Zarządzanie Kadrami
Małgorzata Twardowska
II rok, IV semestr
nr. albumu: 45480
Urlop wychowawczy
Zasady udzielania urlopów wychowawczych
Problematyka urlopów wychowawczych jest uregulowana przepisami art. 186 i następnymi Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. nr 230, poz. 2291).
Urlop wychowawczy jest zwolnieniem od pracy udzielanym na wniosek zainteresowanego pracownika-opiekuna małego dziecka w celu sprawowania nad nim osobistej opieki.
Aby pracownik mógł skorzystać z urlopu wychowawczego, powinien legitymować się co najmniej 6-miesięcznym okresem zatrudnienia, do którego zalicza się wszystkie poprzednie okresy pracy, a ściślej biorąc okresy pozostawania w zatrudnieniu.
Regulacje kodeksowe zobowiązują pracodawcę do udzielenia pracownicy lub pracownikowi na ich wniosek urlopu wychowawczego. W przypadku gdy oboje rodzice lub opiekunowie są zatrudnieni, z uprawnienia może korzystać jedno z nich, z tym że ograniczenie to nie obowiązuje przez okres 3 miesięcy korzystania z urlopu wychowawczego. Osoby te mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu przez okres do 3 miesięcy.
Maksymalny wymiar urlopu wychowawczego wynosi 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 lat życia.
Urlopy wychowawcze przysługują także pracownikom opiekującym się starszymi dziećmi wymagającymi szczególnej troski. Pracownik może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 lat życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia, potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, wymaga ono osobistej opieki pracownika. W takim przypadku warunkiem udzielenia urlopu wychowawczego jest przedstawienie dodatkowo orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. Urlop ten przysługuje bez względu na to, czy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego na dziecko w wieku do lat 4, o którym mowa powyżej.
Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach. Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym pracownik zamierza korzystać z urlopu. Jeśli wniosek zostanie złożony bez zachowania dwutygodniowego terminu, to pracodawca udzieli tego urlopu nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia przez pracownika wniosku o urlop.
Pracownik może wycofać wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego nie później niż na 7 dni przed rozpoczęciem tego urlopu. Oświadczenie pracownika w tej sprawie także wymaga formy pisemnej. Pracodawca udziela urlopu wychowawczego na okres wskazany we wniosku. W przypadku złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po dokonaniu czynności prawnej zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę (np. za wypowiedzeniem albo za porozumieniem stron), pracodawca udziela tego urlopu na okres nie dłuższy niż do dnia rozwiązania umowy o pracę wskutek dokonanej czynności.
Składając wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego pracownik powinien określić w nim: datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu wychowawczego oraz okres urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko.
Do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym w tym wniosku. Oświadczenie nie jest wymagane w razie: ograniczenia lub pozbawienia drugiego z rodziców władzy rodzicielskiej albo ograniczenia lub zwolnienia z opieki drugiego z opiekunów dziecka bądź w sytuacji, gdy zachodzą nie dające się usunąć przeszkody do uzyskania takiego oświadczenia.
Jeśli istnieją powyższe okoliczności, pracownik powinien dołączyć do wniosku odpowiednie dokumenty potwierdzające zwolnienie z doręczenia oświadczenia o nieskorzystaniu z urlopu drugiego rodzica lub opiekuna. Jeżeli dołączenie dokumentów nie jest możliwe, dołącza się pisemne oświadczenie w tej sprawie.
W przypadku składania wniosku o urlop na dziecko niepełnosprawne, należy dodatkowo dołączyć orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.
Gdyby oboje rodzice lub opiekunowie spełniający warunki uprawniające ich do urlopu wychowawczego zamierzali jednocześnie korzystać z tego urlopu - do wniosku o jego udzielenie powinni dołączyć pisemne oświadczenie drugiego z rodziców lub opiekunów dziecka o okresie, w którym będzie on korzystać z takiego urlopu. Jednak, jak już wyjaśniliśmy, rodzice lub opiekunowie dziecka mogą jednocześnie korzystać z urlopu wychowawczego tylko przez okres nie przekraczający 3 miesięcy.
Przykładowe wzory pism w sprawie urlopów wychowawczych.
| Ewa Kowalska ul. Łowicka 11/5 82-300 Elbląg |
Elbląg, dnia 3 października 2007 r. |
|---|---|
| Do Dyrektora Przedsiębiorstwa Budowlanego ul. Tczewska 4 82-300 Elbląg |
|
Niniejszym składam wniosek o udzielenie mi urlopu wychowawczego na okres od 22 października 2007 r. do 31 maja 2009 r. w celu sprawowania osobistej opieki nad synem Franciszkiem Kowalskim urodzonym w dniu 31 grudnia 2006 r. Jednocześnie informuję, że do tej pory nie korzystałam z urlopu wychowawczego. Do wniosku dołączam oświadczenie ojca dziecka - Piotra Kowalskiego o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w wyżej wymienionym okresie. Załącznik: |
|
| Ewa Kowalska |
| Przedsiębiorstwo Budowlane ul. Tczewska 4 82-300 Elbląg |
Elbląg, dnia 5 października 2007 r. |
|---|---|
| Pani Ewa Kowalska ul. Łowicka 11/5 82-300 Elbląg |
|
W odpowiedzi na wniosek z dnia 3 października 2007 r. udzielam Pani urlopu wychowawczego na okres od dnia 22 października 2007 r. do dnia 31 maja 2009 r. Celem udzielonego urlopu jest sprawowanie osobistej opieki nad synem Franciszkiem Kowalskim. Podstawa prawna: art. 186 K.p. oraz § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. nr 230, poz. 2291). |
|
| Dyrektor Konstanty Borek |
Obniżenie wymiaru zatrudnienia
Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może zamiast o ten urlop złożyć wniosek o obniżenie wymiaru jego czasu pracy. Wymiar ten nie może być niższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika (art. 1867 K.p.).
Jeśli pracodawca wyrazi zgodę, strony modyfikują postanowienie umowy o pracę regulujące wymiar czasu pracy. Mogą to przeprowadzić podpisując aneks do umowy macierzystej. Z treści wskazanego przepisu wynika, że na wniosek pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego następuje obniżenie wymiaru jego czasu pracy w ramach zawartej umowy o pracę, co oznacza, iż pracownik będzie wykonywał swoje dotychczasowe obowiązki w zmniejszonym wymiarze godzin.
Przykładowy wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy
| Jerzy Nowak ul. Łowicka 11/5 82-300 Elbląg |
Elbląg, dnia 3 października 2007 r. |
|---|---|
| Do Dyrektora Przedsiębiorstwa Budowlanego ul. Tczewska 4 82-300 Elbląg |
|
Na podstawie art. 1867 K.p. wnoszę o obniżenie wymiaru czasu pracy do 1/2 etatu, na okres od 15 października 2007 r. do 31 sierpnia 2008 r. W podanym okresie przysługuje mi prawo do korzystania z urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad córką Marią Nowak, urodzoną w dniu 13 kwietnia 2006 r. Nadmieniam, że nie korzystałem z urlopu wychowawczego oraz że nie będzie z niego korzystała matka dziecka-Iwona Nowak. Załącznik: |
|
| Jerzy Nowak |
Zgodnie z przepisami, pracownik, który jest uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy. Pracownik powinien wskazać w nim: od kiedy, przez jaki okres będzie chciał korzystać z obniżonego wymiaru czasu pracy oraz o ile chce zmniejszyć wymiar czasu pracy. Obniżenie wymiaru czasu pracy w takiej sytuacji nie może nastąpić do wymiaru niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym dany pracownik mógłby korzystać z urlopu wychowawczego. Jeśli wniosek taki wpłynie do pracodawcy, będzie on miał obowiązek uwzględnić go – dla pracodawcy jest on bowiem wiążący.
Granice, w jakich pracodawca związany jest wnioskiem uprawnionego pracownika, zostały określone w przepisach. Zgodnie z nimi, pracodawca na wniosek pracownika musi obniżyć wymiar czasu pracy o tyle, ile żąda pracownik. Pracownik może bowiem żądać obniżenia wymiaru czasu pracy o np. godzinę dziennie, o 30% lub do połowy etatu. Natomiast samo ustalenie rozkładu czasu pracy, czyli sposobu rozplanowania czasu, w którym pracownik jest zobowiązany pozostawać do dyspozycji pracodawcy, w poszczególnych dniach i tygodniach okresu rozliczeniowego, należy do pracodawcy. W związku z koniecznością sprawowania przez pracownika opieki na małym dzieckiem pracodawca nie ma obowiązku stosowania dostosowanego do potrzeb pracownika rozkładu czasu pracy. Zobowiązanie pracodawcy do akceptowania godzin pracy określanych przez pracowników uniemożliwiałoby organizację procesu pracy. Zapotrzebowanie na pracę pracowników najczęściej występuje w określonych godzinach i właśnie w tych godzinach pracownicy są potrzebni, a nie w godzinach, które sami wyznaczą, a które mogą nie pokrywać się z okresem faktycznego zapotrzebowania na pracę. Dlatego w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy mieści się jednostronne wyznaczanie pracownikom godziny ich pracy, oczywiście w zakresie ograniczonym obowiązującymi przepisami o czasie pracy (dotyczącymi norm czasu pracy, obowiązującego wymiaru czasu pracy, obowiązkowych odpoczynków dobowych i tygodniowych, pięciodniowego tygodnia pracy, a także niedziel i świat wolnych od pracy).
Jak wynika z powyższego, to pracodawca decyduje o rozkładzie czasu pracy każdego pracownika, również pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, który opiekuje się małym dzieckiem. Na uwadze musi mieć jedynie ograniczenia, które ustanawiają przepisy, a zatem zakaz pracy nadliczbowej, pracy w nocy, zakaz stosowania systemu przerywanego czasu pracy, a także delegowania poza stałe miejsce pracy.
Nie ma jednak przeszkód aby pracodawca poszedł pracownikowi na rękę w sprawie możliwych dla niego – ze względu na sytuację osobistą – godzin pracy (np. dostosowanych do godzin oddania i odebrania dziecka ze żłobka). Taki indywidualny rozkład czasu pracy może być przez pracownika wynegocjowany i zagwarantowany postanowieniami umowy o pracę. Wtedy jego jednostronna zmiana przez pracodawcę wymaga wypowiedzenia zmieniającego, co w przypadku korzystania z obniżonego wymiaru czasu pracy na podstawie art. 1867 KP będzie utrudnione.
Z pełnym wymiarem czasu pracy (pełnym etatem) związane jest pełne wynagrodzenie. Określenie rozmiaru zatrudnienia w mniejszym rozmiarze niż pełny wymiar czasu pracy oznacza odpowiednie zmniejszenie wynagrodzenia, tj. w proporcji do pełnego wymiaru czasu pracy. Na przykład wynagrodzenie pracownika zatrudnionego na 1/2 etatu będzie ograniczone do wysokości 1/2 wynagrodzenia przysługującego na danym stanowisku. Odpowiada to dyrektywie ustalania wynagrodzeń, zgodnie z którą jego wysokość powinna uwzględniać ilość świadczonej pracy. Od zasady tej przepisy nie wprowadzają wyjątku dla pracownika korzystającego z obniżenia wymiaru czasu pracy w okresie uprawnienia do urlopu wychowawczego. (art. 78, 142, 150, 1867 Kp.)
Ochrona stosunku pracy korzystającego z urlopu wychowawczego
Jak wynika z art. 1861 § 1 K.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Natomiast kwestię dopuszczalności rozwiązania umowy z przyczyn nie dotyczących pracownika korzystającego z omawianego urlopu wyjaśnił Sąd Najwyższy. W uchwale z dnia 15 lutego 2006 r. (sygn. akt II PZP 13/05, OSNP 2006/21-22/315) stwierdził, że przepisy art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. mogą stanowić podstawę rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem w okresie urlopu wychowawczego także w sytuacjach, gdy nie zachodzą przesłanki przewidziane w art. 1861 § 1 zdaniu drugim K.p. Z uchwały wynika, że możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego z przyczyn dotyczących pracodawcy zarówno w trybie grupowym, jak i indywidualnym i to już od pierwszego dnia tego urlopu.
Pracodawca może bez obaw zwolnić z pracy pracownika przebywającego na urlopie wychowawczym, jeżeli spełnione zostaną łącznie trzy warunki: po pierwsze: wyłącznym powodem wypowiedzenia są przyczyny nie dotyczące pracownika, po drugie: w chwili jego wręczenia firma zatrudnia co najmniej 20 pracowników i po trzecie: zakładowa organizacja związkowa nie zgłosiła sprzeciwu w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu. Przy spełnieniu ww. przesłanek pracodawca nie musi obawiać się, że w razie odwołania się pracownika do sądu, mógłby on uznać wypowiedzenie za niezgodne z prawem, a co za tym idzie zasądzić przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Jedynym roszczeniem przysługującym pracownikowi jest prawo do odprawy pieniężnej związanej ze zwolnieniem z tzw. przyczyn ekonomicznych.. ( art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.), art. 186¹ § 1 K.p).
Praca zarobkowa w czasie urlopu wychowawczego
W czasie urlopu wychowawczego pracownik ma prawo podjąć pracę zarobkową u dotychczasowego lub innego pracodawcy (albo inną działalność, a także naukę lub szkolenie), jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (art. 1862 § 1 K.p.).
Przepis ten umożliwia pracownikowi korzystającemu z urlopu wychowawczego podjęcie pracy zarobkowej na podstawie umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej (lub innego zajęcia), która nie koliduje ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.
Żadne powszechnie obowiązujące przepisy prawa pracy nie nakładają obowiązku uzyskiwania zgody na dodatkowe zatrudnienie od dotychczasowego pracodawcy.
Pracownik może u dotychczasowego pracodawcy podczas urlopu wychowawczego wykonywać jedynie inną pracę niż ta, którą świadczył do tej pory. Pracę tę może wykonywać na podstawie drugiej umowy o pracę (albo umowy cywilnoprawnej), co wynika z faktu, iż w podstawowym stosunku pracy przebywa na urlopie wychowawczym. Nie jest możliwe, aby w ramach jednej umowy pracownik korzystał z urlopu wychowawczego i jednocześnie świadczył pracę.
Rodzaj umowy cywilnoprawnej, którą zawrą strony, zależy bowiem od rodzaju pracy, jaka ma być wykonywana na jej podstawie. Umowa o dzieło jest umową rezultatu, a tym rezultatem powinno być konkretne dzieło, mające powstać w wyniku realizacji zobowiązania, jakie przyjął na siebie przyjmujący zamówienie. Z kolei umowa zlecenia jest umową starannego działania. Jej przedmiotem jest bowiem wykonywanie określonych czynności prawnych (i faktycznych), których wynik jest tylko możliwy, prawdopodobny i nie dający się z góry przewidzieć. (art. 1862 § 1 K.p.; art. 627, art. 734 K.c.).
Odwołanie z urlopu wychowawczego
W razie ustalenia, że pracownik korzystający z urlopu wychowawczego trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa tego pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym. Termin ten nie może być dłuższy niż 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie krótszy niż 3 dni od dnia wezwania. Możliwość odwołania z urlopu dotyczy również sytuacji, gdy pracodawca stwierdzi, że z urlopu wychowawczego korzystają w tym samym czasie oboje rodzice lub opiekunowie dziecka, co nie dotyczy przypadku określonego w art. 186 § 3 K.p. (okresu 3 miesięcy).
Przykładowy wzór pisma pracodawcy o odwołaniu pracownicy z urlopu wychowawczego.
| Przedsiębiorstwo Budowlane ul. Tczewska 4 82-300 Elbląg |
Elbląg, dnia 5 grudnia 2007 r. |
|---|---|
| Pani Ewa Kowalska ul. Łowicka 11/5 82-300 Elbląg |
|
Dotyczy: Odwołania z urlopu wychowawczego W dniu wczorajszym dowiedziałem się o zaprzestaniu sprawowania przez Panią osobistej opieki nad dzieckiem - Franciszkiem Kowalskim. Jest mi wiadomym, że syn od miesiąca uczęszcza do żłobka, a Pani podjęła działalność gospodarczą. Zaistnienie tej okoliczności uzasadnia odwołanie z urlopu wychowawczego udzielonego od dnia 22 października 2007 r. do dnia 31 maja 2009 r. w celu sprawowania opieki nad synem. Stosownie do art. 1862 § 2 K.p. wzywam Panią do stawienia się w pracy w dniu 17 grudnia 2007 r. |
|
| Dyrektor Konstanty Borek |
Zatrudnienie po powrocie z urlopu wychowawczego
Po zakończonym urlopie wychowawczym pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. W sytuacji gdy nie jest to możliwe, musi zapewnić pracę na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym odpowiadającym kwalifikacjom zawodowym pracownika. Także wynagrodzenie za pracę nie może być niższe od wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym urlopem.
Takim równorzędnym stanowiskiem jest stanowisko odpowiadające kwalifikacjom pracownika, podobne rodzajowo do zajmowanego przed korzystaniem z urlopu wychowawczego, dające możliwość osiągnięcia pułapu wynagrodzenia nie niższego od poprzednio otrzymywanego. Nie ma natomiast powinności zatrudnienia pracownika na tym samym, co zajmowane przed urlopem wychowawczym, stanowisku pracy.
Zatrudnienie pracownika po urlopie wychowawczym ma charakter bezwarunkowy nawet wówczas, gdy pracodawca nie dysponuje odpowiednim miejscem pracy.
W wyroku z dnia 1 października 1984 r. (sygn. akt I PRN 129/84, OSNC 1985/7/93) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że możliwość zatrudnienia pracownicy po zakończeniu urlopu wychowawczego na innym stanowisku niż zajmowane przed urlopem, jednakże równorzędnym lub odpowiadającym jej kwalifikacjom, za wynagrodzeniem nie niższym od pobieranego przed tym urlopem, nie wymaga wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy. Natomiast z uchwały podjętej przez Sąd Najwyższy w dniu 10 grudnia 1979 r. (sygn. akt I PZP 40/79, OSNC 1980/6/111) wynika, iż ochrona wynagrodzenia pracownicy zatrudnionej przed udzieleniem tego urlopu, jak i po powrocie z niego w akordowym systemie wynagrodzenia polega na zapewnieniu jej po powrocie z urlopu na stanowisku pracy, odpowiadającym wymogom przewidzianym w tym przepisie, takiej samej stawki osobistego zaszeregowania, jaka była poprzednio określona w umowie o pracę.
Po podjęciu pracy po urlopie wychowawczym pracownik podlega w zakresie ochrony zatrudnienia takim samym regulacjom prawnym jak wszyscy inni pracownicy. Można z nim rozwiązać umowę o pracę na zasadach określonych w Kodeksie pracy i przepisach szczególnych
7. Udzielanie urlopu wypoczynkowego przed urlopem wychowawczym
Pracodawca ma bezwzględny obowiązek udzielenia pracownicy przysługującego jej urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim tylko na wniosek samej zainteresowanej. Tak wynika z art. 163 § 3 K.p. Aktualnie uprawnienie to przysługuje także ojcu dziecka korzystającemu z urlopu macierzyńskiego.
W świetle powyższego, to od pracownicy zależy, czy przed planowanym urlopem wychowawczym skorzysta z urlopu wypoczynkowego. Jednak żaden przepis prawa nie nakłada na pracodawcę obowiązku podjęcia inicjatywy w tym względzie - na przykład w formie informacji skierowanej do pracownicy o możliwości wykorzystania pełnego urlopu wypoczynkowego (zarówno bieżącego, jak i zaległego) przed przejściem na urlop wychowawczy. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby taka inicjatywa została podjęta.
Obligatoryjność udzielenia urlopu wypoczynkowego po urlopie macierzyńskim dotyczy tylko okresu przypadającego bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego
Po powrocie do pracy urlop wypoczynkowy może zostać udzielony pracownicy na zasadach ogólnych. Oznacza to, iż pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownicy. Jego decyzja w tej sprawie zależy od potrzeb zakładu.
Nie ma podstaw do pomniejszania wymiaru urlopu wypoczynkowego przed urlopem wychowawczym. Dopiero pracownikowi powracającemu do pracy w ciągu roku kalendarzowego, po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie niewykonywania pracy (np. po urlopie wychowawczym), przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym:
do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego albo
do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.
Z kolei jeżeli okres urlopu wychowawczego przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze. Powyższe zostało uregulowane w art. 1552 K.p.
8. Urlop wypoczynkowy po urlopie wychowawczym
Okres urlopu wychowawczego jest okresem nie świadczenia pracy wpływającym na wymiar urlopu wypoczynkowego w roku zakończenia tego urlopu. Jak wynika z art. 1552 K.p. zasada proporcjonalnego urlopu ma zastosowanie również, w sytuacji gdy pracownik powraca do pracy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej miesiąc okresie niewykonywania pracy, w którym nie nabywa prawa do urlopu. Takim okresem jest w szczególności okres urlopu wychowawczego.
Do pracownika "powracającego" z urlopu wychowawczego stosuje się odpowiednio przepis art. 1551 § 1 pkt 2 K.p.
Oznacza to, że pracownikowi powracającemu do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego, przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym:
do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego albo
do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.
Okresy niewykonywania pracy wymienione w art. 1552 K.p., podczas których pracownik nie nabywa prawa do urlopu powodują skrócenie urlopu wypoczynkowego tylko wtedy, gdy trwają łącznie co najmniej jeden miesiąc.
Z uregulowań rozporządzenia urlopowego wynika, że w sytuacji gdy urlop wychowawczy lub inny okres niewykonywania pracy, o których mowa powyżej, obejmuje części miesięcy kalendarzowych, za miesiąc uważa się łącznie 30 dni. Ponadto okresy urlopu wychowawczego i okresy nieobecności, podczas których pracownik nie nabywa prawa do urlopu, podlegają sumowaniu.
W art. 1552 K.p. ustanowiono różne metody obliczania urlopu proporcjonalnego. W przepisie § 1 tego artykułu uregulowano sytuację, w której pracownik przed rozpoczęciem okresu niewykonywania pracy nie nabył jeszcze prawa do urlopu kolejnego. Po powrocie do pracy przysługuje mu urlop proporcjonalny do okresu pozostałego do końca roku. Jeśli umowa jest zawarta na czas określony urlop będzie proporcjonalny do okresu jaki pozostał do końca zatrudnienia. W praktyce dotyczy to przypadku, gdy pracownik "wchodzi" w nowy rok kalendarzowy przebywając na urlopie wychowawczym albo korzystając z innego okresu niewykonywania pracy wymienionego powyżej.
Drugi sposób unormowany w art. 1552 § 2 K.p. dotyczy pracownika, którego nieobecność w pracy przypadła na okres już po nabyciu prawa do urlopu kolejnego. Jeżeli przypada po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu wypoczynkowego w danym roku kalendarzowym, to wymiar urlopu pracownika powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.
9. Udzielanie urlopów wychowawczych w częściach
Problematykę urlopów wychowawczych reguluje art. 186 K.p. oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. (Dz. U. nr 230, poz. 2291). Z powołanych regulacji prawnych wynika, że urlop wychowawczy jest urlopem udzielanym na pisemny wniosek pracownicy w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jedynym warunkiem skorzystania z tego urlopu jest legitymowanie się przez pracownicę co najmniej 6-miesięcznym okresem zatrudnienia (z zaliczeniem wszystkich poprzednich okresów pracy). Prawo do tego urlopu ma również pracownik, z tym że, jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są zatrudnieni, z uprawnienia może korzystać jedno z nich. Jednak rodzice lub opiekunowie dziecka spełniający warunki do korzystania z urlopu wychowawczego mogą jednocześnie korzystać z takiego urlopu przez okres nie przekraczający 3 miesięcy.
Wymiar urlopu wychowawczego na dane dziecko wynosi 3 lata, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez to dziecko 4 lat życia. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach, a obowiązujące regulacje prawne dotyczą każdego urlopu wychowawczego z osobna. Na każde dziecko przysługuje odrębny urlop wychowawczy (art.185 K.p.)
Ponadto pracownica bez względu na to, czy korzystała z urlopu, o którym mowa powyżej, może skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18 lat życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia, w szczególności przewlekłej choroby, kalectwa lub opóźnienia w rozwoju umysłowym, wymaga ono osobistej opieki pracownicy. W takim przypadku warunkiem udzielenia pracownicy urlopu wychowawczego jest przedstawienie orzeczenia lekarskiego o stanie zdrowia dziecka uzasadniającym udzielenie tego urlopu.
Wniosek o urlop wychowawczy powinien zostać złożony w formie pisemnej na dwa tygodnie przed rozpoczęciem okresu, w którym pracownik zamierza korzystać z tego urlopu. W sytuacji gdy wniosek zostanie złożony bez zachowania dwutygodniowego terminu przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu wychowawczego, pracodawca udzieli tego urlopu nie później, niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia przez pracownika wniosku o omawiany urlop.
Składając wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego pracownica (albo pracownik) powinna wskazać datę jego rozpoczęcia i zakończenia oraz okres urlopu wychowawczego, który dotychczas został wykorzystany na dane dziecko.
Do wniosku należy dołączyć pisemne oświadczenie drugiego rodzica dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku. Wymienione oświadczenie nie jest wymagane w razie ograniczenia lub pozbawienia drugiego z rodziców władzy rodzicielskiej albo gdy zachodzą nie dające się usunąć przeszkody do uzyskania takiego oświadczenia. Jeśli takie okoliczności mają miejsce, pracownik obowiązany jest dołączyć do wniosku odpowiednie dokumenty potwierdzające zwolnienie z doręczenia oświadczenia o nieskorzystaniu z urlopu drugiego z rodziców. Jeżeli dołączenie dokumentów nie jest możliwe, do wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego pracownik dołącza pisemne oświadczenie w tej sprawie. W przypadku gdy wniosek dotyczy dziecka niepełnosprawnego wymagane jest dodatkowo orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka.
10. Zaliczanie okresu urlopu wychowawczego do pracowniczego stażu pracy
Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do okresu zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił tego urlopu.
Okresu urlopu wychowawczego nie wlicza się jednakże do okresu zatrudnienia wymaganego do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, zgodnie z odrębnymi przepisami.
W kwestii nabycia prawa do nagrody jubileuszowej podczas trwania urlopu wychowawczego wypowiedział się Sąd Najwyższy, podejmując w dniu 3 czerwca 1992 r. uchwałę (sygn. akt I PZP 33/92, OSNC 1993/1-2/10). Z jej uzasadnienia wynika, że w czasie urlopu wychowawczego podlega zawieszeniu wykonywanie tych praw i obowiązków stron stosunku pracy, które nie dają się pogodzić z jego charakterem. W szczególności, skoro pracownik nie wykonuje pracy, to nie otrzymuje wynagrodzenia za pracę. Sąd stwierdził, że nabycie prawa do nagrody jubileuszowej nie jest uzależnione od faktycznego świadczenia pracy, lecz od pozostawania w stosunku pracy. Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej nie jest więc w czasie urlopu wychowawczego wyłączone ani przez przepis szczególny, ani nie jest sprzeczne z istotą tego urlopu. Należy także zauważyć, że traktowanie okresu urlopu wychowawczego jako okresu zatrudnienia nie jest uzależnione od podjęcia pracy po jego zakończeniu. Sąd uznał ponadto, że z istotą urlopu wychowawczego jest nie do pogodzenia wypłata nagrody jubileuszowej, gdyż podstawę jej obliczenia stanowi wynagrodzenie za pracę. Jeśli pracownik wynagrodzenia nie otrzymuje, to nie można wypłacać mu pochodnego od niego świadczenia jakim jest nagroda. W okresie urlopu wychowawczego wypłata tej nagrody podlega zawieszeniu. Zawieszenie to przestaje istnieć w momencie zakończenia urlopu wychowawczego. Skoro pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownika po zakończeniu urlopu wychowawczego na stanowisku równorzędnym lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom za wynagrodzeniem nie niższym od pobieranego przed tym urlopem, to zasady te powinny posłużyć do hipotetycznego ustalania wysokości wynagrodzenia za pracę, jako podstawy obliczania nagrody jubileuszowej.
Nabycie prawa do nagrody jubileuszowej w podanych okolicznościach następuje w dniu upływu okresu uprawniającego do nagrody, lecz jej wypłata jest możliwa z dniem zakończenia urlopu wychowawczego. Podjęcie pracy po urlopie nie jest warunkiem niezbędnym dla wypłacenia omawianej nagrody.
11. Świadczenia z tytułu wychowywania dziecka w okresie urlopu
wychowawczego
Osoby przebywające na urlopie wychowawczym i uprawnione do zasiłku rodzinnego na dziecko, mogą otrzymać dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, dalej zwany dodatkiem wychowawczym. Świadczenia te wypłaca organ właściwy, tj. najczęściej gmina lub ośrodek pomocy społecznej.
Aby w okresie urlopu wypoczynkowego ubiegać się o dodatek wychowawczy, należy przede wszystkim uzyskać prawo do zasiłku rodzinnego.
Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, opiekunowi prawnemu lub faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka). Zasiłek przysługuje na dzieci własne, dzieci małżonka, przysposobione oraz dziecko, w sprawie którego toczy się postępowanie o przysposobienie, lub dziecko znajdujące się pod opieką prawną.
Prawo do zasiłku rodzinnego ustala się na tzw. okres zasiłkowy trwający od 1 września do 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego. Zasiłek przysługuje, jeżeli dochód rodziny, uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 504 zł. Gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 583 zł.
Za członków rodziny uważa się małżonków, rodziców, opiekuna prawnego dziecka, opiekuna faktycznego dziecka oraz pozostające na utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia. Do liczby członków rodziny wlicza się także dziecko, które ukończyło 25 rok życia i legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością rodzinie przysługuje świadczenie pielęgnacyjne. Za dochód rodziny, od którego zależy prawo do zasiłku rodzinnego, uważa się przeciętny miesięczny dochód członków rodziny uzyskany w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy. Przykładowo dochodem rodziny dla okresu zasiłkowego trwającego od 1 września 2007 r. do 31 sierpnia 2008 r. jest dochód uzyskany w 2006 r.
Zasiłek rodzinny przysługuje osobie uprawnionej, spełniającej ww. warunki, do ukończenia przez dziecko:
18 roku życia lub
nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21 roku życia, albo
24 roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
W okresie od 1 września 2007 r. do 31 sierpnia 2008 r. wysokość zasiłku rodzinnego wynosiła miesięcznie:
48 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia,
64 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia,
68 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli dziecko pozostaje w związku małżeńskim albo zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w rodzinie zastępczej. Zasiłek nie przysługuje także, gdy pełnoletnie dziecko jest uprawnione do zasiłku rodzinnego na własne dziecko. Ponadto zasiłek rodzinny nie przysługuje osobie samotnie wychowującej dziecko, jeżeli nie zostały zasądzone alimenty na dziecko od drugiego rodzica. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy jedno z rodziców dziecka nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany lub powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone a także, gdy sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
Osoba uprawniona do zasiłku rodzinnego, przebywająca na urlopie wychowawczym, może ubiegać się o dodatek wychowawczy, który wynosi 400 zł miesięcznie. Dodatek przysługujący za niepełny miesiąc kalendarzowy (np. w razie przejścia na urlop wychowawczy w trakcie miesiąca) wypłaca się w wysokości 1/30 dodatku miesięcznego za każdy dzień, zaokrąglając kwotę dodatku za niepełny miesiąc do 10 groszy górę.
Prawo do dodatku może nabyć korzystająca z urlopu wychowawczego matka, ojciec, faktyczny lub prawny opiekun dziecka (jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką). W przypadku, gdy oboje rodzice lub opiekunowie korzystają z urlopu wychowawczego, wypłacany jest tylko jeden dodatek.
Aby otrzymać dodatek wychowawczy, należy - bezpośrednio przed przejściem na urlop wychowawczy - być zatrudnionym co najmniej przez 6 miesięcy. Okres tego zatrudnienia musi być nieprzerwany, ale zatrudnienie niekoniecznie musi być wykonywane u jednego pracodawcy.
Dodatek wychowawczy przysługuje maksymalnie przez okres 24 miesięcy. Jeżeli osoba uprawniona sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu, dodatek może być wypłacany przez okres 36 miesięcy. Natomiast, jeżeli osoba uprawniona sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, dodatek może przysługiwać przez okres 72 miesięcy.
Pracownica traci prawo do dodatku wychowawczego w każdym przypadku zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem oraz w sytuacji, gdy dziecko zostanie umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzysta w nim z całodobowej opieki, w żłobku albo w przedszkolu. Wyjątkiem jest umieszczenie w takich placówkach dziecka:
legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności przebywającego w żłobku albo w przedszkolu z powodów terapeutycznych,
przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej, z wyjątkiem domu pomocy społecznej, placówki opiekuńczo-wychowawczej, młodzieżowego ośrodka wychowawczego, schroniska dla nieletnich, zakładu poprawczego, aresztu śledczego, zakładu karnego, zakładu opiekuńczo-leczniczego, zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego, szkoły wojskowej lub innej szkoły, jeżeli zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie.
Ponadto prawo do dodatku wychowawczego nie przysługuje, jeżeli w okresie urlopu wychowawczego pracownica korzysta z zasiłku macierzyńskiego a także, gdy w okresie korzystania z tego urlopu podjęła lub kontynuuje zatrudnienie albo inną pracę zarobkową.
Podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej w okresie urlopu wychowawczego powoduje utratę prawa do dodatku wychowawczego, bez względu na wysokość uzyskanego dochodu.
Pracownica przebywająca na urlopie wychowawczym - w zależności od sytuacji - może ubiegać się również o wypłatę innych dodatków do zasiłku rodzinnego. Wysokość dodatków do zasiłku rodzinnego prezentuje poniższa tabela.
| Wyszczególnienie | 1.09.2007 r. - 31.08.2008 r. |
|---|---|
| z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego | 400 zł |
| z tytułu samotnego wychowywania dziecka | pełnosprawnego |
| z orzeczeniem o niepełnosprawności lub o znacznym stopniu niepełnosprawności | |
| z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej | 80 zł na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego |
| z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego | do ukończenia 5 lat |
| powyżej 5 lat do ukończenia 24 lat | |
| z tytułu urodzenia dziecka | 1.000 zł |
| z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego oraz przygotowania przedszkolnego | 100 zł |
| z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania | jeżeli zamieszkuje w miejscowości, w której znajduje się szkoła |
| jeżeli dojeżdża do miejscowości, w której znajduje się szkoła | |
| Podstawa prawna: | (Dz. U. z 2006 r. nr 130, poz. 903) |
12. Podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu
osób przebywających na urlopie wychowawczym
Przebywanie na urlopie wychowawczym jest tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego.
Rozstrzygając obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób przebywających na urlopie wychowawczym, stosuje się takie same zasady jak dla osób pobierających zasiłek macierzyński.
Natomiast, jeżeli chodzi o obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego, to powołać należy art. 66 ust. 1 pkt. 32 ustawy zdrowotnej. Zgodnie z jego treścią osoby te podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu, o ile nie podlegają temu ubezpieczeniu z innego tytułu. Przez podleganie ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu należy rozumieć posiadanie (niezależnie od tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, jakim jest przebywanie na urlopie wychowawczym) innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń.
Status członka rodziny osoby ubezpieczonej nie zwalnia osoby przebywającej na urlopie wychowawczym z podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu tego urlopu.
Obowiązkowe ubezpieczenia powstają od dnia rozpoczęcia urlopu wychowawczego i trwają do dnia jego zakończenia (art. 13 pkt 13 ustawy o sus).
I także tutaj w celu prawidłowego ustalenia obowiązku ubezpieczeń konieczne jest złożenie przez pracownicę stosownego oświadczenia. Po złożeniu przez pracownicę oświadczenia, pracodawca będzie mógł rozpocząć naliczanie składek z tytułu przebywania pracownicy na urlopie wychowawczym.
a) dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych
OŚWIADCZENIE - osoby przebywającej na urlopie wychowawczym*) (wypełnia ubezpieczony na podstawie art. 36 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn zm.) Nazwisko ........ Malinowska ...................................................... Imię ...... Anna ............................................................................... Data urodzenia .... 09.02.1979 r. .... PESEL .... 79020925674 ...... NIP ..... 5991681813 ........ , seria i nr dok. tożsamości: dowód-paszport*)......... Miejsce zamieszkania ....... ul. Krajowa 15, 66-400 Gorzów Wlkp. ...................................... Oświadczam, że: - mam ustalone prawo do emerytury - mam ustalone prawo do renty**) - posiadam inny tytuł/y do ubezpieczeń społecznych O wszelkich zmianach w stosunku do danych zawartych w niniejszym oświadczeniu zobowiązuję się niezwłocznie powiadomić płatnika składek. |
|---|
| 30.11.2007 r. ................................... (data) |
| *) niepotrzebne skreślić **) z wyjątkiem rent przyznanych na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza) oraz rent socjalnych przyznawanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. nr 135, poz. 1268 z późn. zm.). |
b) dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego
OŚWIADCZENIE Nazwisko ..... Malinowska ............................................................. Imię ..... Anna .................................................................................... Data urodzenia .... 09.02.1979 r. .... PESEL ..... 79020925674 ........ NIP .... 5991681831 ...... , seria i nr dok. tożsamości: dowód-paszport*)........... Miejsce zamieszkania .............. ul. Krajowa 15, 66-400 Gorzów Wlkp. ................................ Oświadczam, że: - mam inny tytuł z którego jest opłacana składka na ubezpieczenie zdrowotne O wszelkich zmianach w stosunku do danych zawartych w niniejszym oświadczeniu zobowiązuję się niezwłocznie powiadomić płatnika składek. |
|---|
| 30.11.2007 r. ............................... (data) |
| *) niepotrzebne skreślić |
Pracodawca dysponując tym oświadczeniem dokona zgłoszenia pracownicy do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.
Osoba objęta ubezpieczeniami z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym jest obowiązana powiadomić pracodawcę o powstaniu innego tytułu do ubezpieczeń, np. w razie podjęcia zlecenia.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę, na sytuację, gdy w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego pracownica rodzi kolejne dziecko. W takim przypadku nabywa ona prawo do zasiłku macierzyńskiego. Przez cały okres pobierania zasiłku macierzyńskiego podlega ubezpieczeniom z tego tytułu (nie podlega ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym).
13. Udzielenie urlopu wychowawczego na okras dłuższy niż czas trwania
umowy a dorozumiane przedłużenie umowy o pracę
Urlop wychowawczy udzielany jest przez pracodawcę na wniosek pracownicy lub pracownika uprawnionych do tego urlopu. Okres wykorzystania urlopu może przypadać tylko na okres zatrudnienia, czyli na czas trwającego stosunku pracy. Jeśli więc pracownica złoży wniosek o urlop wychowawczy obejmujący okres dłuższy niż czas trwania umowy o pracę, pracodawca ma pełne prawo udzielić takiego urlopu tylko do dnia zakończenia umowy terminowej. Przepisy prawa pracy nie przewidują obowiązku wydłużania umowy o pracę o czas trwania urlopu wychowawczego.
Zarówno stosunek pracy, jak i urlop wychowawczy przedłużane są osobnymi czynnościami prawnymi. Przedłużenie umowy o pracę następuje najczęściej w drodze porozumienia stron w formie aneksu do umowy lub w postaci podpisania nowej umowy o pracę.
Nie można zatem uznać, że udzielnie pracownicy urlopu wychowawczego na okres dłuży niż czas trwania umowy spowodowało jednocześnie automatycznie przedłużenie umowy o pracę. Z faktu dokonania jednej czynności prawnej (udzielenia urlopu wychowawczego w większym wymiarze niż wskazywała by na to umowa o pracę) nie można bowiem jednocześnie wnioskować o dokonaniu innej czynności prawnej (np. przedłużeniu umowy o pracę). Taka możliwość istniałaby wtedy, gdyby strony ustaliły między sobą, że udzielenie urlopu na okres dłuższy aniżeli okres trwania umowy wiązać się będzie z przedłużeniem umowy o pracę. Taki też pogląd prezentuje Sąd Najwyższy, który w jednym z orzeczeń stwierdził, że prawo do „urlopu wychowawczego pozostaje w ścisłym związku z trwającym stosunkiem pracy, dlatego z dniem ustania tego stosunku prawo do urlopu wychowawczego także ustaje. Udzielenie urlopu wychowawczego na okres dłuższy niż do końca trwania umowy o pracę na czas określony, może być – w zależności od okoliczności konkretnego przypadku- uznane za zawarcie w sposób dorozumiany umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli istnieją podstawy do wniosku, że taki był zgodny zamiar stron i cel umowy”. To oznacza, że z faktu udzielenia urlopu wychowawczego na okres dłuższy niż okres trwania umowy można wywnioskować o przedłużeniu umowy wtedy, gdy taka była intencja obu stron stosunku pracy w chwili udzielenia urlopu. (art.186 K.p , uchwała SN z 21.11.1978 r., sygn. akt IPZP 28/78, OSNCP 1979, z. 5,poz. 92.)
Możliwość przerwania urlopu wychowawczego w przypadku urodzenia drugiego podczas jego trwania i skorzystanie z urlopu macierzyńskiego
Urodzenie kolejnego dziecka w trakcie urlopu wychowawczego nie powoduje przerwania tego urlopu i przejścia na urlop macierzyński. Pracownicy przysługuje jedynie zasiłek macierzyński przez okres odpowiadający długości urlopu macierzyńskiego, jaki przypadałaby po porodzie Ponieważ będzie to kolejne dziecko pracownicy, to urlop macierzyński wynosiłby 20 tygodni – tak więc pracownica otrzyma zasiłek macierzyński przez pełne 20 tygodni.
Urodzenie kolejnego dziecka nie powoduje przerwania trwającego już urlopu wychowawczego. Pracownica będzie z niego korzystała zgodnie ze złożonym wcześniej wnioskiem do lutego 2009 r. Po tym okresie pracownica będzie miała prawo złożyć jeszcze raz wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego na kolejne dziecko. Pamiętać przy tym należy, że wprawdzie urlop wychowawczy przysługuje na okres 3 lat, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 4 roku życia. A zatem przy udzielaniu pracownicy urlopu wychowawczego na drugie dziecko należy wziąć pod uwagę wiek młodszego dziecka w chwili zakończenia wykorzystywania urlopu wychowawczego na starsze dziecko.
Wykazać należy też, że co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego może przypadać przed przewidywaną datą porodu, ale nie jest to obligatoryjne. Skoro brak jest podstaw do zmniejszenia wymiaru urlopu macierzyńskiego, to pracownica będzie mogła otrzymywać zasiłek macierzyński przez pełne 20 tygodni.
Tylko i wyłącznie za okres trwania urlopu macierzyńskiego pracownica nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego. Natomiast za okres pobierania zasiłku macierzyńskiego w trakcie korzystania z urlopu wychowawczego nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego, a jedynie może zwiększyć się jego wymiar (z 20 na 26 dni). (art. 180,186, 1863 Kodeksu pracy; art. 29 ust. 3 ustawy z 25.6.1999 r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267 ze zm.).
Źródła:
http://ekspertkadrowy.pl/urlop-wypoczynkowy--podstawowe-informacje-,s,21,c,139,a,2471.html
http://ekspertkadrowy.pl/zasady-udzielania-urlopu-wychowawczego,s,22,c,137,a,2308.html
http://ekspertkadrowy.pl/sytuacja-pracownika-w-trakcie-urlopu-wychowawczego,s,22,c,137,a,2307.html
http://ekspertkadrowy.pl/prawo-do-urlopu-wychowawczego-,s,22,c,137,a,2306.html
http://ekspertkadrowy.pl/index.php?option=account
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89962.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89963.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89964.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89965.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89966.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89967.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89968.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89969.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89975.html
http://www.sgk.gofin.pl/11,1684,89978.html
Podstawa prawna:
art. 78, 142, 150, 1867 Kodeksu pracy
art. 186¹ § 1 Kodeksu pracy
art. 1862 § 1 Kodeksu pracy
art. 627, art. 734 Kodeksu cywilnego
art. 1867 Kodeksu pracy
art. 78, 142, 150, 1867 Kodeksu pracy
art. 627, art. 734 Kodeksu cywilnego
art. 186 § 3 Kodeksu pracy
art. 163 § 3 Kodeksu pracy
art. 1552 Kodeksu pracy
art. 1551 § 1 pkt. 2 Kodeksu pracy
art. 1552 § 2 Kodeksu pracy
art. 186 Kodeksu pracy
art.185 Kodeksu pracy
art.180 Kodeksu pracy
art.1863 Kodeksu pracy
art. 66 ust. 1 pkt. 32 ustawy zdrowotnej.
art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z 13.3.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 ze zm.),
Dz. U. nr 230, poz. 2291.
rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 grudnia 2003 r. (Dz. U. nr 230, poz. 2291).
art. 36 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn zm.
art. 29 ust. 3 ustawy z 25.6.1999 r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, (Dz.U. z 2005 r., Nr 31, poz. 267 ze zm.).