Napoléon Bonaparte (Napoleon I) ur. 15 sierpnia 1769 r. w Ajaccio na Korsyce, zm. 5 maja 1821 r., o 17:49, w Longwood na Wyspie Świętej Heleny – pierwszy konsul Republiki Francuskiej 1799-1804, cesarz Francuzów w latach 1804-1814 oraz 1815, prezydent (1802-1805) i król Włoch w latach 1805-1814.

Okres rządów Napoleona

Od 1793 roku Napoleon Bonaparte służył w armii rewolucyjnej. Wyróżnił się przede wszystkim w trakcie oblężenia Tulonu w 1793 roku i został generałem. Jednak usunięto go z armii, ponieważ był związany z jakobinami. Do służby powrócił dopiero w czasach Dyrektoriatu.

Kampania włoska 1796-1797

Już w kwietniu 1796 roku Napoleon wyruszył do Włoch. Odniósł tam wiele zwycięstw nad Austriakami, dokonał podboju Lombardii. W czerwcu 1797 roku Francuzi zajęli Republikę Wenecką. Traktat pokojowy został zawarty 17 października 1797 roku w Campo Formio. Na jego mocy Austria zrzekła się Lombardii, Belgii, posiadłości Rzeszy na zachód od Renu. Utworzona zostaje Republika Cisalpińska, zależna od Francji.

Kampania egipska 1798-1799

W 1798 roku Napoleon wyruszył do Egiptu. Zajęte zostają Aleksandria oraz Kair. Francuska flota zostaje jednak zniszczona przez Anglików (na ich czele admirał Nelson) pod Abukirem (1798). Sytuacja wewnętrzna we Francji pogarsza się i Bonaparte postanawia wrócić do ojczyzny, aby przejąć władzę.

Zamach stanu

Napoleon wrócił z Egiptu i dokonał przewrotu 18 brumaire'a VIII roku republiki (9 listopad 1799 rok). Dyrektoriat został obalony. Rozpoczyna się tzw. okres konsulatu - władzę we Francji sprawuje Bonaparte, który ogłosił się pierwszym konsulem. W 1802 roku tytuł ten otrzymuje dożywotnio.

Konsulat we Francji

W 1800 roku Napoleon wyrusza do Włoch, gdzie pokonuje Austriaków. Zawiera z nimi w 1801 roku traktat pokojowy w Luneville. Jest to potwierdzenie umowy z Campo Formio (1797). W dniu 27 marca 1802 roku podpisano w Amiens pokój z Anglią. Francja odzyskała niemal wszystkie posiadłości zamorskie. Dzięki tym sukcesom Napoleon został w 1802 roku ogłoszony dożywotnim konsulem.

Cesarstwo we Francji

2 grudnia 1804 roku Napoleon koronował się na cesarza Francuzów. W uroczystości uczestniczył papież Pius VII. Ale to Bonaparte włożył sobie sam na głowę koronę.

Reformy wewnętrzne Napoleona:

• Kodeks cywilny (21 marzec 1804 rok) - równość, wolność, własność

• kodeks karny i handlowy

• państwo policyjne

• ujednolicenie i umocnienie administracji

• rozdział Kościoła od państwa,

• konkordat z Rzymem w 1801 roku

• powstaje Bank Francji -1800 rok

• rozwój przemysłu, handlu, nauki i szkolnictwa

III koalicja, 1805 rok: Anglia, Austria, Królestwo Neapolitańskie, Rosja, Szwecja

Najważniejsze bitwy: Ulm (1805), morska pod Trafalgarem (1805), Austerlitz (1805)

Pokój w Preszburgu (1805)

W 1806 roku Napoleon powołał Związek Reński, składający się z kilkunastu zależnych od Francji państw niemieckich.

IV koalicja, 1806 rok: Anglia, Austria, Królestwo Neapolitańskie, Prusy, Rosja, Szwecja

Najważniejsze bitwy: Jena (1806), Auerstadt (1806), Iława (1807), Frydland (1807)

Pokój w Tylży: 7 lipca 1807 roku między Francją a Rosją, 9 lipca 1807 roku między Francją a Prusami

1808 rok - Napoleon wyrusza do Hiszpanii. 30 listopada 1808 roku w bitwie w wąwozie Somosierra wyróżniają się Polacy. Francuzi zdobywają Saragossę oraz Madryt, gdzie jednak wybucha powstanie. W całym kraju walki z francuskim okupantem toczyć się będą do 1814 roku.

V koalicja, 1809 rok: Anglia, Austria, Hiszpania, Portugalia

Najważniejsze bitwy: Wagram (1809)

Pokój w Schőnbrunn (1809)

Wyprawa na Rosję

W 1811 roku stosunki francusko-rosyjskie uległy pogorszeniu. 24 czerwca 1812 roku Napoleon rozpoczął wyprawę na Rosję. We wrześniu odbyła się bitwa pod Borodino, a później Francuzi wkroczyli do Moskwy. Jednak w listopadzie rozpoczęli odwrót.

VI koalicja, 1813 rok: Anglia, Austria, Prusy, Rosja, Szwecja

Najważniejsze bitwy: Lipsk (1813) - tzw. bitwa narodów

31 marzec 1814 roku - wojska sprzymierzone wkraczają do Paryża

6 kwiecień 1814 roku - Napoleon abdykuje i zostaje wysłany na wyspę Elbę.

Sto dni Napoleona:

1 marca 1815 roku Bonaparte opuścił Elbę, a już 20 marca wkraczał do Paryża na czele wielotysięcznej armii. Decydująca okazała się bitwa pod Waterloo w dniu 18 czerwca 1815 roku. Wtedy armia francuska została pokonana przez siły angielsko-pruskie. Napoleon został zesłany na Wyspę Świętej Heleny, gdzie 5 maja 1821 roku zmarł.