Zapalenie jelita grubego

Nieswoiste zapalenie jelit - Wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Nieswoiste choroby zapalne jelit to dwie jednostki chorobowe :

•    choroba Leśniowskiego - Crohna

•    wrzodziejące zapalenie jelita grubego

Dzisiaj zajmę się szczegółowo tą drugą patologią. Jednak zacznę od kilku podstawowych informacji dotyczących przewodu pokarmowego oraz powiem bardzo krótko o przyczynach, diagnostyce i leczeniu. Dalej skupię się na diecie.

Układ pokarmowy 

Jest to "rurowaty" narząd począwszy od jamy ustnej do odbytu. Jego funkcja to głównie pobieranie, trawienie i wchłanianie pokarmu. Ponad to w jego obrębie dochodzi do produkcji enzymów, hormonów. Watro także pamiętać o ogromnej roli przewodu pokarmowego w procesach odpornościowych.

Przy zachowanych prawidłowych funkcjach całego układu węglowodany trawimy już od jamy ustnej, białka głównie w żołądku i jelicie cienkim (głównie dwunastnica - również węglowodany i tłuszcze). Jelito cienkie jest miejscem w którym poza trawieniem wszystkich składników pokarmowych (żółć, enzymy trzustkowe i wytwarzane przez błonę śluzową jelita) odgrywa kluczową rolę w procesie wchłaniania składników odżywczych. Zadaniem jelita grubego jest wchłanianie wody, elektrolitów oraz formowanie stolca. W tym odcinku bytuje naturalna flora bakteryjna odgrywająca rolę w budowaniu naszej odporności, produkcji substancji wspomagających regenerację nabłonka jelitowego (np kwas masłowy), ograniczeniu chorobotwórczych bakterii oraz produkcji niektórych witamin (B2, biotyna, B3, B5, K).

Wchłanianie substancji odżywczych:

•    Dwunastnica: glukoza, Na, Ca, Fe, Cl

•    Najintensywniej zachodzi w jelicie czczym:  węglowodany, białka, tłuszcze, cholesterol,  Ca, Mg, Fe, Na, Cl, sole kwasów żółciowych, witaminy: A, D, E (w obecności tłuszczów i żółci), B1, B2, B6, C, kwas foliowy, laktoza

•    Jelito kręte: Na, sole kwasów żółciowych, B12 ( połączona z tzw czynnikiem wewnętrznym produkowanym w żołądku), tłuszcze, białka (mniej niż w jelicie czczym)

•    Jelito grube: witaminy (głównie produkowane przez florę jelitową),  Na, Cl, woda,

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – rozlany, nieswoisty proces zapalny błony śluzowej odbytnicy (30% chorych), okrężnicy ( 50% odbytnica + końcowa część okrężnicy = esica) lub okrężnicy i odbytnicy (20%)

Przyczyny:

•    Predyspozycje genetyczne

•    Czynniki środowiskowe: palenie papierosów, pożywienie (alergeny, niedobór błonnika, żywność wysoko przetworzona, cukry proste, tłuszcze nasycone), zaburzona flora jelitowa

•    Czynniki immunologiczne

Objawy – mogą występować z bardzo niewielkim (niezauważalnym na co dzień) nasileniem.

•    Krwawienie 97%

•    Biegunka 91%

•    Bóle brzucha 68%

•    Osłabienie 63%

•    Utrata masy ciała 50%

•    Brak łaknienie 43%

•    Gorączka 35%

•    Wzdęcie brzucha 30%

•    Nudności 17%

•    Obrzęki 13%

•    Wymioty 12%

•    Niedokrwistość z niedoboru żelaza 60%

Mogą również u niektórych zdarzać się zaparcia. Choroba charakteryzuje się rzutowością. Występują okresy remisji (zaleczenia – brak objawów) i zaostrzeń ( zmiana diety, stres, leki, zakażenia, infekcje)

Diagnostyka:

•    Rutynowe badania krwi

•    Białko ostrej fazy CRP

•    Aktywność fosfatazy zasadowej, GGTP, bilirubina w surowicy

•    Badania bakteriologiczne i parazytologiczne (pasożyty) kału

•    Wziernikowanie odbytnicy i esicy

•    RTG jamy brzusznej, wlew kontrastowy doodbytniczy

Powikłania:

Jelitowe

•    Polipy 13% (sprzyjają nowotworzeniu)

•    Ostre rozdęcie okrężnicy 3,7%

•    Perforacja 3,2%

•    Zmiany okołoodbytowe 5,5%

•    Zwężenia 8,9%

•    Rak 0,5%

Pozajelitowe:

•    Osteoporoza

•    Zapalenia stawów

•    Stany zapalne skóry

•    Zapalenie dróg żółciowych, wątroby

•    Kamica żółciowa

•    Zapalenie spojówek, tęczówki

•    Zakrzepica

•    Kamica nerkowa

Ogólne zasady leczenia:

•    Leczenie dietetyczne (w zaawansowanych przypadkach dojelitowe i pozajelitowe)

•    Aminosalicylany (mesalazyna, sulfasalazyna), antybiotyki

•    Glikokortykosteroidy (Prednizon, Budezonid)

•    Leki immunosupresyjne (Azatiopryna, Metotreksat)

•    Leki biologiczne (Infliksimab, Adalimumab)

•    Operacja

Leczenie dietetyczne

Główną zasadą jest spożywanie potraw które nie wywołują/ nasilają dolegliwości i w zależności od miejsca i stopnia zaawansowania choroby każdy pacjent może inaczej reagować na te same produkty.

Najczęściej dolegliwości powodują:

•    Mleko

•    Pszenica

•    Drożdże

•    Kukurydza

•    Pomidory ze skórką

•    Jajka

•    Wino

•    Surowe warzywa

•    Rośliny strączkowe

•    Warzywa kapustne

•    Grzyby

•    Orzechy

•    Jabłka i gruszki na surowo

Dieta powinna być urozmaicona, bogata we wszystkie składniki odżywcze  (białka, tłuszcze, węglowodany), składniki mineralne i witaminy. Dodatkowo należy zadbać o źródła żelaza (o żelazie tutaj), pierwiastka bardzo często niedoborowego i przy wystąpieniu zmian zapalnych również trudno wchłanialnego. Kolejny ważny element to kwas foliowy. Znajdziemy go w zielonych warzywach liściastych, kiełkach, fenkule, szparagach, burakach, brokułach, jarmuży, roszponce. Jako że problemem może się stać osteoporoza należy pamiętać o bogatych źródłach wapnia i witaminy D (mleko, nabiał, ryby). Często obserwuje się także niedobór magnezu ( z zalecanych źródeł: kasze, płatki owsiane, avocado, owoce morza, szpinak, groszek, banany, mąki razowe ) miedzi (z zalecanych źródeł: słonecznik, płatki owsiane, kasza gryczana, groszek, boćwina, ryby, jajka, nabiał, dynia, morele) i cynku (zarodki pszenne, pestki dyni,  groszek, jajka, kasza gryczana, płatki owsiane ryby, nabiał, pieczywo). Warto zwiększyć spożycie ryb jako źródła kwasów omega 3, chudego mięsa gotowanego jako źródła B12 która może być w niedoborze po usunięciu jelita krętego i w przewlekłym stosowaniu sulfasalazyny. Dodatkowo powinniśmy unikać smażenia, mocnego grillowania. Preferuje się gotowanie na parze, w wodzie, pieczenie w folii/ rękawie, duszenie bez obsmażania. W okresie zaostrzeń należy unikać produktów wysokobłonnikowych, a dieta powinna być lekkostrawna.

Kłopotliwe mleko

Może wywoływać bóle brzucha, wzdęcia i biegunkę. Dzieje się tak za sprawą niedoboru enzymu laktazy po procesie zapalnym (uszkodzenie błony śluzowej jelita, która produkuje ten enzym, po wygojeniu funkcja produkcyjna może wrócić do normy). Jednak jeśli nie mamy powyższych objawów, jesteśmy w okresie remisji nie powinniśmy rezygnować z mleka i nabiału. To nieocenione źródło wapnia, wit. D oraz bakterii proiotycznych (napoje fermentowane, jogurty). Jeżeli zostanie potwierdzona przez lekarza nietolerancja laktozy można zastosować preparaty z enzymem, pić mleko niskolaktozowe i produkty fermentowane oraz spożywać twarogi.