PSYCHOPATOLOGIA OGÓLNA - zajmuje się opisem objawów zaburzeń psychicznych i wyjaśnia znaczenie używanych nazw. Znajomość nazw objawów psychopatologicznych i posługiwanie się nimi w sposób poprawny, tj. zgodny z ich znaczeniem, jest warunkiem dokonania prawidłowego opisu zaburzeń psychicznych. PSYCHOPATOLOGIA SZCZEGÓLOWA - zajmuje się opisem chorób psychicznych i innych zaburzeń życia psychicznego. ZESPÓŁ - jest to zbiór objawów, które występują łącznie i dlatego są charakterystyczne dla niektórych chorób ZESPÓŁ MAJACZENIOWY - często nazywany „stanem” (stan majaczeniowy) charakteryzuje się dość znacznym bogactwem objawów: zaburzenia orientacji, omamy, zwłaszcza wzrokowe, urojenia niespójne, lęki, nastrój dysforyczny , niepokój ruchowy, częściowa niepamięć ZESPÓŁ POMROCZNY lub ZAMROCZENIOWY - dość często narasta szybko i kończy się nagłym przejaśnieniem świadomości. Typowe objawy: zaburzenia orientacji, lęki o znacznym natężeniu lub nastrój skrajnie dysforyczny , podniecenie ruchowe, niepamięć przebytego okresu ZESPÓŁ POMROCZNY JASNY - orientacja dość dobrze zachowana, tok myślenia prawidłowy lub zwolniony, zachowanie zborne, zaburzenia pamięci, niepamięć zupełna ZESPÓŁ SPLĄTANIOWY - w odróżnieniu od zespołów pomrocznych, dość często rozpoczyna się stopniowo i powoli ustępuje. Typowe objawy to: zupełna dezorientacja, głębokie zaburzenia toku myślenia o typie inkoherencji (splątania) i gonitwy myślowej, lęki, silne podniecenie ruchowe, prawdopodobnie zaburzenia spostrzegania oraz urojenia inkoherentne , całkowita niepamięć WRAŻENIE - jest to elementarne zjawisko psychiczne, polegające na odzwierciedleniu cechy przedmiotu działającego na receptor. Wrażenie jest zatem zjawiskiem (procesem) psychicznym poznawczym; powstaje ono na skutek działania na receptor przedmiotu, a ściślej - bodźca określonego rodzaju. SPOSTREŻENIE - jest to proces psychiczny poznawczy polegający na odzwierciedleniu przedmiotu działającego na receptor lub receptory. Podział spostrzeżeń (podobnie jak wrażeń) oparty jest na rodzajach analizatorów. Wyróżnia się więc spostrzeżenia: *wzrokowe *słuchowe *smakowe *dotykowe *inne. Do podstawowych zaburzeń spostrzegania należą: *złudzenia *omamy. ZŁUDZENIA UWARUNKOWANE PRZEZ NASTAWIENIE Złudzenie tego rodzaju podlega jednak ocenie krytycznej. W znaczeniu psychopatologicznym złudzenia są to zniekształcone spostrzeżenia, których chory nie koryguje mimo dowodów błędności. Omamy wykazują trzy charakterystyczne cechy: 1. spostrzeżenia (lub wrażenia) powstające bez bodźców działających z zewnątrz 2. są rzutowane na zewnątrz 3. towarzyszy im poczucie realności. Omamy dzielimy na: *elementarne *proste *złożone. RODZAJE OMAMÓW: *wzrokowe *słuchowe *imperatywne *smakowe *węchowe *dotykowe *czucia ustrojowego OMAMY RZEKOME - to spostrzeżenia (lub myśli): 1) powstające bez bodźców działających z zewnątrz 2) nie mają cech obiektywnej przedmiotowej rzeczywistości, lecz cechy wyobrażeń zlokalizowanych w przestrzeni wewnętrznej 3) odczuwane są jako obce, narzucone z zewnątrz doznania. UROJENIA - są to fałszywe sądy, które chory wypowiada z głębokim przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje mimo oczywistych dowodów błędności. PODZIAŁ UROJEŃ WEDŁUG BUDOWY UROJENIA PARANOICZNE - są to urojenia usystematyzowane, tzn. tworzące pewien system dotyczący z reguły jednej zasadniczej dla chorego sprawy. Urojenia paranoidalne, w odróżnieniu od paranoicznych, nie wykazują już tak wyraźnej i konsekwentnej budowy i dotyczą nieraz szeregu zagadnień dość luźno powiązanych ze sobą. Urojenia niespójne cechuje brak wszelkiej spójności i zmienność treści IDEE NADWARTOŚCIOWE - są to przekonania, które człowiek uważa za szczególnie ważne, słuszne i z którymi jest silnie związany emocjonalnie. Znajdują swój wyraz w żarliwym propagowaniu pewnych poglądów, dotyczących np. wiary, sekt religijnych, zasad filozoficznych, reformy stosunków społecznych. Idee nad wartościowe w części przypadków świadczą o zaburzeniach osobowości, mogą jednak również charakteryzować ludzi o osobowości prawidłowo ukształtowanej. NATRĘCTWA - są to myśli lub wyobrażenia uporczywie narzucające się lub czynności ruchowe wielokrotnie wykonywane mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności. Natrętne myśli np. uporczywie doznawane przez chorego wątpliwości czy aby jego wypowiedzi są dobrze rozumiane przez otoczenie. FOBIE - polegają na występowaniu lęku w określonych sytuacjach oraz na dążeniu do ich unikania, jak również na przeżywaniu lęku przed tymi sytuacjami. Chory w przypadku fobii uważa swój lęk za uzasadniony. Wyróżnia się dziesiątki fobii, m.in. lęk przez zabrudzeniem się, przed bakteriami, przed piorunami. ZABURZENIA TOKU MYŚLENIA Z PRZEWAGĄ ZABURZEŃ TOKU *przyśpieszenie toku myślenia *zwolnienie myślowe *zahamowanie myślenia - polega na zatrzymaniu się wolno przesuwającego się wątku myślowego. Myśl niejako zastyga *zatamowanie - to nagłe przerwanie myślenia dotąd przesuwającego się sprawnie. *rozkojarzenie - polega na braku związku pomiędzy poszczególnymi dłuższymi fragmentami wypowiedzi lub pomiędzy zdaniami. SZCZEGÓLNE POSTACI ZABURZEŃ TREŚCI MYŚLENIA LEPKOŚĆ MYŚLENIA - jest cechą charakterystyczną zwłaszcza dla otępienia padaczkowego MYŚLENIE AUTYSTYCZNE - jest zaburzeniem myślenia typowym dla schizofrenii DEPERSONALIZACJA - polega na poczuciu zmiany swojej osobowości, swego „ja” - np. chory czuje się owładnięty obcą siłą NADCZYNNOŚĆ PAMIĘCI - zdolność szybkiego zapamiętywania obszernego materiału oraz odtwarzania zapamiętanych treści w sposób dokładny i szybki ZABURZENIA PAMIĘCI CZYNNOŚCIOWE - upośledzenie zapamiętywania na skutek rozproszenia uwagi wywołanego stanem wzruszenia NIEPAMIĘĆ - luka pamięciowa, może obejmować krótki okres - minuty lub godziny (np. jako następstwo zaburzeń świadomości), ale czasem rozciąga się na długie miesiące, a nawet lata. Luki pamięciowe chorzy wypełniają nieraz treścią fałszywą, przypadkową, a czasem wręcz nieprawdopodobną, bądź też podsuniętą w sugestywnie zadanym pytaniu NIEPAMIĘĆ NASTĘPCZA - polega na pokryciu niepamięcią okresu już po ustąpieniu zaburzeń świadomości ZAFAŁSZOWANIE PAMIĘCI - zalicza się do niej konfabulacje, złudzenia i omamy pamięciowe oraz zjawiska typu déjá vu EMOCJE - wyrażają stosunek podmiotu do ludzi, rzeczy, zjawisk bądź do siebie, swego organizmu lub własnego działania NASTROJE - są to stany emocjonalne o nieznacznym natężeniu i stosunkowo długim okresie trwania OBNIŻONY NASTRÓJ - jeżeli występuje jako objaw nerwicowy nazywamy przygnębieniem PODWYŻSZONY NASTRÓJ - jako objaw psychopatologiczny osiąga różny stopień EUFORIA - jest to umiarkowane podwyższenie nastroju, charakterystyczne dla chorób psychicznych uwarunkowanych zmianami organicznymi DYSFORIA - nastrój dysforyczny, nazywany niekiedy nastrojem „gniewliwym”, polega na obniżeniu nastroju, a przede wszystkim przejawia się drażliwością DRAŻLIWOŚĆ - tendencja do wygórowanych reakcji emocjonalnych, często w postaci wybuchów gniewu i działań agresywnych APATIA - oznacza osłabienie zainteresowań i aktywności, a zarazem pewne przygnębienie i poczucie rezygnacji. Apatia bywa doznawana przez ludzi zdrowych oraz występuje w nerwicach STĘPIENIE UCZUCIOWE - polega na zaniku uczuć wyższych ŚWIADOMOŚĆ - to poczucie przeżywania zjawisk psychicznych. Ilościowe zaburzenia świadomości w postaci jej ograniczenia świadczą o zaburzeniach przytomności. Zaburzenia świadomości dzieli się na ilościowe i jakościowe Ilościowe zaburzenia świadomości polegają na przyćmieniu świadomości w różnym stopniu raz to głębszym, aż do całkowitego wyłączenia świadomości, tj. do stanu nieprzytomności. Przymglenie świadomości polega na niedokładnym spostrzeganiu; treść spostrzeżeń staje się nieostra, niewyraźna. Zdolności pojmowania zmniejszają się. Orientacja chorego w otoczeniu jest niepełna. Zaznacza się spowolnienie ruchowe. Senność patologiczna przypomina znaczną senność fizjologiczną - występują zaburzenia świadomości w postaci jej przymglenia - spowolnienie ruchowe i z tendencją do zapadania w sen - chory może, aczkolwiek z trudem, powstrzymać się od snu. Przyczyną przymglenia świadomości i senności patologicznej są czynniki toksyczne, zakaźne (m.in. zapalenie mózgu) oraz choroby organiczne mózgowia. Zwężenie pola świadomości wyraża się zmianami w zakresie procesów poznawczych - tylko niektóre bodźce spośród działających na podmiot są odbierane i uświadamiane. Zwężenie pola świadomości dotyczy m.in. Stanów fizjologicznych, tj. wzruszenia JAKOŚCIOWE ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI ZESPÓŁ MAJACZENIOWY - charakteryzuje się dość znacznym bogactwem objawów. objawy - zaburzenia orientacji w czasie, miejscu i otoczeniu przy zachowanej orientacji co do własnej osoby; omamy zwłaszcza wzrokowe. Bywają barwne, ruchliwe. Charakterystycznym przejawem zaburzeń spostrzegania są liczne złudzenia splatające się z omamami i urojeniową interpretacją własnych doznań i otaczającej rzeczywistości; urojenia niespójne związane z treścią z omamami; lęki, nastrój dysforyczny; niepokój ruchowy; częściowa niepamięć. Zespół majaczeniowy zwykle rozwija się stopniowo, czasami ostro m.in. w niektórych przypadkach majaczenia alkoholowego, w przebiegu chorób zakaźnych t.j. Dur brzuszny, zapalenie płuc, zimnica, grypa, w następstwie zatruć. ZESPÓŁ ZAMROCZENIOWY - narasta szybko i kończy się nagłym przejaśnieniem świadomości objawy: zaburzenia orientacji co do czasu, miejsca, otoczenia i własnej osoby; kontakt chorego z otoczeniem nikły lub zniesiony; lęki o znacznym natężeniu lub nastrój skrajnie dysforyczny; podniecenie ruchowe o typie gwałtownych wyładowań ruchowych i popędowych: nagłe ucieczki, błądzenie, napaści lub inne czyny agresywne; niepamięć przebytego okresu lub jedynie fragmentaryczne wspomnienia (wyspy pamięciowe). Zespoły pomroczne występują najczęściej w padaczce ZESPÓŁ SPLĄTANIOWY - dość często rozpoczyna się stopniowo i powoli ustępuje. objawy: zupełna dezorientacja w okresach spłycenia zaburzeń świadomości fragmentaryczna orientacja co do własnej sytuacji; głębokie zaburzenia toku myślenia o typie inkoherencji (splątania i gonitwy myślowej); lęki, niekiedy silny przestrach pozostający prawdopodobnie w związku z treścią zaburzeń spostrzegania; silne podniecenie ruchowe, ruchy bezładne, chaotyczne; prawdopodobnie zaburzenia spostrzegania, tj. omamy i złudzenia; po gwałtownym i szybko postępującym rozwoju zespołu splątaniowego całkowita niepamięć. DEPRESJA objawy: Pogorszenie nastroju (przygnębienie) Utrata zainteresowań i radości życia Zmniejszenie energii życiowej Częste objawy: Zaburzenia koncentracji i uwagi Obniżenie samooceny i pewności siebie Poczucie winy i braku własnej wartości Ponury i pesymistyczny obraz przyszłości Myśli lub działania samouszkadzające lub samobójcze Zaburzenia snu Zmniejszenie apetytu Kryteria ogólne: Utrzymanie się objawów przez co najmniej 2 tygodnie ZABURZENIA OSOBOOŚCI - to zaburzenia psychiczne powodujące przede wszystkim nieprawidłowe zachowania oraz utrudniające lub uniemożliwiające przystosowanie do środowiska społecznego, a ściślej życia społecznego. Zaburzenia te są odchyleniami przeważnie w zakresie uczuć, popędów woli, wyobraźni, sposobu i tempa reagowania na bodźce zewnętrzne oraz ich sposobu przeżywania i odczuwania. KLASYFIKACJA ZABURZEŃ OSOBOWOŚCI OSOBOWOŚĆ PARANOICZNA - to zaburzenia osobowości, w których występuje uczulenie na niepowodzenie i to, co jest odczuwane jako poniżenie lub odtrącenie, tendencja do błędnych akcji otoczenia jako wrogich lub pogardliwych, poczucie własnych praw sztywne, z tendencją do zatargów. Osoby tego typu mogą się czuć skrajnie poniżone, odtrącone, uważać się za ofiary otoczenia. Zawsze zaznacza się przesadne odnoszenie do siebie różnych zdarzeń. Do tej grupy zalicza się również osobowości pieniacze i fanatyczne. OSOBOWOŚĆ SCHIZOIDALNA - zaburzenia osobowości charakteryzujące się ubóstwem kontaktów uczuciowych, społecznych, z autystyczną skłonnością do fantazji i introspekcyjnej rezerwy. Widoczny jest chłód; odcięcie od otoczenia może markować niezdolność do wyrażania uczuć. OSOBOWOŚĆ HISTERYCZNA - zaburzenia osobowości charakteryzujące się pustą, chwiejną uczuciowością, zależnością od otoczenia, dążeniem do uzyskiwania uznania i uwagi, sugestywnością i teatralnością. Często zaznacza się niedojrzałość seksualna (np. oziębłość) i nadmierna wrażliwość na bodźce. Pod wpływem stresu może wystąpić nerwica. Do tego typu osobowości bywają zaliczane przypadki mitomanii. Występuje w nich skłonność do chwalenia się, przedstawiania w możliwie najlepszym świetle, opowiadania różnych zmyślonych historii. OSOBOWOŚĆ ASTENICZNA - zaburzenia osobowości polegające na biernym podporządkowaniu się otoczeniu i słabych, niedostatecznych reakcjach na wymogi życia codziennego. Istnieje mała zdolność do odczuwania przyjemności. ZABURZENIA PSYCHOSOMATYCZNE - są to choroby występujące jako somatyczne powstające pod wpływem: napięcia emocjonalnego, sytuacji konfliktowych, urazów psychicznych Zauważa się występowanie 3 czynników: Psychodynamiczne kształtowanie się osobowości od wczesnego dzieciństwa z nierozwiązanym konfliktem, mechanizmy obronne służące do rozładowania lęku pierwotnego, sytuacje stresowe mające związek z konfliktem centralnym. Najczęstsze przyczyny konfliktu centralnego: uzależnienie od alkoholu w rodzinie, rozpad pożycia, rozwód, wyróżnianie jednego z dzieci, choroba w rodzinie, zbyt rygorystyczni rodzice Najczęstsze zaburzenia psychosomatyczne: astma oskrzelowa, choroba wrzodowa żołądka i jelit, wrzodziejące zapalenie jelit, nadciśnienie młodzieńcze, bóle głowy u dzieci, jadłowstręt psychiczny, bulimia, żarłoczność ASTMA OSKRZELOWA: choruje na nią 2-7 % populacji dziecięcej, przyczyna: odczyn alergiczny (reakcja anafilaktyczna) na różne alergeny, objawy: duszność wydechowa z męczącym kaszlem,, świsty , furczenia. Ciężki stan ogólny. dowody na patomechanizm psychiczny: rodziny z surowymi metodami wychowawczymi, wysoki poziom lęku u dzieci, efekt sugestii, efekty lecznicze po psychoterapii BÓLE GŁOWY OBJAWOWE: w chorobach toczących się w obrębie czaszki: (zapalenie opon, białaczka, guzy mózgu, bóle głowy pourazowe, bóle głowy u dzieci z padaczką, tętniaki, naczyniaki, wady wzroku, ) SAMOISTNE BÓLE GŁOWY: napięciowy ból głowy, przewlekły napięciowy ból głowy, ból głowy histaminowy, migrena MIGRENA: 3-10% populacji, pierwsze objawy w dzieciństwie, K 3x>M., rodzinne występowanie, patomechanizm: silny skurcz naczyń mózgowych, objawy: zwiastuny( drażliwość, wilczy głód, biegunka, może być aura wzrokowa, ból o każdej porze dnia, najczęściej jednostronny, może rozprzestrzeniać się na całą głowę, charakter bólu: pulsujący, świdrujący, czas trwania: od kilku godzin do 3 dni, towarzyszą często nudności, wymioty, światłowstręt, sen po napadowy JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY - jest to zespół objawów występujący w wieku młodzieńczym, polegający na świadomym ograniczaniu pokarmów w celu osiągnięcia szczupłej sylwetki ciała, co doprowadza do znacznego ubytku masy ciała, a nawet do skrajnego wyniszczenia, przy zachowanym dobrym samopoczuciu, sprawności i aktywności. JADŁOWSTRĘT REAKTYWNY: powstaje w naszej kulturze europejsko-amerykańskiej pod wpływem silnej presji społecznej (filmy, moda, czasopisma kobiece), wzorce czerpie się od najbliższej rodziny, rówieśników, pułapka: walcząc z normalnym apetytem dziewczyna przekracza cienka linię, objawy i skutki takie same jak w j. właściwym, skuteczniejsza psychoterapia JADŁOWSTRĘT WŁAŚCIWY: Główna przyczyna - nieprawidłowa rodzina Wyróżnia się (Minuchin): 1.rodziny nadopiekuńcze, z wysokim poziomem lęku, w których działania koncentrują się na zapewnieniu bezpieczeństwa przez co ogranicza się rozwój autonomii 2.rodziny"zasznurowane" w których role są nieprawidłowo definiowane i realizowane (np. dominująca matka) 3.rodziny "sztywne" przywiązane do niezmiennego status quo rodziny, maskujące i skrywające istotne konflikty Objawy jadłowstrętu tłumaczy się : głodzenie- świadome odrzucanie jedzenia, które ma wartość zadowolenia oralnego i seksualnego, budzi wic poczucie winy Kara dla matki –karmicielki, infantylizm-odmowa bycia dorosłą, wyniszczenie organizmu- dążenie do "cichego samobójstwa" przez co unicestwienie rodzica, zaburzenia miesiączkowania-pozbycie się problemów seksualnych Wobec czego anorektyczka dostarcza sobie wielu NAGRÓD: skupia na sobie uwagę rodziców, budzi w rodzicach poczucie winy, może manipulować otoczeniem, ma poczucie mocy i władzy nad otoczeniem, unika odpowiedzialności za swoje postępowanie, unika wejścia w świat dorosłych objawy: Początek między 10 a 25 r. życia, zaczyna się zwykle od diety, podejmują duży wysiłek fizyczny, po kilku miesiącach utrata 25% masy ciała, zanika miesiączka, spada RR, akcja serca, obfite owłosienie przedramion i podudzi, rzadko wypadanie włosów,, uporczywe zaparcia, Wzorowe uczennice, pracowite, cechujące się perfekcjonizmem, brak miesiączki przyjmują obojętnie, unikają towarzystwa, nie interesują się płcią przeciwną, koncentrują się na kontrolowaniu masy ciała .zawsze należy wykluczyć inne zespoły chorobowe: niewydolność kory nadnerczy, niewydolność przysadki, choroby nowotworowe, schizofrenię Leczenie: najważniejsze i najtrudniejsze uzyskanie pozytywnej motywacji pacjenta i rodziny do leczenia tylko w warunkach izolacji od rodziny (I okres), początkowo wyrównanie niedoborów, dieta wysokokaloryczna (1500-3000 kcal/dzień), leki p/depresyjne, psychoterapia z pacjentem i później rodziną, BŁĄD-podawanie leków pobudzających uczucie głodu BULIMIA: istotą choroby są nawracające epizody żarłoczności, szczególnie w godzinach nocnych i w tajemnicy przed rodziną, kończące się prowokowanymi wymiotami, zażywaniem środków przeczyszczających. Niepohamowanemu objadaniu towarzyszy bardzo silne poczucie winy, wstydu I obrzydzenia do samej siebie. Przyczyny: głównie patologia rodziny. rodziny bulimiczek często są rozbite, lub rozchwiane, z jawnymi konfliktami i wzajemną agresją, nie dające dzieciom ciepła. BULIMAREKSJA: współwystępowanie bulimii naprzemiennie z anoreksją, Charakterystyka: utrata kontroli nad ilością i jakością pokarmu, na ogół utrzymana masa ciała w normie, z powodu poczucia winy wpadają w alkoholizm, nadużywają leków psychotropowych Powikłania: bóle i zawroty głowy, uczucie stałego zmęczenia, stany zapalne dziąseł, próchnica zębów, powiększone węzły chłonne na szyi, arytmie MOCZENIE MIMOWOLNE: w przeciwieństwie do nietrzymania moczu uwarunkowanemu zaburzeniami mikcji w następstwie spraw somatycznych, moczenie mimowolne występuje u dzieci bez zmian narządowych. Występowanie: 75% przypadków tylko w nocy, 10%-moczenie tylko w ciągu dnia, 15% -zarówno w dzień jak i w nocy. O moczeniu mimowolnym, jako o zjawisku wymagającym leczenia gdy dziecko ukończyło 4 rok życia. MOCZENIE WTÓRNE - pojawia się po co najmniej rocznym okresie suchym Zawsze należy wykluczyć somatyczne pochodzenie objawów: choroba rdzenia kręgowego, hypotonia pęcherza moczowego, rozszczep kręgosłupa, moczówka prosta, cukrzyca Etiopatogeneza - wieloczynnikowa: niepełnowartościowość ukł. Moczowego, czynniki genetyczny (20-70% matek miało moczenie), głęboki sen dziecka, błędy przy przyuczaniu dziecka do kontroli nad pęcherzem (matki niepewne siebie, niedoświadczone lub pedantyczne, lub pod presją osób trzecich, dziecko pragnie zwrócić na siebie uwagę w trudnych sytuacjach. Leczenie: modyfikacja postaw rodzicielskich, farmakoterapia, leczenie przyczynowe, wytłumaczenie dziecku, że nie jest odpowiedzialne za ten objaw, niecelowość wielokrotnego wysadzania dziecka w nocy, nie ma sensu ograniczanie płynów dziecku wieczorem