Ile jest lądów – udział procentowy
29%
Wymienić po 2 plemiona w obu Amerykach
Ameryka północna :
Plemię Pomos (Kalifornia) plemię zajmowało się zbieractwem i polowaniem na małe zwierzęta.
Inuici -grupa rdzennych ludów obszarów arktycznych i subarktycznych Grenlandii, Kanady, Alaski i Syberii. Inaczej Eskimosi.
Ameryka południowa:
Ajmerowie- zamieszkujące od początku naszej ery tereny Boliwii i Peru
Arawacy -Pierwotnie zamieszkiwali przedpole Andów. Na pocz. n.e. wypierani przez ludy andyjskie, rozprzestrzenili się po Antylach, aż po Florydę oraz wybrzeże Atlantyku Ameryki Południowej. Wytępieni przez Europejczyków na Karaibach, żyją dziś (około kilkaset tys.) jedynie w Ameryce Południowej (głównie w Kolumbii - w dorzeczach Amazonki i Orinoko).
Opisać nizinę Nullarbor
Nullarbor, nizina w południowej części Australii (stany: Australia Południowa i Australia Zachodnia), nad Wielką Zatoką Australijską. Zbudowana z mezozoicznych i trzeciorzędowych skał osadowych, głównie wapieni.Stanowi płaską równinę, wzniesioną do 200 m n.p.m. Dobrze rozwinięte zjawiska krasowe (występują polja, leje i żłobki krasowe oraz jaskinie), czego efektem jest całkowity brak powierzchniowej sieci wodnej. Klimat zwrotnikowy suchy o opadach nie przekraczających 300 mm rocznie.Obszar Nullarbor w większości pokryty jest scrubem i nie jest wykorzystywany gospodarczo. Nieliczne, parodomowe osady skupiają się wzdłuż linii kolejowej i szosy, łączących wschodnią i zachodnią część Australii.
Wymienić trzy konflikty w Afryce, podać datę i genezę
ETIOPIA – ERYTREA
Konflikt między Etiopią a Erytreą rozpoczął się w 1998 roku i dotyczył przebiegu granicy między tymi dwoma państwami. Liczba ofiar konfliktu (szacowana na 370 tys. Erytrejczyków i 350 tyś. Etiopczyków) wzrosła na skutek klęski suszy do 8 milionów. W czerwcu 2000 roku w wyniku prowadzonych przez Algierię i Unię Afrykańską mediacji, oba państwa podpisały zawieszenie broni.
KONGO
Konflikt w Demokratycznej Republice Konga rozpoczął się w 1997 roku. Ma podłoże polityczno-etniczne. Kraj jest zamieszkany przez dwie antagonistycznie nastawione względem siebie grupy etniczne Tutsi i Hutu. W konflikt zaangażowały się także państwa trzecie (m.in. Zambia, Uganda, Rwanda). Wymordowano rzesze uchodźców rwandyjskich
SUDAN
Trwający przez przeszło 50 lat konflikt w Sudanie pochłonął co najmniej 2 miliony ofiar. Ponad 4,5 miliona osób zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów. Wojna domowa w Sudanie wybuchła już pod koniec 1955 roku. Powodem buntu murzyńskiej ludności z południa kraju (bunt w Torit) było niezadowolenie z powodu politycznej i gospodarczej dominacji muzułmańskich Arabów z północy.
Przykłady pustyń na Saharze i podać typy,
pustynia kamienista – HAMADA (pokryta odłamami i okruchami skalnymi, często także czarną skorupą żelazistą. To szczególnie dziki i niesprzyjający człowiekowi krajobraz)
pustynia żwirowa – SERIR (to nazwa pustyni żwirowej stosowana w północnej Afryce na Saharze (Kalanszo) i na Półwyspie Arabskim.)
pustynia piaszczysta – ERG (pustynia piaszczysta z masami lotnego piasku oraz licznymi barchanami lub tzw. piaskami zamarłymi (pokrytymi skorupą solną lub wapienną)
Jak powstała pustynia Gobi i Atacama,
pustynia Gobi powstała na wskutek kilku czynników: duże roczne amplitudy temperatur, duże dzienne amplitudy temperatur, przede wszystkim brakiem opadów atmosferycznych spowodowane daleką odległością do oceanów, a także osłonięciem wysokimi górami. Dodatkowo silne wiatry wiejące na tej pustyni przyspieszyły proces pustynnienia.
Atacama jest pustynią mglistą. Tego typu pustynie tworzą się wskutek nacierania na siebie powietrza ciepłego, wilgotnego i chłodnego. Na ich obszarze bardzo ciepłe i suche powietrze znad lądu miesza się z bardzo wychłodzonym i wilgotnym, wkraczającym na wybrzeŜa znad zimnychprądów morskich – w tym przypadku Humboldta. Mgła panująca nad Atacamą nosi nazwę camanchaca albo garua
Wymienić parki narodowe Wyżyny Zachodnioaustralijskiej i krótko opisać
Australia zachodnia:
Park Narodowy Yanchep- misie koala, 50 km na północ od Perth
Park Narodowy Nambung- skalne, wapienne iglice do 5m
Purnululu N. P. (Bunglebungle)- kopulaste pagórki z piaskowców, na liście UNESCO
Punkty najbardziej wysunięte na różne strony świata Ameryki Południowej ,
Najdalej wysunięte punkty kontynentu na stałym lądzie:
o Północ – Przylądek Gallinas
o Południe – Przylądek Forward (+Horn na Ziemi Ognistej)
o Zachód – Przylądek Parinas
o Wschód – Przylądek Branco
Kto odkrył i kiedy Amerykę Północną, Australie, Nowa Zelandie
Ameryka Północna: 1492r. – pierwsza wyprawa Kolumba, dzięki której dopływa do archipelagu Bahamów, a także północnego wybrzeża Kuby i Haiti (które zwą się Indiami Zachodnimi).
Australia : Pierwsi do Australii dotarli Aborygeni, tysiące lat przed Europejczykami. Pierwszym Europejczykiem był Holender WillemJanszoon, który w 1606 r. dotarł do północnego wybrzeża Australii. Za nim na morza południowe ruszyli inni podróżnicy holenderscy, np. Abel Tasman w 1642 r. Odkrył on Tasmanię i dotarł do Nowej Zelandii. Pierwszym, który dotarł do wschodniego wybrzeża był kapitan James Cook w 1770 r.
Regiony aktywne wulkanicznie w europie,
Włochy (Wezuwiusz, Etna, Marsili)
Islandia (Hekla, Katla)
Gdzie występuje język zachodniosłowiański – jakie państwa
Języki zachodniosłowiańskie:
o Polski
o Słowacki
o Czeski
o Połabskie
o Górnołużycki
o Dolnołużycki
o Kaszubski
Opisać wyżynę gujańską oraz określić jej lokalizację
Wyżyna w północnej części Ameryki Południowej, między Niziną Orinoko a Niziną Amazonki. Zajmuje powierzchnię ok. 1,2 mln km². Zbudowana jest ze skał krystalicznych z licznymi intruzjami skał wylewnych. Przez Wyżynę Gujańską przepływają liczne rzeki, m.in. Maroni, Corantijn, Essequibo i Caroni. Na rzekach występuje wiele progów z licznymi wodospadami, jak, najwyższy na świecie, Salto Angel. Głównymi formacjami roślinnym są wilgotne lasy równikowe.
Gdzie występuje klimat neotropikalny – państwa
Kraina neotropikalna – kraina zoogeograficzna obejmująca obszar Antyli i Ameryki Południowej aż do granicy z krainą nearktyczną (północny Meksyk) oraz wyspy Galapagos.
Wymienić 2 uskoki tektoniczne oraz podać na jakim kontynencie się znajdują
Uskok Alpejski. Ok. 25 mln lat temu utworzyła się strefa rozłamu i w przeważającej mierze zanurzona Zelandia znalazła się na granicy płyt litosferycznych, pomiędzy płytą indo-australijską a płytą pacyficzną. W miarę jak płyty zaczynają się obracać w rejonie dzisiejszej Wyspy Południowej tworzy się Uskok Alpejski, który zaczyna odsuwać od siebie przyległe dotąd struktury do dzisiejszej odległości 480 km. Procesowi temu towarzyszy intensywne wypiętrzanie się lądu. W rejonie dzisiejszej Wyspy Północnej zaczyna formować się strefa subdukcji, w której płyta pacyficzna zaczyna być subdukowana (posuwana) pod płytę indo-australijską.
Uskok San Andreas - uskok transformacyjny przebiegający przez zachodnią i południową Kalifornię. Należy do pacyficznego systemu rozłamów skorupy ziemskiej, ciągnącego się wokół Oceanu Spokojnego. Jest najdłuższym i najbardziej aktywnym uskokiem, gdzie rocznie występuje ok 100 wstrząsów. Uskok San Andreas oddziela dwie, poruszające się w przeciwnych kierunkach, płyty litosfery: pacyficzna , która przesuwa się z północno – zachodniej części wzdłuż płyty północnoamerykańska (po północno-wschodniej).
Obiekty turystyczne atrakcje turystyczne związane z kultura Maorysów
Atrakcje związane z Maorysami (Autochtoniczna grupa etniczna Nowej Zelandii, posługująca się językiem maoryskim):
Rotorua- miasto, centrum kulturalne Maorysów, z jeziorem kalderowym i gorącymi źródłami i gejzerem Pohutu strzelającym do 20m.
Wai-o-tapu park geotermany
Tęczowy krater, gorące baseny błotne
Wioska Tamaki-tańce rytualne
Wioska Ohinemetu-skansen
Teatr Maorysów
Model wioski Maorysów- wioski warowne
Pasma Górskie Gór Wododziałowych
na południu w paśmie Alp Australijskich
północnym napotkamy pasmo Gór Błękitnych
Najwyższe szczyty w Górach Ruwenzori, Górach Śnieżnych i Atlas
góry Śnieżne z kulminacją w postaci Góry Kościuszki (2228m n.p.m.),
góry Ruwenzori -kulminacja - Margherita (5109 m n.p.m.)
Atlas -Najwyższym szczytem jest Dżabal Tubkal (4165 m n.p.m.).
Co znajduje się w PN Fjord...niewyraźnie-napisałam-końcówkę
Współczesne cywilizacje według Huntingtona?
Zachodnia
Prawosławna
Latynoamerykańska
Islamska
Hinduistyczna
Chińska
Afrykańska
Tereny zamieszkałe przez wyznawców buddyzmu
Cywilizacja japońska
Pojęcia: leming, selva, Ilanos, kapibara, fynos, kauri, Sahel, wombat
Lemingi (Lemmini) – plemię gryzoni z podrodziny nornikowatych. Lemingi zamieszkują tereny północnej Europy, Azji i Ameryki Północnej.
Llano, llanos, formacja roślinna w Ameryce, zaliczana do sawann bądź do formacji trawiastych. Występuje w dwu formach, jako:
1) trawiasta równina, całkowicie płaska lub lekko sfalowana. Bezleśna lub z nielicznymi drzewami, zielona w porze deszczowej, sucha w okresach bez opadów. Do powstania llano częściowo przyczyniło się wypalanie pokrywy roślinnej przez człowieka.
Występuje w zachodniej części Wenezueli. Nazwą tą niekiedy obejmuje się podobne formacje roślinne w Boliwii, Brazylii i Paragwaju.
2) trawiasta, sucha równina z licznymi kaktusami i kserofitami. Występuje w Teksasie i Nowym Meksyku.
Selva – położona nad brzegiem Morza Śródziemnego comarca (powiat) we wspólnocie autonomicznej Katalonia w Hiszpanii, położona między masywem górskim Puigsacalm a Costa Brava.
Kapibara (Hydrochoerushydrochaeris), ssak z rodziny kapibar (Hydrochoeridae), zaliczanej do rzędu gryzoni, największy znany dziś przedstawiciel tego rzędu, zamieszkujący gęsto zarośnięte obszary leśne w pobliżu zbiorników wodnych we wschodniej części Ameryki Południowej
Fynbos – formacja roślinna, południowoafrykański odpowiednik makii. Występuje na południowo-zachodnim wybrzeżu Afryki pomiędzy górskimi stokami i nizinami nadmorskimi, w krainie fitogeograficznej Państwie Przylądkowym. Nazwa fynbos nadana została przez Holendrów i oznacza ona wspaniały busz.Przystosowane są do częstych suszy i pożarów. Bardzo duży udział we florze tej formacji mają endemity (ok. 70%) – gatunki nie spotykane nigdzie indziej.
kauri 1. (maoryski) bot. Agatusaustralis, wiecznie zielone drzewo z rodziny sosnowatych (Pinaceae) występujące gł. na terenie Nowej Zelandii; także drewno i żywica pozyskiwane z tego drzewa.
Sahel, obszar graniczny pomiędzy dwoma wielkimi jednostkami fizycznogeograficznymi Afryki - Sahary na północy i Sudanu na południu,
wombat tasmański (Vombatusursinus) – średniej wielkości torbacz z rodziny wombatów przypominający wyglądem borsuka, o jednolitej szarej sierści. Występuje na obszarze Australii od granic Queensland i Nowej Południowej Walii wzdłuż pustyń Wiktorii aż do południowo-wschodniego krańca Australii oraz na Tasmanii.
Mapa: Perth, Góry Rif, Addid Abeba, Mali, Aleuty, Urugwaj, Celebes, Afganistan, Quito, Góry Czerskiego