1.Źródło historyczne-wszelkie informacje odnoszące się do życia ludzi w przeszłości wraz z kanałami informacyjnymi. Jest pozostałością psychofizyczną i społeczną, będącą wytworem pracy ludzkiej a tym samym uczestniczy w rozwoju życia społeczeństwa.

2.Historia-nauka badająca na podstawie źródeł pisanych dzieje społeczności ludzkiej w konkretnych fazach jej rozwoju.

3. Źródłoznawstwo zajmuje się klasyfikacją spuścizny źródłowej badanego regionu geograficznego w pewnym okresie historycznym wraz z ustaleniem jej wpływu na dalszy rozwój procesu historycznego.

4.Chronologia-nauka o mierzeniu czasu. A. Matematyczna. B. Techniczna (historyczna) badająca historyczne podziały czasu dokonywane przede wszystkim na podstawie ruchów ciał niebieskich.

5.Archiwistyka-dyscyplina nauki o archiwach, która zajmuje się nadaniem procesów archiwotwórczych w celu formułowania zasad teoretycznych opracowywania i udostępniania archiwaliów.

6.Archiwoznawstwo zajmuje się dziejami poszczególnych archiwów i praktyczną informacją o zasobie archiwalnym przechowywanym w poszczególnych archiwach. Przez archiwum rozumie się zbiór źródeł pisanych, organizowany dla celów badawczych i w celu zabezpieczenia ich przed zniszczeniem. Tym samym archiwoznawstwo znajduje się na pograniczu archiwistyki i historii nauk historycznych.

7.Przedmiotem paleografii jako nauki jest każde dawne pismo.

8.Neografia-nauka o odręcznym piśmie nowożytnym.

9.Historia sztuki–nauka humanistyczna, której przedmiotem są dzieła sztuki oraz piśmiennictwo o sztuce.

10.Antropologia sztuki-dziedzina antropologii zajmująca się człowiekiem traktowanym jako indywiduum, jednostka ukształtowana przez społeczeństwo i twórca kultury. Zajmuje się zatem ludzkimi kulturami, wierzeniami, praktykami, wartościami, ideami, technologiami, ekonomiami, życiem społecznym i organizacją poznania.

10.1 Hagiografia-dziedzina poświęcona świętym. A) Żywoty B) Cuda C) Opis męczeństwa.

11.Archeologia-nauka, której celem jest odtwarzanie społeczno-kulturowej przeszłości człowieka na podstawie znajdujących się w ziemi, na ziemi lub w wodzie źródeł archeologicznych, czyli materialnych pozostałości działań ludzkich.

12.Filozofia-rozważanie na temat podstawowych problemów takich jak np. istnienie, umysł, poznanie, wartości, język.

13.Bibliotekoznawstwo-nauka o bibliotekarstwie, zajmuje się teoretycznymi i praktycznymi problemami działania bibliotek, takimi jak katalogowanie książek i czasopism, organizacją oraz zarządzaniem biblioteką w ujęciu historycznym i współczesnym. Bibliotekoznawstwo jest osobną dziedziną naukową w grupie nauk humanistycznych i wraz z bibliografią dało podstawy współczesnemu księgoznawstwu.

14.Historia religii-nauka o dziejach religii, część zespołu nauk zwanego religioznawstwem. Historię religii cechuje metodologia historyczna w badaniu genezy i rozwoju fenomenu religii.

15. Historia Kościoła-okres historii obejmujący czas od narodzin Jezusa Chrystusa (początek rozwoju religii chrześcijańskiej) aż do dziś. Badaniem tego okresu w sposób naukowy zajmuje się Historia Kościoła jako gałąź teologii.

16.Teologia historyczna-dyscyplina wiedzy posługująca się metodami filozoficznymi w wyjaśnianiu świata w jego relacji do Boga. Obejmuje dyscypliny tj.: historia dogmatu i teologii, symbolika, historia Kościoła.

17.Historia wojskowości stanowi składową historii militarnej (lub wojskowej). Jest nośnikiem wiedzy niezbędnej dla poznania całokształtu doświadczeń minionych pokoleń i ich wiedzy o sztuce i nauce wojennej.

18.Muzykologia-nauka humanistyczna, której przedmiotem jest muzyka we wszystkich swych aspektach. Jej początki jako dyscypliny uniwersyteckiej kształtowały się w latach 80. i 90. XIX wieku.

19.Patrologia grecka-jest serią wydawniczą pism Ojców Kościoła oraz różnych świeckich autorów, posługujących się starożytną koine lub średniowiecznymi odmianami greki. Seria została przygotowana przy wspólpracy z benedyktynami w wydawnictwie J. P. Migne'a. W ramach serii w latach 1856–1866 wydano 161 tomów.

19.Łacińska-zbiór pism ojców Kościoła i innych autorów chrześcijańskich piszących po łacinie, przygotowany przy współpracy z benedyktynami przez Jacques'a Paula Migne'a w latach 1844-1855, wraz z indeksami, które dodano w latach 1862-1865.

20. Herodot-ur. ok. 484 p.n.e. w Halikarnasie, obecnie Bodrum w Turcji, zm. ok. 426 p.n.e. w Turioj lub Atenach)–historyk grecki, zwany Ojcem historii.

21. Stanisław Kętrzyński (ur. 10 września 1876 we Lwowie, zm. 26 maja 1950 w Warszawie) – polski historyk, dyplomata, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, wolnomularz.

22. Wojciech Kętrzyński, Adalbert von Winkler (ur. 11 lipca 1838 w Lecu (obecnie Giżycko), zm. 15 stycznia 1918 we Lwowie) – polski historyk, wieloletni dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie.

23. Franciszek Ksawery Walerian Leonard Adolf Piekosiński, pierwotnie Piekusiński (ur. 3 lutego 1844 w Wiercanach, zm. 27 listopada 1906 w Krakowie) – polski mediewista,historyk, heraldyk i prawnik, profesor UJ, członek Akademii Umiejętności.

24. Jean Mabillon (ur. 23 listopada 1632, zm. 27 grudnia 1707), francuski historyk, uważany za prekursora dyplomatyki, benedyktyn, należał do pierwszego pokolenia maurystów.

25. Joachim Lelewel (ur. 22 marca 1786 w Warszawie, zm. 29 maja 1861 w Paryżu)–wielki polski historyk, bibliograf numizmatyk, poliglota (znał 12 języków), heraldyk i działacz polityczny.

26. Leopold von Ranke vel Rung (ur. 21 grudnia 1795 w Wiehe w Turyngii, zm. 23 maja 1886), niemiecki historyk. Wraz z Wilhelmem von Humboldtem jest twórcą doktryny indywidualistycznego historyzmu. Stworzył własną szkołę historyczną, która dominowała w niemieckiej historiografii I połowy XIX wieku.

27. Niccolo Machiavelli (ur. 3 maja 1469 r. we Florencji, zm. 21 czerwca 1527 r. w Sant'Andrea in Percussina k. Florencji) – prawnik, filozof, pisarz społeczny i polityczny, historyk i dyplomata florencki, jedna z postaci włoskiego odrodzenia. Napisał traktat o sprawowaniu władzy pt. Książę, który sprawił, że od jego nazwiska powstał termin makiawelizm. Opisywał funkcjonowanie zarówno republik jak i królestw. W 1559 jego pisma znalazły się na kościelnym indeksie ksiąg zakazanych.

28. Kosmas-(ur. ok. 1045, zm. 21 października 1125) – kanonik praski, uważany za pierwszego czeskiego dziejopisarza, autor łacińskiej kroniki Chronica Boëmorum opisującej dzieje narodu i państwa czeskiego od czasów bajecznych aż do roku 1125. Kronika ta znana jest w polskiej literaturze historiograficznej jako Kronika Kosmasa.

29. Ludwig Traube (ur. 12 stycznia 1818 w Raciborzu, zm. 11 kwietnia 1876 w Berlinie) – niemiecki lekarz, współtwórca patologii doświadczalnej w Niemczech. Jego młodszym bratem był Moritz Traube. Córką Ludwiga Traube była Margarethe Traube-Mengarini.

30. Władysław Aleksander Semkowicz (ur. 1878, zm. 1949) – polski historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności, poszukiwacz i wydawca źródeł, badacz dziejów polskiego średniowiecza.

31. Theodor von Sickel (ur. 18 grudnia 1826 w Aken, zm. 21 kwietnia 1908 w Meran) – niemiecko-austriacki historyk. Specjalizował się w historii europejskiej wczesnego średniowiecza, jest uważany za twórcę nowoczesnej dyplomatyki.

32. Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Dietmar; ur. 25 lipca 975 prawdopodobnie w Walbeck, zm. 1 grudnia 1018 w Merseburgu) – biskup merseburski, kronikarz, autor kroniki Thietmara, ważnego źródła historii Niemiec i Polski.

33. Jacob von Rammingen (1510 – 1582)-pracował i tworzył w Stuttgarcie, gdzie jego ojciec,najważniejsza praca: podręcznik do archiwistyki „Von der Registratur”, powstały w roku 1540, zaś wydany drukiem w 1571 w Heidelbergu. Ojciec archiwistyki.

34. Wilhelm Wattenbach (22.08.1819-20.09.1897) w Rantzau w Holsztynie, zm. We Frankfurcie. Jeden z redaktorów zespołu wydającego „Monumenta Germaniae Historica”. Jest autorem zestawienia wszystkich najstarszych dokumentów śląskich, pochodzących nie tylko z zasobu Archiwum wrocławskiego.

35. Cymelia-zbiory lub obiekty o szczególnej wartości, odpowiednio chronione i przechowywane; najcenniejsze druki i rękopisy w bibliotece, często trzymane w sejfie bibliotecznym. Przykłady najcenniejszych cymeliów Biblioteki Narodowej: 1. „Geografia” Ptolemeusza 1467 r. 2. „Starożytności żydowskie” Józefa Flawiusza XV w. 3. „Złota legenda” Jakuba de Voragine z XV w. 4. Rękopis kroniki Galla Anonima 5. Rękopisy Mickiewicza 6. „Psałterz floriański” XIV w. 7. Rękopisy Norwida.

36. Inkunabulistyka–dział Bibliologii zajmujący się badaniem inkunabułów. Za początek inkunabulistyki przyjmuje się rok 1643 rok, kiedy to ukazał się pierwszy katalog inkunabułów autorstwa Jana Sauberta.

37.Kroniki: Rocznik Gaudentego (do Gniezna około 970, ok. 1000 pojawił się w niej Św. Wojciech); kronika Galla Anonima-pierwsza i najstarsza w Polsce (1112-1116, najstarszy rękopis kroniki pochodzi z XIV w. i znajduje się w zbiorach Biblioteki Narodowej); Kronika Wincentego Kadłubka (pochowany w Jędrzejowie na Kieleczczyźnie, 1190-1205,8, wydana (po łacinie) po raz pierwszy w roku 1612, wydanie polskojęzyczne natomiast pochodzi z 1862 roku, kronika początek XIII w.); Kronika Wielkopolska (XIII/XIV); Kronika Janka z Czarnkowa (koniec XIV); kronika Jana Długosza (XV); kronika Macieja z Miechowa-pierwsza kronika drukowana (1519, II. wyd. zmienione 1521); kronika Marcina Kromera (XVI); kronika Marcina i Joachima Bielskich (XVI).