Diagnostyka resocjalizacyjna EGZAMIN

1. DIAGNOZA

Diagnoza- efekt końcowy procesu diagnozowania

Diagnostyka- dyscyplina o sposobach trafnego i rzetelnego diagnozowania

Diagnoza wg S. Ziemskiego:

Jest to rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji rozwojowych na podstawie jego objawów oraz znajomości ogólnych prawidłowości.

Diagnoza wg Podgóreckiego:

To zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumienia (czyli ich interpretacji)

Diagnoza wg H. Radlińskiej:

To rozpoznanie przyczyn danego stanu, ocena jego objawów i możliwości przemian.

J. Korczak wykazał, że należy wypracować diagnostykę wychowawczą opartą na rozumieniu objawów.

Pełna diagnoza wymaga wymaga przeprowadzenia wielu operacji myślowych:

- rozróżnienia

-sporządzenia hipotez

- wyjaśnienie przyczynowe i celowe

Diagnoza resocjalizacyjna

Diagnoza resocjalizacyjna wg L. Pytki należy wymawiać wielowarstwowo, jako diagnozę rozwiniętą

Rozpoznanie stopnia odchylenia od normy w aspekcie społecznym funkcjonowanie na podstawie charakterystycznych cech czy symptomów z założeniem, że istnieje określona „norma” owego funkcjonowania

NORMA-

Diagnoza rozwinięta zawiera w sobie szereg DIAGNOZ CZĄSTKOWYCH:

1. Identyfikacyjna

• Przyporządkowująca

• Klasyfikująca

• Typologiczna

1. Genetyczna

• Etiologiczna

• Przyczynowa

1. Znaczenia

• Celowościowa

1. Fazy

2. Rozwojowa

Diagnoza wg S. Ziemskiego:

To rozpoznawanie na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości badanego złożonego stanu rzeczy przez przyporządkowanie go do typu (gatunku), dalej przez wyjaśnienie genetyczne i celowościowe, określenie jego fazy obecnej oraz przewidywalnego rozwoju.

Diagnoza pozytywna i negatywna

ETAPY DIAGNOZOWANIA WG PYTKI: z książki A. Paszkiewicz

1. Diagnoza konstatująca fakty

Opisuje:

• Rodzaj zaburzonego zachowania, jego formę, charakter, motywy i intencje, ( w przypadku wykolejenia przestępczego: rodzaj czynów karalnych, ich liczbę, interakcje z osobami dokonującymi przestępstw)

• Aktualny stan psychiczny diagnozowanej jednostki, w zakresie poziomu rozwoju umysłowego i emocjonalnego

• Sposób funkcjonowania jednostki w środowisku społecznym, tj

• Warunki wychowawcze w rodzinie

• Poziom zaspokojenia potrzeb (gł. emocjonalnych)

• Warunki wychowawcze i dydaktyczne w szkole

Kryterium oceny stanowią realizowane role społeczne:

• Dziecka w rodzinie

• Ucznia

• Kolegi

Oraz ujawniony stosunek do norm prawnych i obyczajowych

1. Diagnoza genetyczna

• Ma na celu ustalenie przyczyny zaburzonego zachowania w kategorii nie zaspokojonych potrzeb psychicznych oraz jej uzasadnienie.

1. Diagnoza prognostyczna

• Przewiduję psychiczną podatność diagnozowanej jednostki na oddziaływanie wychowawcze i optymalne możliwości środowiskowe ich realizacji, zgodnie z konstrukcją warunków psychicznych i środowiskowych.

ETAPY PROCESU OPRACOWYWANIA DIAGNOZY:

1. Zbieranie informacji

2. Opracowywanie zebranych informacji

3. Przygotowanie wniosków

DIAGNOZA ŚRODOWISKOWA:

Ukierunkowana na społeczne uwarunkowania sytuacji i losów jednostek lub grup, które znajdują sie w najbliższym środowisku klienta (w rodzinie, szkole, miejscu pracy, miejscu zamieszkania, grupie koleżeńskiej)

Jednostka w kontekście środowiska, w którym przebiega jej życie.

DIAGNOZA ZAWSZĘ SŁUŻY JAKIEMUŚ CELOWI:

1. Poznanie i wyjaśnienie

2. Zakwalifikowanie danego zjawiska

3. Dokonywanie selekcji

4. Udzielenie porady, pomocy w wychowaniu, terapii

5. Wydaniu wyroku przez sąd

PODMIOTOWE TRAKTOWANIE OSOBY DIAGNOZOWANEJ:

Należy poinformować:

1. o celu diagnozy

2. Komu będzie udostępniona

3. O kompetencjach diagnosty

ZBIERANIE INFORMACJI:

1. Wywiad

2. Wywiad środowiskowy

3. Obserwacja uczestnicząca

4. Analiza dokumentów

5. Wyniki testów używania środków psychoaktywnych

6. Opinie specjalistyczne

1. OBSERWACJE, KOMUNIKACJA NIEWERBALNA

1. Obserwacje

Obserwacja jest gromadzeniem danych na drodze spostrzegania kierowanego zadaniem poznawczym

Inaczej:

Obserwacja jest to osobliwy sposób:

-postrzegania

-gromadzenia

-interpretowania poznanych danych

W naturalnym ich przebiegu i pozostających w bezpośrednim zasięgu widzenia i słyszenia obserwatora

Warunki poprawnej obserwacji:

• Celowość

• Planowość

• Selektywność

• Dokładność

• Wnikliwość

• Obiektywizm

Zasady obowiązujące od pierwszego kontaktu i towarzyszące całemu procesowi pomocy:

• Akceptacja

• Komunikacja

• Indywidualizacja

• Zasada uczestnictwa

• Zasada zaufania i poszanowania prywatności

• Zasada samoświadomości

Podstawowe zalety obserwacji:

1. Naturalność ujmowana w 2 aspektach:

• Obserwacja jest naturalnym sposobem poznawania świata przez człowieka

• Obserwacja umożliwia poznanie rzeczywistości w jej niezakłóconym stanie

1. Możliwość poznawania kontekstu sytuacji, zdarzeń, zachowań, zjawisk

2. Otwartość na trudne do przewidzenia sytuacje i empiryczne przejawy badanych stanów

Typy obserwacji ze względu na sposób zbierania informacji:

1. Bezpośrednia- analiza faktów obserwowalnych przez badającego bez przyrządów rejestracji

2. Pośrednia- analiza faktów, spostrzeżeń dokonanych przez kogoś innego, badający nie uczestniczy w zbieraniu danych

3. Kontrolowana- prowadzona w oparciu o uprzednio przygotowane narzędzia systematyzujące zbiór danych

4. Niekontrolowana- bez użycia narzędzi systematyzujących

5. Jawna- badani są poinformowani, że są podmiotem badania, jednak nie znają jego celu i przedmiotu

6. Ukryta- badani nie są świadomi, że są podmiotem badania, nie znają jego celu i przedmiotu

7. Naturalna- obserwacja zjawisk w naturalnym ich przebiegu

8. Uczestnicząca- badający jest uczestnikiem obserwowanych zdarzeń, najczęściej pełni rolę normalnego członka badanej grupy

9. Aranżowana- badający jest organizatorem badanych zdarzeń, które następnie poddaje obserwacji

10. Potoczna- występuje w życiu codziennym, niezaplanowanym

11. Naukowa- spełnia wszelkie wymogi tj. np. celowość, planowość

1. Komunikacja niewerbalna

CO TO JEST KOMUNIKACJA NIEWERBALAN?

KOMUNIKACJA NIEWERBALNA-

Cechy charakterystyczne komunikacji niewerbalnej:

1. Odbywa się bez udziału naszej świadomości

2. Wielokanałowość

3. Nielingwistyczność

4. Spontaniczność

Komunikacja nie werbalna informuje m.in. o:

1. Podstawowych stanach emocjonalnych

2. Intencjach, oczekiwaniach

3. Pozycji społecznej

4. Pochodzeniu

5. Wykształceniu

6. Samoocenie

7. Cechach temperamentu

Są odbierane i nadawane najczęściej na poziomie nieświadomym.

Mogą być, też nadawane i odbieranie świadomie- większość gestów- emblematy ( świadomy przekaz) czy wyrazy mimiczne

MODEL KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ:

1. Intencje nadawcy

2. Wiadomość

3. Kodowanie i przekazywanie informacji

4. Odbieranie sygnału

5. Dekodowanie i interpretacja

KOMUNIKACJ A NIEWERBALNA PRZEJAWIA SIĘ PRZEZ:

1. Gesty

2. Ton głosu

3. Sposób, w jaki: stoimy, siedzimy, itp.

4. Sposób, w jaki tworzymy otoczenie fizyczne, w którym pracujemy, mieszkamy

5. Nasze otoczenie (dom, rodzina, przyjaciele)

6. Nasz wygląd ( twarz, włosy, odzież)

7. Wzdychanie, płacz, marzenia, brwi, śmiech

8. Odległość, w jakiej stoimy od kogoś

INTERPRETACJA ZNAKÓW NIEWERBALNYCH:

1. Danemu zachowaniu niewerbalnemu nie jest przypisane jedno z góry określone znaczenie

2. Zachowania niewerbalne są zawszę zależne od kontekstu rozmowy

ZACHOWANIA NIEWERBALNE W INTERAKCJACH DZIELI SIĘ NA:

1. Kinezykę

• Nauka o obserwowalnych, dających się wyodrębnić i posiadających znaczenie ruchu w komunikacji interpersonalnej

• Gesty, postawy, sposób siedzenia i stania

• Składa się na nie zachowania:

• Posturalno- gestowe

• Spojrzenia- sposób, w jaki posługujemy się oczami

• Mimika- obejmuje wszystkiego rodzaju wyrazy twarzy

• Proksemika- posługiwanie się przestrzenią i dystansem

• haptyka

• KONTAK WZROKOWY:

• OCZY: wyrażają część uczuć danej osoby, k.w. sygnalizuje, że obie strony gotowe są do rozmowy, do komunikowania się.

• Długie zerwanie-zniechęcenie

• Krótkie, utrzymanie kontaktu wzrokowego- znudzeni, skryci

• Twarz i mimika

• Wyróżniamy język: oczu, ust, brody, uszu, czoła, skóry, włosów, ogólne gesty trzymania głowy

• Funkcje ludzkiej twarzy:

• Komunikowanie emocji

• Identyfikowanie osób, których wcześniej nie rozpoznawaliśmy

• Zakończenie rozmowy:

• Zerwanie kontaktu wzrokowego

• Postawa zorientowana w lewo/ kierowanie się w stronę drzwi

• Pochylenie się do przodu

• Kiwanie, skinięcie głową

• Główne zasady tworzenia otoczenia:

• Nie siadamy tyłem do drzwi

• Nie siadamy tak, aby słońce padało nam na twarz

• Siedzenie na tej samej wysokości

• Odpowiednia temperatura w pokoju, brak hałasu, zbędnych osób

• Nie rozmawiamy przy stole zawalonym papierami

• Sfery

• Strefa ściśle intymna 15cm

• Strefa intymna- 15-45cm

• Strefa osobista- 45-120cm

• Strefa społeczna- 120-350cm

• Strefa publiczna- od 350cm

1. Wokalikę- obejmuje dźwięki naszego głosu w czasie tworzenia wypowiedz oraz inne nie lingwistyczne wokalizację jak ziewniecia, odchrząknięcia, pauzy

• Na czynniki wokaliczne składają się:

• Barwa głosu

• Tempo mowy

• Wysokość

• Głośność

• Czas trwania wypowiadanych głosek

• Wahania

• Dialekty

• Regionalizm itp.

• Ton głosu:

• Większe znaczenie niż słowa

• Wg Scherera:

• Osoby znajdujące się w depresji mówią niższym głosem

• Jeśli ktoś się czegoś obawia mówi szybko, dysząc, robiąc błędy

Inne kategorie niewerbalne:

1. Wygląd fizyczny, czyli przedmiotowość osoby

2. Sposób wykorzystywania czas, czyli chronomika

1. ROZMOWA WYWIAD

1. Co to jest wywiad?

Wywiad- jest sposobem gromadzenia danych przez bezpośredni kontakt z określonymi osobami, które mogą udzielić informacje na temat interesujących badaczy zagadnień.

Wywiad służy zbieraniu danych empirycznych o charakterze jakościowym tj. m.in.:

• Fakty

• Wydarzenia

• sądy i opinie badanych

• postawy

• uczucia

Wywiad traktuje się jako formalną metodę uzyskiwania informacji.

1. Typy wywiadu:

1. Jawny- respondent badania jest świadomy, że jest przedmiotem badania, wyraża na niego zgodę.

2. Ukryty- respondent nie jest świadomy, że jest przedmiotem badania i dlatego też nie wyraża na niego zgody.

3. Nieformalny- respondent jest świadomy, że jest przedmiotem badania, wyraża na niego zgodę, ale nie zna jego celu.

4. Formalny- respondent zna cel przeprowadzanego wywiadu.

5. Swobodny- stawia się głównie pytania otwarte, otrzymuje się dane jakościowe, indywidualne.

6. Skategoryzowany- stosuje się pytania zamknięte.

7. Indywidualny- przeprowadzany z 1 osobą.

8. Zamknięty- przeprowadzany z udziałem większej ilości osób, może być ustny lub pisemny.

9. Zwykły- jednorazowy, przeprowadzany dla opisu badanego stanu rzeczy

10. Panelowy- przeprowadzany w co najmniej dwóch sesjach lub w 2grupach, stosowany dla uwydatnienia różnic.

11. Psychologiczny- związany z badanie cech jednostkowych.

12. Środowiskowy- służy poznaniu charakteru i zależności pomiędzy indywidualnym funkcjonowaniem jednostki a wpływem nań środowiska.

13. Ustny- informacje zdobywane są w komunikacji werbalnej.

14. Pisemny- informacje przekazywane są w formie pisemnej

1. Co to jest rozmowa?

Rozmowa- jest sposobem gromadzenia informacji, jest metodą bardziej swobodną, indywidualną niż wywiad.

Reguły przeprowadzania wywiadu i rozmowy wyznaczają m.in.:

• sposób budowania pytań,

• język jakim posługuje się diagnosta,

• sposób prowadzenia wywiadu i rozmowy.

1. Pytania w wywiadzie

2. Pytania wykorzystywane w wywiadzie można podzielić na:

1. pytania proste i rozwinięte

2. pytania zamknięte i otwarte

3. pytania wprost i nie wprost

Pytania zadawane w trakcie wywiadu nie mogą być przypadkowe i powinny mieć określona strukturę.

Sekwencje pytań organizuje się stosując reguły:

1. konstrukcji lejkowej- czyli od ogółu do szczegółu.

2. konstrukcji odwróconego lejka- od pytań konkretnych do bardziej ogólnych.

3. progresji- najpierw pytamy o sprawy zbliżone do tych, o których naprawdę chcemy się dowiedzieć, a później zbliżamy się do treści właściwych.

W czasie przeprowadzanego wywiadu należy uwzględnić:

-logikę badającego
-logikę badanego.

1. Struktura wywiadu

• Rozpoczęcie wywiadu, należy m.in.

1. Przedstawić siebie i instytucji, którą się reprezentuje,

2. Przedstawić cel wywiadu

3. Zbudować atmosferę poufności i życzliwości

4. Motywować do szczerych odpowiedzi

• Część zasadnicza

Zadawanie pytań o zasadniczej treści związane z problem

• Zakończenie

Rozładowanie emocji, pytania respondenta, podziękowanie.

1. W czasie wywiadu należy zwrócić uwagę na parę istotnych rzeczy:

1. Sekwencję tematów w wywiadzie ( nie należy tematów trudnych emocjonalnie, omawiać kolejno po sobie, należy je przedzielić tematami neutralnymi, łatwiejszymi

2. Zmianę tematu (nie może być nagła)

3. Zakończenie wywiadu (należy stopniowo wychodzić z sytuacji badawczej stosując pytania ogólne, podsumowania)

4. Czas trwania (zależy od możliwości badającego oraz stanu osoby badanej, nie powinna trwać dłużej niż 1h)

1. Wywiad:

• Należy w ogólnym zarysie zaplanować jego przebieg, a w nim należy uwzględnić stopień standaryzacji.

• Należy używać języka zrozumiałego, prostego, nie należy używać slangu, gwary.

• Należy uwzględnić głębokość przeprowadzanej rozmowy lub wywiadu. Głębokość- czyli stopień, w jakim dociera się do treści emocjonalnie ważnych, intymnych, często trudno dostępnej dla osoby badanej.

1. Rejestrowanie przebiegu wywiadu:

1. Zapis magnetofonowy (najlepszy, ze względu na to, ze nie trzeba mieć podzielności uwagi )

2. Sporządzanie notatek odręcznych( sporządzana jest w trakcie wywiadu, lub bezpośrednio po nim)

3. Protokół z badań, zawiera m.in.:

• kwestionariusz wywiadu

• odpowiedzi respondenta

• uwagi o zachowaniu

• wygląd pacjenta.

1. Warunki poprawności:

1. Wstępna znajomość respondenta, jego środowiska oraz pewna wiedza teoretyczna dotycząca badanych zagadnień

2. Czynniki zewnętrzne m.in. należy zagwarantować spokój i dyskrecję

3. Należy przewidzieć zakłócenia ze strony respondenta, gdyż badany może nie posiadać potrzebnych informacji, być osobą mało inteligentną.

4. Do czynników determinujących prawidłowość badania techniką zadawania pytań zaliczamy m.in. :

• Tworzenie życzliwej atmosfery, zaufania, poczucia bezpieczeństwa

• Tworzenie możliwie partnerskich stosunków diagnozującego i badanego

• Odpowiedni język, proste i zrozumiałe formułowanie pytań

• Brak krytyki w odniesieniu do postaw i poglądów respondenta

• Nie ujawnianie własnego stosunku emocjonalnego

1. Narzędziem wywiadu jest kwestionariusz, który musi być odpowiednio sformułowany.
   Powinien:

• zawierać precyzyjne pytania badawcze

• być wyczerpujący

• być skorygowany odpowiednio do zadania badawczego

• być skonstruowany przy użyciu języka dostosowanego do środowiska i możliwości intelektualnych respondenta

• mieć logiczna strukturę

• zawierać elementy kontrolne

1. METODY TECHNIKI PROJEKCYJNE

PROJEKCJA
a) w szerokim sensie- rzutowanie własnych uczuć, postaw poglądów itp. Na obiektywny materiał,
który dajemy osobie badanej

b) w wąskim znaczeniu- mechanizm obronny, służący przystosowaniu jednostki, który jednak
stosowany zbyt intensywnie powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu
osobowości i pogorszeniu zdolności przystosowawczych oraz zablokowanie
rozwoju jednostki.

Wyróżniamy 4 rodzaje projekcji jako zjawiska psychicznego:

• Projekcja w ujęciu klasycznym

• Projekcja atrybutywna

• Projekcja autystyczna

• Projekcja racjonalistyczna

METODY- TECHNIKI PROJEKCYJNE- opierają się na projekcji rozumianej jako sposób postrzegania i reagowania na bodźce zewnętrzny, które zawsze są uwarunkowane cechami osobistymi osoby postrzeganej

TECHNIKI PROJEKCYJNE( jako metoda badania)- rozumiane są jako zespół celowo skonstruowanych bodźców, których instrukcja i materiał posiadają niski stopień strukturalizacji, mogąc tym samym wywołać osobistą, prywatną i bezpośrednia opinie badanego

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA TECHNIK PROJEKCYJNYCH:

1. Przez zachowanie odzwierciedla się osobowość (reakcja odzwierciedla stan wewnętrzny)

2. Bodźce muszą być wieloznaczne (niska ich strukturalizacja)- im bardziej wieloznaczne, tym wyższy poziom projekcji mogą wywołać

3. Reakcje zgodne są z motywacja, percepcją, emocjami, ideami, postawą osoby badanej, a jednostka identyfikuje się z nimi.

KLASYFIKACJA TECHNIK PROJEKCYJNYCH WG REMBOWSKIEGO

1. Techniki skojarzeniowe

2. Techniki konstrukcyjne

3. Techniki uzupełnienia

4. Techniki wyboru lub porządkowania

5. Techniki ekspresyjne

ZASADY STOSOWANIA TECHNIK PROJEKCYJNYCH (WG. Rembowskiego):

1. Należy dostosować technikę do:

-wieku

-możliwości i umiejętności dziecka

-jego zainteresowań

-jego poziomu słownictwa

-płci

-sposobu myślenia

-zdolności percepcyjnych

-rozwoju wyobraźni

1. Należy stworzyć odpowiednia atmosferę badania:

-nieformalną i życzliwą

-właściwe warunki zewnętrzne

-odpowiedni kontakt diagnostyczny

-odpowiednie motywowanie

1. Nie należy informować dziecka na wstępie, iż będzie poddane badaniu (należy całą sytuację przedstawić jako grę lub zabawę). Jeżeli dziecko miało już jakieś doświadczenia z badaniem, diagnosta powinien określić jego cel, podkreślić, że dziecko nie będzie oceniane, a wszystkie jego odpowiedzi są dobre.

2. Powstrzymać się m.in. od:

-oceniania

-krytykowania

-nadmiernego, natarczywego śledzenia wykonania poleceń („patrzenie przez ramię”)

1. Badanie to musi być skonfrontowane z faktyczną sytuacją rodziny lub społeczna dziecka, żeby nie wyciągać nieprawidłowych wniosków lub uniknąć przyjęcia niewłaściwego kierunku interpretacji.

2. Należy dokonać łącznie analizy formalnej i treściowej oraz analizy sytuacji wykonywania zadania

3. Otrzymane wnioski należy interpretować wg. Zobiektywizowanych schematów interpretacyjnych, aby uniknąć subiektywizmu w ocenie sytuacji badanego.

4. Materiał informacyjny zdobyty technikami projekcyjnymi uzupełnia się materiałem diagnostycznym zebranym z wykorzystaniem innych technik.

Techniki projekcyjne mają wiele zalet, ale są bardzo trudne i wymagają dobrej znajomości teorii projekcji oraz dużej praktyki w ich stosowaniu.

Techniki te stosowane w pedagogice mogą:

-służyć do wstępnej diagnozy środowiska rodzinnego
-sygnalizować występowanie różnych zaburzeń w zachowaniu
-sygnalizować zaburzenia emocjonalne dziecka
-sygnalizować nieprawidłowości w funkcjonowaniu środowiska rodzinnego

Podział technik projekcyjnych wg. Rembowskiego:

1. Techniki wirtualno- obrazkowe

-testy obrazkowe w formie zdjęć, rysunków

-przedstawiają różne sytuacje dzieci i dorosłych w sposób wieloznaczny, gdzie wymaga się ułożenia historyjek lub opowiadania

1. Techniki werbalne

-polegają na kończeniu rozpoczętych opowiadań, baśni i zdań

-dziecko opowiada, dopowiada historyjkę lub bajkę

1. Techniki zabawowe

-polegają na :

Modelowaniu

Zabawie lalkami

Zabawie innymi akcesoriami

Zastosowaniu psychodramy

1. Techniki graficzne

-polegają na:

Stosowaniu rysunku na określony lub dowolny temat

Techniki projekcyjne w diagnozowaniu sytuacji szkolnej:

Test akceptacji szkolnej
Test Stosunków szkolnych

Testy te służą badaniu kompleksowej oceny indywidualnie postrzeganej przez dziecko sytuacji szkolnej, co wiąże się m.in. z:

-badaniem sfery emocjonalnej
-postaw wobec szkoły jako instytucji
-postaw wobec procesu uczenia się i oddziaływań wychowawczych

Za pomocą diagnozowania sytuacji szkolnej można :

-zdiagnozować reakcje emocjonalne dziecka w procesie nauczania i uczenia się
-odczytać obraz nauczyciela, jego osobowości i autorytetu w percepcji ucznia
-zdiagnozować relacje między nauczycielem a uczniem
-zdiagnozować relacje międzyrówieśnicze, w tym poziom agresji i przemocy w relacjach międzyrówieśniczych
-zdiagnozować problemy, konflikty i zaburzenia wewnętrzne, związane ze środowiskiem szkolnym
-określić stopień adaptacji lub nieprzystosowania do środowiska szkolnego, jego organizacji i wymagań stawianych uczniowi
-określić poziom zaspokajania potrzeb i zadowolenia z panującej w szkole sytuacji
-określić sposób postrzegania postaw rodziców wobec nauki szkolnej i uczenia się dziecka

WYBRANE TECHNIKI PROJEKCYJNE:

1. Rysunek rodziny

2. Test-film Rene Gille’a

-służy do badania dzieci w wieku 10-17lat

-wykorzystywany w sytuacjach, gdy badany zachowuję postawę obronno lub ma tendencję do przedstawiania siebie w lepszym świetle

- test ten ujmuje funkcjonowanie jednostki i postrzeganie przez nią typowych sytuacji społecznych (rodzinnych, szkolnych, koleżeńskich)

-test ten ustala poziom dojrzałości uczuciowej, stosunek do nauki i zainteresowań

- Gille wyróżnił 9 kategorii analitycznych:

• Postaw wobec rodziców i rodziny

• Stosunek do kolegów i koleżanek

• Forma relacji w konfliktach z rówieśnikami

• Dążenie do dominacji

• Postawa wobec nauczycieli

• Troska o siebie i kokieteria

• Potrzeba ruchu

• Nerwowość

• Postawy wobec pracy

- test składa się z 30obrazków i 39zdań słownych

• Pytania nie wprost o relacje i postawy

• Pytania, które zawierają ukryte przed badanym znaczenie

-interpretacja wyników może opierać się na:

• Analizie ilościowej( punktacja odpowiedzi wg modelu zaproponowanego przez autora)

• Analizie jakościowej

1. Historyjki i opowiadania niedokończone

-KOŃCZENIE ROZPOCZĘTYCH OPOWIADAŃ MADELEINE BAKES- THOMAS

• Polega na uzupełnieniu rozpoczętych historyjek, której treść była dziecku bliska

• Najczęściej dotyczyły sytuacji zachodzących w domu dziecka, np. przygotowanie obiadu

• Badaczka zaproponowała 10 historyjek, z których 4 dotyczyły stosunków rodzinnych

-HISTORYJNKI THOMASA KUGLERA

• Obejmuje 25 opowiadań o dziecięcych radościach i kłopotach w domu i w szkole

• Występują pytania szczegółowe, które służą ocenie relacji dziecka z osobami dlań najbardziej znaczącymi

• Test ten ujawnia:

• Postawy dziecka wobec rodziców

• Sposób postrzegania rodziców przez dziecko

• Stosunek dziecka do rodziców, jako pary małżeńskiej

• Problemy rywalizacji z rodzeństwem

• Postawy dziecka wobec rodziców i nauczycieli

• Problemy dziecka i sposoby radzenia sobie z nimi

• Przeznaczony do badania dzieci w wieku 7-14lat

• W czasie interpretacji należy zwrócić uwagę na to czy treści opowiadań dziecka odzwierciedlają stan faktyczny, czy też stanowią „efekt myślenia życzeniowego”, co jest możliwe jedynie przy konfrontacji treści uzyskanych z testu z danymi z innych źródeł- wywiadu czy analizy dokumentów

• Zebrany materiał diagnostyczny analizuje się w kilku kategoriach:

• Główne potrzeby badanego

• Koncepcja otoczenia- relacje między badanym a otoczeniem

• Rodzaje i nasilenie konfliktów

• Źródło lęków

• Mechanizmy obronne

-BAJKI LUIZY DESPERT

• Obejmują 19 historyjek o:

• Ludzkich radościach

• Kłopotach

• Wewnętrznych problemach dziecka (tj. m.in. : zależność od rodziców, kompleksy, lęk)

• Stosowany w badaniu małych dzieci- w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

• W formie zabawy

• Zebrany materiał diagnozuje się w następujących kategoriach:

• Ładunek intelektualny

• Treści emocjonalne

• Konflikty i lęki doświadczone przez dziecko

• Sposoby rozwiązywania problemów

• Zaburzenia emocjonalne

-TEST NIEDOKOŃCZONYCH HISTORYJEK (PWE 1) I TEST NIEDOKOŃCZONYCH HISTORYJEK (PEW 2) E. GRESZTY

• Test PWE1

• Składa się z 3 niekompletnych opowiadań, zadaniem dziecka jest dopowiedzenie dalszego ciągu

• Test ten ma na celu uchwycenie jednego Az przejawów więzi emocjonalnej- dawania i otrzymywania wsparcia emocjonalnego

• Wskaźniki więzi emocjonalnej:

• Niewerbalna ekspresja uczuć (podeszła do niej mama i przytuliła córeczkę)

• Werbalna ekspresja uczuć (podeszła mama i powiedziała: kocham Cię córeczko)

• Materialne wyrażanie uczuć ( tata pociesza z mamą, mówią, że jej coś kupią i kupili)

• Zainteresowanie, zwierzanie się (Chłopiec siedzi smutny. Mama i tata pytaja się dlaczego jest smutny. On odpowiada bo nikt nie chce się ze mną bawić)

• Pragnienie obecności ( dziewczynka siedziała smutna bo chciała żeby rodzice się z nią pobawili, ale rodzice nie pobawili się z nią bo nie mieli czasu)

• Test PWE2

• Składa się z 3 historyjek

• Pierwsza część testu bada czy dziecko może liczyć na emocjonalne wsparcie rodziców

• Pozostałe historyjki badają:

• Jakich elementów relacji z rodzicami doświadcza, doświadczyło lub chce doświadczyć dziecko

• Wskaźniki więzi emocjonalnej:

• Niewerbalna ekspresja uczuć(mama przytuliła ją, pogłaskała i ona zasnęła)

• Werbalna ekspresja uczuć (mama powiedziała chłopcu, że go kocha)

• Materialne wyrażanie uczuć (tata kupił córeczce czekoladę)

• Opieka materialna, pomoc (mama pomogła córeczce szukać Przytulanki)

• Wsparcie emocjonalne( tata powiedział, że wszystko będzie dobrze)

• Spędzanie ze sobą czasu (tata łowi z synkiem ryby)

• Zainteresowanie, zwierzanie się (dziewczynka opowiedziała mamie o swoich problemach)

1. Testy zdań niedokończonych

Testy te są wykorzystywane do diagnozy stosunków interpersonalnych, postaw wobec rodziców, szkoły i rówieśników

-TEST UZUPEŁNIENIA ZDAŃ JOSEPHA M. SACKSA I SIDNEYA LEVY’EGO

• Dotyczy stopnia przystosowania

• Wskaźnikiem są, postawy wobec:

• Rodziny (stosunek do ojca, matki, rodziny)

• Stosunków heteroseksualnych (postaw wobec kobiet, mężczyzn, stosunek do życia seksualnego)

• Relacji międzyludzkich (stosunek do przyjaciół, znajomych, przełożonych z pracy i w szkole, do podwładnych, kolegów)

• Siebie- samoocena ( lęki, objawy, poczucie winy, stosunek do własnych uzdolnień, stosunek do przeszłości i przyszłości)

• Test przeznaczony dla:

• Osób o normalnym poziomie intelektualnym

• Osób ze średnim wykształceniem

• Test podlega analizie:

• Ilościowej (polega na ocenie nasilenia konfliktów w każdej sferze)

• Jakościowej (polega na ocenie treści wypowiedzi

-TEST ZDŃ NIEDKOŃCZONYCH Y WOŹNIAKOWEJ

• Składa się z 60zdań

• Służy do badania postaw wobec :

• Rodziny (stosunek do rodziny, matki, ojca, stosunek do rodziny, rodziców, rodzeństwa)

• Stosunków heteroseksualnych (postawa wobec płci przeciwnej, stosunek do życia seksualnego, stosunek do małżeństwa)

• Samego siebie- samooceny (lęki, obawy, poczucie winy)

-TEST ZDAŃ NIEDKOŃCZONYCH (WERSJA MOR ) EWY WYSOCKIEJ

• Służy do badania relacji wewnątrzrodzinnych, a więc:

• Postaw dziecka wobec matki, ojca

• Postaw dziecka wobec rodziny, jako grupy społecznej

• Test składa się z 48zdań, których zakończenie musi dopisać osoba badana

-TEST ZDAŃ NIEDKOŃCZONYCH (PWE 3) E. GESZTY

• Składa się z 17 zdań o różnym stopniu ustrukturalizowania treści.

• Zadaniem badanego jest wymyślenie, jak najszybciej zakończenia każdego zdania bez zastanawiania się

• Wskaźniki więzi:

• Niewerbalna ekspresja uczuć (gdy przytulam się do mamy to czuję miłość)

• Werbalna ekspresja uczuć ( moja mam mnie kocha i ja ją też)

• Waloryzacja rodziców( moja mama jest dobra)

• Materialne wyrażanie uczuć ( mój tatuś kupił mi samochodzik)

• Poczucie łączności, wspólnoty (moja mam i ja to papużki nierozłączki)

• Opieka materialna ( mój tatuś pomaga mi w lekcjach)

• Wsparcie emocjonalne (przytulam się do mamy jak mam jakiś problem)

• Spędzanie wolnego czasu ( mój tata i ja bawimy się razem)

• Zainteresowanie, zwierzanie się (Gdy tatuś przychodzi do domu, pyta się co w szkole)

• Komponent emocjonalny ( gdy przytulam się do mamy to czuję radość)

• Pragnienie obecności ( chciałabym, żeby moja mam była przy mnie zawszę)

• Pragnienie pomyślności ( chciałabym, aby tatuś dostał pracę)

• Element poznawczy (moja mama jest nauczycielką)

-TEST ZDAŃ NIEDOKOŃCZONYCH (WERSJA M) JANUSZA KOSTRZEWSKIEGO

• Składa się z 75 twierdzeń, które można analizować pod kątem:

• Stosunku do domu rodzinnego i rodziny

• Postaw wobec matki i ojca

• Postaw wobec rodzeństwa

• Postaw wobec nauczyciela i szkoły

• Stosunek do własnej osoby

• Globalny stosunek do ludzi, spraw płci itp.

-TEST BONNETA

• Występuje w 2 wersjach (dla dziewcząt i chłopców)

• Składa się z 60 twierdzeń, które pozwalają zidentyfikować m.in.:

• Podstawowe źródło frustracji dziecka

• Główne dążenia i cele jakie sobie stawia badany

• Stosunek do własnej osoby i poczucie własnej wartości

• Cechy te determinują jej przystosowanie i prawidłowe funkcjonowanie psychospołeczne

1. Test „dwóch domków”

-służy do diagnozowania stosunków wewnątrzrodzinnych oraz postaw rodziców wobec dzieci w percepcji tych ostatnich o postaw dzieci przejawianych wobec rodziców

-przeznaczony do badania dzieci w wieku 6-14 lat

- badanie przebiega w 4 etapach:

• Szeregowanie członków rodziny

• Rozdzielenie rodziny do dwóch domków

• Zaprosiny członków rodziny do domku

• Oraz wyprowadzka czyli przeniesienie członków rodziny z własnego domu do drugiego

- test ten pozwala zidentyfikować:

• pozycję, jaką dziecko zajmuje w rodzinie,

• pozycję rodziców

• Stosunek do rodzeństwa i innych członków rodziny

• Charakter więzi jakie łączą poszczególnych członków rodziny

• Potencjalne przyczyny problemów wychowawczych

• Mechanizmy identyfikacji

1. Test apercepcji szkolnej (TAS)

-projekcyjny test obrazkowy

-skalda się z 18 ilustracji ( 2 różne wersje: dla chłopców i dziewczynek) obrazujące typowe sytuacje szkolne, które mogą pobudzać fantazję dziecka i wywoływać jego reakcje, dotyczące następujących dziedzin:

• Reakcje na autorytet osób znaczących (np. nauczyciel)

• Reakcje wobec specyfiki procesu uczenia się w warunkach klasy szkolnej (ustosunkowanie wobec nauki)

• Stosunki z rówieśnikami w sytuacjach szkolnych

• Postawy środowiska rodzinnego wobec szkoły

-uzyskany materiał interpretuje się w następujących kategoriach:

• Temat główny

• Główny bohater

• Postawa wobec innych na obrazku

• Identyfikacja

• Natura lęków i konfliktów związanych z uczeniem się

• Reakcje wobec sytuacji uczenia się

• Zakończenie historii

1. Test stosunków szkolnych Ewy Zwierzyńskiej

-służy diagnozie obrazu środowiska szkolnego

-składa się z 12 czarno- białych obrazków przedstawiających dziecko w obecności osoby dorosłej lub bez osoby dorosłej, w różnych sytuacjach związanych z uczeniem się w skzole

1. Test rysunkowy Mój nauczyciel

- służy ocenie istniejących w sytuacjach szkolnych stosunków i zależności miedzy nauczycielem a uczniem, w następujących obszarach:

• Obraz nauczyciela i relacji panujących między nimi a uczniami

• Stopień adaptacji do środowiska szkolnego

• Stopień zaspokojenia potrzeb i zadowolenia z panującej w szkole sytuacji

• Zaburzenia zachowania i tendencje do zachowań agresywnych

1. AUTYZM

AUTYZM jest to dysfunkcja, nie choroba!

1. DEFINICJA AUTYZMU:

Współcześnie nie powstała jednoznaczna definicja autyzmu

Definicja Krajowego Stowarzyszenia Dzieci Autystycznych na Florydzie- tzw. „krótka

definicja”:

Autyzm jest poważnym upośledzeniem rozwojowym występującym w całym okresie życia, które w sposób typowy dla niego zaczyna przejawiać się w pierwszych 3 latach życia. (…) Objawy autyzmu są spowodowane uszkodzeniami mózgu i obejmują: zaburzenia i opóźnienia w opanowywaniu nawyków życia codziennego, nawyków społecznych i językowych”

Definicja Kazimierza Zabłockiego:

Autyzm wczesnodziecięcy – to zespół poważnych zaburzeń rozwojowych dziecka, manifestujących się do 30 miesiąca życia, związanych z wrodzonymi dysfunkcjami układu nerwowego”

Definicja dr Hanny Jaklewicz:

Autyzm to „zaburzenie rozwojowe, które ujawnia się w ciągu trzech pierwszych lat życia. Objawy (...) dotyczą przede wszystkim zaburzeń w sferze funkcjonowania społecznego. Osiowym objawem jest wycofywanie się z kontaktów społecznych, co warunkuje powstawanie kolejnych objawów zespołu”

Definicja Uta Frith

Autyzm jest wywołany szczególnymi zaburzeniami funkcji mózgu. Jego źródłem może być którykolwiek z trzech czynników ogólnych: wada genetyczna, uraz mózgu lub jego choroba. Autyzm stanowi zaburzenie rozwojowe i dlatego jego manifestacja w zachowaniu zmienia się w raz z wiekiem i zdolnościami. Jego główną cechą, obecną w różnej postaci
we wszystkich stadiach rozwoju i przy wszystkich poziomach zdolności, stanowi upośledzenie socjalizacji, komunikacji i wyobraźni

1. PRZYCZYNY AUTYZMU:

Naukowcy podjęli się próby ustalenia przyczyn autyzmu. Okazało się to bardzo trudne i do dziś do końca nie jest znana etiologia tego zaburzenia.

1. KOMPLIKACJE W PRZEBIEGU CIĄŻY I WARUNKI PORODU:

• Bardziej zaawansowany wiek matki (po 35r.ż.)

• Kolejność urodzeń (wiąże się z większym ryzykiem- ciąża 1,4 lub późniejsza)

• Krwawienie w I lub II trymestrze ciąży

• Niska waga urodzeniowa

• Ciąża niedonoszona lub przenoszona

• Zażywanie leków w czasie ciąży

• Poród z użyciem narzędzi

1. CZYNNIKI GENETYCZNE

• Dane wskazują na większą częstość współwystępowania autyzmu u bliźniąt jednojajowych

• Autystyczne cechy funkcjonowania(przy braku pełnych symptomów) u krewnych tych dzieci

• Naukowcy odkryli 20-30 genów odpowiedzialnych za powstawanie autyzmu i wyróżnili geny odpowiedzialne za powstanie wczesnej i późnej odmiany autyzmu. Geny znajdujące się na chromosomie 11 są odpowiedzialne za powstawanie autyzmu u mężczyzn, a geny znajdujące się na chromosomie 4 są odpowiedzialne za powstanie autyzmu u kobiet.

1. CZYNNIKI NEUROLOGICZNE I NEUROCHEMICZNE:

• Uszkodzenia mózgu, tj. uszkodzenia: pnia mózgu, płatu skroniowego, płatu czołowego, móżdżka, ciała migdałowego, przegrody i kory oczodołowej

• Mózgi dzieci autystycznych są cięższe i większe niż przeciętne

• W układzie limbicznym nadmiar komórek, komórki te są zbyt małe

• Niedojrzałość neuronów

• Nieprawidłowości w budowie dendrytów

1. PONADTO, JAKO PRZYCZYNĘ AUTYZMU PODAJE SIĘ:

• Zaburzenia metaboliczne, przede wszystkim nietolerancja glutenu i kazeiny, zaleca się dietę pozbawioną tych substancji

• Zespół nieszczelnego jelita, często spowodowany intoksykacją drożdżakami

• Urazy okołoporodowe

• Toksoplazmoza (wrodzona)

• Dziecięce porażenie mózgowe

• Poważne infekcje i intensywne antybiotykoterapie w okresie niemowlęcym

• Alergie i osłabiona sprawność immunologiczna

• Obniżona zdolność do detoksykacji

• Zatrucie rtęcią i innymi metalami ciężkimi

1. TYPOWE OBJAWY AUTYZMU W RÓŻNYCH OKRESACH ŻYCIA:

1. W OKRESIE NIEMOWLĘCYM I WCZESNODZIECIĘCYM

• Słabe zdolności naśladownictwa

• Nienormalny kontakt wzrokowy

• Ignorowanie lub słabe reagowanie na innych

• Brak zainteresowania zabawami społecznymi

• Preferowanie bycia samym

• Małe zainteresowanie kontaktem fizycznym z inną osobą

• Rzadkie uśmiechanie się, zaburzona ekspresja twarzy

• Opóźnienie rozwoju mowy

• Rzadkie gestykulowanie

• Niepowodzenia w zwróceniu uwagi na własną aktywność

• Niewłaściwe wykorzystanie przedmiotów/nietypowa zabawa

• Przywiązanie do niezwykłych obiektów

• Nietypowe reakcje na dźwięki

• Brak wrażliwości na ból, zimno lub gorąco

• Nadwrażliwość smakowa

1. W OKRESIE PRZEDSZKOLNY

• Nasilają się symptomy występujące w poprzednich okresach, a także:

• Występuje brak zainteresowania rówieśnikami

• Zubożałe, rutynowe wzorce zabawy

• Brak pomysłowości, wyobraźni i pozorowania w zabawie

1. W OKRESIE SZKOLNYM

• Zaburzone zdolności komunikowania się

• Nienawiązywanie przyjaźni z rówieśnikami

• Ich zabawa jest uboga, pozbawiona wyobraźni

• W zainteresowaniach i zachowaniu wyraźne są przejawy sztywności

1. W OKERESIE ADOLESCENCJI I DOROSŁOŚCI

U osób przejawiających cechy autystyczne występuje m.in.:

• Opór wobec instrukcji lub sugestii personelu lub rodziny

• Niepokój i silne wzburzenie

• Niecierpliwość podczas oczekiwania na zaspokojenie potrzeb lub spełnianie żądań

• Nagłe incydenty wzmożonej aktywności ruchowej lub wokalnej: szarpanie, krzyk

• Kapryśność i drażliwość

• Łatwe rozpraszanie uwagi

• Uderzanie, kopanie, szarpanie innych

• Powolne reagowanie

• Nastroje, które wydają się całkowicie niezwiązane z tym, co dzieje się w ich otoczeniu

1. FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE

• Samotnicy - unikają kontaktu nawet z najbliższymi

• Brak kontaktów rówieśniczych – nie bawi się, nie inicjuje kontaktów

• „Patrzenie przez ludzi”- nie dostrzega ludzi wokół siebie

• Nie nawiązuje kontaktu wzrokowego z ludźmi

• Nie rozpoznaje stanów emocjonalnych u innych ludzi

1. DIAGNOZOWANIE AUTYZMU

• Diagnozowany jest między 2 a 3 r.ż

• Często autyzm nie jest odróżniany od zespołu Aspergera i innych głębokich zaburzeń rozwoju.

• Najczęściej diagnozuje się przy pomocy:

• Kryteriów DSM-IV

• Systemu ICD-10

1. Narzędzia diagnozy:

• Diagnostyczna Lista Kontrolna (E ‐2 i E ‐3)

• Wywiad

• Arkusz Obserwacyjny Dziecka Przedszkolnego

• Obserwacja Stanu Psychomotorycznego i Poziomu Rozwoju Psychomotorycznego Dziecka

• Arkusz Obserwacyjny Postępów w Rozwoju Dziecka z Uszkodzeniami OUN

• Symptomy Autyzmu Dziecięcego

• Profil Psychoedukacyjny (PEP ‐R)

• Kwestionariusz CLAC (The Check List for Autistic Children)

• Skala Oceny Autyzmu Dziecięcego (CARS)

• Skala Dojrzałości Społecznej Edgarda A. Dolla

• Skala Postępu Rozwoju Społecznego PAC wg Gunzberga

• Skala Oceny Osobowej PAS wg Gunzberga

1. Kryteria diagnostyczne autyzmu w DSM-IV (1994)

1. JAKOŚCIOWE ZABURZENIA INTERAKCJI SPOŁECZNYCH, manifestujące się przez co najmniej dwa z następujących objawów:

• znaczne zaburzenia złożonych niewerbalnych zachowań, takich jak kontakt wzrokowy, ekspresja twarzy, postawa ciała i gestykulacja, w celu regulowania interakcji społecznych,

• brak związków rówieśniczych właściwych dla danego poziomu rozwoju,

• brak spontanicznego współdzielenia radości, zainteresowań lub osiągnięć z innymi ludźmi (np. brak pokazywania, przynoszenia, wskazywania obiektów zainteresowania),

• brak społecznej lub emocjonalnej wzajemności (wymiany).

1. JAKOŚCIOWE ZABURZENIA W KOMUNIKACJI, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących objawów:

• opóźnienie lub brak rozwoju językowego, połączone z brakiem prób kompensowania przez alternatywne sposoby komunikacji, takie jak gestykulacja czy mimika,

• u jednostek z prawidłowym rozwojem mowy znaczne zaburzenia zdolności inicjowania lub podtrzymywania konwersacji,

• stereotypie i powtarzanie lub język idiosynkratyczny,

• brak zróżnicowanej spontanicznej zabawy z udawaniem lub zabawy opartej na społecznym naśladowaniu, właściwej dla danego poziomu rozwoju.

1. OGRANICZONE, POWTARZANIE I STEREOTYPOWE WZORCE ZACHOWANIA, ZAINTERESOWAŃ I DZIAŁANIA, manifestujące się przez przynajmniej jeden z następujących objawów:

• Zaabsorbowanie jednym lub kilkoma stereotypowymi i ograniczonymi wzorcami zainteresowań, których intensywność lub przedmiot są nietypowe,

• Sztywne przywiązanie do specyficznych, niefunkcjonalnych zwyczajów i rytuałów,

• Stereotypowe i powtarzane manieryzmy ruchowe (np. trzepotanie palcami, rękoma, kręcenie się lub złożone ruchy całego ciała),

• Uporczywe zajmowanie się częściami obiektów.

1. TERAPIA AUTYZMU

Istnieje wiele terapii autyzmu, do najbardziej znanych możemy zaliczyć:

1. Metoda Opcji Kaufmanów

• Twórcami Metody Opcji są Państwo Kaufmanowie, którzy sami byli rodzicami dziecka autystycznego.

• Praca tą metodą oparta jest na postawie otwartej na dziecko, akceptacji i podążaniu za jego potrzebami.

• Pierwszym zadaniem terapeuty jest wejście w świat dziecka autystycznego, naśladowanie jego zachowań, a przez to zwrócenie uwagi na swoją osobę.

• METODA TA POLEGA NA:

• Dołączaniu do rytualistycznych i powtarzających się zachowań dziecka daje klucz do rozwiązania tajemnicy tych zachowań i ułatwia kontakt wzrokowy, rozwój socjalny i włączenie się do zabawy z innymi.

• Używaniu własnej motywacji dziecka, która doskonali jego proces nabywania wiedzy i buduje fundament pod edukację i nabywanie umiejętności

• Nauce poprzez zabawę interaktywną, która owocuje efektywną i sensowną socjalizacją oraz postępami w interakcji.

• Stosowaniu entuzjazmu, energii i ekscytacji zwraca uwagę dzieci oraz budzi w nich stałą chęć do nauki i kontaktu.

• Wolne od sądów i optymistyczne nastawienie w programie Son-Rise podnosi w dzieciach do maksimum poziom uwagi, radości i życzeń.

• Usytuowaniu rodzica jako najważniejszego i trwałego fundamentu prowadzi do najbardziej spójnej i konsekwentnej koncentracji odnośnie terapii, inspirowania dziecka i jego edukacji.

• Stworzeniu bezpiecznego, wolnego od zakłóceń obszaru dla pracy / zabawy daje optymalne środowisko dla nauki i rozwoju

• Kroki w Metodzie Opcji:

• Postawa aprobaty i akceptacji – obserwujemy i naśladujemy dziecko, przez to okazując mu akceptację.

• Tworzenie motywacji – należy dziecku pokazać zalety świata zewnętrznego, zachęcić do podjęcia wysiłku, by zechciało wyjść poza obręb swojej osoby, okazać miłość i gotowość wsparcia, zaś każdy przejaw kontaktu z otoczeniem nagradzać entuzjastyczną radością

• Rozwinięcie programu nauczania – dostosowanie wymagań do możliwości dziecka, maksymalne uproszczenie otoczenia, rozkładanie każdej czynności na małe składowe.

• Metoda Opcji nie jest metodą ustrukturalizowaną – terapeuta podąża za dzieckiem i wszystkie działania dostosowuje do jego potrzeb i możliwości. Terapia odbywa się w dobrze znanym środowisku, w otoczeniu w miarę pustym, by nic nie absorbowało uwagi dziecka. Nie ma wyznaczonych ram seansów terapeutycznych – terapia trwa non stop – od przebudzenia do udania się na spoczynek. W terapii uczestniczą wolontariusze, gdyż jest to metoda, której jedna osoba nie podoła. Do prowadzenia terapii tą metodą nie jest wymagany specjalny osprzęt – pracuje się na tym, co jest w otoczeniu dziecka. Wszystkie ważniejsze i bardziej znamienne zmiany w zachowaniu dziecka należy odnotowywać, by później móc poszerzać zakres terapii. Ważne jest by metoda pracy stała się integralną częścią życia całej rodziny.

• Pracując z dzieckiem autystycznym tą metodą należy:

• Wyrobić w sobie postawę miłości i akceptacji

• Okazywać dziecku szacunek i dawać do zrozumienia, że wszystko robi najlepiej

• Odnosić się z szacunkiem do jego godności i odmienności

• Zaufać mu i je zaakceptować

• Wejść w jego świat

• Dać możliwość samodzielnych wyborów

• W pracy Metodą Opcji nie ma żadnych zakazów ani nakazów, oczekiwań ani ocen.

1. Metoda behawioralna

• Metoda oparta na psychologii behawioralnej (Skinner, Thorndike), która zakłada, że zachowanie jest modyfikowalne i kształtowane przez to, co dociera do organizmu zaraz po konkretnym zachowaniu. Głównym narzędziem tej metody są zatem wzmocnienia.

• Wzmocnienie:

• Najpierw wypróbuj wzmocnienie- nigdy nie można być pewnym, że zadziała

• Nie ma uniwersalnych wzmocnień- każdy jest podatny na coś innego

• Wzmocnienia stosuje się w trakcie lub tuż po wzmocnionym zachowaniu

• Należy oczekiwać zaangażowania osoby, którą chce się wzmocnić

• Zasady terapii behawioralnej:

• Najpierw wypróbuj wzmocnienie – nie możesz być pewny, że zadziała.

• Nie ma uniwersalnych wzmocnień – każdy jest podatny na co innego.

• Stosuj wzmocnienie w trakcie lub tuż po wzmacnianym zachowaniu.

• Oczekuj zaangażowania osoby, której zachowania wzmacniasz.

• Jeśli uczysz nowego schematu zachowań wzmocnienia stosuj często.

• Jak dobierać wzmocnienia?

Należy:

• wziąść pod uwagę: wiek, zainteresowania i zapotrzebowania.

• Wyznaczyć zachowania, które chcesz wzmocnić.

• Wypisać potencjalne wzmocnienia.

• Używać zasady Premack’a – Zachowania często występujące u danej osoby mogą służyć jako wzmocnienia dla zachowań rzadkich.

• Konsultować się z osobą, która chcesz wzmacniać – im bardziej jest ona zaangażowana w ich dobór, tym większe jest prawdopodobieństwo sukcesu.

• Pamiętać, że wzmocnieniem może być każda nowość.

• Pamiętać o naturalnych wzmocnieniach, np. bajka na dobranoc.

• Wybierać wzmocnienia, których będziesz używał – nie pozwalaj na zbyt dużą i częstą rotację.

1. Holding

• Holding Therapy, czyli metoda wymuszonego kontaktu

• Nawiązuje do założeń psychoanalitycznych wg których proces tworzenia się więzi pomiędzy matką a dzieckiem uważa się za podstawowy dla dalszego jego rozwoju.

• Podstawowym celem tej metody jest uwolnienie osobowości autystycznej od autyzmu oraz stworzenie wiary i zaufania do Siebie

• Dziecko w trakcie sesji bliskiego kontaktu fizycznego jest trzymane przez matkę w sposób umożliwiający bezpośredni fizyczny kontakt wzrokowy. Natomiast dziecko autystyczne robi wszystko aby zerwać kontakt fizyczny (protestuje płaczem i krzykiem, drapie kopie lub bije matkę), a matka swoim zachowaniem demonstruje przewag ę fizyczną. W trakcie sesji wskazane jest wzmaganie oporu dziecka za pomoc ą pieszczot i głaskania oraz pocałunków i czułych słów, aż do momentu gdy dziecko przestaje protestować i gdy dochodzi do pełnej relaksacji dziecka.

• Stosowanie „holdingu” sprawia, że dziecko otrzymuje wiele różnorodnych bodźców dotykowych, kinestetycznych, ruchowych, wzrokowych i słuchowych.

1. Inne formy terapii autyzmu:

• Metoda Carole Sutton

• Metoda Dobrego Startu – Marta Bogdanowicz

• Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne

• Animaloterapia:

• Dogoterapia

• Hipoterapia

• Delfinoterapia