Ćwiczenia 1.

Chów ryb-zespół stosowanych metod, środków i zabiegów gospodarczych mających na celu produkcje ryb.

Hodowla ryb- zespół stosowanych metod, środków i zabiegów gospodarczych zmierzających do poprawienia i utrzymania ( selekcje) pożądanych cech dziedzicznych np. tempo wzrostu, odporności na choroby.

Obiekt stawowy – teren stawowy z zespołem urządzeń hydrotechnicznych i rybackich przeznaczonych do chowu, hodowli i przetrzymywania ryb

Ośrodek zarybieniowy- obiekt gospodarczy, którego celem jest produkcja materiału zarybieniowego (obsadowego)

Powierzchnia gruntów stawowych- ogólna powierzchnia wraz z systemem rowów oraz terenami przyległymi do stawów, należące do obiektu stawowego.

Powierzchnia ogroblowana- powierzchnia otoczona groblami lub zamknięta naturalną granicą lądu, wyznaczona maksymalnym spiętrzaniem wody

Powierzchnia użytkowa (produkcyjna)- powierzchnia ogroblowana stawów, faktycznie nadająca się do produkcji ryb

Obsada stawu- liczba i łączna masa ryb wpuszczanych do stawu, w celu ich chowu, hodowli okresowego przetrzymywania

Obsada dodatkowa stawu- liczba i łączna masa ryb innego gatunku lub w innym wieku dodana do obsady podstawowej

Obsada wyjściowa – liczba i masa ryb wpuszczonych (obsadzonych) do stawu, podawana w sztukach i kilogramach (tonach)

Obsada wynikowa- liczba ryb planowana do odłowienia w końcu sezonu hodowlanego

Stopień przeżywalności- procentowy stosunek obsady wynikowej (szt) do obsady wyjściowej

Przyrost jednostkowy – przyrost jednej szt. Wyrażony w g. W zależności od rodzaju pokarmu, na jakim przyrost został osiągnięty wyróżniamy:

• Przyrost naturalny (na pokarmie naturalnym)

• Przyrost na paszy (dodawanej sztucznie do stawu)

• Przyrost na nawożeniu (mineralnym i organicznym)

• Przyrost całkowity (łącznie z pokarmem naturalnym, paszy i nawożenia)

Przyrost z powierzchni stawów-w zależności od pokarmu na którym ryby przyrastały wyróżniamy:

Przyrost całkowity (brutto)- uzyskany na pokarmie naturalnym w wyniku nawożenia oraz na paszy. W jego obrębie wyróżniamy:

• Przyrost gospodarczy- różnica masy ryb odłowionych i masy ryb obsadowych

• Przyrost przeliczeniowy (obsadowy)- obliczamy mnożąc średni przyrost sztuki przez liczbę sztuk odłowionych (nieco większy od gospodarczego)

• Przyrost naturalny- uzyskany wyłącznie na pokarmie naturalnym danego stawu

• Przyrost na paszy- osiągnięty z paszy zadawanej sztucznie, obliczany jako iloraz ilości skarmionej paszy przez współczynnik pokarmowy

Współczynnik pokarmowy – FCR- ilość paszy potrzebnej do uzyskania przyrostu jednostki masy ryby. Wielkość FCR ustala się doświadczalnie

Współczynnik intensywności:

Żywienie- (d)- stosunek przyrostu naturalnego do przyrostu uzyskanego na paszy. Oznacza on udział przyrostu osiągniętego na pokarmie naturalnym w całkowitym przyroście ryby gdy d=2 tzw. przyrost z pokarmu naturalnego stanowi 50%; z paszy 50%

Przyrost netto – przyrost masy ryb na naturalnych zasobach stawu łącznie z nawożeniem. Obliczamy go odejmując od przyrostu brutto przyrost na paszy. Gdy stawy nie są nawożone przyrost netto = przyrost naturalny

Odłów ryb (produkcja)- ogólny wynik odłowu, czyli masa (kg) wszystkich ryb odłowionych w końcu sezonu ze stawu, podawany także w kg z 1 ha stawu.

Bonitacje stawu- szacowanie możliwości produkcyjnych stawu (wydajności w kg/ ha) na podstawie określonych kryteriów

Wydajność rybacka- liczba i masa ryb złowionych na jednostkę powierzchni (ha) danej kategorii stawu w określonym czasie (jednym sezonie)

ZBIORNIKI WODNE

Można podzielić według 5 kryteriów:

1. Położenie i otoczenie- nizinne, wyżynne, górskie, przymorskie, parkowe, ogrodowe, zamkowe, polno łąkowe.

2. Wiodących gatunków ryb- karpiowate, pstrągowa te, mieszane.

3. źródło zasilania wody- opadowe, źródlane, rzeczne, potokowe, jeziorowe

4. warunków hydrotechnicznych i wodno- melioracyjnych- osuszane, spuszczalne, niespuszczane, przepływowe, zamknięte.

5. funkcje i przeznaczenie- Hodowlano- rybackie, wędkarskie, nawadniające, wodociągowe, komunalne, przemysłowe

zbiorniki spuszczalne- istnieje możliwość regulowaniu poziomu wody i spuszczanie jej w dowolnym czasie

1. STAWY RYBNE:

• Stawy pstrągowe- charakteryzują się znacznym przepływem wody, woda jest dobrze natleniona i czysta (klasa I). Są to stawy betonowe więc produkcja oparta jest na pasy z zewnątrz. W takich stawach występują gatunki zimnolubne: pstrągi tęczowe, potokowe i źródlane, łosoś, troć lipień, głowacica

• Stawy karpiowe- zbiorniki o wodzie stojącej lub wolno przepływającej. Pokarm naturalny (ziemny) może stanowić podstawę produkcji. W stawach tych występują gatunki ciepłolubne karp, lin, karaś, szczupak, sandacz, amur, sum europejski

Przepływ wody w stawach pstrągowych 50-800 l/ sekundę. W lecie nie przegrzewają się powyżej 20^oC

Stawy karpiowate przepływ wody od kilku do kilkunastu m/s kl II czystości wody. Dobre nagrzewanie latem >20^OC

Symbole którymi oznacza się karpie (K)

K_O- wylęg (larwy 3-5 dniowe)

K_P- wylęg podchowany (1-2 tyg do ok. 0,5 g)

K_l- narybek letni (tzw. lipcówka 1-5 g)

K_l-j- narybek jesienny (30 -80 g i więcej)

K_l-w- narybek wiosenny (po zimowaniu masa 30-80 i więcej)

K- kroczek (ryba 2 letnia 150-400 g i więcej)

K₂- rybę towarowa (lekka 500-9000g)

K₃- ryba towarowa ( ciężka, 1000-1800 g i więcej )

K_s – selekt (do 3500g)

K_t- tarlak ( mieczaki ?? 3-6 kg, ikrzyce 3,5-8 kg)

Kategorie stawów typu karpiowatego:

• Tarliska

• Ogrzewalniki

• Przesadki I

• przesadki II

• zimochowy narybkowe, kroczkowe, towarowe

• magazyny

• sklepy tarlakowe

tarliska- powinny być usytuowane na gruntach mineralnych, nieprzesiąkalnych. W dnie tarliska winny znajdować się rowki szerokości 50 cm i głębokości 30 cm, wysypane czystym piaskiem, służące do sprawnego odłowu tarlaków oraz lepszego osuszania dna po tarle.

Dno i groble powinien porastać zwarty porost słodkich traw łąkowych bez mchów i chwastów

Karpie w warunkach naturalnych odbywają tarło w wodach stojących, w miejscach nasłonecznionych, płytkich osłoniętych od wiatrów. Takim warunkom winny odpowiadać sztuczne tarliska, których optymalna powierzchnia powinna wynosić 400-500 m² Woda na tarliska powinna dostawać się przez gęstą siatkę w celu zabezpieczenia wylęgu przed niekontrolowanym napływem drapieżników (okoni, larwy owadów). największym drapieżnikiem szkodnikiem na tarliskach jest żaba (wysokie płoty)

Zalewane są ok. 1 tygodnia przed tarłem

Ogrzewalnik- specjalny stawik powyżej tarliska, którego zadaniem jest dostarczenie wygrzanej wody na zalew tarlisk i osadzenie się w nim zawiesin (piasek, muł) Ogrzewalnik po skończeniu tarła opróżniany jest z wody i podobnie jak tarlisko pozostawiony na sucho do następnego sezonu

Przesadki I- Male stawy o powierzchni nie przekraczającej 1 ha, które obsadza się wylęgiem odłowionym z tarliska w czerwcu i wychowuje się w nim narybek letni tzw. lipcówkę.

Przesadki II- służą do wychowu narybku jesiennego. Wymagają dobrze utrzymanego systemu rowów odwadniających ze względu na wymagania środowiskowe narybku zaleca się odprowadzanie z nich wody za pomocą mnicha podwójnego, który wypuszcza odtlenione i zimniejsze wody przydenne.

Stawy kroczkowe- eksploatowane są w 3 letnich cyklach produkcyjnych i służą wychowu dwuletnich karpi (kroczków) z narybku K₁. Położone są na glebach gorszych i uboższych. Głębokość ich dopływu do 40-60cm, odpływu od 1,5-2 m

Stawy towarowe- służą do wychowu ryb towarowych z narybku (cykl dwuletni) lub z kroczków (cykl trzyletni) Mają dużą powierzchnie, mogą zajmować nawet 2/3 wszystkich stawów. Położone są na glebach żyznych i wydajnych. Głębokość dopływu 60-80cm, odpływu 1,5-2 m.

Zimochowy – przeznaczone do zimowania ryb obsadowych (narybek, kroczki) oraz tarlaków. Ich głębokość zależy od regionu kraju. W Polsce płn i wschodniej gdzie zimy są ostrzejsze, konieczna jest budowa zimochowów głębokich (>2m ) W pozostałych rejonach 1,5-1,8m. Łączny obszar zimochowów wynosi od 0,5-2% ogólnej powierzchni stawów. Muszą mieć one stały i odpowiednio duży dopływ wody, w trakcie całego okresu zimowania ryb (tzw. od października do kwietnia) zarówno dopływ jak i odpływ musi być zabezpieczony przed zamarzaniem.

Magazyny –służą do okresowego przechowywania ryb konsumpcyjnych od momentu złowienia do sprzedaży. Powinny mieć głębokość do 2,5m, niezależny dopływ czystej wody, dobrzej natlenioej (duże zagęszczenie ryb). Powierzchnia magazynów od 400-1000m² i więcej. Dopływ wody 0,1 l/s, na każdy m³ wody.

Stawy tarlakowe- przetrzymywane są ryby po odbyty tarle.

1. Rowostawy- Kategoria stawów karpiowych wykorzystywane do podchowu, wylęgu i narybku ryb rzecznych (płoć, boleń) oraz łososiowatych i drapieżników (pstrągi, okoń, szczupak, sandacz). Służą do 3-6 tygodniowego podchowu ryb utytułowane są równolegle w 1 kompleksie, oddzielone groblami. Są dość płytkie (do 100cm głębokości). Zużycie wody jest małe. Korzystny liczy od 4-10 rowów o powierzchni 50-70 m². Każde 5-6 dni przed zamknięciem Jeziora naturalne – zagłębienia terenu wypełnione wodą, nie mają stałego połączenia z morzem

2. Rozlewiska polowe i łąkowe- występują w rejonach o wysokim poziomie wód gruntowych, zasilane wodą deszczową. Wiosną obserwujemy nadmierny rozwój planktonu (widoczny kożuch na powierzchni)

3. Wyrobiska ziemne- zalane żwirownie, glinianki, kamieniołomy

4. Kanały i rowy melioracyjne- zasilane wodą z rzek, potoków, stawów. Zasiedlane są głównie rybami ciepłolubnymi (karp, lin, karaś, leszcz)

zarybieniem doprowadza się wodę do rowów, na dnie rozsypuje się suszoną krew.

1. Zbiorniki miejskie

Ich powierzchnia od 1-1,5ha

Sztuczne zbiorniki o pojemności do 100 tyś m³ wody, pełniące funkcje:

• Rekreacyjno- sportowe (kąpieliska, sporty wodne)

• Nawadnianie pól na małą skale, ogrodów

• Gospodarczo – hodowlane (chów ptactwa wodnego, pojenie i mycie zwierząt)

• Rybackie (hodowlane sportowo- wędkarskie)

• Lokalne zaopatrzenie ludności w wodę

• Gospodarcze (czerpią wodę do młynów)

• Kulturalno- estetyczne i ozdobne (stawy parkowe, zamkowe, ogrodowe)

• Zadanie przeciwpożarowe

Zbiorniki nie spuszczalne- zbiorniki naturalne (rzadziej sztuczne) powstałe przy wypełnieniu zagłębień wodą pochodzącą z opadów atmosferycznych, nie kontrolowanych przecieków oraz wodą pochodzącą ze źródeł, potoków i rzek.

Ćwiczenia 2.

Budowa stawów:

1. Wybór i lokalizacja terenów na stawy:

• Budowę planuję się na terenie plamki przez który przepływa rzeka o odpowiednim spadku jednostkowym (spadek - 0,1-0,3% tzw. na odcinku 1 km spadek wynosi 1-3 m)

• Najłatwiejsza jest budowa stawów przy zlewiskach młynarskich, gdzie woda jest wystarczająca spiętrzona co najmniej do głębokości 1m

• Dogodna jest lokalizacja stawów w pobliżu pól uprawnych, spływające substancje odżywcze użyźniają stawy

1. wielkość, kształt i głębokość stawu.

• Wielkość i kształt są w zasadzie obojętne, chociaż stawy może są z reguły żyźniejsze

• Stawy głębsze o większej kubaturze wody wolniej się nagrzewają, ale dają lepsze wyniki woda nie traci szybko nagromadzonego ciepła, a ryby mają większe możliwości żerowania Stawy karpiowate głębokość 1,5-2m

1. Przydatność wód do nawadniania stawów

Woda jest najważniejszym czynnikiem produkcyjnym w gospodarce stawowej Wodę do zbiorników może dostarczać się z atmosfery (woda opadowa- denna, śnieg) z powierzchni ziemi (potoki, rzeki) oraz woda spod ziemi jako woda śródskalna, drenowa lub podskórna.

• Woda opadowa- charakteryzują się okresowością dopływów oraz uzależnieniem od częstości i natężenia opadów. Wody te nie uciekają całkowicie w glebę, gdyż ich cześć ich spływa po powierzchni ziemi z wodami potoków i rzek są to wody bardzo cenne, dobrze natlenione, zasobne w rozpuszczalne sole mineralne. Wody z roztopów wiosennych mogą zawierać trujące dla ryb środki ochronny roślin z wiosenny, opryskami z pól i sadów.

• wody płynące- są to wody cieple zawierające dużo tlenu, duże ilości składników pokarmowych zwłaszcza po ulewnych deszczach. Coraz częściej są zanieczyszczone ściekami, środkami ochrony roślin

• wody podziemne- powstałe wskutek wsiąkania w ziemie wód opadowych aż do warstwy nieprzepuszczalnej. Najczęściej wody te mają ustabilizowaną temperaturę oraz stosunkowo małą ilość soli mineralnych. Charakteryzują się dość słabym natlenieniem

• wprowadzenie wody do stawu – wodę z doprowadzalnika (rowu) wprowadza się za pomocą rynny ( drewnianej, cementowej) lub rury żeliwnej. Otwór takiej rury musi być utytułowany na wysokości 10-15 cm powyżej normalnego poziomu wody z doprowadzalnika.

ETAPY BUDOWY STAWÓW:

Podstawowe zasadą budową stawu karpiowego jest nie jego kopanie ale sypanie grobli wokół wcześniej wybranego terenu:

I etap- wytyczenie granic przejściowego zbiornika na podstawie pomiarów niwelacyjnych (wysokościowych) Po ustaleniu zarysów stawu (najczęściej tyczkami o długości ok. 1,5 m) przystępuje się do przygotowań podłoża (dna)

II etap – wyznaczenie w terenie zarysów grobli stawowych tzw. profili które wskazują jaki kształt powinna mieć groble. Profile grobli wykonuje się z drewnianych łat.

III etap –ustala się miejsce osadzenie mnichów (wpustowych i wypustowych) lub innych urządzeń hydrotechnicznych

IV etap- przystępujemy do transportu ziemi i sypanie grobli. Sypanie dobrze jest jak najszybciej zakończyć, gdyż świeże groble muszą co najmniej 1-2 miesiące osiadać. W tym czasie wykonuje się też sieć rowów odwadniających oraz rowy przesiąkowe.

Gospodarka wodna:

Zapotrzebowanie stawów na wodę.

Do napełniania stawów wodą i utrzymanie jej na odpowiednim poziomie przez określony czas konieczne jest:

• nasycenie wodą dna stawowego

• napełnienie wodą całego stawu

• uzupełnienie ubytków wody spowodowanych parowaniem i przesiąkaniem

• zapewnienie stałego przepływu wody, niezbędnego dla określonych rodzajów użytkowania ( stawy postępowe, zimochowy)

Ilość wody niezbędnej do nasycenia dna zależy od:

• porowatości (wielkości cząstek glebowych)

• poziomu wody gruntowej

• głębokości i powierzchni stawu

Porowatość wynosi:

- gleby piaszczyste- 35-55%

- gleby gliniaste i lessy- 40-50%

- iły i gleby wysoko próchnicze- 50-60%

- gleby organiczne, torfy- 80-90%

Porowatość gleby zależy:

• czynników wewnętrznych: skład ziarnowy, zawartość próchnicy, struktura, forma glebowa, ilość korzeni

• czynniki zewnętrzne: klimat, wilgotność, temperatura, zabiegi agrotechniczne.

Do wyrównania strat w wyniku przesiąkania i parowania niezbędny jest stały dopływ wody w ilości 1-3 l/sek/ha

Pomiary prędkości i przepływu wody:

Prędkość wody najczęściej można zmierzyć za pomocą pływaków lub zakorkowanej butelki częściowo napełnionej wodą. Pływanki są to krążki drewniane o średnicy od 20-30 cm i grubości 10 cm. Na badanym cieku wyznacza się 3 punkty w odległości 10 m od siebie. Pływak wrzuca się do wody 20 m powyżej pierwszego punktu następnie mierzy się średni czas przepływu dla dwóch odcinków. Pomiar pływaniem robi się przy bezwietrznej pogodzie. Jest to prosta ale nie zbyt dokładna metoda.

Na zużycie wody w stawie składa się:

- ilość wody potrzebnej do jego zalewu

- utrzymanie odpowiedniego poziomu

- spuszczanie wody

- Osuszanie dna

BUDOWLE STAWOWE

1. Groble stawowe jej elementy:

Podeszwa (stopa), skarpy zew. I wew., korona grobli nie powinna przekraczać 1,5- szer.

Na groble nadają się ziemie piaszczyste gliniaste ilaste słabo przepuszczalne zawierające 35% gliny 65% piasku. Za dużo gliny brak stabilności grobli, teren powinien być przygotowany wcześniej, usunięta darń, podłoże przekopać, przeorać, nie sypiemy bezpośrednio na darń, na twarde podłoże bo nie uzyskamy odp. Szczelności

GROBLE SYPIEMY 3 metodami

- warstwa o grubośći 20- na całej dł i szer.

- na całą wysokość grobli od jej czoła

- stopniowo o strony zewnętrznej

Groble sypiemy tak aby naniesiona warstwa ziemi grubości 10- dokładnie ubić ponieważ ziemia osiada długo usypuje się ja 15- wyższą szerszą niż planowana

1. Mnich standardowe

służą do piętrzenia wody w stawach i jej przepływu oraz poziomu lustra często stosujemy mnich drewniane składa się ze stojaka i leżaka

STOJAK składa się ze ściany tylniej i 2 bocznych z bali drewnianych do bocznych ścianek przymocowane są listwy a w nich zastawki tzw. Szandaki służą do regulacji poziomu wody, są lekkiej konstrukcji o kształcie prostokąta trapeza na najważniejszy zakłada się siatkę metalową wysokośc stojaka musi być zaplanowana tak aby wystawała 1m ponad poziom wody w stawie.

LEŻAK drewniane koryto lub kręgi betonowe szczelnie połączone ze stojakiem odprowadzająca wodę pozo staw leżak musi być szerszy od stojaka, mnichy średnicy

MNICH ustawia się w najniższym punkcje stawu wyróżniamy pojedyncze podwójne mnich podwójny ma w stojaku dwa rzędy szandorków , które doprowadzają wody denne odtlenionej i zimnej
ROWY doprowadzają wodę na teren stawu i ją odprowadzają występująw każdym obiekcie osuszaja staw, w karzdy stawie powinien dyć główny rów odwadniają cy i rowy boczne

Dla stawów o powierzchni 5-10 h głębokośći od 50-, szerokośći do 1m

ROWY BOCZNE szerokośc 20-, głębokość 30cm, powinny być czyszczone odnawiany odmulane po odłowie ryb,
PŁUCZKI STAŁE znajdują się w pobliżu magazynów na przepływie czystaj wody, kształt prostokątnego koryta, podzielone Ne komory o różnej pojemności mieszczą 1-2 tony ryb

Wykonane są z betonu wewnątrz ruchomy ruszt, można go podnosić lub opuszczać, pow. Wew. Muszą być gładkie aby nie kaleczyć ryb

Ćwiczenia 3.

Metody produkcji ryb

Zbiorniki spuszczalne

1. Ekstęsywna i intensywna gospodarka rybacka

Gospodarka ekstensywna (naturalna)- taki sposób produkcji ryb w stawach w których wykorzystuje się jedynie ich naturalne zasoby (zooplankton i bentos); bentos- zespół organizmów związanych z dnem środowisk słodkowodnych tworzą go skąposzczety, pijawki, mięczaki, larwy owadów, glony, bakterie, gatunki roślin przydennych.

Intensyfikacja produkcji rybackiej- wszystkie zabiegi zwiększające zasoby pokarmowe zbiornika (żywienie, nawożenie). Pełną intensyfikację można wprowadzić w stawach o wysokiej kulturze, dość głębokich niezabagnionych o dobrych warunkach hydrostatycznych oraz stałym dopływie czystej wody .

Ustalenie stałej granicy międzychodem ekstensywnym a intensywnym jest bardzo trudny ze względu na niekontrolowany dopływ do wód i stawów składników pokarmowych z pól.

1. Poziom intensyfikacji produkcji

Miarą intensyfikacji produkcji rybackiej jest stosunek przyrostu masy ryb uzyskanego na pokarmie naturalnym do przyrostu ryb dokarmianych paszą.

• Chów nisko intensywny- jeżeli stosunek ten wynosi 1:1-4 (wyższy w systemach żyźniejszych) a wydajność ryb z 1 ha stawu wynosi od 600kg (stawy jałowe) do 1500 kg (stawy żyzne)

• Chów średnio intensywny- stosunek ten wynosi 1:5-10 a wydajność rybacka z 1 ha powierzchni stawu wynosi od 1500kg do 3000kg

• Chów wysoko intensywny- nazywany tuczem przemysłowym – występuje wtedy gdy pokarm naturalny nie ma już znaczenia i przyrost ryb uzyskuje się prawie wyłącznie na sztucznie zadawanej paszy wysokobiałkowej a przyrost całkowity z 1 ha stawu przekracza 3000 kg. Chów ten wymaga odpowiednich urządzeń, zmechanizowanego sprzętu do zadawania paszy (granulatu), częstej wymiany wody i sztucznego natleniania jej w trakcie produkcji

1. Obrót pełny i niepełny

Pełny obrót obejmuje wszystkie etapy rozwoju i wzrostu ryb w poszczególnych latach ich wychowu

Obrót nie pełny polega na odchowie ryb towarowych z zakupionego z zewnątrz materiału obsadowego czyli narybku lub kroczków.

1. Wieloletniość cyklu produkcyjnego

W produkcji ryb towarowych stosuje się cykl 2-3 lata. W cyklu 2 letnim rybę towarową uzyskuje się po 1,5 wychowu od maj do października następnego roku. Zaletą jest krótki okres wychowu, małe ryzyko występowania chorób, mała liczba użytkowanych stawów. Uzyskuje się lekką rybę towarową o masie do 1 kg.

W cyklu 3 letnim rybę towarową otrzymujemy po 2-2,5 roku uzyskuje się ciężka rybę handlową 1,1- . W cyklu 3 letnim przy braku narybku można go zastąpić kroczkami i odwrotnie. Przy takim cyku jest większe prawdopodobieństwo występowania chorób.

1. Obsady klasowe i mieszane

Obszary klasowe- jednogatunkowe lub jednorocznikowe, system klasowy jest stosowany jest stosowany przy wychowie narybków i kroczków rzadziej ryb towarowych.

Obszary mieszane są gdy w 1 stawie znajdują się różne roczniki karpia lub łącznie z karpiem prowadzi się chów tzw. ryb dodatkowych np. lin, karaś, szczupak, sandacz.

ZALETY CHOWU RYB DODATKOWYCH

• uzyskanie dodatkowej produkcji bez ujemnego wpływu na przyrosty karpi

• lepsze wykorzystanie pokarmu naturalnego rzadziej spożywanego przez karpie

• możliwość dodatkowego wyprodukowania materiału zarybieniowego na potrzeby jezior, potoków

1. Obsady jedno i dwusezonowe

OBSADA JEDNOSEZONOWA- stawy zalewamy corocznie od wiosny – jesieni następnie osusza na zimę

Dzięki temu hodowca ściśle normuje obsady oraz utrzymanie stawów w należytej kulturze

OBSADA DWUSEZONOWA-. Stawy zalewamy w jednym roku i pozostawiamy na 2 sezony letnie i 1 zimowy sezon (1.5roku).Obsady te stosuje się w przesadkach II w których narybek zimuje jest odławiany jesienią następnego roku jako ryba towarowa lekka handlówka. Zaleca się ją w gospodarstwach:

• mających niedobór wód wiosennych do zalania stawu

• brak możliwości osuszenia dna na okres zimowy

• prowadzący chów lina którego odłów jest trudny (zagrzebany w mule)

• w gospodarstwach w których jest nasilenie chorób.

1. Wychów całosezonowy i skrócony

Całosezonowy – dotyczy karpi towarowych i kroczków w stawach letnich, prowadzony przez 6-7 mies. Kwiecień - październik. Ryby sprzedawane to 70-90%.

Skrócony – dotyczy chowu lipcówki którą odławiamy ze stawów towarowych uzyskuje niższe przyrosty ryb ale lepsze warunki do osuszania dna stawowego.

1. Stałe i przemienne użytkowanie stawów

Gospodarka przemienna na zmiennym rybackim i rolniczym użytkowaniu stawów. Jest stosowana w gospodarstwach o złym stanie zdrowotnym i trudnych warunkach środowiskowych. W okresie odpoczynku dokładnie osuszamy, odkażamy dno, obsiewamy roślinnością to daje zwiększoną produkcję rybacką.

1. Inne metody produkcji

Letnie rozrzedzenie obsad -jedną z metod produkcji handlówki karpia może być wiosenne zagęszczenie obsady kroczkowej o 30-60 % oraz letnie jej przełowienie na pełnej wodzie bez jej spuszczania w celu pozyskania wyrośniętych ryb konsumpcyjnych ponad . Termin przechodzenia ustala się na podstawie wyników kontrolnych połowów ryb. Z reguły przełom lipca i sierpnia. Ryby przeławiamy sprzętem ciągnionym (przywłoką) dlatego stawy towarowe powinny być pozbawione roślinności, gałęzi, o dnie równym.

Zbiorniki nieprzepuszczalne – najczęściej stosowaną najłatwiejszą formą zagospodarowania ich jest użytkowanie rybacko- wędkarsko- rekreacyjne. Dotyczy to małych zbiorników jeziorowych (oczka, rozlewiska) położonych na pół. Kraju. Sposób ten polega na okazyjnym zarybianiu stawu karpiem lub linem oraz ich wyławiana na wędkę latem. Ze względu na nie spuszczalność takich stawów, wielkość obsady poszczególnych gat. jest mało znana. Ryby są rzadko dokarmiane lub żywione „na oko”. W lecie wykorzystywane do rekreacji i kąpieli a zimą do ślizgania.

Planowanie obsad stawów karpiowych – musi być dostosowane do konkretnych warunków środowiska bardzo ważne jest właściwe normowanie obsady w stawie. Oprócz wyboru metody produkcji ważne są wymagania konsumenta dotyczące wielkości produkowanej ryby.

W Polsce konsumenci wymagają ryb 0.8-.

Rosja, Białoruś, Litwa 0.4-.

Czechy Węgry 2-.

Jeżeli w trakcie sezonu nastąpiły duże ubytki jednostkowe ryb to może zdarzyć się że masa odłowionych ryb jest mniejsza niż obsadzonych. Wówczas uzyskujemy wynik ujemny W tym wypadku przyrost masy obsady można obliczyć jako iloczyn masy ryb odłowionych przez przyrost jednostkowy sztuki

Jeżeli chcemy uzyskać rybę towarową najlepszy jest cykl 3 letni i obsada rybami 2 letnimi kroczkiem. Należy pamiętać im dłuższy okres wychowu tym większe ryzyko chorób. Użytkownik wybiera cykl 3 letni musi dysponować wszystkimi kategoriami stawów.

SPRZĘT DO ODŁOWU:

KASARKI I SUFATY- dla narybku stosuje się kasarki z sieci o oczkach 5-10mm i gł 20-. Dla kroczków i ryb towarowych o oczkach 15- 25mm i gł 30-50cm. Do odłowu wylęgu z tarliska używa się specjalnych kosarków z gazy młynarskiej rozpiętej na metalowej obręczy (o śr. 20-25cm) i obsadzonej drewnianymi trzonkami gr. 10mm. Do odłowu ryb większych tarlaków stosuje się tzw. sufaty. Są to połączone ze sobą skrzyżowane drągi odł.1- z rozciągniętą między nimi tkaniną tak że powstaje między nimi płytkie zagłębienie.

NOSILKI- tragi, nosze. Są przeznaczone do noszenia niewielkich partii ryb ze stawu do płuczek lub innego stawu. Na małych stawach stosowane są zwykle szczelne nosilki drewniane lub brezentowe. W nosilkach wypełnionych świeżą wodą przenosi się ryby obsadowe, tarlaki, delikatne pstrągi sandacze, karpie towarowe przenosić można bez wody.

PŁUCZKI- służą do okresowego przetrzymywania ryb w wodzie dla odpoczynku i tzw. Odbicie się np. po odłowie ze stawu przed sprzedażą lub transportem. Liczba i wielkość płuczek w obiekcie stosowanym uzależniona jest od tonażu odłowionych ryb. Płuczka drewniana powinna mieć szer.od 50- wys 70- dł ok. 2m może pomieścić 200- karpia towarowego.

ODŁÓWKI-są to przenośne i stałe urządzenia do odłowu głównie narybku pod prąd świeżej wody. Do odłowu narybku letniego i jesiennego stosowane są odłówki różnej konstrukcji. Najpopularniejszą i najprostszą odłówką do odłowu narybku lipcówki z przesadek jest tzw. sonotówka. Ryby wabione są czystą i chłodniejszą wodą z dopływu przechodzą przez gardło i gromadzą się wewnątrz skąd stopniowo wybrane są kasarkami.

PODRYWKI- są to sieci o wymiarach 2*2m i oczkach o średnicy 20-30mm osadzone na dwóch skrzyżowanych prętach i dł okręgu.

RZUTKI- są to sieci koliste luźno wyrzucone z brzegu w miejsce żerowania ryb i ściąganie linką do zamknięcia się obwodu koła. Rzutki jak i podrywki używane są do pozyskiwania chwastu rybnego.

SPRZĘT DO TRANSPORTU IKRY I RYB

WORKI FOLIOWE- z wodą i tlenem do przewozu wylęgu lipcówki oraz narybku rocznego.

BECZKI TRANSPORTOWE- są przeznaczone do przewozu mniejszych partii ryb żywych. Można w nich transportować narybek kroczki i ryby towarowe.

BAŃKI TRANSPORTOWE- służą do przewozu wylęgu narybku lub małych partii ryb na niewielkie odległości.

BASENY- wykonane z blachy lub tworzywa sztucznego używane są do przewozu większej ilości ponad żywych ryb.

BASENY BREZANTOWE- używane do przewożenia ryb mają szkielet wykonany z rur metalowych na które nałożony jest brezent.

SKRZYNKI DREWNIANE I Z TWORZYW SZT.- wykorzystywane do transportu ryb śniętych w skrzynkach takich przewozi się po ryb i lodu ułożonych warstwami.

KONWIE I BAŃKI- wypełnione wodą można stosować do transportu zapłodnionej ikry na małe odległości na ikry powinno przypadać wody. Czas transportu nie może przekraczać 8-10 godz.

Ćwiczenia 8

Zasady żywienia ryb stosuje- się pasze pochodzenia roślinnego rzadziej zwierzęcego lub granulowanego. Dlatego że pasze mają różną wartość pokarmową zostały wyliczone współ. Pokarmowym FCR określa ile kg danej paszy należy skarmić żeby uzyskać 1 kg masy jednostkowej ryby.

Ważniejsze składniki pokarmowe:

Białko- niezbędne do budowy tkanek musi mieć wysoką wartość biologiczną. Nadmiar białka w dawce nie poprawia tempa wzrostu ale jest spalany na cele energetyczne co podnosi koszt produkcji. Podstawowe źródło białka pokarm naturalny- plankton bentos.

Bentos – ogół roślinnych organizmów (fitobentos ) zwierzęce (zoobentos) bakterii (bakterobentos) zasiedlające dno (bental).

Tłuszcz- źródło energii substancji zapasowych kwasów tłuszczowych witamin. Wzbogaca tłuszcz pasza narybku zwiększa przyrosty oraz zawartość tłuszcz surowego w ciele odpowiada poziomowi tłuszczu w organizmie ryb zmniejsza ich śmiertelność w czasie zimowania.

Węglowodany- znajdują się w paszach roślinnych, dostarczają energii i substancji zapasowych.

Witaminy- niezbędne do rozwoju. Ryby mają możliwość gromadzenia w org. wit . rop. w tłuszczach ADEK.

Składniki mineralne- w małych ilościach w organ. Muszą być pobierane z pokarmem lub wodą . niezbędne do budowy kości szkieletu skł. enzymów. Składniki paszy powinny być zróżnicowane w zależności od pory roku w I okresie żywienia.

Stosunek odżywczy białka strawnego 1:1.5-3 pozostałe + tłuszcz strawny * 2.25 + BAW strawny. Stosunek ten w narybku-1:1.5-3, narybek nakroczku- 1:3-4, na handlówkę- 1:4-6, kroczka handlówka 1:6-10. karp wykorzystuje składniki pokarmowe 2.5* lepiej niż owce i bydło, 1.5 * niż drób i trzoda.

ŁUBIN

Nasiona łubinu zadaje się w całości dla narybku gniecione przed podaniem można je moczyć. Groch gnieciony lub śrutowany uprzednio moczony. Fasola przed podaniem parowana. Kukurydza powszechnie stosowana na 2-3 tyg przed sprzedażą wycofujemy kukurydzę. Stosowana śrutowana lub gnieciona. Jęczmień żyto pszenica przeżyto stosowane w całości lub śrutowane. Otręby zbożowe dla narybku w postaci kluseczek. Ziemniaki po uparowaniu.

PRELIMINARZ ŻYWIENIA

Przy obliczaniu całkowitej ilości paszy potrzebnej na cały sezon ustala się rozdział pasz na poszczególne m-c. apetyt ryb związany z temp wody. Karp zjada najwięcej pokarmu i najlepiej go wykorzystuje w tem 20- przy ilości tlenu> 4 mg/dm3. w tem od 10- pokarm jest zużywany na potrzeby fizjologiczne. W takich warunkach należy ograniczyć żywienie do 3% masy ciała a nawet przerwać żywienie. W tem poniżej i blisko ryby przestają pobierać pokarm i zapadają w sen. W warunkach polskich obliczenie ogólnego zapotrzebowania na pasze ogranicza się do 5 m-c od maja- września.

SCHEMAT ROZDZIAŁU PASZ

Pasza 100%

Maj 5-8%

Czerwiec 10-15%

Lipiec 25-35%

Sierpień 30-40%

Wrzesień 12-18%

Październik do 1%

Żywienie a sezonowa zasobność pokarmu naturalnego

Ilość pokarmu naturalnego zmienia się w ciągu roku karpie liny karasie najchętniej spożywają duże larwy owadów powyżej 2-. Larwy te występują po zalaniu stawu. Fauna denna może osiągać

Biomasę do 80g/m² dna co w przeliczeniu na 1h stawu daje 800kg pokarmu. Kiedy biomas poniżej 5 g/m² ryby zaczynają interesować się planktonem zwierzęcym. Ryby powinny być dokarmiane intensywnie. Żerowanie ryb zależy od temp. Wody. Ta sama obsada ryb zużywa więcej pokarmu w gorące dni niż w chłodne

EFEKTYWNOŚĆ ŻYWIENIA zależy od:

1. Sposobu przygotowania pasz do skarmiania – w celu zwiększenia strawnośći sk ładników pokarmowych stosuje się różne zabiegi tj śrutowanie moczenie parowanie. Latem nie należy skarmiać pasz pęczniejących beż namoczenia tj strączkowa kukurydza. Należy je rozgniatać
2. Jakość pasz – skarmiamy pasze świeże dobrej jakości. Nie skarmiamy spleśniałej.

3. Sposób zadawania- pasze zadaje się na dno mineralne utwardzone. W stawach zabagnionych część paszy jest nie dostępna ulega gniciu miejsce na karmisko powinno być odp wybrane. Pasze zadaje się pasowo lub punktowo wytypowanych karmiskach w stawach towarowych 1 karm 200-300kg kroczka lub 50-100kg narybku . karmisko powinno być oznakowane palikami wystającymi nad wodę. W dni chłodniejsze pasze zadajemy głębiej, w cieplejsze płycej.

4. Wiek ryby – przy karmieniu paszę jednorodną wraz z wiekiem wzrasta FCR . przy żywieniu łubinem FCR=2,5, kroczka 4,5.

5. Stan zdrowotny ryb
6. Temp i zawartość tlenu w wodzie- czynniki środowiskowe wpływają na FCR. Należy pamiętać żę w stawach zarośniętych temp w lecie może być niższa o 3- niż w stawach nasłonecznionych. FCR gorszy o 30-40 %.

7. Częstotliwość zadawania paszy – karpie są żarłoczne zjadają więcej niż wykorzystają. Należy żywić je częściej w małych dawkach. Pasze zadajemy w godz. 8-10. ryby trawią pokarm w lecie przy temp pow . W ciągu 5 godz. W temp 10 C- 17godz. Karp trawi pokarm. Pasze zadaje się co 2 dni przy małym zagęszczeniu ryb lub codziennie przy dużej obsadzie.

8. Intensywność żywienia

9. Właściwy rozdział paszy w sezonie- dostosowanie ilośći paszy do możliwośći spożycia przez rybę. Nie powinna zalegać pasze na dnie zbiornika.
10. Przyzwyczajenie do paszy – po zmianie paszy wskazane jest przyzwyczajanie ryb do paszy. Okres przejściowy 8-10 dni. W tym czasie zmniejsza się ilośc paszy wcześniej zadawanej zwiększa się paszę wprowadzoną.
11. Stabilność granulatu
RODZAJE ŻYWIENIA

1. Żywienie wczesno wiosenne – obejmuje żywienie od wiosennych obsadów stawów do II połowy mają. Dawka paszy zadawana co 2,3 dni. Żywienie to trwa od 20-30 dnia
2. Wiosenne – od połowy maja do połowy czerwca. Żywienie naturalne

3. Letnie- od połowy czerwca do początku września

4. Późno jesienne – dożywia się kroczki i narybek. Żywienie kroczków przerywane w temp 5-. a narybku w temp. . dobowe dawki paszy wynoszą 0, 5- 1% masy obsady ryb. Potrzebna ilośći paszy w poszczególnych m-c określamy na podstawie przyrostu jednostkowego. W wychowie ryby towarowe z narybku uzyskujemy 20krotny przyrost jednostkowy do masy wyjściowej. Przy odsadzie kroczkowej 4 krotny przyrost.