Zapalenie jelita ślepego i okrężnicy – Colitis X, Typhlocolitis acuta

Definicja – ostre zapalenie okrężnicy i jelita ślepego u koni, cechujące się najczęściej ostrym lub nadostrym przebiegiem o dużej śmiertelności, ma zazwyczaj charakter nieżytowo – krwotoczny ( często martwica jelit).

Colitis X może dotyczyć tylko jelita ślepego lub tylko okrężnicy ( okrężnica wstępująca) oraz jelita cienkiego.

Diagnostyka różnicowa – salmonelloza, inwazja małych słupkowców, PHF ( Potomac Horse Fever – Erlichia risticii)

Występowanie i etiopatogeneza

Do niedawna uznawana za sporadyczną, śmiertelność 70 %, niezaraźliwą, może pojawiać się cały rok ( zima), brak predylekcji związanych z płcią, najczęściej chorują konie powyżej 7 lat. Choroba pojawia się bardzo często wtórnie po zabiegach operacyjnych, po kolkach leczonych farmakologicznie, w sytuacjach stresowych ( transport, intensywny trening). Po antybiotykach: linkomycyna, klindamycyna, gentamycyna, erytromycyna, tetracykliny i sulfonamidy.

( dysbakterioza) – powoduje zachwianie równowagi pomiędzy mikroflorą jelit a jelitowymi mechanizmami odpornościowymi.

Objawy kliniczne

Biegunka, odwodnienie, wstrząs hipowolemiczny.

Postać ostra – apatia, osowienie, pokładanie, biegunka ( papkowaty kał, wodnisty, krwisty). Wzrost T, zaczerwienienie błon śluzowych, wzrost O, zwiększenie czasu wypełnienia kapilar, zwykle brak wzrostu C

Postać nadostra – przebieg podobny, czas trwania kilka godzin, zejścia śmiertelne jeszcze przed pojawieniem się biegunki

Rozpoznanie – co uwzględnić?

Wywiad, badanie kliniczne – ważne CTO, błony śluzowe i czas wypełniania kapilar. Badanie rektalne- wykluczyć niedrożność okrężnicy, jelita ślepego, wzdęcie jelit ślepych.

USG przez powłoki lub transrektalnie ( zgrubienie ściany jelit, płynna treść).

Ocena makroskopowa kału – krew

Punkcja jamy otrzewnowej

Punkcja do jelita ślepego

Hematokryt, WBC ( leukopenia)

Białko całkowite – najpierw wzrost do 80-90 g/l następnie spadek do 35 g/l ( zaburzenie ciśnienia onkotycznego – ograniczyć płynoterapię) objaw prognostycznie zły!

Mleczany – wzrost powyżej 4 mmol/l wskazuje na znaczne uszkodzenie ściany jelit

RKZ – ciężka kwasica metaboliczna

Elektrolity – Na, Cl, K, Ca, Mg

Badanie rozmazu krwi

Biochemia – mocznik, kreatynina

Badanie kału – mikrobiologiczne i parazytologiczne

Leczenie

Podjąć natychmiast, najlepiej jeszcze przed wystąpieniem biegunki!!!

Glikokortykosterydy – prednizolon 1 mg/kg i.v jednorazowo lub 3 razy co 3-4 h.

Siarczan polimyksyny B – absorbant endotoksyn od 1000 U/kg do 5000 U/kgi.v w 1 l NaCl co 6 h. Ma sens w pierwszych 2-3 dniach.

Fluniksyna – 0,25 – 0,5 mg/kg co 6-12 h

Fluniksyna plus pentoksyfilina 8 mg/kg głównie u koni które nie otrzymały sterydów. Pentoksyfilina rozszerza naczynia obwodowe i ułatwia płynoterapię.

Terapia płynowa – elektrolity + woda

Utrata białek – HAES – 10 % 2l/100 kg , plazma –expander 20 %.

Deficyt energetyczny – Duphalyte

Elektrolity – głównie potas gdy spada poniżej 3 mEq/l

Kwasica – wodorowęglany na podstawie RKZ

Dieta – woda, słoma, rzadko siano, Rehydrat

Antybiotykoterapia – polimyksyna B, metronidazol – 25 mg/kg co 6 h

Heparyna – zatory i zakrzepy, DIC?

Probiotyki – enteroferment

Laparatomia, enterotomia – opróżnienie jelita ślepego z patologicznej treści

Inne antybiotyki w wyjątkowych przypadkach – pogłębiająca się neutropenia!!!

Profilaktyka i prewencja

Izolacja każdego konia z objawami ostrej biegunki

Dezynfekcja stajni

Minimalizacja czynników stresowych!!!

Podawanie probiotyków i prebiotyków – Planta Vet, Biogen K, Enteroferment.

DPJ – Duodenitis Proximal Jejunitis

Przyczyny – nie w pełni poznane, wymienia się tu tło bakteryjne: Clostridia, Salmonelle, pasożytnicze: nicienie, toksyczne: mikotoksyny.

Występowanie – konie w wieku poniżej 10 lat, brak związku z rasą i płcią, mogą chorować również źrebięta.

Objawy kliniczne- ospałość, wzrost T, niekiedy wzrost C, zaczerwienienie błon śluzowych, zaburzenia rytmu serca, objawy kolkowe, refluks ( nawet do 20 l płynu), ochwat u 25-30 % koni, rektalnie – rozdęcie jelit cienkich, płynna treść.

Ocena laboratoryjna

Badanie hematologiczne

Badanie biochemiczne: Aspat, Alat, Mocznik

Punkcja do jamy otrzewnowej

USG

RKZ i elektrolity

Leczenie

Usunięcie treści przez sondę co 2 h

Polimyksyna B, Pentoksyfilina, Fluniksyna, DMSO – 20 -200 mg/kg, Metronidazol.

Terapia płynowa

Inne – Cyzapryd, Metoclopramid, Enterotomia

Powikłania – zapalenie otrzewnej, zachłystowe zapalenie płuc, wrzodziejące zapalenie gardła, owrzodzenie i perforacja przełyku, ochwat ( 25-30%).