, ludzie, środowisko pracy)

8. realizacja wyrobu (planowanie wyrobu(wymagania klienta, przepisy prawne) projektowanie i rozwój, zakupy, produkcja i usługi, nadzorowanie wyposażenia do pomiarów i monitorowania)

9. pomiary, analiza, doskonalenie

8 zasady zarządzania jakością:

1. orientacja na klienta

2. przywództwo

3. zaangażowanie ludzi

4. podejście procesowe

5. podejście systemowe do zarządzania

6. ciągłe doskonalenie

7. podejmowanie decyzji oparte na faktach

8. wzajemne korzystne relacje z dostawcami

Zasada 1 – Klient w centrum uwagi

Organizacje zależą od swoich klientów, powinny one zatem rozumieć ich aktualne i przyszłe potrzeby, spełniać ich wymagania, a także dążyć do wyprzedzania oczekiwań klientów.

Najważniejsze korzyści:

• Wzrost dochodu i udziału w rynku osiągnięty poprzez elastyczne i szybkie reagowanie na możliwości rynkowe.

• Wzrost efektywności w wykorzystaniu zasobów organizacji w celu podniesienia satysfakcji klienta.

• Poprawa zaufania klienta prowadzącego do powtarzalnego działania

Zasada 2 – Przywództwo

Przywódcy ustalają jedność co do celów i kierunku organizacji. Powinni oni kierować i utrzymywać wewnętrzne środowisko w którym ludzie mogą stad się w pełni włączeni w osiąganie celów organizacji Najważniejsze korzyści:

• Ludzie będą rozumieli i będą posiadali motywację dotyczącą celów i zamierzeń.

• Czynności są oceniane, dopasowywane i wdrażane w jednolity sposób.

• Braki zrozumienia pomiędzy poszczególnymi poziomami w organizacji zostaną zminimalizowane.

Zasada 3 – Zaangażowanie ludzi:

Ludzie na wszystkich szczeblach są podstawą organizacji i ich pełne zaangażowanie umożliwia wykorzystanie ich zdolności dla korzyści organizacji.

Najważniejsze korzyści:

• Ludzie wewnątrz organizacji posiadają motywację, oddanie i zaangażowanie.

• Innowacyjność i kreatywność w dalszym rozwoju celów organizacji

• Ludzie odpowiedzialni za własne działania

• Ludzie chętni do udziału i przyczyniania się do ciągłego doskonalenia

Zasada 4 – podejście procesowe:

Zamierzony rezultat jest osiągany efektywnie, kiedy działania i związane zasoby są zarządzane jako proces. Najważniejsze korzyści:

• Niższe koszty i krótsze cykle czasowe poprzez efektywne wykorzystanie zasobów.

• Lepsze, spójne i dające się przewidzieć rezultaty.

• Skoncentrowanie i nadawanie pierwszeństwa możliwościom doskonalenia.

Zasada 5 – systemowe podejście do zarządzania:

Identyfikacja, zrozumienie i zarządzanie wzajemnie powiązanymi procesami jako systemem, przyczynia się do efektywności i wydajności w osiąganiu jej celów.

Najważniejsze korzyści:

• Integracja i ułożenie procesów, które w najlepszy sposób osiągną zamierzony rezultat.

• Zdolność do koncentrowania wysiłku na kluczowych procesach.

• Dostarcza zaufania zainteresowanym stronom co do spójności, efektywności u wydajności organizacji.

Zasada 6 – ciągłe doskonalenie:

Ciągłe doskonalenie całokształtu działalności organizacji powinno być jej stałym celem. Najważniejsze korzyści:

• Podnoszenie przewagi poprzez wzrost możliwości organizacyjnych.

• Wyrównywanie doskonalenia działalności na wszystkich szczeblach w odniesieniu do zamierzeń strategicznych organizacji.

• Zdolność do szybkiej reakcji na pojawiające się możliwości.

Zasada 7 – proces decyzyjny oparty na faktach:

Skuteczne decyzje są oparte na analizie danych i informacji.

Najważniejsze korzyści:

• Zakomunikowane decyzje

• Wzrost zdolności do przedstawienia efektywności poprzednich decyzji poprzez odniesienie do aktualnych zapisów.

• Wzrost zdolności do przeglądu, dyskutowania i zmiany opinii i decyzji.

Zasada 8 – wzajemnie korzystna współpraca z dostawcą:

Organizacja i jej dostawcy są współzależne i wzajemnie korzystna współpraca podnosi zdolności obydwu do tworzenia wartości.

Najważniejsze korzyści:

• Wzrost zdolności do tworzenia wartości dla obu stron.

• Elastyczność i szybkość wspólnej reakcji na zmieniający się rynek lub potrzeby klienta i jego oczekiwania.

0.Wprowadzenie ISO 9001

• postanowienia ogólne

• podejście procesowe

• powiązanie z ISO 14000

• kompatybilność z innymi systemami zarządzania

Podejście procesowe – podział procesów głównych:

Identyfikuje się procesy główne i pomocnicze, określa się ich współzależności i podstawowe metody nadzorowania tych procesów.

W oparciu o model PDCA Deminga:

Ciągłe doskonalenie i jego skutki:

ciągłe doskonalenie

usprawnienia wewnętrzne usprawnienia zewnętrzne

- lepsze wykorzystanie zasobów,

wydajniejsze procesy – wyższa jakość produktu, lepsza obsługa

mniej błędów i omyłek bardziej zadowoleni klienci

niższe koszty większy udział w rynku

wyższe zyski

Odpowiedzialność kierownictwa:

1. zaangażowanie kierownictwa

2. orientacja na klienta

3. polityka jakości

4. planowanie

5. odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja

6. przegląd zarządzania

Księga jakości opisuje politykę jakości i SZJ, dokumentuje zgodność systemu jakości z normami ISO 9001, tworzy podstawę do audytowania systemu jakości.

Polityka jakości:

Zobowiązanie kierownictwa do spełnienia wymagań normy ISO 9001 Zobowiązanie do ciągłego doskonalenia (TQM, Model PDCA Deminga)

Cele jakościowe

Funkcje

Elementy

Cele jakościowe:

• Stopniowe zmniejszanie reklamacji klientów

• Zadowolenie klienta

• Zmniejszenie strat wewnętrznych

• Doskonalenie jakości wykonania

Wewnętrzne straty:

• Straty materiału

• Dodatkowa praca

• Wybrakowany towar (nie satysfakcjonująca praca)

• Spadek notowao firmy (towar niższej jakości)

• Rabaty

• Zmiany projektowe/ procesowe

• Utrata zdolności produkcyjnych (dodatkowe zatrudnienie)

• Finansowe zatory

• Czas poświęcony na zarządzanie

Funkcje:

-Określa kierunki i metody zarządzania w sprawach jakości. Stanowi podstawę zarządzania przez cele

-Stanowi podstawę do tworzenia planów operacyjnych i podejmowania decyzji

-Stanowi podstawę do komunikacji wewnątrz przedsiębiorstwa pomiędzy wszystkimi pracownikami

-Jest zawsze umieszczana w Księdze Jakości

-Stanowi element promocji; służy prezentacji przedsiębiorstwa, buduje zaufanie

Elementy:

-Relacja klient- przedsiębiorstwo (stałe badanie preferencji klientów)

-Poziom jakości (wyroby klasy wyższej niż konkurencja, ciągły wzrost jakości wyrobów

-Zaangażowanie kierownictwa w sprawy jakości

-Współpraca z dostawcami (wybieramy kwalifikowanych dostawców; wspieramy dostawców w wdrażaniu jakości)

-Szkolenie i podnoszenie kwalifikacji

-Znane pojęcie klienta wewnętrznego

4.Identyfikacja procesów, uruchomiony proces ciągłego doskonalenia ISO 9001

PODEJŚCIE PROCESOWE:

• Identyfikacja procesów

• Określenie ich zależności i kolejności

• Ustalenie kryteriów i metod ich zapewniania i oceny skuteczności

• Regularne monitorowanie, mierzenie i analizowanie

• Wprowadzanie niezbędnych działań korygujących

Proces ciągłego doskonalenia wg ISO 9004:

• Określenie przyczyn/powodów doskonalenia

• Ocena bieżącej sytuacji

• Dokonywanie analiz źródłowych przyczyn problemów

• Identyfikacja możliwych rozwiązań

• Ocena skutków/wyników

• Wdrożenie i znormalizowanie nowego rozwiązania

• Ocenę skuteczności i efektywności procesu po zakończeniu działań doskonalących

PĘTLA DOSKONALENIA JAKOŚCI

Zarządzanie procesami – całymi sekwencjami działań w realizacji których uczestniczy zazwyczaj kilka komórek organizacyjnych

PROCESY:

PROCESY OPERACYJNE:

1. Rozumienie rynków i klientów

2. Opracowanie wizji i strategii

3. Wytwarzanie produktów i usług

4. Marketing i sprzedaż

5. A) produkcja i dostawy w przedsiębiorstwach przemysłowych

B) produkcja i dostawy w przedsiębiorstwach usługowych

1. Fakturowanie i obsługa klientów

PROCESY ZARZĄDZANIA I WSPOMAGANIA

1. Zarządzanie zasobami ludzkimi i rozwój personelu

2. Zarządzanie systemami informacyjnymi

3. Zarządzanie zasobami finansowymi i aktywami

4. Wdrażanie programów środowiskowych

5. Zarządzanie relacjami zewnętrznymi

6. Zarządzanie doskonaleniem i zmianami

NORMA 9001:2000

4.System zarządzania jakością – dokumentacja systemu

Normy branżowe – rozwinięcie wymagań normy ISO 9001

Księga jakości

Księga zarządzania jakością – do użytku wewnętrznego (np. koszty jakości).

Księga zapewnienia jakości - uproszczony opis SZJ do użytku zewnętrznego. Księga jakości opisuje politykę jakości i SZJ, dokumentuje zgodność systemu jakości z normami ISO 9001, tworzy podstawę do audytowanie systemu jakości.

Założenia polityki jakości:

• Deklaracja kierownictwa o zaangażowaniu w jakość

• Prezentacja przedsiębiorstwa

• Charakterystyka SZJ

• Zasady zarządzania jakością

Relacje pomiędzy dokumentami systemu zarządzania jakością:

5.Odpowiedzialność kierownictwa

1. Zaangażowanie kierownictwa – większe niż dotychczas, ustanowienie polityki i celów jakości, przegląd systemu, zapewnienie dostępności zasobów

2. Zorientowanie na klienta – określone i spełnione wymagania klienta

3. Polityka jakości – sposoby realizacji celów

- zobowiązanie do spełnienia wymagań, podwyższania skuteczności systemu

1. Przegląd systemu – regularny przegląd systemu – ocena możliwości doskonalenia. Dane: wyniki auditu, informacje od klienta, analiza przebiegu procesów, działania korygujące i zapobieganie

2. Odpowiedzialność, uprawnienia, komunikacja – pełnomocnik ds. jakości posiada uprawnienia do wdrażania i utrzymania systemu; upowszechnianie świadomości wymagań klienta w organizacji

6.Zarządzanie zasobami

6.1 – 6.4 – zapewnienie zasobów – zapewnienie niezbędnych zasobów dla wdrażania i utrzymania sposobu jakości i jego doskonalenia

6.2 zasoby ludzkie – odpowiednie kompetencje, szkolenia i ocena

6.3 infrastruktura – budynki, miejsca pracy, urządzenia, wyposażenie

6.4 Środowisko pracy – jakie elementy mają wpływ na zgodność wyrobu?

7.Planowanie procesów wytwórczych

7.2 procedury związane z klientem – osoby odpowiedzialne za badanie potrzeb klienta

7.3 projektowanie i rozwój – planowanie, dane wejściowe, dane wyjściowe, przegląd, weryfikacja, walidacja, nadzorowanie zmian

7.4 zakupy

7.5 produkcja/świadczenie usług

7.6 nadzór nad środkami kontrolno-pomiarowymi

Wymagania normy zmienne z normą ISO 9001:2000

• Produkt powinie spełniać wymagania prawne oraz wymagania klienta

• Akcentuje zdolność przedsiębiorstwa do ciągłego dostarczania produktu spełniającego wymagania klient oraz wymagania prawne.

• Kryteria oceny przedsiębiorstwa – także zdolność do spełnienia wymagań ustawowych dotyczących produktu

• Słowo mający wpływ na jakość rozszerzono o mający wpływ na zgodność wyrobu z wymaganiami Wymagania punktu 4.7 rozszerzono na procesy zalecane na zewnątrz (procesy powinny podlegać kontroli tak jak produkty

• Przegląd, weryfikacja i walidacja projektu mimo, że są odrębnymi procesami to można je przeprowadzać razem

• Status wyrobu musi być identyfikowany przez cały czas realizacji wyrobu

ISO 9001:2008, PN-EN ISO 9001:2009

Wymagania normy zbieżne z normą ISO 9001:2000:

• Własność klienta - dodano dane osobowe

• Monitorowanie i pomiar procesów powinny być odpowiednie do ich wpływu na jakość wyrobu

• Postępowanie z wyrobem niezgodnym rozszerzono o postępowanie z wyrobem niezgodnym wykrytym po dostawie na rynek

• Przy opracowywaniu normy brano pod uwagę normę ISO 14001:2004 (zwiększenie kompatybilności)

• Certyfikaty powinny potwierdzać zgodność systemu zarządzania jakością z normami ISO 9001:2008 Certyfikaty ważne po 2009 roku, ponownie wystawiany po audycie nadzoru, data ważności nie ulega zmianie

ISO 9004:2000 – doskonalenie systemu zarządzania jakością i doskonalenie całej organizacji

• Rozszerza ISO 9001:

• Ważne jest zadowolenie nie tylko klienta, ale innych stron

• Stosowanie 8 zasad zarządzania jakością

• Uwzględnienie takich elementów zasobów jak: informacje, dostawcy i partnerzy; zasoby naturalne, finanse

• Ocena finansowa

• Samoocena

• Proces ciągłego doskonalenia

Załączniki: A – wytyczne do samooceny

B – wytyczne do procesów ciągłego doskonalenia

Korzyści:

• Lepsze zarządzanie czynnikami ryzyka na stanowisku pracy

• Zwiększenie świadomości zagrożeń występujących na stanowiskach pracy

• Zapobieganie wypadkom w pracy oraz schorzeniom zawodowym

• Zmniejszenie kosztów ubezpieczeń

• Zwiększenie świadomości dotyczącej szkoleń w zakresie BHP

• Lepszy nadzór nad podwykonawcami

Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem jest metodą, która pozwala uporządkować i usystematyzować wszystkie zadania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie, a jej ideą jest pełne i udokumentowane zaangażowanie zarówno kierownictwa, jak i każdego pracownika rzeczywiste działania na rzecz bezpieczeństwa pracy.

Etapy wdrażania:

• Audit wstępny (audit stanu zerowego) oraz oceny zgodności z wymaganiami prawa BHP i innymi wymaganiami, do których spełnienia organizacja jest zobowiązana

• Szkolenie Najwyższego Kierownictwa i Kadry Przedsiębiorstwa z zakresy wymagań normy PN-N 18001 lub OHSAS 18001 oraz metodyki budowy i wdrażania systemu zarządzania BHP w organizacji

• Wprowadzenie zmian organizacyjnych niezbędnych dla efektywnego funkcjonowania Systemu Zarządzania BHP (OH&S)

• Opracowanie i ustanowienie polityki BHP

• Przeprowadzenie analizy oceny ryzyka zawodowego na poszczególnych środowiskach pracy

• Ustalenie celów i zadań BHP oraz zdefiniowanie zadań programów ich realizacji

• Opracowanie, analiza i weryfikacja projektów dokumentów systemowych (procedur, instrukcji, formularzy) oraz ich wdrażanie – konsultacje:

  • zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia danego incydentu BHP (wypadku, choroby zawodowej, poważnej awarii, itp.) i/ lub

  • działania mające zapewnić odpowiedni poziom gotowości Organizacji na wypadek wystąpienia incydentu w celu minimalizacji skutków tego incydentu

  • realizację ćwiczeń i /lub symulacji z zakresu postępowania na wypadek wystąpienia wypadku.

• Szkolenie pracowników z zakresu mających w stosunku do nich wymagań normy PN-N 18001 lub OHSAS 18001

• Przeprowadzenie auditu wewnętrznego całego systemu zarządzania BHP wdrożonego w Organizacji

• Wprowadzenie po przeprowadzonym audicie systemu zarządzania odpowiednich działań korygujących i zapobiegawczych

• Przeprowadzenie przeglądu Systemu Zarządzania BHP

• Audit certyfikujący

Polityka BHP zgodnie z wymaganiami PN-N 18001:2004 powinna deklarować zobowiązanie do:

• zapobiegania wypadkom, chorobom zawodowym oraz zdarzeniom potencjalnie wypadkowym,

• dążenia do stałej poprawy warunków BHP,

• spełnienia wymagań prawnych dotyczących BHP oraz innych wymagań z zakresu BHP dotyczących zakładu,

• ciągłego doskonalenia działań w zakresie BHP,

• zapewnienia środków i zasobów do realizacji polityki BHP,

• Podnoszenia kwalifikacji oraz uwzględniania roli pracowników i ich angażowania do działań na rzecz BHP.

Punkt 4.2.2 normy PN-N 19001:2004

Polityka BHP jest znana wszystkim pracownikom

Elementy ciągłego doskonalenia zasoby odpowiedzialność kierownictwa

Zarządzanie procesami, nie tylko wytwórczymi

POLITYKA BHP

Realizacja:

• Identyfikowanie potencjalnych zagrożeń i ocenianie ryzyka na stanowiskach pracy

• Systematyczne prowadzenie badań i monitorowanie warunków środowiska pracy

• Organizowanie stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami przepisów prawnych w zakresie BHP i ergonomii

• Dostarczanie pracownikom środków ochrony indywidualnej odpowiednich do rodzaju wykonywanej pracy

• Zapewnienie skutecznej realizacji okresowych planów poprawy warunków pracy

• Systematyczne podnoszenie kwalifikacji pracowników

• Angażowanie pracowników do działań na rzecz BHP.

Polityka BHP jest znana wszystkim pracownikom i publicznie dostępna.

RYZYKO ZAWODOWE PN-N-18002 – definicje

Czynniki występujące w środowisku pracy:

• Oddziaływanie na pracownika można charakteryzować wielkościami mierzalnymi (hałas-natężenie, zapylenie – stężenie)

• Oddziaływanie na pracownika nie może być charakteryzowane wielkościami mierzalnymi (niebezpieczne czynniki o charakterze mechanicznym, których źródłem zagrożenia są części maszyn)

Czynniki ryzyka zawodowego wg PN-N-18001:2004 :

• Czynniki chemiczne

• Hałas i drgania mechaniczne

• Ręczne prace transportowe

• Czynniki biologiczne

Kategorie ryzyka zawodowego:

• Ryzyko zaniedbywalne – działanie nie jest potrzebne

• Ryzyko akceptowalne – działania profilaktyczne są niepotrzebne

• Ryzyko średnie – działania profilaktyczne są wskazane, ale należy wziąć pod uwagę koszty i uzyskane efekty (powinno zostać ograniczone w 3-6 miesięcy)

• Ryzyko poważne – praca nie może być rozpoczęta, a w przypadku prac rozpoczętych ryzyko powinno być zredukowane w 1-3 miesięcy w zależności od liczby osób narażonych

• Ryzyko nieakceptowane – praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana, dopóki ryzyko nie zostanie zredukowane do poziomu akceptowalnego.

ZAGROŻENIA – PN-N-18001:2004:

3.1 – zagrożenie – środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub zagrożenie zdrowia

3.2 – zagrożenie znaczące – mogące spowodować poważne uszkodzenie zdrowia lub śmierć, występujące w szczególności podczas wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych lub w sytuacjach poważnych awarii

3.3 - zdarzenie potencjalnie wypadkowe – niebezpieczne zdarzenie związane z wykonywaną pracą, podczas której nie dochodzi do urazów lub pogorszenia stanu zdrowia

ZAPEWNIENIE BEZPIECZNYCH WARUNKÓW PRACY

1. Ograniczenie ryzyka zawodowego

2. Przeprowadzenie oceny tego ryzyka

3. Likwidowanie zagrożeń u źródeł ich powstawania

4. Przystosowanie warunków pracy i procesów do możliwości pracownika, odpowiednie projektowani i przeorganizowanie stanowisk pracy, dobór maszyn i narzędzi pracy, a także metod produkcji i pracy z uwzględnieniem zmniejszania uciążliwości pracy

5. Stosowanie nowych rozwiązań technicznych

6. Zastępowanie niebezpieczniejszych procesów technicznych, urządzeń, substancji bezpiecznymi lub mnie niebezpiecznymi

7. Nadawanie priorytetu środkom ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej

8. Instruowanie pracowników w zakresie BHP

PN-N-18002:200 – Definicje

3.1 awaria – zdarzenie powstałe w wyniku niekontrolowanego rozwoju sytuacji w czasie eksploatacji materiałów, urządzeń lub instalacji prowadzące do powstania – natychmiast lub z opóźnieniem, na terenie ograniczonym lub poza jej terenem, poważnego zagrożenia dla ludzkiego zdrowia i/lub środowiska, takie jak: duża emisja substancji szkodliwych lub niebezpiecznych, pożar, wybuch, itp.

3.2 narażenie, ekspozycja – podleganie oddziaływaniom czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych związanych z wykonywaniem pracy

- wyrażana ilościowo lub jakościowo

GHS – Globalny Zharmonizowany System Klasyfikacji i Oznaczania Chemikaliów pod agendą ONZ, formalnie przyjęty w 2002 roku przez Radę Gospodarczą i Społeczną Narodów Zjednoczonych, znowelizowany w 2005 i 2007r. Jego celem jest poprawa systemu informowania o zagrożeniach pracowników, konsumentów, służb ratunkowych i transportowych, za pomocą zharmonizowanych etykiet oraz kart charakterystyki substancji. Pod koniec 2008 wydano rozporządzenie nr 1272/2008/WE zwane rozporządzeniem CLP w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji niebezpiecznych i mieszanin.

3.3 ocena ryzyka – proces analizowania i wyznaczania Ryzyko – kombinacja prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia, które wywołuje zagrożenie, i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem.

3.4 ryzyko – kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia określonego zdarzenia wywołującego zagrożenie i konsekwencji związanych z tym zdarzeniem

3.5 Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

3.6 Środki ochronne – środki ochrony indywidualnej lub inne środki (techniczne bądź organizacyjne) stosowane w celu ograniczenia ryzyka zawodowego

3.7 Zagrożenie – stan środowiska mogący spowodować wypadek lub chorobę.

KARTA CHARAKTERYSTYKI

Substancje i preparaty chemiczne – rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowanych ograniczeń. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13.11.2007 wydane na podstawie art. 5 ust. 5 z …

1. IDENTYFIKACJA PREPARATU I IDENTYFIKACJA PRZEDSIĘBIORSTWA

2. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

3. SKŁAD/INFORMACJE O SKŁADNIKACH

4. PIERWSZA POMOC

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

7. POSTĘPOWANIE Z PREPARATEM I JEGO MAGAZYNOWANIE

8. KONTROLA NARAŻEŃ I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I CHEMICZNE

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

14. NFORMACJE O TRANSPORCIE

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

16. INNE INFORMACJE

PN-N-18002
4.Podstawowe cele oceny ryzyka zawodowego

5. Ogólne zasady przygotowania oceny ryzyka zawodowego

6. Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego

7. przebieg oceny ryzyka zawodowego

8. działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego (korygujące)

Ocena ryzyka – proces analizowania ryzyka i wyznaczania dopuszczalności ryzyka.

Ryzyko jest odpowiednio kontrolowane i można je akceptować, jeżeli w wyniku oceny można stwierdzić, że:

• Spełnione są wymagania obowiązujących przepisów i norm

• Zasady ograniczania ryzyka są właściwie stosowane

• Zapewniając ochronę pracowników uwzględniono:

  • Najnowsze dostępne osiągnięcia nauki i techniki, organizacji

  • Zapewniono odpowiednie środki ochrony indywidualnej

Cele oceny ryzyka – wykazanie, że dokonany wybór:

1. Materiałów

2. Wyposażenia stanowisk

3. Organizacji pracy

4. Ludzi wykonujących pracę

Jest odpowiedni w odniesieniu do zidentyfikowanych zagrożeń oraz ryzyka zawodowego.

Spis treści normy PN-N-18002:2000

1. Zakres normy

2. Normy powiązane PN-N-18-011 – Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Wymagania

3. Definicje

4. Podstawowe cele oceny ryzyka zawodowego

5. Ogólne zasady przygotowania oceny ryzyka zawodowego

6. Osoby przeprowadzające ocenę ryzyka zawodowego

7. Przebieg oceny ryzyka zawodowego:

   • Podstawowe etapy oceny ryzyka zawodowego

   • Informacje potrzebne do oceny ryzyka zawodowego

   • Identyfikacja zagrożeń

   • Oszacowanie ryzyka zawodowego

   • Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka zawodowego

8. Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego – działanie korygujące

Punkt 3 – Definicje: awaria, ryzyko, narażenie ekspozycja, zagrożenie

Punkt 4 – Podstawowe cele oceny ryzyka zawodowego:

• Czy zagrożenia zostały zidentyfikowane i cze jest związane z nimi ryzyko zawodowe?

• Dokonanie wyrobu wyposażenia stanowiska pracy, materiałów i organizacji pracy ,

• Ustalenie priorytetowych działań zmierzających do eliminowania lub minimalizacje ryzyka zawodowego

• Zapewnienie ciągłej poprawy bezpieczeństwa i higieny pracy

• Wykazanie pracownikom oraz organom nadzoru/kontroli, np. inspektorium Państwowej Inspekcji Pracy, że ryzyko jest znane.

KORZYŚCI Z OCENY RYZYKA

• Gwarancja spełnienia wymagań przepisów prawa pracy

• Pełna świadomość tego:

- jakie zagrożenia występują na stanowiskach pracy

- jakie jest ryzyko zawodowe

- czy zastosowane środki profilaktyczne są wystarczające przy uwzględnieniu podejmowanego ryzyka wypadku, a co się z tym wiąże, strat finansowych dla organizacji (przedsiębiorstwa)

• Ulgi po wprowadzeniu zróżnicowanej składki ubezpieczeniowej

• Ulgi przy ubezpieczeniach majątkowych i ewentualnie dodatkowych dla pracowników. W Polsce już działają komercyjnie firmy ubezpieczeniowe, które przy ustalaniu wysokości składek biorą pod uwagę kategorię ryzyka opierając się na ocenie systemu bezpieczeństwa w organizacji

• Celowe i w pełni kontrolowane zarządzanie poziomem ryzyka w miejsce działan opartych wyłącznie na intuicji

• Lepszą pozycję przy ewentualnych pertraktacjach lub procesach sądowych o odszkodowanie z tytułu, np. wypadku przy pracy

NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie – wartość średnia ważona stężenie, którego oddziaływanie na pracownika podczas 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie Pracy przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń

Wartości NDS stanowią wytyczne dla projektantów nowych i modernizacji technologii oraz wyrobów, kryteria oceny warunków pracy oraz podstawę do prowadzenia działalności profilaktycznej w zakładach pracy

Do wykazu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń wprowadzono oznakowania, które dostarczają istotnej informacji o kierunku działania substancji chemicznej.

Substancje o działaniu żrącym - C,

Substancje o działaniu drażniącym - I,

Substancje o działaniu uczulającym- A,

Substancje o działaniu rakotwórczym- kat 1 lub 2,

Substancje o działaniu toksycznym na płód - Ft

Substancje o działaniu wchłaniającym się przez skórę-Sk

NDSP – wartość stężenie toksycznego związku chemicznego, która ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie.

NDSCh – najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe – wartość średnia stężenia określonego, toksycznego związku chemicznego, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina.

Dla czynników nieposiadających ustalonych wartości dopuszczalnych - stosuje się metodę opracowaną przez Komisję Bezpieczeństwa, Higieny i Ochrony Zdrowia w Pracy Europejskiej Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych; uwzględniane trzy zmienne:

- podstawowe zagrożenie daną substancją chemiczną (na podstawie zwrotów R)

- skłonność do przedostawania się substancji do środowiska (lotność/tworzenie pyłów)

- ilość substancji użyta w ocenianej operacji.

POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA

Ocena dopuszczalności	Dopuszczalne	Niedopuszczalne
Szacowanie ryzyka zawodowego	1-bardzo małe	2-małe
Niezbędne działania	Nie jest konieczne podjęcie żadnych działać	Rozważenie możliwości dalszego działania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostanie na najwyżej tym poziomie

Etapy oceny ryzyka – model PDCA

’

DOKUMENTACJA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

Opis ocenianego stanowiska pracy, w tym wyszczególnienie:

- stosowanych maszyn

- narzędzi i materiałów

- wykonywanych zadań,

- występujących na stanowisku niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych czynników środowiska pracy

- stosowanych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

- osób pracujących na tym stanowisku;

Wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy oraz niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko; datę przeprowadzonej oceny oraz osoby dokonujące oceny

Czynniki chemiczne z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004

1. Listy wszystkich substancji chemicznych i preparatów obecnych na stanowisku pracy oraz stanowiskach sąsiadujących z uwzględnieniem ilości

2. Informacje – konieczna jest identyfikacja:

• niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego,

• otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym (np. zawarte w karcie charakterystyki),

• rodzaj, poziom i czas trwania narażenia,

• wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy,

• wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym,

• efekty działań zapobiegawczych,

• wyniki oceny stanu zdrowia pracowników,

• warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA NASTĘPSTW ZAGROŻEŃ:

• Mało prawdopodobne – następstwa zagrożeń, które nie powinny nastąpić podczas okresu aktywności zawodowej

• Prawdopodobne – następstwa zagrożeń – które mogą nastąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej NIE WIĘCEJ NIŻ KILKUKROTNIE

• Wysoce prawdopodobne – następstwa zagrożeń, które cechuje powtarzalność podczas okresu aktywności zawodowej – MOGĄ WYSTĄPIĆ WIELOKROTNIE

CIĘŻKOŚĆ NASTĘPSTW – SKUTKI:

• Mały stopień szkodliwości – zaburzenie stanu zdrowia –> chwilowe złe samopoczucie, niepowodujące absencji w pracy – stłuczenia, podrażnienia oczu, bóle głowy

• Średni stopień szkodliwości – urazy i choroby -> absencja w pracy; nie są związane z dużym stopniem szkodliwości, np. zranienia, alergie skórne, nieskomplikowane złamania

• Duży stopień szkodliwości – ciężkie uszkodzenia ciała – utrata wzroku, słuchu, mowy, rozstrój zdrowia, naruszający podstawowe funkcje organizmu, chorobę nieuleczalną lub zagrażającą zdrowiu, trwałą chorobę psychiczną, trwałą, całkowitą lub znaczną niezdolność do pracy w zawodzie lub trwałe, poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała lub śmierć,

SZACOWANIE RYZYKA ZAWODOWEGO

Skala trójstopniowa

Skala pięciostopniowa

Ryzyko bardzo małe/ małe – ponowna ocena ryzyka zawodowego - raz na 2 lata

Ryzyko średnie – ponowna ocena ryzyka zawodowego - raz na rok

KONIECZNOŚĆ OCENY RYZYKA

• Zmiany technologii na stanowisku pracy

• Zmiany organizacji pracy przy stanowisku

• Wypadek, choroba zawodowa, awaria, wybuch i inne nieprzewidziane zdarzenia mające wpływ na bezpieczeństwo techniczne instalacji o bezpieczeństwo pracy załogi

• Postęp wiedzy medycznej dotyczącej oddziaływania czynników szkodliwych na zdrowie ludzi

• Wniosek lekarza prowadzącego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami

• Pogorszenie wyników profilaktycznych badań lekarskich pracowników

• Jeżeli zastosowane środki zapobiegawcze i ochronne są nieodpowiednie lub niewystarczające

WARTOŚCIOWANIE RYZYKA

Wskaźnik ryzyka W=SxP

S – stopień szkód

P – prawdopodobieństwo szkód zdarzenia