KOMUNIKOWANIE DYDAKTYCZNE – 16.03.2010

Co decyduje o skuteczności przekazu? ---}

- intencja nadawcy

- jednoznaczność komunikatu

- zdolność do empatycznego rozumienia / myślenia – PODSTAWA !!!

Empatia – zdolność dostrzeżenia sytuacji z punktu widzenia innego człowieka. Empatia nie jest ani czymś dobrym ani złym. Jako wykładowca trzeba być pomocnym i dobrym (szacunek, otwartość, akceptacja, zrozumienie – to powinniśmy okazywać innym). Powinniśmy także dostrzegać, co warunkuje motywację studentów oraz jakie są ich emocje.

Empatia ze strony wykładowcy stwarza atmosferę bezpieczeństwa, studenci rezygnują z postaw obronnych, czują się poważnie traktowani, mają ochotę angażować się w zajęcia. Szanować trzeba innych i siebie.

2 podstawowe formy komunikacji:

- autoprezentacja – umiejętność budowania swojego wizerunku (wraz ze skutecznym pomijaniem swoich wad)

- publiczne wygłaszanie (przedstawianie) różnych treści

Przede wszystkim liczy się rzetelność w przygotowaniu i kompetencja (doświadczenie + wiedza). To co pokazujemy werbalnie powinno być jednoznaczne z naszym przekazem niewerbalnym.

Mowa ciała:

- oczy, spojrzenie – wyrażają nasze zainteresowanie. Nie należy gapić się w jeden punkt / osobę. W przypadku dużego audytorium wybieramy sobie mniejszą grupę (np. pierwsze dwa rzędy słuchaczy) i do niej mówimy, staramy się jednak wzrokiem ogarniać całą grupę.

- mimika – twarz powinna być rozluźniona, naturalna. Należy być spokojnym i opanowanym.

- gestykulacja – Co robić z rękoma? – Nie należy stać na baczność, ale też zbytnio nie gestykulować. Dobrze jest tworzyć gesty ilustracyjne – ruch sprzyja, ale musi być stosowny a nie przeszkadzający.

- pozycja – nie można stać ani skulonym ani za bardzo wyprostowanym, trzeba stać naturalnie. Trzeba wszystko robić z umiarem, no i trzymać pewien poziom (odpowiednie zachowanie), ale wszystko musi być NATURALNE. Kwestia siedzenia w trakcie prezentacji: należy to dostosować do powagi sytuacji i rodzaju audytorium. Innymi słowy, dopuszczalne jest prowadzenie wykładu na siedząco, jeśli prowadzimy np. zajęcia dla studentów. W trakcie jednak poważnego audytorium (dr/ prof.) czy też przedstawiania referatów seminaryjnych, siedzenie w trakcie prezentacji jest niedopuszczalne. To czy siedzimy na krześle, czy na biurku również jest zdeterminowane bieżącą sytuacją, do której należy się odpowiednio dostosować. Zamiast siedzieć, można również oprzeć się o ścianę, czy ławki studentów, co pomaga przy dłuższym wykładzie, jednak kiedy tak można robić zależy również od sytuacji.

- głos – ważne jest tempo mówienia, siła, barwa. Pod wpływem stresu dochodzi do ucisku narządów – nad tym trzeba po prostu panować i być wyluzowanym. Jeśli jesteśmy spokojni, nasz głos też jest spokojny. Należy oddychać głęboko, wówczas możemy lepiej wpływać na głos.

Publiczne prezentowanie treści:

- można przygotować elastyczny konspekt prezentacji, tak żeby wiedzieć o czym mówić w określonej części / etapach wykładu.

---} Odpowiedzieć na pytania:

- cel – jaki jest cel mojej prezentacji i jak to się przełoży na odbiór przez słuchaczy. Jeśli chcemy być słuchani, mówmy krótko. Myślmy o tym, żeby zrobić interesujący wykład dla studentów. Określenie celu ma wbrew pozorom wyjątkowo istotny wpływ na późniejsze kształtowanie uwagi słuchaczy.

- prezentacja – powinna składać się z:

- wstępu – w którym przedstawiamy cel i o czym będzie wykład. Wskazać, jakie treści wśród poruszanych są istotne i dlaczego. Na tym etapie należy wzbudzić zainteresowanie wykładem, na przykład poprzez zadawanie słuchaczom pytań. Dobrą metodą jest również pokazanie, jak już zdobyta wiedza łączy się z tą nową, właśnie przekazywaną. Należy wszystko tłumaczyć obrazowym językiem, nic nie może być abstrakcyjne i niezrozumiałe.

- właściwej prezentacji – powinna być bardzo ciekawa, zajmująca, powinna mieć formę rozmowy, można zrobić jakieś zadanie razem ze studentami.

- podsumowania – „o czym był wykład?” – powinny tu się znaleźć najważniejsze z poruszonych kwestii. Pamiętać o podsumowaniach, bo wielu doświadczonych wykładowców tego nie robi, a szkoda, bo powinno się, gdyż ten zabieg utrwala zdobytą wiedzę i dobrze świadczy o rzetelności wykładowcy.

Zaawansowane techniki prowadzenia wykładów:

W trakcie wykładu można stosować krótkie podsumowania poddziałów. Do następnych poddziałów powinno się przechodzić z jednoczesnym ściszaniem głosu i robieniem pauzy. Nowy poddział wykładu można zacząć słowami (np.) „a teraz przejdziemy do…” itp. itd.

Dobrze jest stosować różne ciekawe formy prezentacji: PowerPoint, folie, tablica, rysunki, plansze, animacje i filmy video itp. itd.

Ilość danych na jednej folii powinna być możliwie mała. Nie jest dobrze, kiedy odczytuje się głośno te slajdy. Jeśli jest dużo danych na slajdzie, wówczas studenci przepisują, lub skupiają niepotrzebnie dłuższą uwagę na slajdzie a nie na naszym przekazie. To może zaburzyć nasz tok myślenia / mówienia, co w efekcie prowadzi do naszej dekoncentracji. Jeśli chcemy przekazać dużo treści, to lepiej jest zrobić konspekt z zajęć, który następnie przekażemy studentom. Na jednym wykładzie nie powinno być więcej niż 10 – 15 slajdów. Na slajdach powinny być TYLKO RZECZY NAJWAŻNIEJSZE.

Proces wykładania wiedzy, prezentacji i mówienia do szerokiego audytorium wymaga nieustannego treningu i doświadczenia, nie można więc się przejmować naszymi potknięciami i niedociągnięciami. Każdy wykład czegoś powinien nas uczyć, należy cały czas pamiętać, aby w trakcie wykładu być sobą, spokojnie reagować na wszelkie sytuacje i cały czas się w tym doskonalić.