1. Strategia bezpieczeństwa – to teoria i praktyka (nauka i sztuka) kierowania sprawami bezpieczeństwa danego podmiotu przez najwyższego (naczelnego) decydenta (indywidualnego lub zbiorowego), z uwzględnieniem zwłaszcza ustalania celów bezpieczeństwa oraz sposobów ich osiągania.

Geopolityka- termin z zakresu stosunków międzynarodowych, który określa zależności pomiędzy położeniem geograficznym państwa, a jego pozycją w społeczności międzynarodowej i prowadzoną polityką.

Geostrategia - dotyczy aktualnie toczonej gry wielkich mocarstw oraz odnosi się do budowania scenariuszy średnioterminowych (5 – 10 lat) lub długoterminowych (10 – 20 lat); Strategia polityczna obowiązująca w długim okresie czasu jeśli ta strategia ma szeroki wymiar geopolityczny regionalny lub lokalny nazywa się nie raz geostrategią; Długofalowy plan działania odnosi się do budowania scenariuszy rozwoju geopolityki.

2. Środki Strategii Bezpieczeństwa

Środki i metody strategii bezpieczeństwa państwa są ze sobą ściśle związane. Środki strategii bezpieczeństwa państwa są to wszystkie zasoby i instrumenty, za pomocą których państwo stara się chronić wartości wewnętrzne. Wybór środka, jaki zostanie przez państwo zastosowany jest wyborem metody postępowania, ponieważ przez metody strategii bezpieczeństwa państwa rozumiemy sposoby posługiwania się wybranymi środkami.

Powszechna ochrona i obrona narodowa (wykorzystanie dla stałej ochrony i obrony państwa w sytuacjach zagrożeń wartości i interesów duchowych, kulturowych, politycznych, ekonomicznych i państwowych wszystkich zasobów ludzkich, duchowych, materialnych i terytorialnych państwa).
Postęp cywilizacyjno – gospodarczy (siła narodowa wg amerykańskiego neorealisty H.J.Morgentaua – czynnik geograficzny, zasoby naturalne, potencjał przemysłowy, gotowość militarna(technologia, dowództwo, liczebność i jakość sił zbrojnych), czynnik demograficzny, charakter narodowy, morale narodowe, jakość dyplomacji, jakość rządu(problem równowagi pomiędzy zasobami a polityką, problem równowagi zasobów, problem powszechnego poparcia, rządy wewnętrzne i polityka zagraniczna)).
Funkcjonowanie Polski w NATO i Unii Europejskiej (pozwala na promocję kraju, wzmacnia narodowe zdolności obronne, włącza Polskę w proces tworzenia i utrzymania bezpieczeństwa w sferze euroatlantyckiej oraz poza nią oraz pozwoli na szybsze uporanie się z zacofaniem gospodarczym i organizacyjnym Polski).
Współpraca sąsiedzka (tworzenie przyjaznych stosunków współpracy z sąsiadami Polski oraz współdziałanie z nimi w tworzeniu przygranicznych i regionalnych warunków bezpieczeństwa, najważniejsze współprace to: Trójkąt Weimarski (Polska, Niemcy, Francja), Grupa Wyszehradzka (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry), Rada Państw Morza Bałtyckiego( Norwegia, Szwecja, Finlandia, Dania, Litwa, Łotwa, Estonia, Rosja, Polska, Niemcy, Islandia od 1996 roku,Komisja Europejska), z Ukrainą; warte uwagi są też wspólne formacje wojskowe: korpus polsko – niemiecko – duński, brygada polsko – czeska, batalion polsko – ukraiński i polsko - litewski).
Uczestnictwo w tworzeniu bezpieczeństwa międzynarodowego (działania dyplomatyczne, humanitarne, wojskowe poza granicami RP oraz poza obszarem obrony NATO mające na celu dążenie do pokoju w wymiarze światowym).

3. POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA USA

Polityka bezpieczeństwa (ang. security policy)

działalność państwa w sferze wewnętrznej mająca na celu: zagwarantowanie prawidłowego funkcjonowania organów państwa, stabilizację ładu społecznego oraz ochronę zdrowia i życia obywateli
działalność państwa w sferze zewnętrznej prowadząca do analizy i neutralizacji zagrożeń ze strony innych państw, instytucji międzynarodowych oraz osób prywatnych i fizycznych; p. b. może dotyczyć różnych dziedzin funkcjonowania państwa, na przykład: wojskowej, gospodarczej, energetycznej, informacyjnej czy ekologi

Zakończenie zimnej wojny znacząco wpłynęło na zmianę koncepcji polityki bezpieczeństwa USA. Dynamiczne procesy, jakie dokonały się na arenie międzynarodowej na przełomie lat 80. i 90., postawiły Stany Zjednoczone przed koniecznością przeformułowania dotychczasowych celów oraz środków i metod ich polityki zagranicznej. Najważniejsze przesłanki redefinicji bezpieczeństwa USA po zimnej wojnie to:

-załamanie się bipolarnego ładu międzynarodowego;

-wzrost znaczenia pozamilitarnych wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa międzynarodowego, w tym głównie terroryzmu międzynarodowego;

-pojawienie się nowych obszarów niestabilności w świecie i sił zagrażającym USA.

Czynnikiem, który odgrywał w tym procesie największa, rolę był upadek ZSRR, co oznaczało zakończenie dwubiegunowego podziału świata. Upadek bloku wschodniego oznaczał dla USA niekwestionowane zwycięstwo i pozostanie jedynym mocarstwem na arenie międzynarodowej. Po zakończeniu zimnej wojny pojawiły się nowe wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego, wobec których USA nie mogły pozostać obojętne. Największe znaczenie w procesie formułowania polityki bezpieczeństwa USA zyskał terroryzm międzynarodowy

Jeżeli mówimy już o polityce to nie ma polityki bez strategii w jej szeroko polistrategicznym znaczeniu. Strategie bezpieczeństwa są obecnie domeną państw

Strategia bezpieczeństwa to teoria i praktyka działania państwa, ukierunkowanego na osiągnięcie założonych celów przez politykę dla przeciwstawienia zagrożeniom jego bytu i rozwoju w długiej perspektywie

Strategia bezpieczeństwa to sztuka i nauka rozwijania, wykorzystywania i koordynowania instrumentów siły narodowej (dyplomatycznych, ekonomicznych, wojskowych i informacyjnych) dla osiągnięcia celów, które przyczyniają się do osiągnięcia bezpieczeństwa narodowego – def. Departamentu Obrony USA

Ustanawia się następujący zestaw podstawowych zadań strategicznych USA w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego:

- wspieranie dążeń do zapewnienia godności ludzkiej,

- umacnianie sojuszy dla pokonania terroryzmu globalnego i zapobiegania atakom na USA oraz ich przyjaciół,

- współpraca z innymi państwami na rzecz wygaszania konfliktów lokalnych,

- zapobieganie zagrożeniom Bronia masowego rażenia,

- stymulowanie globalnego wzrostu ekonomicznego przy pomocy gospodarki

wolnorynkowej,

- rozszerzenie kręgu świata wysokorozwiniętego przez propagowanie społeczeństwa

otwartego oraz budowanie podstaw demokracji,

- rozwijanie współpracy z innymi głównymi podmiotami światowymi,

- transformacja amerykańskich instytucji bezpieczeństwa narodowego dla sprostania wyznaniom i szansom XXI wieku.

Każde suwerenne państwo uprawia własną politykę bezpieczeństwa, posługując się odpowiednimi dla jej realizacji strategiami. Oczywiście każda strategia ma odmienny charakter co jest zdeterminowane przez wiele czynników zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych. Spośród wielu determinantów zewnętrznych należy najbardziej zwrócić uwagę na:

- warunki geograficzne

- otoczenie (przyjazne, wrogie)

Spóśród determinantów wewnętrznych największe znaczenie ma:

- potencjał (siła, potęga) państwa

- kultura polityczna

- kultura strategiczna

Choć każde z państw uprawia swoją politykę bezpieczeństwa, w pewnych stopniu oryginalną. Mimo tej mnogości tych polityk i strategii bezpieczeństwa można wyróżnić kilka charakterystycznych podejść. Ted charakterystyczne podejścia wynikają z podobieństw bądź różnic głównie pod względem takich parametrów jak:

- siła potęgi państwa

- rola/ role w stosunkach międzynarodowych

- szczególne uwarunkowania bezpieczeństwa w otoczeniu międzynarodowym (przynależność do sojuszu, neutralność)

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego jest jedną z ważniejszych, obok orędzia o stanie państwa, prezentacją stanowiska urzędującej administracji w sprawach kluczowych dla państwa amerykańskiego, w tym przypadku jego polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa. Bardzo często stanowi ona wykładnię doktryny obowiązującej następnie w amerykańskiej strategii zewnętrznej. Tak było, żeby ograniczyć się tylko do obecnego stulecia, ze Strategią Bezpieczeństwa Narodowego przedstawioną we wrześniu 2002 r., która przeszła do historii pod nazwą doktryny Busha. Kolejna za czasów George„a W. Busha koncepcja strategiczna z marca 2006 r. nie miała już tak przełomowego znaczenia i raczej ‟ poza specjalistami ‟ nie stała się tematem tak zażartych dyskusji i polemik jak poprzednia.

Istota sprawy tkwi bowiem w tym, czy prezentowane stanowisko w sprawie bezpieczeństwa narodowego zawiera jakąś ideę przewodnią, jasno, wyraziście określone metody i środki działania, jakościowo inne, a nawet daleko odbiegające od dotychczas uprawianej taktyki. Taką właśnie strategię wyznaczała „doktryna Busha”, która ‟ zdaniem wielu analityków - stała się czynnikiem „rewolucji” w stosunkach międzynarodowej. U jej podstaw legły wydarzenia 11 września 2001 r., które w sposób bezprecedensowy naruszyły amerykańskie poczucie bezpieczeństwa, przesądzając też o politycznych wyborach administracji Busha. Wtedy bowiem strach wkroczył do świadomości Amerykanów w sposób, w jakim nigdy nie był w niej obecny i spowodował, że terroryzm uznano za największe wyzwanie dla Stanów Zjednoczonych.

Nie można powiedzieć że po 11 września czyli po ataku na WTC zmienił się świat. Świat się nie zmienił, zmieniła się percepcja świata. Problemy są te same, natomiast jakościowo nowe jest rozumienie tych problemów. Druga sprawa sprowadza się do tego że wydarzenia z 11 września odegrały rolę katalizatora; przyspieszyły rozwój procesów które już były na porządku dziennym.

Wojna z terroryzmem wymagała więc nowej taktyki. Wymagała też nowej doktryny, która określałaby środki i cele w tej walce. Stratedzy Białego Domu ‟ neokonserwatyści - uznali, że zaatakowane Stany Zjednoczone powinny mieć swobodę działania, jeśli idzie o użycie siły. Tym bardziej że bezprecedensowy potencjał USA dawał im możliwości szybkiego i skutecznego uderzenia w różnych punktach świata. Pojawiła się więc formuła uderzenia uprzedzającego potencjalną agresję, czyli wojna prewencyjna („preemptive strike”). Państwa, wielokrotnie w historii, podejmowały działania wyprzedzające, jednak po raz pierwszy uczyniono z tego oficjalną doktrynę. Wojna prewencyjna, prowadzona w koalicji lub samodzielnie, z użyciem amerykańskiego potencjału militarnego ‟ jeśli to konieczne ‟ miała więc służyć nie tylko likwidacji zagrożeń, ale budowaniu i umacnianiu demokracji.

Kolejnym elementem „doktryny Busha” była możliwość zerwania z taktyką multilateralizmu, czyli działań wielostronnych. W minionym półwieczu Stany Zjednoczone realizowały swe cele w świecie poprzez przymierza, sojusze oraz instytucje o globalnym zasięgu. Prowadziły wprawdzie też działania „na własną rękę”, ale politycznym imperatywem Waszyngtonu było pozyskiwanie partnerów oraz tworzenie sojuszy w celu skutecznego stawiania czoła nowym wyzwaniom. Także działania militarne podejmowano we współpracy i najchętniej z mandatem ONZ. Tymczasem Strategia Bezpieczeństwa Narodowego z 2002 r. głosiła już wyraźnie, że Stany Zjednoczone są gotowe współpracować z sojusznikami, ale zastrzegają sobie prawo do akcji samodzielnych – unilateralizmu

Z drugiej wszak strony, „doktryna Busha” była ową swoistą rewolucją w amerykańskiej polityce zagranicznej. Jej istota bowiem polegała na tym, że tradycyjne zagrożenia związane z rywalizacją mocarstw zostały w znacznym stopniu zastąpione przez groźbę terroryzmu i wspierających go reżimów z „osi zła”. Także główne elementy nowej doktryny potęgowały wrażenie odejścia od tej ciągłości w stosunkach międzynarodowych. Po pierwsze ‟ koncepcja roli siły w polityce i wizja siłowych rozwiązań wydawały się sprzeczne z zasadami działania państw demokratycznych. Po drugie, „doktryna Busha” ‟ choć nie wykluczała multilateralizmu i rozwiązań dyplomatycznych oraz legitymizacji prawnomiędzynarodowej ‟ to jednak zakładała z dużym stopniem prawdopodobieństwa działania unilateralne, których uzasadnieniem będzie prawo do samoobrony. Po trzecie wreszcie, traktowana doktrynalnie wojna prewencyjna wprowadzała zamęt do jasnych zasad, gdyż była sprzeczna z prawem międzynarodowym, które sankcjonuje użycie siły w obronie własnej wyłącznie w razie faktycznego, nie zaś potencjalnego zagrożenia. Ameryka, uwalniając się od ograniczeń wynikających z prawa i z instytucji międzynarodowych, zmierzała zarazem do ograniczenia suwerenności państw, które mogłyby jej zagrozić. Istniała też uzasadniona obawa, że działanie wyprzedzające może stać się regułą stosowaną przez każde państwo, zależnie od sytuacji i potrzeb.

Już w 2006r. pojawiła się nowa Strategia Bezpieczeństwa Narodowego. Niewątpliwie mniej „bojowa” i bezprecedensowa niż ta sprzed 4 lat. Nie stanowiła też przełomu, gdyż powtarzała istotę „doktryny Busha”, czyli prawo Ameryki do pierwszego uderzenia, jeśli kraj ten znajdzie się w obliczu realnego ryzyka ataku. Także promowanie demokracji i wolności oraz walka z terroryzmem pozostały zarówno misją, jak i wymogiem bezpieczeństwa USA.

Z drugiej strony pojawiły się też zdecydowanie nowe elementy, dowodzące pewnej zmiany w amerykańskim podejściu do polityki bezpieczeństwa, zwłaszcza taktyki unilateralizmu. W dokumencie akcentowano bowiem więzi z najstarszym sojusznikiem Ameryki ‟ kontynentem europejskim, zbudowane „na wspólnocie wartości i interesów”. W tym kontekście ważne było również stwierdzenie, że „NATO pozostaje żywotnym filarem amerykańskiej polityki zagranicznej”. Zaś Unię Europejską określono jako „jedną z najsilniejszych i najbardziej sprawnych instytucji międzynarodowych”, a jej wysiłki na rzecz zbudowania „szerszej polityki zagranicznej i tożsamości obronnej” uznano za godne poparcia przez USA. Last but not least, w dokumencie podkreślono, że „dyplomacja będzie najsilniejszą preferencją USA”.

Strategia z 2006 roku wskazuje na większy niż w roku 2002 realizm w ocenie wyzwań i sposobów stawiania im czoła. Choć niezmiennie pozostaje strategią „wojenną”, z odwołaniami do czasów zimnej wojny, oraz potwierdza doktrynę uderzenia wyprzedzającego, odnosi się też do nowych zagrożeń. Większy nacisk kładzie na efektywny multilateralizm i niewojskowe środki polityki bezpieczeństwa. Analiza strategii wskazuje na szanse na lepszą współpracę USA z sojusznikami europejskimi, nie przesądza jednak o tym, jaka będzie rzeczywista polityka bezpieczeństwa. Nie zmienił się zestaw najważniejszych zagrożeń (terroryzm, konflikty lokalne, rozprzestrzenianie broni masowego rażenia). W porównaniu z poprzednią strategią, ta ma więcej wspólnego z europejską kulturą strategiczną

Jak zatem ‟ w zestawieniu z programami Busha ‟ należy oceniać opublikowaną 27 maja 2010 r. Strategię Bezpieczeństwa Narodowego Baracka Obamy. Niewątpliwie jest to dokument imponujący, przynajmniej pod względem objętości. Na ponad 60 stronach („doktryna Busha” liczyła nieco ponad 30 ss.) wyłożono coś, co należy uznać za prezentację nie tylko strategii w zakresie bezpieczeństwa, ale przede wszystkim celów i charakteru amerykańskiej polityki zagranicznej: w dokumencie tym pomieszczono bowiem tyle tematów, zagadnień, priorytetów, odniesień do metod i środków działania na arenie międzynarodowej, problemów i wyzwań stojących przez Ameryką. Jest to też wykładnia przepojona bogatą retoryką, odwołującą się do amerykańskiego idealizmu i misji dziejowej Stanów Zjednoczonych. Wiele w niej powtórzeń, nawiązywania do tych samych wątków, metod i tematów. I na pewno nie ma charakteru przełomowego, zwłaszcza biorąc pod uwagę to, co już wiemy o kształcie i taktyce polityki zagranicznej administracji Obamy. Choć w wielu miejscach nawiązuje do priorytetów, stawianych w polityce bezpieczeństwa przez ekipę Busha, to jednak czyni tak głównie po to, aby nakreślić inne metody realizacji tych celów. Lub po to, aby się uporać z trudną spuścizną po swoim poprzedniku.

Już we wstępie pojawia się wątek dominujący ‟ „strategia naszego bezpieczeństwa narodowego musi koncentrować się na odbudowie amerykańskiego przywództwa” ‟ jak wiadomo ‟ tak nadszarpniętego w poprzednich latach. Zresztą ‟ czytamy ‟ „także „bezpieczeństwo globalne zależy od silnego i odpowiedzialnego przywództwa amerykańskiego”. Administracja Obamy zamierza to czynić wzmacniając fundamenty tego przywództwa, głównie na płaszczyźnie wewnętrznej, gdyż „nasze bezpieczeństwo rozpoczyna się w kraju”. Przywództwo USA w świecie zależeć będzie od siły gospodarczej, przezwyciężenia - jak podkreślono ‟ największego od czasu wielkiego kryzysu załamania gospodarczego. Potrzeba też rozwoju edukacji, nauki, pozyskiwania nowych źródeł energii. A zatem nacisk postawiono na umacnianie pozycji Ameryki jako państwa o unikalnych, narodowych walorach ‟ odbudowującego ową „soft power”, przez ostatnie dziesiątki lat współdecydującą przecież o amerykańskiej roli w świecie.

Odwołanie do „miękkiej władzy” znajdujemy i w tych fragmentach dokumentu, gdy mowa o posłannictwie Stanów Zjednoczonych: promowaniu w świecie demokratycznych wartości i zasad. Inaczej niż widziała to administracja Busha, która nie wykluczała krzewienia demokracji siłą, pierwszy czarnoskóry prezydent mocno podkreśla, że najlepszą drogą promowania wartości będzie ich przestrzeganie we własnym kraju. „Amerykańskie przywiązanie do demokracji, praw człowieka i praworządności stanowi podstawę naszej siły i wpływów w świecie”. Stąd np. odrzucenie „tortur, które są niezgodne z naszymi wartościami”, a przede wszystkim „są nieskuteczne i alienują Stany Zjednoczone w świecie”.

4. Narodowa doktryna bezpieczeństwa Izraela jest odpowiedzią na warunki środowiska geopolitycznego, w których przyszło temu państwu walczyć o przetrwanie. Państwo izraelskie targane wewnętrznymi sprzecznościami wykształciło dwie koncepcje prowadzenia polityki bezpieczeństwa: „jastrzębią” oraz „gołębią”.

Fundamenty koncepcji bezpieczeństwa Izraela zostały sformowane przez Dawida Ben – Guriona na przełomie lat 40 – tych i 50 – tych. Wielu z badaczy uważa, że fundamenty tej koncepcji nadal obowiązują i znajdują zwolenników nie tylko wśród izraelskich decydentów, ale i większości obywateli.

Podstawą polityki bezpieczeństwa Izraela jest otoczenie międzynarodowe, które stanowi dla niego zagrożenie. Założenie to zakłada, że świat arabski otaczający Izrael jest do niego wrogo nastawiony i nigdy w pełni nie zaakceptuje jego istnienia. Liczne konflikty i podziały wśród społeczności żydowskiej oraz napięcia między Palestyńczykami a Żydami kształtują koncepcje polityki bezpieczeństwa Izraela. Wojna Jom Kipur stała się punktem zwrotnym w polityce bezpieczeństwa Państwa Izraela. Po 1973 r. państwo żydowskie, mimo wygranej wojny było mniej pewne siebie i bardziej uzależnione od Stanów Zjednoczonych.

W izraelskiej polityce bezpieczeństwa można zatem wyróżnić dwa etapy rozwoju. Pierwszy (zapoczątkowany w latach 70 – tych) koncentrował się na rozbudowie sił zbrojnych, odzyskaniu pewności utraconej po wojnie w 1973 r. oraz wzmocnieniu pozycji defensywnej państwa. Aby zapobiec walce na kilku frontach stworzono sił zbrojne, zdolne do samodzielnego odparcia zagrożeniami. Po wojnie Jom Kippur armia izraelska została rozbudowana a sprzęt unowocześniony, aby zminimalizować pomoc militarną z zewnątrz. W tym celu Państwo Izraela rozwinęło także przemysł militarny oraz opcję nuklearną.

Lata 80 – te charakteryzowały się zmianą ilościowego podejścia do armii na podejście jakościowe i zakładały ponowną ocenę siły i bezpieczeństwa Izraela. Przywódcy izraelscy zauważyli, że siła i bezpieczeństwo państwa kształtowane są przez jego technologiczne i naukowe dokonania a nie siłę armii. Zwrócono szczególną uwagę na bezpieczeństwo ekonomiczne państwa a wojnę uznano za bezskuteczną i przestarzałą. Bezpieczeństwo definiowano jako proces pokojowy a nie działania militarne. Zaprzestano uosabiania bezpieczeństwa z zespołem czołgów i śmigłowców, tylko z ludźmi, ich edukacją oraz całym otoczeniem, w którym żyją.

Oprócz niepewności i asymetryczności konfliktów podstawowymi zasadami izraelskiej polityki bezpieczeństwa są:

zasada przewagi jakościowej między Izraelem a państwami arabskimi;
zasada ciągłej mobilizacji społeczeństwa, które w każdej chwili będzie zdolne do walki o przetrwanie;
zasada strategicznej obrony i ofensywnej taktyki. Izraelska strategia skupia się na zachowaniu status quo i nie zakłada ona ekspansji terytorialnej;
zasada szybkich i celowych wojen - ze względów ekonomicznych, społecznych, geograficznych oraz międzynarodowych muszą one mieć szybki i zmasowany charakter;
zasada samodzielności – jakakolwiek współpraca podczas działań zbrojnych może ograniczać swobodę działań izraelskich;
zasada skoncentrowana wokół tzw. „Opcji Samsona”, zakładającej odstraszanie za pomocą posiadanego potencjału nuklearnego;
zasada determinowania izraelskich granic poprzez osadnictwo żydowskie;
zasada wsparcia technicznego – Izrael musi zapewnić sobie co najmniej jedno źródło wsparcia technicznego w czasie konfliktu lub wojny.

Istniejące podziały etniczne, religijne oraz ideologiczne wśród społeczeństwa i decydentów Izraela ukształtowały dwie odmienne koncepcje polityki bezpieczeństwa. Mowa tu o koncepcji lewicowej i prawicowej. Jednakże izraelskie kategorie lewicy i prawicy różnią się od ich europejskiego definiowania. Rozróżnianie partii lewicowych od prawicowych w Państwie Izraela odnosi się głównie do ich stosunku do rozwiązania problemu palestyńskiego a tym samym sposobu zapewnienia bezpieczeństwa.

W myśl tej dychotomicznej percepcji przestrzeni społeczno – politycznej, w Izraelu dominują dwie koncepcje bezpieczeństwa. Pierwsza, lewicowa – lansowana przez tzw. obóz ,,gołębi'' (dove) skupia się wokół hasła ,,ziemia za pokój'', które oznacza przekazanie Palestyńczykom terenów zajętych przez Państwo Izraela podczas wojny sześciodniowej. Koncepcja ta zakłada, że gwarancje pokoju, które Izraela uzyska w zamian za oddanie większości ziem Zachodniego Brzegu, Jordanu, Strefy Gazy czy Wzgórz Golan zapewni mu stabilizację i bezpieczeństwo.

Z kolei idea bezpieczeństwa Izraela, której zwolennikami jest tzw. obóz ,,jastrzębi'' (hawk) opiera się ekspansjonizmie skierowanym ku terenom zajętym po 1967 r. Ta koncepcja skupia się na twierdzeniu, że Palestyna przyznana została narodowi wybranemu przez Boga. Ta ideologiczna interpretacja geopolityki Izraela służy nie tylko religijnym nacjonalistom lecz także świeckiej prawicy. Jej zwolennicy wychodzą z założenia, że przekazanie tych terenów nie tylko niczego nie zmieni, ale zaogni wręcz sytuację, dając większe pole manewru Palestyńczykom i państwom, które ich popierają (np. Syrii i Iranowi). Wychodząc z powyższych ustaleń założyć można, że ugrupowania lewicowe dążą do zawarcia ugody ze stroną palestyńską a partie o profilu prawicowym są niechętne wszelkim negocjacjom. W przypadku Izraela założenie to jest błędne, bowiem słabość i „rozdarcie ideologiczne” lewicy powoduje jej paraliż. Z tego właśnie powodu w ostatnich latach wszystkie ważniejsze próby unormowania sytuacji w regionie paradoksalnie wychodziły od ugrupowań prawicowych.

Wspólnym dla obu koncepcji celem jest ustanowienie hegemonii nad całym Bliskim Wschodem oraz czuwanie nad stabilizacją reżimów, które nie będą zakłócać takowych dążeń. Strategia ta nie wyklucza użycia broni jądrowej. Izraelska armia musi być wystarczająco silna, aby zwyciężyć w konflikcie zbrojnym. Z uwagi na brak głębi strategicznej – porażka militarna oznaczyła by upadek Izraela. Izraelczycy przywiązują olbrzymią uwagę do sił zbrojnych. Przekłada się to na wydatki wojskowe.Izrael wydaje rocznie na obronę około 12 miliardów dolarów. stanowi to pomiędzy 9 a 10 proc. PKB. Klasyfikuje to Izrael na 16. miejscu na świecie, zaraz po Hiszpanii i przed Turcją. Stosunek wydatków wojskowych do dochodu narodowego jest tradycyjnie wysoki w Izraelu i jest jednym z najwyższych. Dodatkowo znacznego wsparcia – kilku miliardów dolarów rocznie – udzielają Stany Zjednoczone. Wysokie wydatki wynikają z postrzegania swojego środowiska międzynarodowego i założeń doktryny obronnej.Izraelską politykę bezpieczeństwa tworzy kilka podstawowych założeń. Pierwszym, najważniejszym jest - defensywie na poziomie strategicznym, jednak podkreślone jest znaczenie ofensywy na poziomie taktycznym. Izraelczycy uwypuklają znaczenie środków dyplomatycznych w rozwiązywaniu sporu nad siłowymi. Jednak nie zawahają się przed użyciem siły jeżeli nastąpi zagrożenie dla bezpieczeństwa Izraela. Armia ma uderzać szybko i zdecydowanie, w krótkim czasie osiągać ma wyznaczone uprzednio cele wojenne. Do jej zadań należy również zwalczanie terroryzmu. Dobrze wyposażona i sprawna armia jest ważnym komponentem izraelskiej polityki odstraszania.

6. Polska strategia narodowego bezpieczeństwa z roku 2003 dość jednoznacznie wskazuje na te nieklasyczne zagrożenia, poświęcając im podrozdział zatytułowany wymownie „Nowe wyzwania”. Wśród tych „wyzwań” wskazuje się na wstępie na zagrożenia regionalne, istniejące w najbliższym (europejskim) sąsiedztwie Polski – takie jak np. napięcia na Bałkanach, konflikty wewnątrzpolityczne, społeczne czy etniczne – jednak jak uspokajająco konkluduje „Strategia 2003”: „nie powinno to powodować głębszych negatywnych reperkusji dla systemu bezpieczeństwa”, oraz że „kierunek zmian w europejskim środowisku bezpieczeństwa jest pozytywny”. Następnie jednak mowa o „nowych wyzwaniach globalnych”, na które Polska, „jako członek wspólnoty euroatlantyckiej jest wystawiona bezpośrednio” (!).
Do katalogu tych „nowych wyzwań” Strategia zalicza przede wszystkim: terroryzm międzynarodowy , proliferację broni masowego rażenia, „nieprzewidywalną politykę reżimów autorytarnych”, zjawisko tzw. „państw w stanie rozkładu” , przestępczość zorganizowaną oraz tzw. „wojny informatyczne” . Takie rozłożenie akcentów i wskazanie zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego Polski nie jest dziełem przypadku. Polska, aktywnie włączając się w działania koalicji antyterrorystycznej, nawiązując bliską współpracę ze Stanami Zjednoczonymi oraz obierając taki a nie inny kurs w polityce europejskiej, nie mogła jednak inaczej postąpić.
Pytanie tylko, czy w tej analizie zagrożeń polski strateg nie za bardzo uwierzył w nieomylność „nowego myślenia” o kwestiach bezpieczeństwa i czy eksponowanie takich właśnie „wyzwań” jest w przypadku polskiej (narodowej) strategii właściwe?
Nie jest przecież tak, by zagrożenia te godziły bezpośrednio w bezpieczeństwo samego państwa polskiego, to znaczy w jego suwerenność, integralność, niezawisłość. Zwraca na to uwagę R. Kuźniar, który uważa że „znacznie bardziej realnymi zagrożeniami dla suwerenności czy warunków rozwoju mogą być niektóre aspekty procesu globalizacji (np. niekontrolowany, o znacznej intensywności przepływ kapitału) czy brak dywersyfikacji zaopatrzenia w surowce energetyczne” . Nie jest też tak, aby były owe zagrożenia niemożliwe do opanowania. Siła i znaczenie tych wyzwań współczesności bardziej – wydaje się – wynika bowiem z „przypisywanych im subiektywnie intencji niż z dowiedzionych bezpośrednio zamiarów” .
Bardziej mamy tu zatem do czynienia z pójściem za pewnym „modnym” obecnie nurtem, niż z wynikiem dogłębnej, rozważnej i wyważonej, a przede wszystkim oderwanej od „dominujących trendów”, analizy. Takiego postępowania nie sposób uznać za właściwe, wprost przeciwnie – może okazać się wręcz groźne, jako „wzniecanie psychozy bądź rozwijanie scenariuszy przypominających filmy akcji czy grozy” .

Jedna (co najmniej) jeszcze teza, zawarta w Strategii budzić może pewne wątpliwości. Jak wynika bowiem z rozdziału poświęconemu „nowym wyzwaniom”, obecne napięcia i niestabilności w środowisku międzynarodowym wywołane są w głównej mierze przez terroryzm oraz pozostałe atypowe zagrożenia. Teza ta jest dość płytka, nie wiadomo bowiem dlaczego pominięto w tej kluczowej dla całej strategii konstrukcji takie zjawiska jak np. „rozkład” (określany czasem nawet jako „upadek”) tradycyjnie rozumianego państwa oraz rozmywanie suwerenności. Te zjawiska, wydaje się, iż w większym nawet stopniu przyczyniają się do ogólnej niestabilności w świecie, a w rezultacie – wywierają wpływa na bezpieczeństwo Polski. Watro, by polski strateg nie gubił z pola widzenia tych faktów.

Instrumenty realizacji polskiej polityki bezpieczeństwa.

Poszukując odpowiedniego antidotum na dostrzeżone zagrożenia polski strateg wychodzi z generalnego założenia, według którego należy dokonywać w tej kwestii „podejścia całościowego”. Obecnie podejście to powszechnie dominuje w świecie, nie powinno jednak to nikogo szczególnie dziwić. Klasyczny bowiem rozdział na wewnętrzne i zewnętrzne aspekty bezpieczeństwa dawno już jest historią. Zresztą – co ważne podkreślenia – w przypadku polskiej doktryny bezpieczeństwa po roku ’89 brak było tego rozdziału – dominował niepodzielnie aspekt zewnętrzny (międzynarodowy).
Według Strategii z 2003 r. „zapewnienie bezpieczeństwa państwa w nowych warunkach międzynarodowych wymaga zwiększonej aktywności w sferze polityki zagranicznej”. W szczegółach chodzi tu o takie działania jak:
- „dbanie o sprawność mechanizmów sojuszniczych” (zwłaszcza o funkcjonowanie Paktu Północnoatlantyckiego, który określany jest nadal jako „najważniejsza gwarancja zewnętrznego bezpieczeństwa i stabilnego rozwoju naszego kraju” ),
- troska o zapewnienie skuteczności instytucji międzynarodowych i prawa międzynarodowego (sporo tu mowy o Unii Europejskiej oraz jej Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa , o ONZ, mniej już zdecydowanie o OBWE, Radzie Europy, czy OECD),
- zachowanie przyjaznych stosunków z krajami sąsiedzkimi (nie można bowiem – nawet w okresie funkcjonowania w „globalnej wiosce” – gubić z oczu najbliższego otoczenia) oraz partnerskimi (tu szczególna rola przypada Stanom Zjednoczonym, które zaraz po NATO wymienia się jako „najważniejszego gwaranta naszego bezpieczeństwa ),
- „wspieranie procesów transformacji w Europie Wschodniej i Południowej”,
- „udział w umacnianiu mechanizmów kontrolnych w dziedzinie nieproliferacji broni masowego rażenia”,
- utrzymywanie „gotowości do uczestnictwa w akcjach zapobiegania konfliktom i utrzymania pokoju”, czy też
- „udział w działaniach na rzecz promocji demokracji i poszanowania praw człowieka”.

Wśród instrumentów wewnętrznych Strategia podkreśla z kolei rolę:
- służb wywiadowczych (w tym kontrwywiadu),
- Policji i podobnych innych służb (np. Służby Granicznej),
- oraz oczywiście sił zbrojnych.
Ponadto, tak jak w każdej nowoczesnej strategii nie zapomina się o gospodarczych podstawach bezpieczeństwa, poświęcając ich analizie cały podrozdział IV. Mowa w nim m.in. o:
- finansach publicznych oraz budżecie,
- roli stabilnego rozwoju gospodarczego,
- infrastrukturze (zwł. na wschodniej granicy, która stanie się zewnętrzną granicą UE),
- środowisku naturalnym (w celu „zagwarantowania bezpieczeństwa ekologicznego”),
- wreszcie – o edukacji obywatelskiej („wykształcenie społeczeństwa” jawi się tu jako istotny warunek „demokratycznej stabilności i trwałego bezpieczeństwa państwa”).

7. Celami strategicznymi polskiej polityki bezpieczeństwa (2007r.) są:

Zapewnienie niepodległości i nienaruszalności terytorialnej Rzeczpospolitej Polskiej oraz suwerenności w decydowaniu o wewnętrznych sprawach narodu, jego ustroju oraz organizacji państwa,
Zapewnienie możliwości korzystania przez obywateli z wolności wynikających z konstytucji, praw człowieka i obywatela, stworzenie bezpiecznych warunków do życia i rozwoju obywateli,
Zapewnienie bezpieczeństwa prawnego obywateli RP,
Stworzenie warunków rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego,
Zapewnienie możliwości kształtowania stosunków międzynarodowych, realizacji zobowiązań sojuszniczych,
Zapewnienie bezpieczeństwa, ochrony i opieki obywatelom przebywającym poza granicami kraju,
Promocja polskiej gospodarki i wspieranie polskich przedsiębiorców oraz budowa prestiżu Polski na arenie międzynarodowej,
Podniesienie poziomu edukacji narodowej, tworzenie zaplecza naukowo–technicznego, wspieranie ośrodków badawczych, zapewnienie dostępu do informacji,
Poprawa konkurencyjności gospodarki,
Ochrona środowiska naturalnego, ochrona przed skutkami klęsk żywiołowych,
Ochronę materialnego i duchowego dziedzictwa narodu oraz zapewnienie możliwości jego bezpiecznego rozwijania się we wszystkich sferach aktywności narodowej, w tym ekonomicznej, społecznej i intelektualnej.

Wymienione cele dotyczą polityki bezpieczeństwa w ujęciu całościowym. By były one osiągnięte zaangażowane muszą by wszystkie instytucje, instrumenty i narzędzia polityczne, gospodarcze i wojskowe.

Cele i zadania polityki bezpieczeństwa można podzielić także sektorowo na bezpieczeństwo zewnętrzne, wewnętrzne, militarne, ekonomiczne, obywatelskie, społeczne, ekologiczne, informacyjne i telekomunikacyjne.

Bezpieczeństwo zewnętrzne- bardzo ważnym czynnikiem tego sektora jest uczestnictwo Polski w strukturach Unii Europejskiej a także Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO). Aktywny udział Polski w tych organizacjach ma znaczący wpływ na tworzenie korzystnego otoczenia międzynarodowego kraju i umacnianie jego pozycji na tle państw Europy oraz świata. Istotne jest zwiększanie więzi między krajami partnerskimi, zawieranie sojuszów i umów międzynarodowych, pomoc i czynny udział w procesach transformacji. Celem polityki naszego kraju jest także zapobieganie skutkom konfliktów, sporów czy naruszeń prawa. System bezpieczeństwa państwa ma na celu przeciwdziałanie polityczno – militarnym zagrożeniom, w tym obrona terytorium Polski przed atakami zbrojnymi, nienaruszalności granic, ochrona organów państwowych i instytucji publicznych oraz obywateli kraju.

Główną funkcją NATO jest zbiorowa obrona i tworzenie płaszczyzny konsultacji międzysojuszniczych w razie zagrożenia. Polska popiera zaangażowanie w misjach stabilizacyjnych, których jest członkiem. Nieustannie uczestniczymy w pogłębianiu wzajemnych stosunków między NATO a Rosją, przez co zwiększając zaangażowanie Rosji we współpracę euroatlantycką podnosząc bezpieczeństwo regionu.

Wstąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej (UE) dało wiele możliwości wdrażania i realizacji naszej polityki bezpieczeństwa, a także możliwość większego zaistnienia na arenie międzynarodowej. Nastąpił czynny udział we Wspólnej Polityce Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB), której celem jest: utrwalanie wartości UE, oddziaływanie na kształt środowiska międzynarodowego, zapobieganie ewentualnym zagrożeniom. Uczestnictwo w UE umożliwiło korzystanie ze środków wsparcia dla regionów słabiej rozwiniętych, co ma znaczący wpływ na rozwój gospodarczy i postęp cywilizacyjny, a co za tym idzie wzrost bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo Polski w coraz większym stopniu stanowi integralny element bezpieczeństwa całej UE. Bardzo ważnym zadaniem dla naszego kraju jest właściwa polityka bezpieczeństwa energetycznego. Współpraca z UE wykorzystywana jest także w celu regulacji i zwiększenia bezpieczeństwa wewnętrznego (przestępczość zorganizowana, sądownictwo, terroryzm, inne zagrożenia). Istotna jest współpraca dotycząca problemów imigracyjnych (szczególnie po przystąpieniu Polski do strefy Schengen). Polska prowadzi intensywną współpracę i stosunki partnerskie z wieloma krajami nie będącymi w UE. Do najważniejszych należą Stany Zjednoczone. Owocem jest rozbudowa współpracy i zacieśnianie więzi między Stanami Zjednoczonymi a Europą. Istotne są także stosunki z krajami wschodnimi (Litwa, Białoruś, Ukraina) i zwiększanie ich udziału w polityce międzynarodowej.

Bezpieczeństwo wewnętrzne- celem bezpieczeństwa wewnętrznego jest gotowość i zdolność do szybkiej reakcji w razie zaistnienia niebezpieczeństw, zagrożeń czy wypadków dotyczących obywateli oraz majątku narodowego.

Wszelkie działania związane z zapewnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa winny być skierowane na realizację zadań w zakresie wdrożenia systemu zarządzania kryzysowego, budowy Systemu Ochrony Ludności poprzez zapewnienie funkcjonowania Systemu Ostrzegania i Alarmowania Ludności oraz Zintegrowanego Systemu Ratowniczego, a także integracji i konsolidacji z działaniami NATO, UE i ONZ oraz innych organizacji międzynarodowych, których RP, bądź instytucje państwowe są członkiem. Należy również zapobiegać zagrożeniom terrorystycznym i innym działa nianiom godzącym w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa, w tym naruszającym porządek konstytucyjny oraz promującym totalitarne ideologie, nienawiść rasową i narodowościową.

Bezpieczeństwo militarne- do najważniejszych celów w obszarze bezpieczeństwa militarnego należą: obrona terytorium i niepodległości Polski, przeciwdziałanie niebezpieczeństwom i zagrożeniom wynikającym ze zmianami równowagi wojskowej w regionie, a także zmniejszanie zagrożeń o charakterze zbrojnym. Polska jako członek Sojuszu Północnoatlantyckiego wykazuje gotowość pomocy, obrony i wspierania każdego państwa członkowskiego oraz struktur NATO jako całości. Planowanie strategiczne naszego kraju uwzględnia ewentualność niesienia szybkiej pomocy bądź reagowania na ewentualne zagrożenia militarne. Obecnie prawdopodobieństwo agresji bądź konfliktu jest małe. Sytuacja polityczna, gospodarcza i społeczna naszych sąsiadów jest stabilna i ukształtowana. Jednak artykuł V Traktatu Waszyngtońskiego nakłada na Polskę obowiązek przygotowania i gotowości do realizacji zadań wobec mogących nastąpić kryzysów lub konfliktów. Udział RP w obronie kolektywnej oraz wspieranie polityki ONZ, NATO, UE w dziedzinie reagowania kryzysowego i działaniach stabilizacyjnych wymaga uwzględnienia w planowaniu strategicznym rozszerzonego spektrum zagrożeń o charakterze asymetrycznym oraz nowego kontekstu technologicznego.

Bezpieczeństwo obywatelskie i społeczne- celem działania RP jest zapewnienie wszystkim obywatelom poczucia bezpieczeństwa i sprawiedliwości. W tej materii należy jednak wiele zrobić, bowiem dostępność instytucji wymiaru sprawiedliwości, a także działania sądów i prokuratury, czas postępowań oraz skuteczność wykonywania orzeczeń odbiega znacząco od standardów krajów wysoko rozwiniętych i nie są przyjazne dla obywatela.

Nadrzędnym celem działania państwa w dziedzinie bezpieczeństwa społecznego jest zapewnienie szybkiej i odczuwalnej poprawy jakości życia i wzrostu bezpieczeństwa socjalnego obywateli. Priorytetami muszą więc być: wzrost zatrudnienia oraz zmniejszenie stopy bezrobocia; wzrost integracji społecznej; niwelowanie różnic między miastem a wsią; przeciwdziałanie niekorzystnej demografii i migracji młodego pokolenia.

W zakresie nauki i edukacji priorytet jest wysoka jakość kształcenia na wszystkich szczeblach edukacji, rozpowszechnianie zdobyczy nauki i techniki oraz wspieranie badań naukowych dla zbudowania społeczeństwa opartego na wiedzy.

Bezpieczeństwo ekonomiczne- bezpieczeństwo Państwa w dużej mierze uzależnione jest od stabilnej i sprawnie funkcjonującej gospodarki. Od niej między innymi zależy ile środków zostanie przeznaczonych na działania związane z polityką bezpieczeństwa i jej strukturami. Priorytetami w tej dziedzinie są: energetyka, finanse, przemysłowy potencjał obronny, infrastruktura transportowa i łączności.

W zakresie energetyki priorytetem jest takie zapewnienie dostaw nośników energii aby jednocześnie połączyć interesy bezpieczeństwa narodowego z wymogami ekonomicznymi. Stąd koniecznym jest wypracowanie wspólnego stanowiska w zakresie solidarności energetycznej UE co pozwoli na lepszą reakcję w sytuacjach kryzysowych w tej dziedzinie.

Koniecznym stają się również: potrzeba konsolidacji polskiej energetyki; zwiększenie stopnia wykorzystania źródeł odnawialnych i alternatywnych; rozwój energetyki jądrowej; wdrażanie technologii energooszczędnych; poprawa stanu technicznego krajowej infrastruktury energetycznej, głównie przesyłowej i magazynowej oraz utrzymania rezerw strategicznych ropy naftowej i gazu ziemnego.

W polityce finansowej konieczne jest utrzymanie równowagi budżetowej oraz zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego na bezpiecznym poziomie.

W infrastrukturze transportu nieodzownym jest rozwój zrównoważonego, krajowego sektora transportu. Wymaga to budowy i rozwoju infrastruktury wszystkich gałęzi transportu. Przyspieszenia wymaga też budowa sieci łączności dla niezakłóconego funkcjonowania systemu zarządzania kryzysowego i Zintegrowanego Systemu Ratowniczego.

Bezpieczeństwo ekologiczne- jednym z elementów polityki bezpieczeństwa narodowego jest ochrona środowiska naturalnego. Prawidłowy rozwój oraz życie obywateli powinno odbywać się w czystym, zdrowym i nieskażonym środowisku naturalnym. Dlatego też należy racjonalnie połączyć procesy rozwoju państwa przy zachowaniu równowagi przyrodniczej i ekologicznej. Polska przystępując do struktur Unii Europejskiej przyjęła normy i standardy, które musi spełnić. Wymaga to odpowiednich nakładów finansowych, naukowo – badawczych oraz podjęcia współpracy międzynarodowej. Specjalne grupy naukowe opracowują projekty na rzecz ochrony środowiska, które następnie wdrażane są w poszczególnych regionach, a także na skalę globalną. Do najważniejszych zadań i problemów należą: zmniejszanie zanieczyszczenia powietrza (jago trans graniczny przepływ), poprawa czystości wód i gleby, zmniejszanie destrukcyjnej działalności człowieka na ekosystem. Istotnymi zagrożenia dla środowiska stanowią awarie oraz katastrofy ekologiczne, których skutki mogą być często nieodwracalne. Należy podjąć szereg działań by takie zagrożenia eliminować i ograniczać. Wdrażane powinny być nowoczesne systemy kryzysowe i ratownictwa, oparte na nowych technologiach oraz wyszkolonych i profesjonalnych jednostkach i oddziałach. Realizacja wewnętrznego planu bezpieczeństwa ekologicznego musi iść w parze z działaniami na skalę globalną, mając na uwadze problemy i zagrożenia dotyczące wszystkich państw bez względu na przebieg granic.

8. Główni polscy przedstawiciele przedstawiający koncepcje : Roman Dmowski, Józef Piłsudski, Wacław Nałkowski, Eugeniusz Romer, Włodzimierz Wakar, Stanisław Cat-Mackiewicz, Adolf Bocheński, Jerzy Niezbrzydzki, Włądysław Studnicki, Ignacy Matuszewski;

Koncepcja „przejściowości” Wacława Nałkowskiego- Polska jest krainą przejściową w podwójnym znaczeniu: komunikacyjnym (jako kraj łatwych komunikacji, zetknięć, starć, przemarszów) i w znaczeniu klasyfikacyjnym (jako typ krainowy zawierający w sobie cechy wspólne z dwoma typami sąsiednimi- zachodnioeuropejskim i wschodnioeuropejskim);
Koncepcja federacyjna Józefa Piłsudskiego- wysunięta po I wojnie światowej. Najważniejszym założeniem było przesunięcie polskiej granicy jak najdalej na wschód i utworzenie niepodległych państw (litewskie, białoruskie i ukraińskie) powiązanych sojuszami (federacjami) z Polską, gdzie Polska pełniłaby funkcję przywódcy w owej federacji. Byłyby one jednocześnie buforami oddzielającymi II RP od bolszewickiej Rosji. Piłsudski dążył do wzmocnienia pozycji Polski przez organizację federacji złożonej z państw tworzących w przeszłości Rzeczpospolitą Obojga Narodów i poszerzonej o antyrosyjsko nastawione podmioty.
Koncepcja inkorporacyjna Romana Dmowskiego - koncepcja zaproponowana po I wojnie światowej przez Romana Dmowskiego. Zakładał on, że polska granica na wschodzie powinna sięgać tam, gdzie możliwa będzie pełna asymilacja mieszkających na tych terenach mniejszości narodowych. Twierdził, że nie należy wcielać do Polski zbyt wielu ziem na wschodzie, a jedynie te, które są zamieszkiwane w większości przez Polaków. Roman Dmowski jak widać zakładał że Polska powinna być krajem jednolitym, w którym mniejszości narodowe powinny stanowić taką mniejszość, by z łatwością ulegały asymilacji i polonizacji. W związku z tym uważał, że w granicach państwa polskiego winny się znaleźć te obszary, na których ludność polska miałaby znaczną przewagę (Polacy nie mogliby stanowić mniej niż 60% społeczeństwa).

9. POLITYKA BEZPIECZEŃSTWA FEDERACJI ROSYJSKIEJ

Nową strategię bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej do 2020 roku zaakceptwał Prezydent FR Dmitrij Miedwiediew , odbyło się to 12 maja 2009r. Zastąpiła ona dotychczasową koncepcję wprowadzoną za kadencji Władimira Putina w 2000 roku. W ciągu tych dziewięciu lat wiele zmieniło się nie tylko w otoczeniu międzynarodowym Rosji, ale także ona sama stała się areną licznych zmian zarówno w polityce zagranicznej jak i wojskowej, czego kulminacją był konflikt gruzińsko-rosyjski z sierpnia 2008 roku. Tym samym mogłoby się wydawać, iż najnowsza strategia bezpieczeństwa będzie wyrazem modyfikacji rosyjskiego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość. Niemniej jednak ten, kto spodziewał się fundamentalnych zmian i klarownego konceptu politycznego na najbliższą dekadę, może się na nowym dokumencie bardzo zawieść. Tak jak w przypadku poprzednich strategii czy koncepcji bezpieczeństwa i tym razem obraz polityki rosyjskiej wyłaniający się z tego tekstu jest niespójny i trudny do jednoznacznego zinterpretowania. Wynika to nie tylko z faktu, iż strategię przygotowywało równocześnie kilka zespołów - co najdobitniej pokazuje różnicę w ocenie zagrożeń między resortami siłowymi i ekonomicznymi - ale także z konieczności oceny tego dokumentu przez pryzmat koncepcji polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej z czerwca 2008 roku oraz zasad polityki zagranicznej i bezpieczeństwa opublikowanych wkrótce po konflikcie na Kaukazie w sierpniu 2008 roku.

Strategia bezpieczeństwa narodowego - zewnętrzne aspekty bezpieczeństwa

Nowa strategia bezpieczeństwa była pisana nie tylko jako przedłużenie koncepcji polityki zagranicznej i zasad polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, ale także ma - w ocenie autorów - stanowić podstawę do stworzenia ram strategicznych dla kolejnych dokumentów programowych, takich jak nowa doktryna militarna Rosji czy strategia na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa żywnościowego do 2020 roku. Na 16 stronach nowej strategii zawarto bowiem tak różne aspekty jak obrona narodowa, wzrost gospodarczy, polityka zdrowotna, ekologia, kultura czy edukacja. Tym samym widać, iż rosyjski dokument strategiczny nie koncentruje się jedynie na zagrożeniach z zakresu "twardego bezpieczeństwa", ale porusza także problematykę "miękkich zagrożeń", związanych z kwestiami ekonomiczno-społecznymi i migracyjnymi. Takie rozłożenie akcentów nie może jednak dziwić, jeśli wziąć pod uwagę rywalizację pomiędzy poszczególnymi zespołami tworzącymi strategię. Pozycja tak zwanych "siłowników", związanych ze służbami specjalnymi i resortami siłowymi, zdaje się być wciąż silna, niemniej jednak do głosu coraz częściej dochodzą ludzie powiązani z resortami gospodarczymi, co po części wynika również z przyzwolenia na taki stan rzeczy ze strony samego Dmitrija Miedwiediewa, próbującego inicjować program reform ekonomicznych.

Rosyjska strategia bezpieczeństwa ma obrazować powrót Rosji, kluczowego gracza światowego, na arenę międzynarodową, która odchodzi już od swojego unilateralnego charakteru na rzecz wielobiegunowego obrazu stosunków międzynarodowych. Tym samym na początku dokumentu jego twórcy przekonują o wzmacniającej się pozycji Rosji i postępującym procesie stabilizacji na jej obszarze, co miałoby być szczególnie widoczne poprzez przezwyciężenie kryzysu ekonomicznego oraz uporanie się z separatyzmem i terroryzmem. Takie sformułowanie brzmi o tyle niewiarygodnie, iż rosyjska gospodarka znacznie ucierpiała podczas światowego kryzysu gospodarczego - pogłębionego w tym przypadku także znacznym spadkiem cen surowców na rynkach światowych - zaś na Kaukazie Północnym cały czas dochodzi do licznych ataków separatystów na posterunki milicji i wojska rosyjskiego.

Jednym z kluczowych fundamentów nowej strategii bezpieczeństwa jest katalog zagrożeń dla Federacji Rosyjskiej. Tak jak i w poprzednich dokumentach tego typu, gdy na przykład strategia bezpieczeństwa z 2000 roku była odbiciem zagrożeń spowodowanych wojną w Kosowie, i tym razem są pewne przesłanki by twierdzić, iż wydarzenia ostatnich kilkunastu miesięcy znalazły odzwierciedlenie w nowej analizie. Pierwsze miejsce, niezmiennie od dziesięcioleci, przyznawane jest jednak Sojuszowi Północnoatlantyckiemu. Rosja uważa bowiem, iż istniejąca obecnie architektura bezpieczeństwa w Europie nie jest dostosowana do wymogów współczesnych zagrożeń. Tym samym nowa rosyjska strategia wyraźnie nawiązuje do zaproponowanej w czerwcu 2008 roku przez Dmitrija Miedwiediewa koncepcji nowej architektury bezpieczeństwa na Starym Kontynencie, w której NATO zostaje odsunięte na dalszy plan jako organizacja niedostosowana do obecnych wyzwań. Ponadto w nowej strategii wyraźnie podkreśla się, iż zagrożenie dla Rosji stanowi również jednostronne użycie siły w stosunkach międzynarodowych, co jest bezpośrednim zarzutem w stronę przede wszystkim Stanów Zjednoczonych i Paktu Północnoatlantyckiego. W tym kontekście strategia wspomina również dążenie niektórych państw do uzyskania dominującej pozycji militarnej w świecie, głównie w dziedzinie strategicznych sił nuklearnych. Niemniej jednak i z wypowiedzi rosyjskich przedstawicieli Sztabu Generalnego jasno wynika, iż Rosja nie wyrzeknie się użycia broni nuklearnej dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa. Rosyjska broń atomowa, na co wskazywał sam szef Sztabu Generalnego Federacji Rosyjskiej gen. Jurij Bałujewski, może zostać użyta przed wszelkiego rodzaju agresją, także konwencjonalną.

Pod adresem Stanów Zjednoczonych padają ponadto kolejne zarzuty dotyczące m.in. militaryzacji przestrzeni kosmicznej, co ma związek projektem tarczy antyrakietowej zaproponowanym przez administrację George'a W. Busha, który w takim kształcie ostatecznie został odrzucony przez Baracka Obamę.

Lista zagrożeń wymienionych w strategii jest jednak o wiele dłuższa. Proliferacja broni masowego rażenia - co wiąże się bezpośrednio także z zagrożeniem wejścia w jej posiadanie przez fanatyczne grupy polityczne, cyberterroryzm, ksenofobia, separatyzm, problemy demograficzne, działalność zorganizowanych grup przestępczych czy pandemie. Na szczególną uwagę zasługuje jednak wymienienie wojen surowcowych, toczonych również w pobliżu granic Federacji Rosyjskiej, jako potencjalnego zagrożenia zewnętrznego państwa. Kwestie energetyczne odgrywają bowiem, nieprzerwanie od pierwszej kadencji Władimira Putina, kluczową rolę w polityce zagranicznej Rosji. Stopniowa utrata wpływów Federacji Rosyjskiej w zasobnej w bogactwa naturalne, w tym przede wszystkim w ropę naftową i gaz, Azji Centralnej znalazła odbicie w nowej strategii bezpieczeństwa właśnie pod terminem "wojen surowcowych". Rosjanie zdają sobie sprawę, że utrata znaczenia w basenie Morza Kaspijskiego i w Azji Centralnej zdecydowanie utrudniłaby plany rosyjskiej ekspansji energetycznej, co związane jest także z drogami tranzytowymi surowców. Ponadto w nawiązaniu do kwestii energetycznych należy również odnotować pojawienie się problemu Arktyki, o którą w najbliższej dekadzie rozegra się geopolityczna walka, także z udziałem Rosji.

Aspekty polityki zagranicznej w nowej strategii bezpieczeństwa zajmują, co ciekawe, zaledwie siedem z szesnastu stron całego dokumentu. Według autorów dokumentu analiza zagrożeń i sposób radzenia sobie z nimi wypada jednak, w przeciwieństwie do wniosków przedstawionych w koncepcji polityki zagranicznej z 2008 roku, negatywnie dla Federacji Rosyjskiej. Widać tym samym jak rozbieżne i niespójne są ramy bezpieczeństwa strategicznego Rosji, gdzie jeden ośrodek władzy - w tym przypadku Ministerstwo Spraw Zagranicznych - buduje optymistyczną i pozytywną dla Rosji wizję świata, inny zaś - Federalna Służba Bezpieczeństwa i rządowe resorty siłowe - wskazuje tylko i wyłącznie na zagrożenia.

Strategia bezpieczeństwa narodowego - aspekty wewnętrzne bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo przez rozwój - tak należałoby nazwać część strategii poświęconą aspektom wewnętrznym. Mimo iż w hierarchii zagrożeń na pierwszym miejscu wciąż pozostaje działalność wywiadowcza służb obcych państw, co należy uznać niejako za relikt poprzedniego ustroju, nowa strategia bezpieczeństwa kładzie nacisk przede wszystkim na aspekty bezpieczeństwa wewnętrznego związane z takimi kwestiami jak rozwój ekonomiczny, bezrobocie, wpływ globalizacji na społeczeństwo, inflacja czy zacofanie rosyjskiej gospodarki. Nie przez przypadek zagrożenia związane z poziomem życia ludności uważane są przez część rosyjskich ekspertów za kluczowe dla dalszej stabilizacji tego państwa. Podniesienie standardu życia mieszkańców, między innymi poprzez poprawienie jakości edukacji i dostępu do usług medycznych, może bowiem pozytywnie wpłynąć na redukcję korupcji i zorganizowanej przestępczości - dwóch największych przeszkód na drodze do rzeczywistej reformy systemu ekonomicznego Federacji Rosyjskiej.

Szczególnie ciekawy jest jednak końcowy fragment strategii, w której przedstawiona została hierarchia kryteriów, dzięki którym można badać znaczenie i potencjał zagrożeń dla bezpieczeństwa narodowego. Lista ta zawiera: 1) poziom bezrobocia, 2) poziom nierówności społecznych, 3) stopę inflacji, 4) dług publiczny w relacji do PKB, 5) wydatki na służbę zdrowia, kulturę, edukację i naukę w relacji do PKB, 6) modernizację systemów wojskowych i sprzętu wojskowego, 7) dostępność wyszkolonych inżynierów na potrzeby armii i środowisk naukowych. Tak sklasyfikowane kryteria należy odczytywać jednak z dużą rezerwą. Widać bowiem, że ten fragment tekstu, choć znaczący z perspektywy całej strategii, pisany był przez resorty ekonomiczne, co oczywiście doprowadziło do priorytetyzacji aspektów społecznych i gospodarczych nad kwestie "twardego bezpieczeństwa". Ciekawe jest jednak to, że nawet te kryteria nie odnoszą się wyraźnie do tak kluczowych aspektów gospodarczych jak poziom inwestycji czy wzrost ekonomiczny. Z drugiej jednak strony należy podkreślić, iż cała strategia - choć na pewno nie można jej uznać za dokument holistyczny - stara się poruszyć problemy z dziedziny "twardego" i "miękkiego" bezpieczeństwa. Zupełnie inną kwestią jest jednak to, iż katalog zagrożeń i wyzwań nie tworzy w żadnym razie spójnej całości.

10. Europejski cel operacyjny- zwany też Europejski Cel Zasadniczy, Helsiński Cel Operacyjny, (Europejski) Główny Cel, (Helsinki Headline Goal, European Headline Goal). Plan powstały podczas szczytu helsińskiego Rady Europejskiej z 1999 roku utworzenia do 2003 roku unijnych sił szybkiego reagowania w liczbie 60 000. Siły te miały być samowystarczalne, czyli zostaną skompletowane z elementów wszystkich rodzajów Wojsk (wojska lądowe, lotnictwo, marynarka wojenna) i będą dysponować wspólnym zapleczem logistycznym. Plan ten nie został zrealizowany i zastąpiony Nowym Europejskim Celem Operacyjnym 2010. W ramach realizacji Celu operacyjnego 2010 przyjęto także wiele celów konkretnych:

utworzenie w 2004 r. komórki cywilno-wojskowej w Sztabie Wojskowym UE, wraz z centrum operacyjnym zdolnym do planowania i prowadzenia operacji w sytuacji, gdy nie są używane środki i zasoby NATO[4];
utworzenie w 2004 r. Europejskiej Agencji Obrony[5];
wprowadzenie w 2005 r. na szczeblu Unii Europejskiej koordynacji użycia środków transportu strategicznego; jako cel ostateczny określono osiągnięcie pełnej zdolności w dziedzinie lądowego, lotniczego i morskiego transportu strategicznego do 2010 r.;
w nawiązaniu do poprzedniego celu, utworzenie do 2010 r. jednolitego europejskiego dowództwa transportu lotniczego z przekształcenia wielonarodowego europejskiego centrum transportu lotniczego w Holandii;
zakończenie do 2007 r. tworzenia grup bojowych UE, łącznie z wyznaczeniem środków transportu i jednostek wsparcia;
zagwarantowanie do 2008 r. siłom UE możliwości korzystania z lotniskowca wraz z eskortą;
zapewnienie do 2010 r. kompatybilności krajowych systemów łączności wojskowej (również satelitarnych);
opracowanie jednoznacznych kryteriów określających m.in. częstotliwość wspólnych ćwiczeń i wymagania operacyjne dla jednostek stanowiących wkłady państw.

11. OBWE (Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, ang. Organization for Security and Co-operation in Europe - OSCE) - największa na świecie regionalna organizacja bezpieczeństwa, ustanowiona 1 stycznia 1995 roku na mocy decyzji podjętej na szczycie Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE) w grudniu 1994 roku w Budapeszcie, stanowiąca kontynuację procesu KBWE. OBWE ma siedzibę w Wiedniu i skupia 56 państw z Europy, Ameryki Północnej, Kaukazu i Azji Środkowej. Naczelnym zadaniem OBWE jest wczesne wykrywanie, zapobieganie i opanowywanie kryzysów na obszarze Europy, Kaukazu i Azji Środkowej.

OBWE działa w trzech wymiarach bezpieczeństwa, stanowiących trzon Aktu Końcowego z Helsinek podpisanego 1 sierpnia 1975 roku przez 35 państw uczestniczących w KBWE:

- polityczno-wojskowym, obejmującym m.in. kontrolę zbrojeń, nienaruszalność granic, zwalczanie terroryzmu, zapobieganie konfliktom;

- gospodarczo-środowiskowym, obejmującym m.in. zwalczanie przemytu broni, narkotyków i żywego towaru, promocję zdrowego środowiska gospodarczego, dialog w sprawie bezpieczeństwa energetycznego, działania na rzecz równowagi ekologicznej;

- ludzkim, obejmującym m.in. poszanowanie praw człowieka, swobód obywatelskich i rządów prawa, promocję demokracji i tolerancji.

12. Podstawowym aktem prawnym, będącym podstawą działania NATO jest podpisany 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie Traktat Północnoatlantycki, zwany tez traktatem waszyngtońskim. Umowa jest w istocie bardzo prostym dokumentem złożonym z 14 artykułów określających najważniejsze zobowiązania sojuszników wobec siebie z osobna, jak i Sojuszu jako całości. Szczególnie ważny z punktu widzenia aspektu obronności jest art. 5, stanowiący że każdy atak zbrojny z zewnątrz zwrócony przeciwko jednemu lub kilku państwom członkowskim traktowany będzie jako atak przeciwko całej organizacji. Zawarta w tym artykule formuła casus foederis jest szczególnym rodzajem solidarności wojskowej między członkami Sojuszu. NATO jest organizacją stawiającą sobie za cel zbiorową ochronę swoich członków, jako podstawę zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego. Z prawnomiędzynarodowego punktu widzenia NATO jest międzynarodową organizacją opartą na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa. Zgodnie z Traktatem Waszyngtońskim każde państwo członkowskie zobowiązuje się przyczyniać do rozwoju pokojowych i przyjaznych stosunków międzynarodowych oraz dbać o zachowanie bezpieczeństwa własnego oraz innych członków sojuszu i wzmacniać swoje siły zbrojne.

Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie – środkami politycznymi i militarnymi – wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa:

zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów;
zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego;
rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla pokoju (PdP) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa;
wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu.

Cele i zadania NATO

Główne cele, jakie przyświecają państwom zrzeszonym w NATO to:

- ochrona wolności,
- zapewnienie stabilności i dobrobytu państw paktu.
Powyższe zadania można podzielić również na:
- polityczne, oraz
- militarne - związane z dążeniem do pokoju i bezpieczeństwa. W ramach tego celu każde państwo zobowiązane jest do utrzymania zdolności obronnych.
Członkostwo w NATO jest otwarte dla każdego państwa europejskiego, które musi wypełnić następujące warunki:
- zostanie zaproszone przez inne państwo NATO;
- pozostałe państwa Paktu zaakceptują kandydaturę;
- zgadza się z postanowienia Paktu Północnoatlantyckiego;
- w sytuacji zagrożenia jest w stanie wypełnić obowiązki wynikające z członkowstwa w NATO.
Państwa skupione w ramach NATO są zobowiązane do udzielenia pomocy i wsparcia w sytuacjach zagrożenia militarnego, co oznacza, że ewentualny zamach na jedno z państw członkowskich jest rozumiany jako atak na każde z państw NATO.

Główne zadania NATO:

Utrzymywanie militarnej zdolności do obrony swoich członków.
Planowanie obronne.
Współpraca gospodarcza.
Rozwiązywanie sporów międzynarodowych metodami pokojowymi.
Powstrzymywanie się od użycia siły w sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych.

zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów;
zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego;
rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla pokoju (PdP) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa;
wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu.

Ewolucja stosunków międzynarodowych pod koniec XX wieku, której wyrazem był zanik bipolarnego podziału świata, upadek bloku wschodniego oraz rozpad Związku Radzieckiego, wywarła głęboki wpływ na kształt, charakter oraz sposób postępowania państw oraz tworzonych przez nie organizacji międzynarodowych

Podstawą systemu współpracy i wzajemnej pomocy państw przyjęty w NATO jest zasada, która brzmi następująco: "wspólne bezpieczeństwo państw członkowskich jest niepodzielne". Oznacza to, iż państwa natowskie w razie ataku nie muszą ograniczać się wyłącznie do własnych możliwości militarnych, ale mogą liczyć na wojska i zasoby pozostałych państw. Ponadto w obliczu niebezpieczeństwa żadne z państw nie może odmówić pomocy sojusznikom skupionym w NATO.

13. Cele, które zamierza zrealizować Unia Europejska za pomocą WPZiB:

Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i integralności unii zgodnie z zasadami karty narodów zjednoczonych.

Umacnianie bezpieczeństwa unii we wszelkich formach
Zachowanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego
Rozwijanie i konsolidacja demokracji przez rządy prawa. Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wartości.
Wspieranie współpracy międzynarodowej

Instrumenty realizacji WPZiB:

Zasady i ogólne wytyczne – określane są przez radę europejską (składa się z szefów państw i rządów). Nadają WPZiB dynamiczny charakter.

Wspólne strategie – rada europejska dzięki nim może programować strategie. Mogą być realizowane na obszarach, państw członkowskich które mają wspólne ważne interesy
Wspólne działania – określają zasięg, cele i środki jakie mają być oddane do dyspozycji Unii oraz, warunki wprowadzenie tego wszystkiego w życie. Cele Unia może osiągnąć m.in. poprzez podejmowanie wspólnych przedsięwzięć.
Wspólne stanowiska - podejście Unii do szczegółowego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym.
Systematyczna współpraca między państwami członkowskimi –Niektórzy mówią, że to tylko ogólna metoda osiągania celów WPZiB, ale jej konkretyzacje uważają już za instrument, który wypracowuję wspólne stanowiska.

Dokument rady Unii Europejskiej wymienia także „Wspólne oświadczenia i deklarację polityczne”, mimo iż nie stanowią one instrumentu WPZiB. Są one uwzględniane w narodowej polityce zagranicznej państw członkowskich..

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB, ang. Common Foreign and Security Policy, CFSP) stanowi jeden z obszarów działalności Unii Europejskiej, który obejmuje wszelkie dziedziny polityki zagranicznej i ogół kwestii dotyczących bezpieczeństwa Unii, w tym stopniowe określanie wspólnej polityki obronnej, która może prowadzić do wspólnej obrony^[1]. Została powołana na mocy traktatu z Maastricht, podpisanego 7 lutego 1992 roku, a następnie rozwinięta przez traktaty z Amsterdamu (1997 r.), z Nicei (2001 r.) oraz z Lizbony (2007 r.). Jej podstawowym zadaniem jest koordynowanie polityki zagranicznej oraz bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich Unii Europejskiej w celu ochrony wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii. Współpracując w jej ramach, państwa członkowskie starają się wspólnie skuteczniej wpływać na globalną politykę i umacniać pozycję Europy na arenie międzynarodowej, dbając o pokój, przestrzeganie praw człowieka i rządów prawa na całym świecie.

Instrumentarium WPZiB

Zgodnie z artykułem 25. Traktatu o Unii Europejskiej Unia prowadzi wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa poprzez:

określanie ogólnych wytycznych;
przyjmowanie decyzji określających:

działania, które powinny być prowadzone przez Unię;
stanowiska, które powinny być podjęte przez Unię;
zasady wykonania decyzji, o których mowa w podpunktach (i) oraz (ii);

umacnianie systematycznej współpracy między państwami członkowskimi w prowadzeniu ich polityki.

Do celów szczegółowych Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa należą następujące:
a) ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;
b) umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;
c) utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu Końcowego z Helsinek i celami Karty Paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;
d) popieranie współpracy międzynarodowej;
e) rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawnego, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

Instrumenty działania WPZiB (Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa) obejmują:

Zasady i ogólne wytyczne; ustala je Rada Europejska. Nie mają one mocy wiążącej.
Wspólne strategie; ustala je Rada Europejska. Dotyczą one spraw, w których państwa członkowskie UE „mają ważne wspólne interesy”. Ustalając wspólne strategie RE określa w każdym przypadku ich cel, czas trwania i niezbędne środki, jakie muszą być przekazane do dyspozycji przez Unię i przez jej państwa członkowskie.
Wspólne działania; mają one charakter wiążący dla państw członkowskich UE. Rada przyjmuje wspólne działa w pewnych sytuacjach, „w których niezbędne jest podjęcie operatywnych działań”
Wspólne stanowiska; mają one charakter wiążący dla państw członkowskich UE. Określają one „podejście” UE w odniesieniu do „danego problemu o charakterze geograficznym lub przedmiotowym”.
Umacnianie współpracy państw członkowskich; państwa członkowskie działają w ramach WPZiB spójnie i solidarnie, w szczególności zaś:
1. Dokonują „w ramach Rady” wymiany informacji i uzgodnień, w celu „zapewnienia możliwie najskuteczniejszego wpływu Unii poprzez zgodne i zbieżne działania”
2. Koordynują działania w organizacjach międzynarodowych i podczas międzynarodowych konferencji, podtrzymując na forum międzynarodowym wspólne stanowiska;
3. Mogą zwracać się do rady ze wszelkimi pytaniami dotyczącymi WPZiB oraz przedkładać Radzie propozycje
W art. 11 Traktatu o Unii Europejskiej określono pięć przedstawionych poniżej celów WPZiB:
– ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;
– umacnianie bezpieczeństwa Unii we wszelkich formach;
– utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych oraz Aktu końcowego z Helsinek i celami Karty paryskiej, w tym dotyczącymi granic zewnętrznych;
– wspieranie współpracy międzynarodowej;
– rozwijanie oraz umacnianie demokracji i państwa prawa, a także poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności;
– W art. 2 lit. b) tytułu I Traktatu o Unii Europejskiej (Postanowienia wspólne) określono ogólne cele Unii, które mają zastosowanie także do ram WPZiB.
– Ponadto państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania klauzuli lojalności wobec UE. Artykuł 11 ust. 2 stanowi, że:
– popierają one aktywnie i bez zastrzeżeń WPZiB;
– powstrzymują się od wszelkich działań, które byłyby sprzeczne z interesami Unii lub mogłyby zaszkodzić jej skuteczności w stosunkach międzynarodowych;
– współpracują na rzecz umacniania i rozwijania wzajemnej solidarności politycznej.

14. -

15. Siły Organizacji Traktatu Waszyngtońskiego składają się z:

Sił reagowania NATO, które dzielą się na siły natychmiastowego reagowania – czyli około 15 tysięcy żołnierzy oraz siły szybkiego reagowania – łącznie około 50 brygad. W ich skład wchodzą jednostki narodowe i międzynarodowe wszystkich rodzajów wojsk.
Głównych sił obrony składających się z narodowych i międzynarodowych jednostek szybkich wszystkich rodzajów wojsk, pozostających w różnym stopniu gotowości bojowej. Jest to 7 korpusów złożonych z około 14 dywizji i brygad.
Sił wzmocnienia, które złożone są z jednostek pozostających w różnym stopniu gotowości. W razie konfliktu mogą być użyte w każdym regionie NATO. Mogą być również wzmocnione oddziałami z Francji i Hiszpanii, a także tymi stacjonującymi w USA i Kanadzie.

16. Percepcja bezpieczeństwa międzynarodowego ChRL

W ostatniej dekadzie XX wieku polityka bezpieczeństwa Chińskiej Republiki Ludowej wynikała z postrzegania międzynarodowej sytuacji bezpieczeństwa. Wykazuje ona tendencje do odprężenia. Wpływ konfliktów zbrojnych i wojen lokalnych na całokształt sytuacji międzynarodowej znacząco osłabł. Obecnie konflikty mają stosunkowo mniejszy zasięg, intensywność i skalę. Społeczność międzynarodowa czyni coraz więcej wysiłków w celu rozstrzygnięcia sporów, rozwija instytucjonalne i prawne rozwiązania służące umacnianiu stabilności. Coraz ważniejszym elementem pozycji państwa staje się bezpieczeństwo ekonomiczne. Znaczenie czynników ekonomicznych staje się jeszcze większe wraz ze wzrostem międzynarodowych więzi gospodarczych. Zadaniem rządu jest wzmocnienie koordynacji i sprostanie wyzwaniom globalizacji.

W celu przedstawienia podejścia Chin do kwestii bezpieczeństwa, należy wymienić publikowane co dwa lata od 1998 roku „białe księgi obrony” pod tytułem „Narodowa Obrona Chin”. Jest to dokument opracowywany przez ministerstwo obrony narodowej to w nich zawarta jest percepcja środowiska bezpieczeństwa. Pierwsza z nich mówi o nowej koncepcji opartej na klasycznym, państwowo – centrycznym postrzeganiu stosunków międzynarodowych. W treściach kolejnych ksiąg dominuje pewności i ufność, że środowisko międzynarodowe nie stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego Chin, a najistotniejsze zagadnienia stosunków międzynarodowych t pokój i rozwój. Z księgi z 2008 roku przebija nowa pewność co do pozycji Chin w świecie, natomiast w 2010 roku dowiadujemy się, że sytuacja bezpieczeństwa Chin stale się polepsza, a w obszarze Azji i Pacyfiku jest generalnie stabilna. Według kolejnych „białych ksiąg” prawdopodobieństwo wojny jest niewielkie oraz pokazuje się przekonanie, że pokój i bezpieczeństwo to najważniejsze kwestie stosunków międzynarodowych. Opis zagrożeń wskazuje na to, że świat zewnętrzny nie jest w stanie zagrozić bytowi, suwerenności oraz nienaruszalności granic. Zagrożenia odnoszą się zatem do pozycji państwa w otoczeniu międzynarodowym oraz warunków jego rozwoju. Przejawia się też wyczulenie na zagrożenie ingerencją w sprawy wewnętrzne Chin. Wśród nich wymienia się separatyzm Tybetu oraz prowincji Xinjiang. Najnowszy dokument zwraca uwagę na wzrost zagrożeń asymetrycznych, czyli powszechnie wymieniany terroryzm, problemy z dostawami surowców i energii oraz zachwiania w sektorze finansowym. Innych źródeł zagrożeń upatruje się również w hegemonizmie, polityce w duchu siły oraz zbrojeniach. Możemy wywnioskować, że obecny stan bezpieczeństwa międzynarodowego oraz utrzymanie się światowego pokoju traktuje się jako wielką szansę dla rozwoju Chin, a w szczególności rozwoju gospodarczego.

Ważną pozycję w polityce bezpieczeństwa zajmuje czynnik wojskowy. Według władz chińskich potencjał militarny jest jednym z filarów mocarstwowości pomimo wzrostu znaczenia możliwości ekonomicznych państwa. Stanowi on atrybut suwerenności i samodzielności w polityczne zagranicznej. Jest narzędziem budowania stabilności na świecie.

Charakterystyczny dla okresu zimnej wojny był proces adaptacji tradycyjnych elementów kultury strategicznej do nowych uwarunkowań. Komunistyczna ideologia odgrywała wówczas rolę służebną wobec nadrzędnych, dalekosiężnych celów strategicznych państwa, podobnie jak obecnie. Komunizm w Chinach w istocie nie zakłócał i nie zakłóca ciągłości kultury strategicznej i politycznej. Wraz z przyjęciem programu czterech modernizacji i otwarcia się na świat we wszystkich dziedzinach została zapoczątkowana zmiana w percepcji środowiska międzynarodowego, a dokładniej środowiska bezpieczeństwa. Wobec zmniejszającego się prawdopodobieństwa wojny odrzucony został pogląd, że środowisko międzynarodowe stwarza zagrożenie bezpieczeństwa. Początek wieku XXI pokazuje, że chińska kultura strategiczna opiera się na dwóch cechach chińskiej cywilizacji jakimi są pokój i harmonia. W rozwiązywaniu wszystkich konfliktów pierwszeństwo mają zawsze środki pokojowe. Zasadniczą wagę przywiązuje się do zasad pokojowego współistnienia. Chińska strategia eksponuje takie cechy jak nieagresywność oraz brak dążności do hegemonii, a także deklarują nieuciekanie się do użycia broni jądrowej jako strona pierwsza. Niezmiennie obecna jest tradycyjna „dalekowzroczność” koncepcji strategicznych oraz horyzonty czasowe. Wspominałam już o wyróżniku Chińskiej Republiki Ludowej, który jednocześnie jest cechą geostrategii jakim jest zwrócenie zainteresowania nie tylko ku lądowi, ale również ku morzom. To zainteresowanie wiąże się bezpośrednio z rozwojem ekonomicznym, potrzebami gospodarki i handlu, co jednocześnie można uznać za cel polityki bezpieczeństwa.

Kolejną grupą zagrożeń dla bezpieczeństwa państwa są zagrożenia o charakterze ekonomicznym. Najważniejszym z nich jest nienadążanie za zapotrzebowaniami szybko rozwijającej się gospodarki, zwłaszcza ropy naftowej. Innym zagrożeniami gospodarczymi są niestabilność międzynarodowego systemu finansowego oraz wykorzystywanie gospodarki do celów politycznych.

Publikowane „białe księgi” mają świadczyć o stosowaniu przez Chiny międzynarodowych standardów w zakresie polityki bezpieczeństwa. Niestety nie ma w nich jasno opisanej koncepcji strategii bezpieczeństwa. Wiele niejasności zawiera część dotycząca armii oraz wydatków obronnych. Należy mieć na uwadze, że niejednoznaczność sygnałów kierowanych na zewnątrz pozostaje odwieczną cechą chińskiej kultury strategicznej.

Cele polityki bezpieczeństwa.

Chiny prowadzą niezależną politykę zagraniczną ukierunkowaną na pokój. Podstawowymi celami tej polityki są obrona niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej państwa, kreowanie korzystnego środowiska międzynarodowego dla reform oraz modernizacji kraju, utrzymanie pokoju światowego i promowanie wspólnego rozwoju. Cel strategii narodowej Chin można przedstawić jako zdobycie i ugruntowanie pozycji mocarstwa światowego przy niezmienionym systemie władzy. Główne cele to rozwój ekonomiczny, zapewnienie bezpieczeństwa rozwijającemu się krajowi oraz utrwalenie rządów Komunistycznej Partii Chin. W „białych księgach” bardzo dużą uwagę przywiązuje się do sił zbrojnych. Chińska Armia Ludowo – Wyzwoleńcza podlega przyspieszonej modernizacji. Rozwój armii w koncepcjach strategicznych jest ściśle powiązany z rozwojem gospodarczym, następuje to zgodnie z zasadą „wzbogacić państwo, wzmocnić armię”. Plan modernizacji obejmuje dwie daty do 2010 miała nastąpić pełna modernizacja, a do 2020 roku zinformatyzowanie sił zbrojnych. Według raportów amerykańskiego Departamentu Obrony Narodowej system modernizacji armii należy postrzegać również jako budowę systemów walki radioelektronicznej i zdolności ataków cybernetycznych. W celu zrozumienia należy przypomnieć jeden z kanonów klasycznej chińskiej sztuki wojennej, czyli zasadę kierowania uderzeń w strategię przeciwnika, zdobywania i chronienia informacji oraz manipulowania nią. Rzeczowe podejście do spraw bezpieczeństwa i specyficzna kultura strategiczna przedstawiają strategiczne balansowanie pomiędzy dwoma fundamentalnymi celami jakimi są rozwój i bezpieczeństwo.

Podstawowymi czynnikami kształtującymi politykę bezpieczeństwa Chin są:

Wyzwania i korzyści wynikające z reform ekonomicznych i technologicznych w Chińskiej Republice Ludowej, oznacza to powolne, ale stałe bogacenie się społeczeństwa, wdrażanie najnowocześniejszych technologii i nowych typów uzbrojenia
Zmiana orientacji i możliwości sąsiednich potęg
Postępujący wzrost możliwości potęg przemysłowych
Wzrost liczby wyzwań politycznych i społecznych
Zredukowanie sił zbrojnych w celu zwiększenia ich efektywności
Pojawienie się bardziej zinstytucjonalizowanych form władzy i zarządzania
Zanikanie zagrożeń zewnętrznych (poprzez uregulowanie stosunków z sąsiadami)

Cele polityki zagranicznej możemy podzielić na ogólne oraz te odnoszące się do regionu Azji Wschodniej. Celami o charakterze ogólnym polityki zagranicznej są:

Działanie w kierunku utrzymania inicjatywy w stosunkach międzynarodowych oraz utrzymanie niezależności. Chiny nie chcą być zależne od żadnej potęgi czy grupy państwa
Stanie na straży pokoju na świecie oraz sprzeciwianie się dominacji. Chiny uważają, że wszystkie kraje są równymi członkami międzynarodowej społeczności bez względu na wielkość, zasobność oraz siłę. Konflikty powinny być rozwiązywane poprzez pokojowe konsultacje, a nie przez uciekanie się do użycia siły. Państwa nie powinny ingerować w spray innych krajów. Chiny deklarują, że nie będą zmuszać innych państw do zastosowania swojego systemu społecznego oraz nie pozwolą na zaistnienie odwrotnej sytuacji.
Rozwijanie i stanowienie przyjaznych stosunków i współpracy ze wszystkimi krajami na podstawie pięciu zasad pokojowego współistnienia. Wzajemnego poszanowania integralności terytorialnej i suwerenności, wzajemnej nieagresji, nieingerowania w swe wewnętrzne sprawy, wzajemnych równych korzyści oraz pokojowego współistnienia. Chiny przywiązują uwagę do utrzymania przyjaznych stosunków z krajami sąsiednimi oraz poprawienia stosunków z krajami rozwiniętymi. Podstawą tych stosunków jest wzajemny szacunek, poszukiwanie wspólnej płaszczyzny interesów, rozszerzanie wzajemnych korzyści, przy jednoczesnym odkładaniu na bok różnic. Wszelkie konflikty powinny być rozwiązywane na podstawie wzajemnego poszanowania i równości.
Aktywny udział w pracach dyplomatycznych, które są pierwszą siłą stojącą na straży światowego pokoju i stabilności.

Cele odnoszące się do Azji Wschodniej wskazują na to, że polityka bezpieczeństwa regionalnego nakierowana jest na:

Ochronę interesów gospodarczych
Promowanie stabilności w regionie
Zachowanie suwerennego interesu na Tajwanie, Morzu Południowochińskim i innych peryferiach

Strategia bezpieczeństwa ChRL

Chiny mają za sobą bardzo burzliwą historię związaną z próbą zjednoczenia kraju, rozbitego w XIX wieku przez wewnętrzne spory, uzależnienie od zachodu i oczywiście wojnę z Japonią. W pierwszej połowie XX wieku kraj ten zdestabilizowany był bezustannymi walkami pomiędzy komunistami oraz nacjonalistami oraz konfliktem z Japonią. Ingerencji w terytorium Chin dokonała również Wielka Brytania, zajmując Hong Kong. W 1947 roku między komunistami, a nacjonalistami wybuchła wojna domowa, pociągając za sobą ok. 12mln ofiar, ostatecznie dając zwycięstwo komunistom pod przywództwem Mao Zedonga, który w roku 1949 ogłasza postawnie Chińskiej Republiki Ludowej¹⁵. Nie jest rzeczą trudną, dopisać dalszy scenariusz tego kraju, czyli alians ze Związkiem radzieckim i zasięganie porad w budowie socjalistycznego państwa. „Genialny” wódz rządził do 1979 roku, po śmierci oddając władzę bardziej umiarkowanym grupom pod przywództwem Deng Xiaopinga¹⁶. Okres jego rządów, to niewątpliwie powolne odradzanie się wielkiego kraju i wykorzystywanie w tym jego bez wątpienia największego kapitału, jakim są ludzie.

Obecnie zauważalna jest wielka zmiana w podejściu do interesów społeczności międzynarodowej. Jak głosi Biała Księga z 2010r: Chiny znalazły się w nowym historycznym punkcie, ich przyszłość i los nigdy nie były ściśle związane z interesami społeczności międzynarodowej. W obliczu wspólnych szans i wyzwań, Chiny podtrzymują swoje przywiązanie do nowej koncepcji bezpieczeństwa wzajemnego zaufania, wzajemnych korzyści, równości i współpracy¹⁷. Tekst brzmi oczywiście bardzo pompatycznie, jednak jest wyrazem zmian. Dotąd odizolowany kraj, otwiera się na interesy międzynarodowe i uzależnia od nich swoje i wspólne dobro całego świata w obliczu kryzysu.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
chemia fizyczna wykłady, sprawozdania, opracowane zagadnienia do egzaminu Sprawozdanie ćw 7 zależ
opracowane pytania do testu z wytrzymki(2)
Opracowane zagadnienia do kolokwium, Temat 1
4. Przenoszenie informacji genetycznej - mechanizmy, studia-biologia, Opracowane pytania do licencja
Opracowane tematy do kolokwium Prawo własności intelektualnej i przemysłowej
OPRACOWANE zagadnienia do EGZ
edukacja matematyczna w przedszkolu-opracowane zagadnienia do egzaminu, UKW
Opracowane zagadnienia do egz z ped. ogólnej, Pedagogika ogólna
Opracowanie zagadnień do zaliczenia, PWR, Zarządzanie, SEMESTR VI, Informatyczne sys. zarządzania
opracowanie zagadnień do ćwiczenia2 PDLZBX57FORLKTRTS3LPVL263TODFGQJMZYUPNY
Wstęp do prawoznawstwa, Krótkie i bardzo lapidarne opracowanie, WSTĘP DO NAUK PRAWNYCH
Opracowane zagadnienia do kolokwium Temat 5 pomoc? minimis
Etnologia religii opracowane zagadnienia do egzaminu
11 Opracowanie zagadnienia do egzaminu inzynierskiego

więcej podobnych podstron

opracowanie Eweliny do Graczyka

Strategia bezpieczeństwa ChRL