TEORIE PSYCHOANALITYCZNE

TEORIA PSYCHOANALIZY WG FREUDA
Wychodził z założenia, że osobowość kształtuje się pod wpływem różnych czynników. Kształtuje się już w wieku wczesnego dzieciństwa i rzutuje na całe życie.
I Płaszczyzna – seksualizm wczesnodziecięcy Freud odkrył, że dziecko jest już istotą seksualną. Rozwija się w pierwszych 6 latach życia i ujawnia trzy podstawowe fazy następujące po sobie:
1. faza oralna – dziecko czerpie przyjemność ze ssania. Fazę oralną dzielimy na dwie podfazy:
a. wczesnooralna – fiksacja powoduje następujące cechy: łatwowierność, gadatliwość, lekkość uczuciową. Łatwo ulegają wpływom innych, łączą się z osobami wpływowymi
b. późnooralna – fiksacja w tej fazie powoduje: kłótliwość, złośliwość, skłonność do obmowy, plotek. Osoby trudno nawiązujące kontakty interpersonalne
2. faza analna – źródłem przyjemności są reakcje wydalnicze. Fazę analną dzielimu na dwie podfazy:
a. wczesnoanalna – fiksacja powoduje drażliwość, skąpstwo, pedanterie
b. późnoanalna – fiksacja powoduje zachowania agresywne, chęć posiadania władzy, nadmiernie wybujałą chęć posiadania. Osoby takie mogą stać się przywódcami, mogą stać się niebezpieczni biorąc pod uwagę skutki działań
3. faza genitalna – źródłem przyjemności doznania genitalne. Ujawniają się kompleksy: Kompleks Edypa i Elektry – kompleks wynikający z egocentryzmu dziecięcego i objawia się on zazdrością o rodzica tej samej płci co dziecko, który wg dziecka pretenduje do uczuć rodzica płci przeciwnej i jest postrzegany jako rywal. Zazdrość o rodzica ulega stłumieniu co jest równoznaczne z wyzwoleniem się z egocentryzmu dziecięcego. Nie rozwiązanie tego konfliktu powoduje dwojaki skutek:
a. postawę buntu wobec rodzica – powoduje kształtowanie się cech anarchistycznych co sprzyja warcholstwu tzn. osoby które niezależnie od układu w którym się znalazły, zawsze będą na nie.
b. Całkowite podporządkowanie rodzicowi – powoduje skłonności do podporządkowywania się osobom o wyższym statusie.
Po tym czasie następuje faza latencji i potem przechodzi się do dojrzewania. Przejście z jednej fazy do drugiej następuje w sposób płynny. Może nastąpić fiksacja czyli niechęć do przechodzenia do kolejnej fazy rozwoju. Przyczyny fiksacji:
1. Brak odpowiedniego zaspokojenia przyjemności płynącej z danej fazy i taki stan nazywamy frustracją.
2. Czerpanie nadmiernej przyjemności.
Pozostawanie dłużej w danej fazie pozostawia skutek w postaci negatywnych cech osobowości. Zaburzone stany emocjonalne, problemy inerakcyjne.
II Płaszczyzna – konflikt między istnieniem życia i śmierci – Instynkt życia przez Freuda został określony pojęciem - eros, a śmierci – tanatos. Wg Freuda w człowieku ścierają się te dwa instynkty. Między nimi toczy się walka ale zachowana jest między nimi równowaga. Może dojść jednak do dominacji jednego z nich. Instynkt śmierci – unicestwienie – przewaga jego może prowadzić do przestępstwa , a psychicznie np. obmawianie, szkalowanie. Może wiązać się z terroryzmem. Wzmagania te mają wpływ na zachowania przestępcze. Człowiek popełnia przestępstwo z poczucia winy i poczucie winy pojawia się wcześniej niż przestępstwo – popełnia przestępstwo z racji tego żeby miał czego żałować.
III Płaszczyzna – funkcjonowanie struktur osobowości ludzkich – Struktura osobowości zawiera ID – czyli struktura pojęciowa, SUPEREGO – to co kształtuje się w procesie socjalizacji i jest to zbiór norm, które ograniczają strukturę ID, EGO – mediator między ID i EGO
Id popycha do działania impulsywnego.
SUPEREGO – powstrzymuje nas przed tym, ale nigdy nie jest zaspokojone – zawsze występują wyrzuty sumienia.
EGO – mamy tu mechanizmy racjonalizujące.
Typy przystosowania:
1. Hipomanik – osoby nie mające w ogóle poczucia winy, nie przestrzegają żadnych zasad moralnych. Nie potrafią zrozumieć motywacji altruistów. Szkodliwość ich działania zależy od poziomu inteligencji.
2. Hipoparanoidalny – ma bardzo duże poczucie winy, często przypisuje złe skłonności innym, jest osobą bardzo agresywną zwłaszcza werbalnie. Skłonna do uprzedzeń społecznych, a także do plotkowania, obmawiania, pomówień.
3. Autorytalny – silne poczucie winy ale skierowane wyłącznie do wewnątrz (do siebie), bardzo surowo ocenia swoje postępowanie, obawia się popełnienia błędów, więc często jest małosamodzielna, woli wypełniać polecenia innych. Mało wartościowa społecznie, niezdolna do twórczej pracy.
4. Humanista – kontekst winy jest konstruktywny. Nie ma zabarwień patologicznych. Następuje otwarta i adekwatna ocena postępowania. Nie odrzuca autorytetów ale też nie ulega im nadmiernie.
Zachowania przestępcze mogą wynikać też ze sfery funkcjonowania EGO, które pełni 4 podstawowe funkcje:
1. Funkcja poznawcza – tworzymy realny obraz świata
2. Funkcja energetyczna – EGO wywiera presje na właściwe postępowanie, które jest wypadkową działań popędowych i norm.
3. Funkcja selektywna – wybieranie właściwego sposobu postępowania
4. Funkcja syntetyczna – ocena zachowania podporządkowana jest ocenie otoczenia.
Zachowania przestępcze wynikające z postaci EGO
1. Osobowość w której rozwinięte jest ID i EGO brakuje SUPEREGO – często charakteryzuje przestępców – potrzebny jest stały nadzór takiej osoby, będzie dobrze zachowywała się w warunkach izolacji
2. Osobowość o silnym ID i SUPEREGO ale słabym EGO – popełnia przestępstwo ale z poczuciem winy np. kradnę tylko bogatym
3. Osobowość o silnym EGO ale zorientowane przestępczo – osoba która poczucie winy przenosi na innych.