Pochodne węglowodorów

Wzór ogólny alkoholi

C_nH_2n+1-OH

Nazwy alkoholi tworzy się od nazw alkinów dodając końcówkę –ol np. od metanu – metanol

Metanol

Wzór sumaryczny

CH₃OH

Właściwości:

-ciecz

-bezbarwny

-łatwo rozpuszczalny w wodzie

-charakterystyczny zapach

-Silna trucizna: 8-10g powoduje ślepotę i śmierć

-Ulega spalaniu

Otrzymywanie:

Otrzymujemy go, jako produkt uboczny suchej destylacji drewna – „spirytus drzewny”.

Z tlenku węgla II – CO-czad oraz wodoru gdzie katalizatorem jest tlenek cynku II ZnO, tlenek chromu III Cr₂O₃ i tlenek manganu IV KMnO₂ w określonych warunkach ciśnienia i temperatury

CO+2H₂$\frac{\text{katalizator}}{300C25\text{MPa}}$-> CH₃OH

Wykorzystanie

-Produkcja rozpuszczalników

-Farby i lakiery

-Produkcja tworzyw sztucznych

-Produkcja formaliny

-Produkcja barwników itp.

Etanol

Wzór sumaryczny

C₂H₅OH

Właściwości:

-Ciecz

-Bezbarwna

-Charakterystyczny smak i zapach

-Łatwo palna

-Dobrze rozpuszczalny w wodzie

-Ulega spalaniu

Otrzymywanie:

Fermentacja alkoholowa

C₅H₁₂O₆$\frac{\text{dro}zdze}{37,34C}$>2C₆H₅OH+2CO₂

^Glukoza

Kontrakcja-zmniejszenie objętości alkoholu podczas mieszania dwóch cieczy i tak zmiesznie 52 objętości alkoholu etylowego i 48 objętości wody nie daje 100% objętości mieszaniny tylko 96,3%

DWA OBLICZA ALKOHOLI

Niszczy białko i jest substancja, która powoduje zamroczenie, tymczasowy zanik pamięci i niekontrolowanie własnych zachowań. Tymczasowy stan upojenia przechodzi a stałe spożywanie alkoholu prowadzi doza burzenia psychicznego i fizycznego, powoduje alkoholizm i może doprowadzić do śmierci. Etanol jest też pozytywny. Jest doskonałym rozpuszczalnikiem dla wielu substancji, które nie SA rozpuszczalne w wodzie np. jodu. Roztwór etanolu i jodu nazywany jest jodyna. Ma właściwości bakteriobójcze i stosowany jest do dezynfekcji ran i skaleczeń. Również sam spirytus tzw. Salicylowy to środki odkażające stosowane w medycynie. Etanol Est tez składnikiem wielu leków np., kropli nasercowych, żołądkowych. Stosowany jest też w przemyśle kosmetycznym np. w perfumach, przemyśle chemicznym do produkcji farb i lakierów/ w handlu jest dostępny, jako denaturat, który jest wykorzystywany, jako rozpuszczalnik i paliwo no w kuchenkach turystycznych.

Propantriol, glicerol, gliceryna

Wzór sumaryczny

C₃H₅(OH)₃

Nazwa zwyczajowa glicerolu to gliceryna. Nazwa systematyczna brzmi: propantriol: propan, bo pochodzi od propanu, triol, bo w cząsteczce występują trzy grupy hydroksylowe, Ol, bo jest to alkohol. Glicerol jest, więc alkoholem tri hydroksylowym

Właściwości:

-bezbarwny

-gesty

-nietoksyczny

-ciecz

-słodki zapach

-bardzo dobrze rozpuszczalny

-spala się jasno żółtym kopcącym płomieniem

-właściwości higroskopijne

Wykorzystanie

Przemysł spożywczy do konserwacji środków, które powinny zachować wilgoć

-przemysł kosmetyczny, skórzany

Materiały wybuchowe

-produkcja barwników

-składnik płynów hamulcowych i chłodniczych

KWASY KARBOKSYLOWE

Wzór sumaryczny

CnH₂n+1-COOH

Wzór strukturalny

Wzór ogólny kwasów karboksylowych ma zastosowanie do wszystkich kwasów z wyjątkiem pierwszego w szeregu

Nazwy systematyczne kwasów karboksylowych tworzy się od nazw węglowodoru dodając końcówkę –owy np. od etanu powstaje kwas etanowy, który ma również nazwę zwyczajową-octowy.

Kwasy karboksylowe dzielimy na niższe i wyższe

W swoje cząsteczce kwasy zawierają grupę karboksylowa, czyli:

Kwas mrówkowy metanowy

Wzór sumaryczny:

HCOOH

Nazwa wywodzi się stąd, ze został wyodrębniony z jadu mrówek. Występuje on tez u pszczół i w liściach pokrzywy

Właściwości:

-bezbarwna ciecz

-duszący zapach

-właściwości parzące

-Poparzenie tym kwasem powoduje powstawanie trudno gojących Si ran

-silna trucizna

-Dobrze rozpuszcza się w wodzie

-jest palny

Wykorzystanie:

-garbowanie skór

-produkcja barwników

-przemysł włokienniczny

-substancja bakteriobójcza

KWAS octowy, etanowy

Wzór sumaryczny

CH₃COOH

Otrzymywanie

Piwo, wino i inne alkohole pozostawione w otwartych naczyniach po pewnym czasie tracą smak. Mówi się ze kwaśnieją. Oznacza to, ze zaszła reakcja, w której alkohol etylowy pod wpływem powietrza i zawartych w nim bakterii uległ utlenieniu. Proces ten to fermentacja octowa. Produktem fermentacji octowej jest kwas octowy.

C₂H₅OH+O₂$\frac{\text{bakterie}}{}$>CH₃COOH+H₂O

Właściwości

Ciecz

-bezbarwna

-intensywny charakterystyczny zapach

-bardzo dobrze rozpuszczalna

-spala się niebieskim płomieniem

-wykazuje odczyn kwaśny ( ulega w wodzie dysocjacji jonowej)

Reaguje z metalami (aktywnymi), tlenkami metali i zasadami tworząc sole

Zastosowanie

W gospodarstwie domowym, jako 6-10% ocet

-produkcja tworzyw sztucznych, np.. jedwabiu sztucznego, barwników, estrów, rozpuszczalników, leków i w wielu syntezach organicznych

Wyższe kwasy karboksylowe

Nazwa odnosi się do kwasów o długich łańcuchach węglowych. Są nazwane kwasami tłuszczowymi, gdyż można wyodrębnić je z tłuszczów

KWAS PALMITYNOWY

C₁₅H₃₁COOH

Nierozpuszczalny

Nie ulega dysocjacji jonowej

Pali się żółtym płomieniem

Topi się w niskiej temperaturze

Z kwasem stearynowym tworzy stearynę i służy do produkcji świec

KWAS STEARYNOWY

C₁₇H₃₅COOH

Nierozpuszczalny

Nie ulega dysocjacji jonowej

Pali się żółtym płomieniem

Topi się w niskiej temperaturze

Z kwasem palmitynowym tworzy stearynę i służy do produkcji świec

Reaguje z wodorotlenkiem sodu, o czym świadczy odbarwienie mieszaniny. Reagując z NaOH zachowuje się jak inne kwasy/

Substancja ogrzewana w parowniczce intensywnie się pieni. Po ostygnięciu powstaje biała masa. Jest śliska w dotyku, rozpuszcza się w wodzie i pieni. Jest to mydło.

KWAS OLEINOWY

C₁₇H₃₃COOH

Jasnożółta, oleista ciecz

Nierozpuszczalny

Nie ulega dysocjacji jonowej

Pali się żółtym płomieniem

Odbarwia wodę bromowa lub rozcieńczony kmno2,

Jest związkiem nienasyconym. W jego cząsteczce występuje wiązanie podwójne miedzy 9 a 10 węglem w czasteczce. Głowny składnik olejów jadalnych, oliwy i tranów.

Mydło sodowe to mydło twarde, białe otrzymywane np. z kwasu stearynowego lub palmitynowego

NaOH+C₁₇H₃₅COOH->C₁₇H₃₅COONa+H₂0

Kwas stearynowy stearynian sodu (mydło sodowe)

Mydło potasowe to mydło szare maziste

KOH+C₁₇H₃₅COOH->C₁₇H₃₅COOK+H₂0

Stearynian potasu

Mydło toaletowe to mydło sodowe, do którego dodaje sie środki barwiące I zapachowe

Estry

Związki, które otrzymuje się w reakcji kwasów z alkoholem pod wpływem stężonego kwasu siarkowego VI H2SO4. Jest to estryfikacja. Proces ten jest odwracalny i wówczas zachodzi hydroliza

Kwas+alkohol$\frac{< - h\text{ydroliza}}{estryfikacja \rightarrow}$Ester+H₂O

Nazwy estrów tworzy się z dwóch wyrazów, podobnie jak nazwy soli. Wyraz pierwszy jest związany z nazwą kwasu, od którego ester pochodzi np. kwas mrówkowy – mrówczan… wyraz drugi określa alkil pochodzący z alkoholu, np. alkohol metylowy- … metylu.

Wzór ogólny

Estry niższych kwasów karboksylowych są bezbarwnymi lotnymi cieczami, słabo rozpuszczalnymi w wodzie o przyjemnym owocowym zapachu np.

Mrówczan etylu HCOOC₂H₅ ma zapach rumu

Octan etylu CH₃COOC₂H₅ ma zapach gruszek

Maślan etylu C₃H₇HCOOC₂H₅ ma zapach ananasów

Octan butylu CH₃COOC₄H₉ ma zapach bananów

Łatwo można trzymać też estry o zapachu goździków, jaśminu lub koniczyny. Wszystkie te estry występują w przyrodzie. Miedzy innymi estrom kwaity, owoce czy korzenie niektórych roślin zawdzięczają przyjemny zapach.

Dzięki swoim właściwościom estry i ich mieszaniny znalazły zastosowanie przy wytwarzaniu różnych substancji zapachowych. Produkuje się z nich perfumy, mydła, wody kwiatowe. Używa się ich tez do produkcji esencji smakowych i zapachowych stosowanych przy wyrobie produktów cukierniczych. Są dobrymi rozpuszczalnikami.

Estry wyższych kwasów karboksylowych występują w przyrodzie w postaci półpłynnych substancji, które wyglądem przypominają tłuszcz lub wosk np. pszczeli. Spełniają one ważną role: pokryte nimi liście nie tracą szybko wody-chroni to rośliny przed wysychaniem. Inna ważna gruba estrów są tłuszcze.