Odleżyna jest to uszkodzenie skóry i tkanek leżących głębiej, które powstało pod wpływem ucisku i/lub sił ścinających zamykających lub niszczących naczynia włosowate. Odleżyna jest efektem niedokrwienia, niedotlenienia i śmierci komórek.

Czynniki wpływające na powstawanie odleżyn:

• czynniki wewnętrzne:

  • stan ogólny chorego – niedokrwistość, obniżony poziom białka w surowicy, zaburzenia elektrolitowe, niedobory witaminowe wyniszczenie lub otyłość

  • ograniczenie poruszania się,

  • nietrzymanie moczu i stolca,

  • zaburzenia neurologiczne – zaburzenia czucia bólu, niedowłady, demencja,

  • choroby uszkadzające naczynia krwionośne i zaburzające krążenie – cukrzyca, miażdżyca, niewydolność mięśnia serca,

  • stany gorączkowe, infekcje

• czynniki zewnętrzne:

  • nadmierny, długotrwały ucisk na tkanki spowodowany brakiem zmiany pozycji,

  • tarcie, rozciąganie tkanek podczas niewłaściwego zmieniania ułożenia,

  • urazy,

  • stosowanie unieruchomienia chorego niespokojnego: barierki, pasy, opatrunki gipsowe lub uciskowe

  • brak pielęgnacji wilgotnej skóry.

Miejsca najczęstszego występowania odleżyn:

Miejsca powstawania odleżyn

• : okolica potyliczna;

• okolica łopatek,

• pośladków i kości krzyżowej oraz kości ogonowej;

• okolice guzów kulszowych;

• łokcie;

• pięty;

• uszy.

W przypadku długotrwałego leżenia na boku:

okolice kości biodrowej,

kości ramiennej,

kości udowej po stronie bocznej oraz kostki.

Objawy powstawania odleżyn:

- Spuchnięte nogi, kostki
- Cienka, delikatna skóra
- Przebarwienia i zmiany na skórze - Czerwone plamy, plamki
- Ciemnienie skóry w okolicy kostek
- Grubienie skóry w okolicy kostek
- Podrażnienie, swędzenie skóry

- Bóle, skurcze nóg
- Zapalenie skóry z towarzyszącym mu świądem.

Leczenie ogólne to:

• poprawa ogólnego stanu odżywienia pacjenta (odpowiednia podaż białek),
• oczyszczanie rany podczas każdej zmiany opatrunku w celu likwidacji tkanek martwiczych oraz wydzieliny,
• przeciwwskazane używanie środków antyseptycznych mogących uszkadzać tkanki,
• chirurgiczne opracowanie rany nie reagującej na leczenie po upływie 2-4 tyg.,
• usuwanie tkanek martwiczych z odleżyny przez zastosowanie hydroterapii, preparatów zawierających enzymy proteolityczne, metod chirurgicznych lub laseroterapii,
• u pacjentów z odleżynami stosowanie łóżek specjalnie do tego celu przystosowanych,
• zmiana pozycji pacjenta co 2 h w celu odciążenia okolic narażonych na powstawanie odleżyn,
• odpowiednia pielęgnacja pacjentów z nietrzymaniem moczu lub stolca,
• poniżej przedstawiono sposoby postępowania w zależności od stadium zaawansowania odleżyny: