Przekazanie impulsu – synapsy:

Złącza (połaczenie) komórki nerwowej z komórką nerwową lub komórką efektorową (mięsień lub gruczoł)

Ze względu na lokalizację synapsy dzielimy na:

• Nerwowo – nerwową:

  • Aksono – dendryczna

  • Aksono – somatyczna

  • Aksono – aksonalna

• Nerwowo – mięśniową

Inny podział:

• Synapsy elektryczne: impuls przechodzi na drugą komórkę -> u ameby

W tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus"). Kolbka presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych częściach serca.

• Synapsy chemiczne: przekazywany za pomocą chemicznego przekaźnika (NEUROTRANSMITERA) -> u człowieka

W tych synapsach komórki są od siebie oddalone o ok. 20 nm, między nimi powstaje szczelina synaptyczna. Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy kolbkę synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory - przekazywane w pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem, powodując depolaryzację błony postsynaptycznej. Występują tam, gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazywanie impulsu, np. w narządach wewnętrznych.

Porównanie synapsy elektrycznej (A) i chemicznej (B); A) pobudzenie (1) jest przekazywane między komórkami za pomocą transportu jonów (2) przez bezpośrednie kanały; B) pobudzenie (1) skutkuje wydzielaniem pęcherzyków i egzocytotycznym wydzielaniem (2) substancji przekaźnikowej (3) wchłanianej endocytotycznie (4) przez komórkę – odbiornik.

Budowa synapsy:

Połączenie synaptyczne: 1-mitochondrium 2-pęcherzyki presynaptyczne z neurotransmiterem 3-autoreceptor 4-szczelina synaptyczna 5-neuroreceptor 6-kanał wapniowy 7-pęcherzyk uwalniający neurotransmitery 8-receptor zwrotnego wychwytu mediatora A-część presynaptyczna B – część postsynaptyczna

Impuls dociera do części presynaptycznej następnie dociera do pęcherzyków z neurotransmiterem. Następuje uwolnienie neurotransmitera do szczeliny synaptycznej. Receptory błonowe na części postsynaptycznej wyłapują neurotransmiter i powstaje depolaryzacja części postsynaptycznej.

Neurotransmiter:

• Pobudzający:

  • Acetylocholina -> synapsa nerwowo-mięśniowa

  • Noradrenalina -> współczulny ukł nerwowy

  • Dopamina -> w chorobie Parkinsona maleje dopamina (neurotransmiter w mózgu)

  • Serotonina -> hormon szczęścia

• Hamujący:

  • GABA

  • Glicyna

  • Prostaglandyny

  • Endorfiny -> hamuje ból, odpręża, rozluźnia, wydzielana w czasie wysiłku fizycznego

  • Enkefaliny -> hamuje ból

Jeżeli w synapsie dochodzi do:

• Pobudzenia -> (depolaryzacja)-> postsynaptyczny potencjał pobudzający (EPSP)

• Hamowanie->(hyperpolaryzacja)->postsynaptyczny potencjał hamujący (IPSP)

Czy się regeneruje??:

• Od miejsca uszkodzenia

• Inna struktura przejmuje funkcje

• Przyśpieszenie następuje w OUN

• W przypadku paraliżu jeśli w ciągu 2 lat nie powrócą funkcje to już nie wrócą

Deganeracja i regeneracja włókna nerwowego:

Uszkodzenie (zmiażdżenie lub przecięcie wywołuje):

• Zwyrodnienie wsteczne (CHROMATOLIZA)

• obejmuje odcinek włókna powyżej miejsca uszkodzenia

• biegnie w kierunku ciała neuronu

• rozpoczyna się 1-2dni po uszkodzeniu w największe nasilenie osięga po upływie 1 – 2 tygodni

• Degeneracja typu WALLERA

• Dotyczy odcinka włókna nerwowego położonego obwodowo od miejsca uszkodzenia

• Po 8 – 10 dni degeneracji ulega akson i osłonka mielinowa

• Osłonka Schwanna jest zachowana jedynie przy zmiażdżeniu jednak

przecięcie ->neurochirurg

• Regeneracja włókna nerwowego

• Proces ten polega na odwróceniu chromatolizy i odrośnięciu aksonu

• Z zachowanego włókna zaczynają odrastać wypustki z którego regeneruje się akson

• Zachowana osłonka Schwanna tworzy kanał, który wyznacza drogę odrastającemu aksonowi

• Komórka Schwanna wytwarzają osłonkę mielinową

• Efektor jest ponownie unerwiony

• Prędkość 3 – 5 mm/dobę

• Przyśpieszenie procesu poprzez ocieplenie

• Zjawisko regeneracji zachodzi głównie w obwodowym włóknie nerwowym

• Regeneracja w CSN jest ograniczona z powodu takich czynników jak: brak neurolemmy, tworzenie blizn poprzez tkankę glejową w miejscu uszkodzenia, złożona struktura uniemożliwiająca odrastającym aksonom właściwą drogę regeneracji

!!odruchy reakcje nieświadome!!

Odruchy – reakcje organizmu na bodziec odbywająca się za pośrednictwem Centralnego Układu Nerwowego (mozg, rdzeń)

Łuk odruchowy od receptora do efektora

Łuk odruchowy to droga jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Łuk odruchowy stanowi strukturalny (anatomiczny) element reakcji odruchowej.

    Składa się z 5 zasadniczych elementów:

1) receptora,

2) dośrodkowej drogi doprowadzającej neuronu czuciowego,

3) ośrodka nerwowego (kora mózgowa, rdzeń kręgowy, móżdżek),

4) odśrodkowej drogi wyprowadzającej neuronu ruchowego,

5) efektora.

Biologiczne znaczenie odruchów:

• Odruchy

  • orientacyjne

  • Lokomocyjno-postawne

  • Obronne

  • Pokarmowe

  • Trzewne

  • Płciowe

• Odruchy zachowawcze(zachowane organizmu przy życiu)

  • Regulacja funkcji życiowych

  • Oddychanie

  • Połykanie

  • Wydalanie

  • Sen

• Odruchy ochronne : ucieczka od jakiejś substancji niebezpiecznej, obronne (ofensywne, unieszkodliwienie, oddalenie)

Podział odruchów ze względu na rodzaj unerwienia i czynności:

• Somatyczne: efektorem mięsień szkieletowy

• Autonomiczne(wegetatywny):efektor wszystkie inne tkanki i komórki poza mieśniem szkieletowym

Dzielimy je na:

• Trzewno trzewne

• Trzewno somatyczne :

  • Trzewno ruchowe (obrona mięśniowa w czasie bólu)

  • Trzewno skórne (gęsia skórka)

• Somatyczno trzewne:

  • Przyspieszenie pracy serca w czasie wysiłku, pocenie się

  • Drażnienei skóry ma wpływ na czynność narządów wewnętrznych – fizjoterapia

!!przesunięcie odruchowe!!

• Unerwienie segmentalne skóry:

Masaż segmentarny - jest metodą terapii neuroodruchowej. Został opracowany w latach 50tych przez Niemców. Oparty jest na powiązaniach między pewnymi obszarami skóry, tkanki podskórnej, mięśniowej i okostnej, a także naczyniami i narządami wewnętrznymi unerwianymi przez ten sam segment rdzenia kręgowego. Przedstawione powiązania powoduja, że procesy chorobotwórcze toczące się w jednej tkance lub narządzie wewnętrznym wywołują zmiany w odpowiedniej tkance mieśniowej, łącznej, okostnej i na powierzchni skóry, co objawia się jako tzw. bóle rzutowane. Poprzez działanie na powłoki ciała technikami ręcznymi możemy wpływać na regulację działania narządów, wpływać leczniczo na organizm. Masaż musi być poprzedzony technikami diagnozującymi. W masażu segmentarnym dzieli się ciało na określone segmenty, które podlegają masażowi.

Ze względu na budowę łuku odruchowego wyróżnia się:

• Dwuneuronowe (monosynaptyczne) jedna synapsa [tylko 1 kolanowy]

• Wieloneuronowe (polisynaptyczne) co najmniej 2 synapsy [zginanie ręki]

Podział odruchów ze względu na lokalizację ośrodka w CSN

• Rdzeniowe

• Mózgowe

Odruchy:

• Wrodzone (bezwarunkowe )

  • Gatunkowe

  • Występujące u wszystkich osobników

  • Odruch ruchowy (odruch kolanowy)

  • Odruch wegetatywny (naczynioruchowy)

• Nabyte (warunkowe)

  • Osobnicze

  • Powstające w ciągu życia na podstawie indywidualnego doświadczenia życiowego

  • SA bardziej zmienne od odruchów bezwarunkowych

  • Powstaja one na bazie wcześniej istniejących odruchów (najczęściej bezwarunkowych)

  • Dochodzi do kojarzenia (w czasie) bodzca obojętnego z już istniejącym odruchem na skutek wielokrotnego powstania

Odruchy fizjologiczne u człowieka:

• Wegetatywne mózgowe:

  • Odruch źreniczny- reakcja źrenic na światło

  • Odruch rogówkowy- odruchowe zamykanie powiek (ochronne gałki ocznej) przed zbliżającym się niebezpieczeństwem

• Odruchy rozciągowe (odruchy ścięgniste)

  • Odruchy monosynaptycze, określa się je również jako odruch włókien mięśnia lub odruch miotatyczny lub odruch głęboki

  • Wywołuje się przez nagłe rozciągnięcie mięśnia lub jego ścięgna

  • Wywołując odruch z rużnych mięśni można badać łuki odruchowe i ośrodki na różnych poziomach rdzenia

  • W badaniach odruchów ocenia się ich żywotność (odruch zaznaczony, prawidłowy, wygórowany) oraz symetrię pomiędzy kończynami

    • Podział

• Mięsień czworogłowy uda (odruch kolanowy) L2-L4

• Mięsień trójgłowy łydki (odruch skokowy) L5-S2

• Mięsień dwugłowy ramienia C5-C6

• Mięsień trójgłowy ramienia C6-C7

• Mięsień ramienno promieniowy C5-C6

Zasady wykonywania odruchów:

• Trzeba trafić w ścięgno

• Mięsień musi być rozluźniony (odpowiednia pozycja ciała, odwrócenie uwagi)

Odruchy polisynaptyczne:

• Odruch podeszwowy: podrażnienie receptorów skóry na podeszwie wywołuje zgięcie podeszwowe palców oraz zgięcie grzbietowe stopy. U niemowląt do ok. 1 roku życia występuje objaw Babińskiego tj wyprost palucha i wachlarzowaty układ pozostałych palców , u dorosłych objaw ten jest odruchem patologicznym

• Odruch skórny brzuszny: podrażnienie skóry na brzuchu powoduje napięcie mięśni brzucha Th8-Th10

• Odruch mosznowy: podrażnienie skóry na przyśrodkowej górnej powierzchni uda powoduje odruchowe uniesienie jądra (Skurcz mięśnia dźwigacza jąder)

• Odruch oczny Aschnera: ucisk gałek ocznych -> tętno oczne mniejsze od zwykłego

• Odruch Golza przy uderzeniu w splot zwalnia akcja serca