1. Istota i definicja współczesnej turystyki

   1. Czesc kultury masowej, element współczesnego zycia nosnik nowych idei, poznajemy swiat, jest dochodowym interesem oraz istotnym czynnikiem wyprowadzania kraju z kryzysu,uczestnicząc w turystyce wchodzimy w rozne role społeczne podczas pobytu

   2. Turystyka to ogol czynnosci osob które podrozuja przybywaja w celach wyopoczynkowych sluzbowych lub innych nie dluzej niż przez rok bez przerwy poza swoimi codziennym otoczeniem z wylaczeniem wyjazdow których glownym celem jest dzial zarobkowy

2. Kategorie turystów:

• Podróżny – każda osoba przemieszczająca się między krajami, miastami w różnych celach

• Odwiedzający – osoba podróżująca w szeroko pojętych celach wypoczynkowych na nie dłużej niż 12 miesięcy z wyjątkiem stałego osiedlania się i/lub podjęcia pracy

• Turysta – odwiedzający, który korzysta z co najmniej jednego noclegu w obiektach zakwaterowania zbiorowego lub kwaterach prywatnych w czasie swojej podróży

• Do turystów nie zalicza się:

  1. Turystyka międzynarodowa

  2. - emigranci i imigranci (azyl polityczny)

  3. - mieszkańcy obszarów przygranicznych

  4. - pracownicy służb dyplomatycznych, konsularnych

  5. - koczownicy i nomadzi (właściciele stad hodowlanych)

  6. - przedstawiciele sił zbrojnych

  7. - odwiedzający, którzy formalnie nie przekraczają granicy danego kraju (pasażerowie samolotów, statków) – tranzytowi

1. Funkcje i dysfunkcje turystyki:

   1. 1. Funkcja wypoczynkowa

Negatyw – źle zorganizowana impreza/wyjazd

1. 2. funkcja zdrowotna – poprawa kondycji zdrowotnej

Negatyw – wypadki, masowa turystyka powoduje katastrofy (pospiech, tanie linie lotnicze, brawura) – zamachy na turystów

1. 3. Funkcja wychowawcza – turystyka wychowuje do pełnienia ról społecznych, utrwalanie więzi rodzinnych

Negatyw – negatywne przedstawienie odwiedzającego obszaru

1. 4. funkcja kulturowa – związki turystyki ze swoją kulturą

Krzysztof Przecławski – turystyka ma wielopłaszczyznowe interakcje z kulturą (nie ma turystyki wśród ludzi pierwotnych). Turyści są ambasadorami kultury

1. 5. funkcja miastotwórcza – przekształcanie obszarów wiejskich pod wpływem turystyki w obszary miejskie

Negatyw – zawłaszczanie dóbr naturalnych, pojawienie się sezonowej inflacji, pogarsza się jakość życia (np. kolejki), zanieczyszczenie środowiska, narkomania, prostytucja, alkoholizm

1. 6. Funkcja ekologiczna – wytyczanie szlaków turystycznych, kierowanie ruchu turystycznego, wprowadzanie zasad które pozwalają na utrzymanie ładu w turystyce, tworzenie parków narodowych

Negatyw – zanieczyszczenia powietrza, wody, lasów, niszczenie przyrody przez nieprzestrzeganie zasad

1. – kształceniowa – konfrontacja wiedzy książkowej z rzeczywistością, dokształcanie się w kwestii języków obcych

Negatyw – fałszowanie zdarzeń historycznych, przekazywanie fałszywej wiedzy opublikowanej w podręcznikach

1. 8. funkcja ekonomiczna, gospodarcza – na turystyce można zarabiać, wzrost PKB, wzrost wydajności pracy po odpoczynku, powstanie nowych działów w różnych dziedzinach np. zdrowa żywność w rolnictwie, wpływ na bilans handlu zagranicznego poprzez zjawisko eksportu niewidzialnego (produkty wywożone przez turystów – idealne dobra turystyczne - ) opłata klimatyczna, wpływ na bilans płatniczy – zobowiązania i należności państwa, wpływ na rynek pracy, na rozwój gospodarczy regionu – zmiana funkcji np. z przemysłowego na turystyczny

Negatyw – gdy turystyka staje się jedyną dziedziną gospodarki danego państwa

1. 9. funkcja polityczna – przyczynia się do umocnienia różnicy między światem bogatym a biednym

. funkcja etniczna – przyczynia się do powrotu do korzeni – moda, turystyka sentymentalna

1. Potrzeby i motywy uczestnictwa w turystyce:

Sześć podstawowych celów podróży:

1. Turystyka, rekreacja, wypoczynek, zwiedzanie, turystyka objazdowa, turystyka sportowa

2. Wyjazdy w celach leczniczych (SPA, Wellness, uzdrowiska)

3. W celach religijnych (zwiedzanie, pielgrzymki, imprezy religijne)

4. W celach zawodowych, służbowych (turystyka biznesowa, kongresowa)

5. Odwiedziny krewnych lub znajomych

6. Inne cele – np. turystyka tranzytowa

1. Organizacje społeczne i stowarzyszenia turystyczne w Polsce

   1. POT- Polska Organizacja Turystyczna utworzona w celu wzmocnienia promocji Polski w dziedzinie turystyki w kraju i zagranica. tworzenie warunków współpracy administracji rządowej samorządów terytorialnych oraz organizacji i stowarzyszeń turystycznych inspirowanie tworzenia regionalnych i lokalnych organizacji turystycznych

   2. ROT- Regionalna Organizacja Turystyczna Podstawowe zadanie to wspieranie rozwoju turystyki w regionach i województwach

   3. LOT- Lokalna Organizacja Turystyczna Działa na najniższym poziomie terytorialnym zrzesza gminy i powiaty oraz miejscowe podmioty gospodarcze i organizacje społeczne zainteresowane rozwojem turystyki

   4. PART- Polska Agencja Rozwoju Turystyki Podstawowe zadania:Wspomaganie rozwoju przedsiębiorstw turystycznych w Polsce, Uczestniczenie w tworzeniu i realizacji projektów oraz programów wspierających rozwój infrastruktury turystycznej Podwyższanie atrakcyjności turystycznej w kraju poprzez uczestnictwo w procesach rozwoju markowej infrastruktury turystyczne

   5. PIT- Polska Izba Turystyki-Kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki działalności gospodarczejWspieranie rozwoju kształcenia zawodowego w dziedzinie turystyki, Inicjowanie badań rynku turystycznego,Większość biur podróży jest w tej Izbie

   6. RIT – Regionalna Izba Turystyczna promocja regionu,stwarzanie warunków do rozwoju i podnoszenia standardu usług turystycznych ,podnoszenie poziomu obsługi klientów

   7. SA – Stowarzyszenie Agroturystyczne na poziomie lokalnym lub regionalnym, zrzeszają rolników świadczących usługi turystyczne w swoim gospodarstwie

   8. PITM- Polska Izba Turystyki Młodzieżowej Organizacja reprezentuje interesy dzieci i młodzieży w dziedzinie turystyki przyczynia się do rozwoju turystyki młodzieżowej dla dzieci oraz rodzin.,Edukacja w zakresie kultury osobistej w turystyce,Wspieranie kształcenia zawodowego w dziedzinie turystyki

   9. PTTK- Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Jest to połączenie Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego

   10. PTSM- Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych Rozwój bazy schronisk młodzieżowych (Organizacja, budowa, prowadzenie) Uczestnictwo w procesie edukacyjnym w szkołachOrganizowanie obozów wędrownych i tras turystycznych

   11. PFCC- Polska Federacja Campingu i Caravaningu Ochrona praw i interesów turystów i Campingów Krzewienie wiedzy i kultury wypoczynku na CampingachRozwijanie i promowanie krajowej i zagranicznej turystyki Campingowej i Caravaningowej

2. Miedzynarodowe organizacje turystyki:

   1. ONZ- zrzesza panstwa, wprowadza jednolite standardy terminologiczne dla turystyki, kodeks etyki. Wdraza je we wszystkich panstwach członkowskich

   2. OECD- miedzynarodowa organizacja ds. współpracy i rozwoju. Zrzesza 32 najbogatsze panstwa swiata wprowadza jednolite zasady miedzynarodowego ruchu turystycznego np. wizy paszporty.

   3. UNESCO- organizacja narodow zjednoczonych ds. edukacji oswiaty i kultury- dziedzictwo narodowe i przyrodnicze

   4. WTO- swiatowa organizacja turystyki ds. handlu- układ ogolny o clach i handlu GATT i układ ogolny o handlu usługami GATS

   5. UNWTO United nation Word turism organization

   6. JLO miedzynarodowa organizacja pracy- 8 h pracy dziennie urlopy I 5 dniowy tydzien

   7. WHO- wold health organization-

   8. WTTC- swiatowa rada podrozy i turystyki- zrzesza kilkudziesięciu przedstawicieli najjwiekszych przedsiębiorstw turyst na swiecie

   9. ITA- miedzynarodowy związek turystyki w 1919 przybrala nazwe rozwoju turystyki specjalistycznej

   10. WLRA- miedzynarodowe stowarzyszenie czasu wolnego i rekreacji- aktywne formy rekreacji szkolenia i certyfikaty

   11. UPTAA-swiatowa federacja narodowych związków biur podrozy

   12. WATA- swiatowe stowarzyszenie biur podrozy

   13. IHRA- miedzynarodowe stowarzyszenie hoteli i restauracji

3. Rodzaje transportu turystycznego :

   1. WTO dzieli transport na 3 grupy:

      1. Komunikacja lądowa

      2. Komunikacja powietrzna

      3. Komunikacja wodna

   2. PODZIAŁ TRANSPORTU

      1. Technologiczne roznice produkcji usług transportowych

      2. Przedmiot przewozu (pasazerski, towarowy)

      3. Zasieg przewozu( bliskiego zasiegu-miejski podmiejski,regionalny- dalekiego zasiegu- miedzyregionalny, miedzy krajowy)

      4. Sposób zorganizowania przewozu (regularny, nieregularny)

      5. Dostępność usług transportowych (publiczny, branzowy,własny)

      6. Z punktu widzenia przedsiębiorstwa turystycznego (własne, obce)

   3. R.DAVIDSON dzieli transport nastepująco:

      1. Do miejsca docelowego

      2. W miejscu docelowym

      3. Jako głowny element podróży(statek pasazerski gdzie turysta korzysta ze wszystkich usług)

   4. MIDDLETON przedstawia transport jako:

      1. Lotniczy (dlugo srednio i krotkodystansowe linie lotnicze i linie czarterowe)

      2. Morski (promy statki czarterowe)

      3. Koleje

      4. Autobusy i autokary

4. Kryteria podziału ruchu turystycznego

   1. Obecnie w świecie obowiązuje podział ONZ_WTO na 5 kryteriów podziału ruchu turystycznego

      1. 1) celów wizyty

      2. 2) czasu trwania pobytu lub podróży

      3. 3)miejsca zamieszkania turysty (region, kraj) i miejsca jego przeznaczenia

      4. 4) środków transportu

      5. 5) rodzajów obiektów noclegowych

5. Charakterystyka rodzajów ruchu turystycznego:

   1. Pobytowo-wczasowy- Obejmuje rózne rodzaje wczasów:wyjazdy sanatoryjno-uzdrowiskowe, kolonie obozy młodzieżowe letniska, główne miejsca pobytu to gory morze, pojezierza

   2. Wycieczkowo-krajoznawczy- obejmuje turystyke wycieczkowa kwalifikowana, autostop i obozy wędrowne główne regiony to gory wyzyny pojezierza, obszary lesne

   3. Wypoczynek świąteczny(krotkoterminowy) to wyjazdy weekendowe odwiedziny u znajomych, coraz powszechniej wyjazdy wypoczynkowe do domkow letniskowych, największe zainteresowanie wśród mieszkancow duzych miast i aglomeracji.80% wyjzadow to wyjazdy indywidualne wlasnym srodkiem transportu (samochod)

6. Model turystyki twardej i łagodnej:

TURYSTYKA TWARDA	TURYSTYKA ŁAGODNA
Podróżowanie grupowe	Podróżowanie indywidualne
Mało czasu pobyty krotkoterminowe	Duzo czasu pobyty długoterminowe
Model jednego głównego wyjazdu w okresie urlopowo-wakacyjnym	Model dwóch nieco krotszch wyjazdow wypoczynkowych w roku
Wszystko ustalone z gory program trasa etc	Indywidualne i spontaniczne decyzje programowe
Wygoda i biernosc	Wysilek i aktywność
Nastawienie na liczbe wyjazdów i zaliczonych atrakcji	Nastawienie na jakość i przezycie nowych doświadczeń
Poczucie wyższości i efekt demonstracji	Szacunek i partnerstwo w kontaktach z gospodarzami
Brak przygotowania i wiedzy o atrakcjach kulturze odwiedzanego terenu	Przygotowanie się do spotkania z odwiedzanym regionem, krajem
Importowany styl zycia i taki sam sposób zachowan	Zycie wg wzorow ludności miejscowej
Zakupy	Prezenty
Hałaśliwość	Spokój
Pamiątki ogólnodostępne	Pamiątki indywidualne
Zupelna nieznajomość jezyka obcego kraju	Nauka miejscowego jezyka chociaż kilka slow
Szybkie srodki transportu, czeste i szybkie przemieszczanie się	Mniejsze znaczenie szybkości przemieszczania się
Ciekawość wścibskość	Takt
Nastawienie na komfort	Komfort nie ma znaczenia
Dystans miedzy personelem a klientem	Bliskie i przyjacielskie kontakty z obsluga

1. Produkty markowe turystyki w Polsce
   a) turystyka biznesowa
   b) turystyka kulturowa i do miast
   c) turystyka kwalifikowana specjalna i aktywna
   d) turystyka wiejska
   e) turystyka przygraniczna, tranzytowa

2. Historia turystyki w Polsce

3. Czynniki wpływające na rozwoj turystyki w XX i XXI w

4. Przedsiębiorstwa turystyczne- biura podrozy obiekty hotelarskie przewodnicy piloci

TYPY TURYSTÓW

Eric Cohen wyróżnił 4 podstawowe typy turystów:

- Zorganizowany turysta masowy, zachowujący zwyczaje swojego środowiska , poznający na ogół kraj z okien autokaru, niejednokrotnie słabo przygotowany do podróży
- Indywidualny turysta masowy , podróżujący wg swoich planów, ale przede wszystkim standartowymi szlakami. Jego doświadczenie i wiedza o zwiedzanym terenie są większe od wiedzy zorganizowanego turysty masowego
- Explorer, czyli turysta nastawiony na penetracje środowiska, szukający nowych ścieżek, ale nie rezygnujący z podstawowych wymagań komfortu
- Drifter, typ podróżnika dążącego do pełnej integracji z kulturą odwiedzanego kraju, także za cenę rezygnacji ze swych przyzwyczajeń

=========

Typologia E.Cohena

E. Cohen (1972) zaproponował podział turystów na cztery grupy. Wydaje się, iż kryterium ich wyodrębnienia jest głębokość kontaktu ze środowiskiem odwiedzanym, zaangażowanym turysty w przygotowanie i sama organizacja wyjazdu.

1. turysta masowy, podróżujący w sposób zorganizowany (organized mass tourist),

2. Turysta masowy, ale podróżujący indywidualnie (individual mass tourist),

3. Turysta indywidualny, przyzwyczajony do komfortu (explorer),

4. Turysta indywidualny, integrujący się całkowicie z kulturą środowiska odwiedzanego (drifter).

===========
Podział wg M. Bassanda, wyodrębnia turystów:

· zorientowanych hedonistycznie ,na zabawę, rozrywkę, wyżycie się
· ukierunkowanych na poznanie dóbr kultury
· dążących do kontaktu z przyrodą
· pragnących zaliczyć jak najwięcej miejsc, w krótkim czasie

Na bazie powyższej typologii Przecławski (1996) dodał jeszcze kilka innych typów, rozszerzając jak gdyby propozycję Bassanda.

1. Typ poznawczy:

   • nastawiony na obcowanie z przyrodą,

   • nastawiony na obcowanie z kulturą,

   • nastawiony na obcowanie z ludźmi.

2. Typ integratywny - nastawiony na kontakt z grupą,

3. Typ zadaniowy - nastawiony na konkretne działania,

4. Typ rozrywkowy (rozrywkowo-wypoczynkowy),

5. Typ wypoczynkowy (turystyka aktywna),

6. Typ kontemplacyjny,

7. Typ "zdrowotny" - nastawiony na ochronę zdrowia.

Na przykładzie danego kraju (a takŜe jego części, np. region turystyczny, gmina) moŜna

zastosować ponadto kolejne podziały, na podstawie ktorych wydzielić moŜna:

• turystykę wewnątrz krajową (wewnątrz regionalną, wewnątrz gminną), ktorą tworzy

łącznie turystyka krajowa (regionalna, gminna) oraz turystyka przyjazdowa (A+B)

• turystykę narodową (regionalną, gminną), ktorą tworzy łącznie turystyka krajowa

(regionalna, lokalna) i wyjazdowa (A+C)

• turystykę zagraniczną (poza region, poza gminę), ktorą tworzy łącznie turystyka

przyjazdowa i wyjazdowa (B+C).