Koszt krańcowy (koszt marginalny) - koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji danego dobra o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów całkowitych związany z produkowaniem dodatkowej jednostki dobra. Jeżeli zwiększy swoją produkcję o jedną jednostkę, wówczas koszty całkowite produkcji zwiększą się. Różnica w wielkości kosztów jakie producent ponosił wcześniej i kosztów jakie ponosi po zwiększeniu produkcji stanowi właśnie koszt krańcowy. Jest to inaczej koszt wyprodukowania dodatkowej jednostki dobra. Pojęcie kosztu krańcowego może być również sformułowane w odniesieniu do konsumenta i oznacza wówczas koszt pozyskania dodatkowej jednostki dobra.
Ekonomia menedżerska zajmuje się analizą istotnych decyzji podejmowanych przez menedżerów przy użyciu narzędzi stosowanych przez ekonomię.
ETAPY PODEJMOWANIA DECYZJI: Zdefiniowanie problemu; określenie celu; zbadanie wariantów decyzji; przewidzenie konsekwencji; wybór optymalnego wariantu.
Analiza wrażliwości.
Cel działalności przedsiębiorstw - Maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa jako ostateczny cel zarządu.
Ale:
-Menedżerowie mogą mieć własne cele, które pozostają w sprzeczności z ww celem;
-Menedżerom może brakować informacji niezbędnej do podejmowania optymalnych decyzji
-Menedżerowie mogą nie mieć możliwości wprowadzenia w życie optymalnych decyzji.
Czynniki określające popyt informuje o zapotrzebowaniu nas o różnej jednostce ceny w czasie
• Cena dobra(P)
• Dochody konsumentów (Y)
• Ceny innych dóbr (komplementarnych lub
substytucyjnych) (Pk)
Q- wielkość popytu
Przykład:
Q = 25 + 3Y + Pk – 2P
ΔQ = 3ΔY +ΔPk – 2ΔP
Elastyczność popytu
ELASTYCZNOŚĆ CENOWA POPYTU informuje nas o ile procent zmienia sie zapotrzebowanie na to dobro, jeżeli cena tego dobra zmienia się o 1%.
Jak popyt jet wrażliwy na cenę, wzros ceny o 1%, zapotrzebowanie maleje.
Popyt doskonale nieelastyczny- sztywny Ep=0
Ep>0 wzrost ceny powoduje spadek wielkości popytu
Ep<(0;1) popyt nieelastyczny procentowa zmiana popytu jest mniejsza niż procentowa zmiana ceny
Ep=1 popyt proporcjonalny- procentowa zmiana popytu jest równa procentowej zmianie ceny
Ep>1 popyt elastyczny - procentowa zmiana popytu jest większa niż procentowa zmiana ceny
Ep<-1 popyt nieelastyczny
Ep-> nieskończenie wiele popyt doskonale elastyczny- minimalna zmiana ceny wywołyje maksymalną zmianę popytu
Popyt elastyczny -> wzrost ceny o 1% kiedy spadnie zapotrzebowanie o 2%;
Popyt elastyczny -> kiedy wzrost ceny o 1%, zapotrzebowanie mniejsze niż 1%
$$\text{Ep} = \ \frac{Q/Q_{0}}{P/P_{0}}\text{\ \ \ }\left( \frac{\text{dQ}}{\text{dP}}*Q_{0}/P_{0} \right)$$
ELASTYCZNOSC DOCHODOWA popytu miara która informuje w jaki sposób zmiana dochodów ludności wpływa na wielkość popytu na dane dobro.
Wzrost dochodu o 1% powoduje wzrost popytu o 1% -dobra luksusowe
Wzrost dochodu powoduje spadek popytu -dobra niższego rzędu
$$\text{Ey} = \frac{Q/Q_{0}}{Y/Y_{0}}$$
MIESZANA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU informuje nas o tym jak wrażliwy jest popyt
ujemna ->dobra komplementarne np benzyna
dodatnia ->dla dóbr substytucyjnych
$$E_{\text{Pk}} = \frac{Q/Q_{0}}{\text{Pk}/\text{Pk}0}$$
Wyróżnia się kilka rodzajów popytu ze względu na jego elastyczność cenową:
--proporcjonalny, gdy procentowa zmiana popytu jest taka sama jak procentowa zmiana ceny Ec=1
--elastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest większa od procentowej zmiany ceny Ec > 1
--nieelastyczny, gdy procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmiany ceny 0< Ec <1
--całkowicie nieelastyczny(sztywny), gdy wielkość popytu nie reaguje na zmianę ceny dobra. Ec=0
--Doskonale elastyczny, gdy przy danej cenie wielkość popytu może przybierać dowolne rozmiary. Ec
Determinanty elastyczności cenowej
• Stopień zaspokajania potrzeb podstawowych • Dostępność substytutów - woda nieelastyczny • Udział wydatków na dane dobro w dochodzie konsumenta - czynniki psychologiczne • Czas dostosowań
Ustalanie cen
$$MR = P\left( \frac{\text{dQ}}{\text{dQ}} \right) + \left( \frac{\text{dP}}{\text{dQ}} \right)Q = P + P\left( \frac{\text{dP}}{\text{dQ}} \right)\left( \frac{Q}{P} \right) = P\left( 1 + \left( \frac{\text{dP}}{\text{dQ}} \right)\left( \frac{Q}{P} \right) \right) = \mathbf{P}\left( \mathbf{1 +}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{\text{Ep}}} \right)$$
$$\mathbf{MR = MC \rightarrow}\frac{\mathbf{P - MC}}{\mathbf{P}}\mathbf{= -}\frac{\mathbf{1}}{\mathbf{\text{Ep}}}$$
W praktyce często P=(1+m)AC
P-MC/P - indeks Lernera siła rynkowa danego przedsiębiorstwa ,0,1
Asymetria informacji - jedna strona posiada większy zasób informacji niż druga strona.
I Doskonała dyskryminacja np monopolista, prawnik, transakcje o dużej wartości, rzadkie.
II stopnia - roboty ilościowe
III stopnia - klient nie może wybrać np bilety komunkiacji miejskiej
PRODUKCJA
Funkcja produkcji – informuje nas o ilościach produkowanego dobra, które stanowią odpowiedz na kombinacje różnych czynników produkcji . Zmienną zależna jest …. , zmienna niezależna jest …..
Q = f(M, L, C)
C – kapitał, L-praca, M-materiał; są czynnikami produkcji
Pod pojęciem kapitał może być:
kapitał fizyczny(maszyny, urządzenia, surowce),
kapitał finansowy(gotówka, papiery wartościowe),
kapitał ludzki (wiedza, umiejętności pracowników, doświadczenia, poziom merytoryczny),
kapitał społeczny (ogół relacji który występuje pomiędzy ludźmi w przypadku firmy pomiędzy pracownikami w danym przedsiębiorstwie)
KRÓTKI I DŁUGI OKRES
Tutaj nie ma kryterium czasowego. W ekonomi pojęcie czasowe nie jest wiążące, w ekonomi istotne jest na ile elastyczne jest kształtowanie czynników produkcji. Krótki okres to taki w którym jeden czynnik produkcji ma być stały(występują koszty stałe, kosztem stałym może być czynsz). W długim okresie wszystkie czynniki traktuje jako zmienne (wszystkie koszty są zmienne).
PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW
Prawo malejących przychodów i przychody ze skali sa to dwa rozne pojecia.
Prawo malejących przychodów występuje wtedy kiedy zmieniamy ilość czynnika produkcji tylko jednego. Przykładowo ilość maszyn i urządzeń taka sama ilość kapitału taka sama a zmieniamy zatrudnienie o 20 %. Patrzymy co się dzieje z wielkością produkcji. Jeżeli obowiązuje prawo malejących przychodów wielkość produkcji przyrasta ale coraz wolniej.
Obowiązuje wtedy kiedy wzrost nakładu jednego czynnika produkcji powoduje coraz mniejszy przyrost czynnika produkcji.
Przychody ze skali: rosnące, stałe lub malejące
Wtedy kiedy zwiększamy nakłady wszystkich czynników w tej samej proporcji.
Rosnące przychody ze skali – wtedy kiedy wzrost wszystkich nakładów powoduje ponad proporcjonalny wzrost proporcji produkcji
t>1
F(fL,fC1,TC2)>tf(L,C1,C2)
F(fL,fC1,TC2)=tf(L,C1,C2) – stałe przychody ze skali
F(fL,fC1,TC2)<tf(L,C1,C2) – malejące przychody ze skali
Zjawisko przychodów ze skali badamy w długim okresie.
Prawo malejących przychodów jest bardzo powszechne.
Przychody ze skali – idealne dla przedsiębiorstwa jak rosną korzyści z przychodów ze skali, jeżeli sa malejące to wypadałby zmniejszyć produkcje.
Decyzje producenta
Produkcja danej ilości dobra po najniższym koszcie
TC->min;
p.w. Q=Q (Qz kreska na górze)
Produkt krańcowy: MPi
Np. krańcowy produkt pracy
$$\mathbf{M}\mathbf{P}_{\mathbf{L}}\mathbf{}\frac{\mathbf{\Delta}\mathbf{Q}}{\mathbf{\Delta}\mathbf{L}}\mathbf{\text{\ lub\ }}\frac{\mathbf{\partial Q}}{\mathbf{\partial L}}$$
Dla kilku czynników produkcji
$$\frac{\mathbf{\text{MP}}\mathbf{1}}{\mathbf{P}\mathbf{1}}\mathbf{=}\frac{\mathbf{\text{MP}}\mathbf{2}}{\mathbf{P}\mathbf{2}}\mathbf{= \ldots}\frac{\mathbf{\text{MPn}}}{\mathbf{\text{Pn}}}$$
Izokwanty i linie jednakowych kosztów
TC=PLL+PCC
$\mathbf{MRTS}\frac{\mathbf{M}\mathbf{P}_{\mathbf{L}}}{\mathbf{M}\mathbf{P}_{\mathbf{C}}}$ w równowadze MRTS=pL/pC
Izokwanta- warstwica wartości produkcji
W równowadze:
- nachylenie jednakowego kosztu
KRAŃCOWA STOPA SUBSTYTUCJI TECHNICZNEJ (marginal rate of technical substitution) – informuje nas o tym z ilu jednostek jednego czynnika musimy zrezygnować aby przy zwiększeniu drugiego czynnika o jednostkę produkować tyle samo
ANALIZA KOSZTÓW
• Zysk księgowy a zysk ekonomiczny
To co w ekonomi nazywamy kosztem to nie jest to co koszt księgowy, w ekonomi są wyższe koszty o koszt alternatywny
Zysk ekonomiczny – zysk księgowy pomniejszony o koszty alternatywny lub o zyski normalne
Zysk księgowy –
Koszt całkowity (Total cost) suma kosztu stałego i zmiennego TC=FC+VC (fixed+variable)
→koszt alternatywny -
• Koszty quasi-stałe, stałe i utopione
Koszt stały cały czas tyle samo wynosi (nawet jak nie prowadzimy działalności)
Koszty quasi-stałe - cały czas taki sam chyba, że nie prowadzimy działalności wtedy równe 0
Koszty zmienne – np. wynagrodzenia, koszty materiałów surowców
Koszty utupione- koszty niemożliwe do odzyskania np. wynajęliśmy lokal wyremontowaliśmy go i stwierdziliśmy ze się wyprowadzamy
AC=TC/q – koszt przeciętny
MC=(dTC) /(dq) Mc=∆TC/∆q koszt krańcowy
• Minimalna skala efektywna (MES, minimum efficient scale)
• MES dla MC = AC
Korzyści skali i zakresu
• Korzyści skali (economies of scale) odnoszą się do sytuacji kiedy koszt przeciętny nam maleje
→ spadek kosztu przeciętnego
wraz ze wzrostem produkcji
• Analogicznie: niekorzyści skali (diseconomies of scale)
• Korzyści zakresu (economies of scope)
→ spadek łącznych kosztow wytworzenia rożnych
produktów w porównaniu z sumą kosztów
przy ich produkcji oddzielnej
C(Q1, Q2) < C(Q1) + C(Q2)
Optymalne decyzje producenta
• Maksymalizacja zysku: MR = MC (lub MR ≥ MC) (warunek pierwszego rzędu)
dla MC rosnącego szybciej niż MR( warunek drugiego rzedu)
• W krótkim okresie: TR ≥ VC (lub P ≥ AVC)
• W długim okresie: TR ≥ TC (lub P ≥ AC)
• Dla wielu produktów: Pi ≥ AVCi w krótkim okresie,
a P ≥ AC w długim okresie
KONKURENCJA DOSKONAŁA I MONOPOL
Konkurencja monopolistyczna nie jest równa monopolowi
KONKURENCJA DOSKONAŁA Założenie: wielu konkurujących dostawców, nie mają wpływu na cenę, przedsiębiorstwa produkują to samo, brak bariery wyjścia i wejścia, sprzedający znają preferencje kupujących i znają strukturę swojej konkurencji, przedsiębiorstwa mają taki sam dostęp do produkcji taka sama jest struktura kosztów.
KRZYWA POPYTU- jej nachylenie jest ujemne, zmiana ceny - ruch - powoduje przemieszczanie sie wzdłuż tej krzywej. KRZYWA PODAŻY - ma nachylenie dodatnie, zmiana ceny - ruch- powoduje ruch wzdłuż lini podaży.
Przesunięcie krzywej podaży powoduje czynniki ekonomiczne: zmiany cen produkcji (wzrost powoduje przesunięcie w lewo i górę); postęp techniczny obniża koszty produkcji (w dół i prawo)
W krótkim okresie przedsiębiorstwo nie ma wpływu na ceny
Utarg krańcowy jest równy cenie MR=P
$$\left\{ \begin{matrix}
\mathbf{\text{MR}}\mathbf{=}\mathbf{\text{MC}}\mathbf{\ }\mathbf{r}\mathbf{o}\mathbf{\text{wnowaga}} \\
\mathbf{\text{MR}}\mathbf{=}\mathbf{P} \\
\end{matrix}\mathbf{\rightarrow P}\mathbf{=}\mathbf{\text{MC}}\mathbf{\text{\ \ }}\mathbf{} \right.\ $$
Długi okres. Zyski będą spadać ponieważ nowe przedsiębiorstwa będą wchodzić na rynek. π=0 -> P=AC cena=kosztowi przeciętnemu
Podaż, ilość towaru, którą dostawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie. Przy niezmienności innych warunków rynkowych wzrostowi ceny towaru towarzyszy wzrost podaży, a obniżaniu się ceny - spadek wielkości podaży.
Jeżeli cena >= od AC to zaczynamy produkować powyżej kosztów przeciętnych.
MONOPOL jeden przedsiębiorca. Są niemożliwe do pokonania bariery wejścia na rynek- bariery finansowe prawne, siłą rynkowa umożliwia mu podwyższanie ceny.
Monopol jednozakładowo - naturalny - wysokie korzyści ze skali,
Monopol wielozakładowy - wykupia inne przedsiębiorstwa
Konkurencja monopolistyczna dobra są zróżnicowane. Mogą istnieć bariery wejścia i wyjścia ale nie są one duże.
OLIGOPOL- występuje mała liczba wielkich przedsiębiorstw. Są wysokie bariery wejścia na rynek. Dobra homogeniczne i zróżnicowane. Doskonała informacja o klientach. Przedsiębiorstwa znają strategie, podejmują informacje jednocześnie, ale nie mają informacji o sobie pewnych. Decyzje dotyczą wlk produkcji.
TC=tqi
MCi=ACi=C
P1=P2=c
π1=π2=0
Teoria czystej niepewności zawiera:radzenie sobie z niepewnością, ponoszenie ryzyka
Uzupełnij ____Tπ_ = TR – TC zysk
Do najczęściej wskazywanych elementów charakteryzujących działalność przedsiębiorstwa zaliczamy:
a/ znajdowanie nowych pomysłów
Oznacz główną cechę podejmowania decyzji : określenie celu
Maksymalizacja zysku i maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa dotyczy modeli:model przedsiębiorstwa
Zysk= utarg – koszt_π=R-C lub Z=R-C
Przy których warunkach MR= MC maksymalny zysk jest wielkością produkcji, przy której utarg ze sprzedaży staje się równy kosztowi jej wytworzenia
Co oznacza wartość elastyczności cenowej popytu E=0 popyt sztywny
Jak wyróżnia się następujące przedziały wartości elastyczności cenowej popytu E= - nieskończoność popyt doskonale elastyczny Ep =-∞
Jaka jest główna cecha determinanty elastyczności cenowej: poziom ceny
Jaki ma charakter krzywa popytu – narysować Krzywa popytu ma nachylenie ujemne (opada). Zmiana ceny P powoduje zmianę wielkości popytu co ozn. że podwyższenie lub obniżenie ceny powoduje ruch po krzywej popytu .
Gdy popyt jest mało elastyczny to wyższa cena powoduje: sprzedaż maksymalna
Co oznacza SAC: krótkookresowe koszty przeciętne
Jeżeli MR>MC przychód marginalny przewyższa koszty marginalne, oznacza, że przychód z dodatkowo wyprodukowanej jednostki jest wyższy od poniesionych na nią kosztów. Występuje zysk nadzwyczajny. Można zwiększyć produkcję