PRZYGOTOWANIE PSYCHOLOGICZNE

13.10.2014

Wczesny i późny rozwój płciowy:

• Wewnętrzny model „odpowiedniego” czasu dojrzewania
  - rozdźwięk między rzeczywistością a modelem powoduje obniżenie samooceny

- w kulturze amerykańskiej jest to 12-14 r.ż.

• Wczesny rozwój płciowy
  - chłopcy: zgodny z modelem, pożądane zmiany wyglądu ciała, większa sprawność fiz.
  - dziewczęta: niezgodny z modelem, negatywny obraz ciała, zachowanie patologiczne, przedwczesna seksualność

• Późny rozwój płciowy
  - chłopcy: niezgodnie z modelem, niski status w grupie (mniejsza sprawność i siła fiz.)
  - dziewczęta: niezgodnie z modelem, konsekwencje nie są tak silne jak u chłopców

Zachowania seksualne dorastających

• Potrzeba rozładowania napięcia

- silne pobudzenie seksualne u chłopców ( również w sytuacjach aseksualnych) + duża łatwość rozładowywania = koncentracja na sferze seksu

- niedojrzałość zachowań seksualnych, nieuporządkowanie, niepohamowanie (podglądanie, masturbacja grupowa)

• Potrzeba bliskości

- dziewczęta: potrzeba silnej więzi emocjonalnej, wyrażane przez zachowania oznaczające czułość i bliskość

- związki uczuciowe (preintymne) – gwałtowność, mała trwałość i duża podatność na czynniki zakłócające

• Dezintegracja seksualna

- obniżenie wieku inicjacji i związane z nim ambiwalentne uczucia (ciekawość, przyjemność zmysłowa, duma vs. Lęk przed konsekwencjami)

Kulturowe koncepcje atrakcyjności fizycznej

• Zdjęcie tabu z seksualności (od l. 60. XX w.)

- seksualność kobiet w kulturze masowej (reklamy, teledyski)

- rozwój przemysłu kosmetycznego

- ciało jako przedmiot oceny (głównie dziewczęta)

• Samouprzedmiotowienie ciała

- przyjmowanie perspektywy obserwatora w ocenie własnej atrakcyjności fiz.

- własne ciało staje się przedmiotem własnej ciągłej obserwacji i kontroli, skupienie na fiz. komponentach (wymiary, waga), a nie fiz. kompetencjach

- Konsekwencje: wzrost poczucia wstydu, niepokoju, zmniejszenie świadomości odczuć płynących z ciała, obniżenie efektywności i satysfakcji z działania (koncentracja uwagi na czymś innym – wyglądzie)

- efekt Lolity

20.10.2014

Identyfikacja płciowa

• Płeć biologiczna

• Płeć psychologiczna

- osoby określone płciowo – zgodność płci biologicznej i psychologicznej (męscy mężczyźni, kobiece kobiety)

- osoby androgeniczne – podobny stopień nasilenia cech psych. Męskich i żeńskich niezależnie od płci biol.

- osoby nieokreślone płciowo – brak wyraźnych cech kobiecych i męskich

- osoby o skrzyżowanym wystąpieniu cech psych. związanych z płcią (kobiecy mężczyźni, męskie kobiety)

W gimnazjum na 1. miejscu osoby określone płciowo, na 2. nieokreślone, na 3. androgeniczne.

W liceum na 1. miejscu płeć androgeniczna jeśli chodzi o dziewczyny

Stereotypy płciowe służące samoidentyfikacji

• osobowość:

- kobiety w relacjach – ciepłe, troskliwe

- mężczyźni w zadaniach – aktywni, niezależni

• relacje społeczne

- opieka nad dziećmi

- utrzymanie finansowe rodziny

• wygląd zewnętrzny

- delikatna

- krzepki

• wykonywany zawód (pielęgniarka vs. kierowca)

Identyfikacja płciowa nastolatków

• wzrost odsetka młodych deklarujących się jako androgeniczne (głównie dziewczęta na poziomie liceum, chłopcy przeważnie identyfikują się z własną płcią)

• konsekwencje stereotypów płci:

- u dziewcząt krytykowana jest większa pewność siebie i podkreślanie swej autonomii

- złe oceny: surowiej oceniane sa uczennice (przypisywane są im deficyty zdolności – podczas gdy chłopcom lenistwo), wyższe standardy doskonałości, wymagania nienagannego zachowania i uległości

• „męski protest” – ucieczka dziewcząt od roli kobiecej

- próba prześcignięcia chłopców w typowych dla nich rolach

- może przyjąć formę brutalności, agresji, braku wrażliwości na innych, wulgarność

- seksualność: oderwanie seksualności od uczuć – wczesna inicjacja

Rozwój poznawczy

• rozwój złożonych zdolności psych. związanych z przetwarzaniem informacji

- spostrzeganie

- myślenie, rozumowanie, wnioskowanie (stosowanie mniej i bardziej złożonych operacji logicznych)

- świadomość i samoświadomość

- podejmowanie decyzji

- uwaga

- pamięć

- język i zdolności językowe

• indywidualizacja rozwoju

Rozwój myślenia wg Jeana Piageta

• faza operacji konkretnych

- ramy czasowe od 6 r.ż. do 10-11 r.ż.

- cechy myślenia opartego na operacjach konkretnych

* logika indukcyjna: zdolność określania zasad ogólnych na podstawie własnych doświadczeń

* oparcie na materialne konkretnym (znanym, obserwowalnym), rozwiązywanie problemów dot. wyłącznie rzeczywistych, obserwowalnych przedmiotów i zdarzeń

* niezdolność do operowania na ideach, sytuacjach potencjalnych czy hipotetycznych

* jednoczesne uwzględnianie tylko pojedynczych czynników w rozumowaniu (rozpatrywanie każdego z nich osobno)

• faza operacji formalnych

- ramy czasowe: 13-25 r.ż., u części nawet po 25 r.ż.

* okres preformalny: operacje konkretne z sytuacyjnym wykorzystaniem operacji formalnych

- cechy myślenia opartego na operacjach formalnych:

* uwolnione od bezpośredniego doświadczenia, operacje logiczne na abstrakcyjnych treściach

* rozumowanie naukowe: budowanie i sprawdzanie hipotez, rozumienie przyczynowości

* operowanie logika argumentów niezależnie od ich treści (rozróżnienie między wnioskami prawdziwymi empirycznie i poprawnymi logicznie)

* jednocześnie uwzględniane są tylko pojedyncze czynniki

* pojawienie się myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego (dot. tego, co nie jest bezpośrednio poznawalne) – stawianie hipotez w oparciu o przesłanki (a nie dowody)

* rozwój zdolności myślenia indukcyjnego: równoczesne uwzględnianie wielu zmiennych (rozumowanie kombinatoryczne)

zdolność do określenia efektów działania jednej zmiennej, wszystkich zmiennych lub kombinacji grup zmiennych

03.11.2014

Piaget

• wpływ współczesnego środowiska na rozwój operacji formalnych

- konsumpcjonizm, krótkie „życie” produktów, uzależnienie poczucia własnej wartości od posiadania – funkcjonowanie w sferze materialnej, konkretnej

- przebywanie w świecie wiedzy i nauki, fascynacja przedmiotami ścisłymi, ale również fantastyką, grami strategicznymi – sfera idei, myślenie formalne

Test Operacji Formalnych Hornemana i Longeota

- cz. 1. – logika zdań

- cz.2. – kombinatoryka

- cz.3. – prawdopodobieństwo

Myślenie relatywistyczne

• absolutyzm logiczny – przekonanie, że logika myślenia musi doprowadzić do prawidłowych wniosków, a to, co z niej nie wynika musi być błędne

- założenie, że prawdziwość i słuszność sądów wynika z poprawności logicznej nie uwzględnia tego, że wnioski mogą opierać się na nieprawidłowych przesłankach

- skutek: poszukiwanie jednego prawa absolutnie prawdziwego bez względu na kontekst

• uogólniony kartezjański niepokój – podważanie podstaw dotychczasowego myślenia o świecie

- dostrzeżenie sprzeczności w sądach autorytetów; zrozumienie, że fakty są wytwarzane; nie ma absolutnej prawdy

- skutek: subiektywny relatywizm vs. dogmatyzm

• kontekstualny relatywizm – poprawne rozumowanie uwzględnia subiektywny punkt widzenia, który należy zweryfikować odnosząc do rzeczywistości

Uwaga i pamięć

• spostrzeganie (percepcja)

- spostrzeżenia są bardziej dokładne, wielostronne i ukierunkowane (najwyższa w ciągu życia wrażliwość zmysłowa)

• procesy uwagowe

- rozwija się uwaga dowolna (świadome skupianie uwagi przez podmiot na konkretnym obiekcie i utrzymanie je na nim przez dłuższy czas)

• procesy pamięciowe:

- rozwój pamięci dowolnej oraz logicznej (pamięć pojęć i terminów abstrakcyjnych, zapamiętywanie logicznych ciągów wydarzeń, związków przyczynowo-skutkowych)

- zwiększanie pojemności operacyjnej (roboczej)

- zwiększona sprawność zapamiętywania (stosowanie technik pamięciowych)

- metapamięć (wiedza o zawartości własnej pamięci)

Rozwój językowy

• wzrost zasobu słownictwa i jego treści

- na początku szkoły podst.: 3000 słów, na koniec 10000

- poszerzenie odcieni znaczeniowych słów

• rozumienie struktury gramatycznej języka

- stosowanie i różnicowanie różnych form gramat.: mowa bierna, tryb warunkowy, przypuszczający

• rozwój kultury językowej (ustnej i pisanej)

- różnicowanie mowy potocznej i naukowej

- używanie słów w znaczeniu dosłownym i przenośnym

- rozumienie metafor, ironii i sarkazmu

17.11.2014

Egocentryzm młodzieńczy

• monitoring kognitywny

- zdolność obserwowania i analizowania aktywności własnego umysłu

• egocentryzm młodzieńczy:

- wyimaginowana publiczność

- decentracja – odwrót od egocentryzmu

- skupienie się na sobie wynikające z niemożności odróżnienia myślenia odnoszącego się do innych

- przekonanie, że otoczenie również obsesyjnie zajęte jest nim samym, jego zachowaniem, wyglądem

Emocjonalność nastolatków

• nasilone odczuwanie wszystkich emocji

• przewaga emocji negatywnych nad pozytywnymi

- stany depresyjne, smutek, lęk, poczucie wstydu, winy, niechęć i wrogość do siebie i innych

- różnice płciowe:

* dziewczęta (silniej: wstyd, wina, smutek i wrogość – w kontekście stosunków międzyludzkich, bardzo podatne na zranienia)

* chłopcy (słabiej: pogarda i uczucia negatywne zw. z aktywnością fiz.)

• przyczyny: zmiany w obrębie swojego ciała, spadek samooceny, niska popularność , niepowodzenia szkolne, problemy rodzinne

Lęk dorastających:

• związany z szybkimi zmianami fiz.

- problemy zdrowotne

- wzrost odsetka oceniających swe zdrowie negatywnie

- niezgodność między oceną własnego zdrowia a samopoczuciem psych.

• związany z poczuciem niższości, brakiem samowystarczalności, zagrożeniem utraty wolności

- próby uniezależnienia się od rodziców – bunt młodzieńczy

- reaktancja – postrzeganie zewn. nakazu (zakazu) jako ograniczenie wolności osobistej + dążenie do „odzyskania” wolności

- efekt Romea i Julii

• lęk społeczny (przed oceną; nieśmiałość)

Ambiwalencja uczuciowa

- przechodzenie w krótkim czasie od smutku, lęku, bezsilności i gniewu do entuzjazmu, optymizmu i pewności siebie (labilność)

- przeżywanie sprzecznych uczuć wobec tego samego obiektu w tym samym czasie [uwarunkowanie zdolnościami poznawczymi]

Rozwój kompetencji emocjonalnych:

1. Regulowanie intensywności emocji (emocje ekstremalne)

2. Dostosowywanie środków wyrazu do szybko zmieniających się emocji

3. Samodzielne wyciszanie się

4. Rozumienie konsekwencji społ. związanych z otwartym wyrażaniem emocji

5. Wykorzystywanie myślenia symbolicznego do przekształcania emocji negatywnych w mniej awersyjne

6. Odróżnianie uczuć od faktów, które je powodują

7. Podtrzymywanie związków z innymi mimo silnych emocji negatywnych

8. Opanowanie umiejętności doświadczania i wyrażania empatii

9. Wykorzystanie zdolności poznawczych do lepszego rozumienia natury i źródeł emocji

24.11.2014

Rozwój emocji

- uwzględnianie perspektywy innej osoby

- wczuwanie się w cierpienie, niedolę innych

- empatycznie zdolniejsze są dziewczyny

- empatia dot. uczuć negatywnych (dot. osób bliskich i obcych) i pozytywnych (dot. bliskich)

- dot. wartości wyższych – podstawowe: prawda, dobro, bezinteresowność; religijne, społeczo-polityczne

Samoocena osób dorastających

• globalna:

- uogólniona ocena całego „ja” w pozytywnym i negatywnym wymiarze

- we wczesnej adolescencji spada, przed dojrzewaniem wysoka, spada w środku, rośnie powoli w dojrzałej adolescencji

• parcjalna

- różne obszary aktywności życiowej

Depresja młodzieńcza

Depresja jako symptom

- nastrój depresyjny (smutek, przygnębienie, melancholia), który utrzymuje się przez jakiś czas

- we wczesnej adolescencji

- dotyczy 40% młodych ludzi

Depresja jako syndrom:

- zespół depresyjno-lękowy

- drażliwość, lek, złość, poczucie winnym nadwrażliwość – objawy afektywne

- objawy fizjolog.: zaburzenia snu, łaknienia, objadanie, męczliwość

- objawy poznawcze: podejrzliwość, spadek koncentracji, zaburzenia samooceny, nadwrażliwość

- objawy behawioralne: zachowania agresywne, nadużywanie alkoholu, zachowania ryzykowne, wybuchowość

- objawy motywacyjne: spadek zainteresowania, brak satysfakcji, wycofanie się z kontaktów, trudności decyzyjne

Depresja jako zaburzenie:

- choroba psychiczna (0.5% populacji)

- dziś traktuje się tak samo jak depresję dorosłych

- 10 symptomów (muszą wystąpić 2, a z pozostałych 4):

1 . obniżony nastrój

2. deprecjonowanie siebie

3. zaburzenia odżywiania’

4. =|= snu

5 .pogorszenie wyników

6. zachowania agresywne

7. ograniczenie kontaktu z rówieśnikami

8. dolegliwości somatyczne

9. utarta energii

10. zmiana postawy wobec szkoły

Ocenia się, że zbyt rzadko diagnozowana

Model podatność-stres:

Źródła stresu: zmiany biologiczne, zmiany zw. ze sferą szkolno-naukową, sfera egzystencjalna, sfera towarzyska, rodzinna

Potrzeba podejmowania ważnych wyborów już w okresie dojrzewania, praca

kontekst społeczno-kulturowy→ zbyt dużo wyborów, co do dalszej ścieżki zawodowej

zapaść aksjologiczna

Model poznawcza podatność na depresję-stres

przetwarzanie informacji → zniekształcenia, wyolbrzymienie negatywnych skutków, nadmierna koncentracja na negatywnych kwestiach

wydarzeniom negatywnym przypisywanie negatywnych cech samego siebie

08.12.2014

Wykład o moralności

Klasyczne podejście Kohlberga

- badanie na grupie 10-16-latków; badanie przedłużone (na tej samej grupie osób przez 10 lat)

- opowieści, m.in. dylemat Heinza

Poziom konwencjonalny

- system społ. musi się opierać na prawach i przepisach; jednostka kieruje się standardami należącymi do innych (13-16 r.ż.)

- stadium 3: orientacja „dobrego chłopca/dziewczyny”

- aprobata społ., cenione są standardy społecznie akceptowalne

- zachowanie jest dobre/złe nie ze względu na intencje podmiotu

- stadium 4: orientacja prawa i porządku

- reguły społ. musza być przestrzegane (porządek społeczny), szacunek dla autorytetów

- standardy zewnętrzne są ważniejsze niż motywy wewnętrzne

Rygoryzm moralny – ujmowanie powinności jako bezwzględne, od których nie wolno odstępować

- dynamika – najwyższy poziom 7-11 r.ż. , potem opada, osiągając ok. 20 r.ż. znowu wzrasta

- rygoryzm dziecięcy – wynika z niedojrzałości poznawczej, motywacji egocentrycznej i surowego treningu wychowawczego, ma niewielki wpływ na rzeczywiste zachowanie

- rygoryzm dojrzały – stabilność uznawanych standardów, zdolność do ich uzasadniania, wpływ na zachowanie

Poziom postkonwencjonalny I

- moralność – uwewnętrzniona, nie oparta o cudze standardy, niezależna od autorytetu osoby lub grupy (16-20 r.ż.)

- stadium 5: orientacja umowy społ. i legalizmu – ujmowanie zasad moralnych jako umowy spol.

- wartości i prawa są względne a standardy zróżnicowane

- reguły są ważne dla społ., ale mogą zostać zmienione, pewne wartości są ważniejsze niż inne

Poziom poskonwencjonalny II

- stadium 6: orientacja uniwersalnych zasad sumienności

Tożsamość dojrzała

- aktualne zaangażowanie po eksploracji, po kryzysie, realizacja celów ideologicznych i szkolno-zawodowych

- przejawy osiągnięcia:

- podjęcie ostatecznej decyzji w danym obszarze po okresie samodzielnych poszukiwań

- nie we wszystkich sferach tożsamość dojrzała osiągana jest w tym samym czasie

- wpływ środowiska

- decyzje zyciowe sa bardziej stabilne, jeśli okres moratorium nie został skrócony ze względu na nieprzewidziane okoliczności

- konsekwencje

- wyższy poziom motywacji osiągnięć, sumienności i ekstrawersji, mniejszy wstyd, niższy poziom neurotyzmu

Bunt młodzieńczy – wyrażona potrzeba sprzeciwiania się wszystkim stanom rzeczy, które jednostka postrzega jako ograniczające

- funkcje:

- ekspansywna (osiągnięcie autonomii)

- obronna (podtrzymanie spójnej tożsamości i ciągłości w czasie)

- kreatywna (budowanie osobowej odrębności)

- odwetowa (wyrażenie niezadowolenia z niewystarczającej oferty społ. i patologicznych relacji interpersonalnych)

Tożsamość negatywna

- identyfikacja z wartościami i modelem życia społecznie nieakceptowalnymi formami

- tożsamość kryminalna lub antyspołeczna

- identyfikacja z grupą bardzo różną od najbliższego otoczenia

15.12.2014

Relatywizm moralny

• relatywizm niedojrzały (dziecięcy) – zróżnicowanie ocen etycznych na zależność od tego, czy ich kontekst „służy” interesom jednostki oceniającej zachowania, czy też nie (tzw. moralność Kalego)

- zdanie sobie sprawy, że inni mają własne interesy i potrzeby, respektowanie ich, jednak gdy interes własny wchodzi w konflikt z interesem cudzym ………………………………………………………..

- charakterystyczny dla przedkonwencjonalnego poziomu moralnego

• relatywizm dojrzały (etyczny) – pogląd, że istnieje wiele systemów wartości i żaden z nich nie jest systemem absolutnie najlepszym (są wobec siebie równoprawne

- człowiek ma prawo do własnej koncepcji moralności, o ile nie narusza praw innych osób

- różne kultury są uprawnione do stosowania różnych systemów etycznych

- charakterystyczny dla 5 stadium poziomu postkonwencjonalnego

Sądy moralne a sądy społeczne

• sądy moralne – sądy oparte na osobistych przekonaniach dotyczące indywidualnych praw, krzywd i wzajemnego traktowania się ludzi

- ocenianie zachowania ze względu na to, jakie przynosi skutki dla dobrostanu podmiotu, na który są ukierunkowane

- rozumienie konsekwencji własnego działania na innych

• sądy społeczne (konwencjonalne) – sądy oparte na społecznie (zewnętrznych) wypracowanych przekonaniach, jak należy zachować się w różnych sytuacjach społ.

- powoduje upodobanie do zachowań społecznych różnych ludzi w danym kręgu kulturowym i umożliwia ich koordynację

- rozumienie, że reguły społeczne są kwestią umowy zbiorowej i mogą się zmieniać w zależności od okoliczności (są względne)

Dynamika rozwoju moralnego

• przejście spod wpływu dorosłych pod wpływ rówieśników

- tworzenie reguł i relacji współżycia z rówieśnikami powoduje przyjrzenie się rodzicom i relacjom z nimi pod kątem respektowania reguł

- autorytet rodziców przestaje być niepodważalny, postrzeganie siebie jako równego partnera w relacji; rodzice zobowiązani do przestrzegania reguł w tym samym stopniu co dorastający

• rewizja sądów społecznych – podważanie wielu dotychczasowych reguł przejmowanych bezrefleksyjnie, pod wpływem autorytetów

- rozróżnianie między społeczną konwencją a zasadą moralną

Zmiana relacja z rodzicami („odpępowienie”)

• dorastający zaczyna się uważać za równego dorosłym i oceniać ich przez pryzmat równości i całkowitej wzajemności

- spostrzegane prawa i obowiązki

• potrzeba autonomii i wolności – prawo do kontroli swojego życia

- poszerzanie granic prywatności

- prawo do kontroli nad własnym ciałem (ubiór, fryzura)

- potrzeba samodzielności i samowystarczalności

• samodzielność i niezależność postrzegana totalnie i utopijnie

- młodzież nie zdaje sobie sprawy, że całkowita niezależność jest nierealna, oznacza całkowitą izolację od innych i jest dla podmiotu niebezpieczna

- bunt wyzwalany przez utopijną ideę wolności wzmacnia u młodzieży pewność siebie, choć prowadzi donikąd (zadaniem rozwojowym nie jest izolacja społeczna)

Rodzaje autonomii

• emocjonalna – prawo do prywatności i zachowania tajemnicy, życia osobistego i osobistych przeżyć

- potrzeba prywatnej przestrzeni życiowej

- pisanie pamiętników (chęć zatrzymania pewnych przeżyć tylko dla siebie)

• ekonomiczna - prawo do nieskrępowanego decydowania o sobie i swoim życiu, organizowania czasu, przestrzeni i przedmiotów uznawanych za własne, swoboda aktywności, niezależność finansowa

- potrzeba własnych środków ekonomicznych (szukanie prac dorywczych)

- chęć wyprowadzenia się z domu i życia „na własny rachunek”

Delegowanie autorytetu

- stopniowe zwiększanie udziału młodzieży w ich podmiotowych decyzjach przy jednoczesnym utrzymaniu prawa opiekunów do kontroli tych obszarów, w których liczy się doświadczenie

- kontrola młodzieży: kontakt z rówieśnikami, ubiór, sposób spędzania wolnego czasu

- kontrola rodziców: moralność, zasady funkcjonowania społ, edukacja

Konflikt pokoleń

- pokolenie – grupa osób należących do danego kręgu kulturowego, które ze względu na wspólną sytuacje społeczo-historyczną wykazują podobieństwo (15-29 lat – jedno pokolenie)

- pokolenia różnią się od siebie specyficznymi cechami, co jest podstawą budowania więzi pokoleniowej i odróżnienia grupy „swojej” od „innej”, rodzaje tych cech:

* wartości, normy postępowania, wzorce zachowań

* język, ubiór, zestaw znaków i symboli

* konsekwencje: wpływ na podstawowe formy aktywności (nauka, praca, czas wolny, moda, uczestnictwo w kulturze, życiu społecznym, politycznym)

- konflikt – zderzenie dwóch wizji świata, z których jedna (rodzicielska) została już zweryfikowana w dorosłym życiu, a druga (może nawet bardziej dopasowana do sytuacji bieżącej) pozostaje hipotetyczna

19.01.2015

Funkcje grupy rówieśniczej I

- zastępowanie rodziny – w grupie dorastających czuje się bezpiecznie i ma określony status

- stabilizacja osobowości – w okresie gwałtownych przemian grupa wpływa stabilizująco

- wzbudzanie poczucia własnej wartości – przyjęcie do grupy staje się źródłem pewności siebie i poczucia bycia…

- określanie standardów zachowania – w grupie powstają nowe formy zachowań

Funkcje grupy rówieśniczej II

- zapewnianie bezpieczeństwa wynikającego z liczebności

* poczucie bezpieczeństwa w relacjach z innymi rówieśnikami (grupa tworzy wspierającą się koalicję)

* grupa do pewnego stopnia chroni przed przymusem ze strony dorosłych, pozwala na użycie argumentu „skoro inni mogą, to dlaczego ja nie?”

- rozwijanie społ. kompetencji – wspólne uczestniczenie w imprezach, dyskusje, podejmowanie zbiorowych form aktywności są praktycznym ćwiczeniem funkcjonowania społ.

- kształtowanie tożsamości ideologicznej – poszukiwanie wśród rówieśników ludzi i idei godnych zaufania, szukanie grupy z jaka można realizować swoje społ. cele i identyfikować się w poglądach

Funkcje grupy rówieśniczej III

- stwarzanie warunków do przyjęcia wzorów i ich naśladowanie – wielu dorastającym grupa dostarcza jedynych wzorów (dla młodzieży z niższych warstw społecznych rodzice często nie są wzorami do naśladowania)

- kształtowanie orientacji edukacyjno-zawodowej – grupa jest nośnikiem wzorów i trendów kult. związanych z wchodzeniem w konkretne role zawodowe, wydłużaniem czasu edukacji, masowości edukacji na wyższych poziomie, swoistego stosunku do pracy (praca nie za wszelką cenę)

- identyfikacja seksualna – rówieśnicy są specyficznym źródłem wiedzy nt. seksu, aktywne uczestniczą w uczeniu

Ewolucja związków rówieśników:

1. Faza antagonizmu płci – wzajemna niechęć do siebie płci odmiennej, silniej wyrażana przez chłopców

- kryje budzące się, nie pozbawione niepokoju zainteresowanie płcią przeciwną

- u chłopców- potwierdzenie własnej wartości w sytuacji przejściowej przewagi intelektualnej wcześnie dojrzewających dziewcząt

2. Faza par – bliskie kontakty i przyjaźnie

- często towarzyszy im tajemnicza obrzędowość

3. Faza klik – małe, blisko ze sobą zżyte grupy, początkowo złożone z osób tej samej płci, potem heteroseks.

- ten sam wiek, zbliżone zainteresowania, pochodzą z podobnych środowisk

- kontakty z innymi klikami są sporadyczne i podejmowane zespołowo, nastawienie raczej antagonistyczne

4. Faza grup – liczniejsze od klik, kontakty między członkami oparte o wspólne zainteresowania, orientacje zawodowe, wyobrażenia, ideały czy oczekiwania

- powstają z kliku klik- członkowie klik o wysokim statusie nawiązują indywidualne kontakty z członkami innych klik, zmiana norm: można przynależeć do kilku klik, powstaje grupa „ponad klikami”

- posiadają etykietkę, pozwalającą na odróżnienie jej od innych „normalsi”

- z czasem słabnie potrzeba przynależenia

5. Związki przyjaźni – obejmują zwykle 1 lub 2 bliskich przyjaciół, z którymi kontakty sa intensywne, oparte na lojalności i zaufaniu

Przyjaźnie dorastających

- początkowo stabilność niska, trwałość wzrasta wraz z wiekiem, rozwojem zdolności poznawczych (empatia poznawcza) i kompetencji społ. (rozwiązywanie sytuacji konfliktowych)

- ogólne prawidłowości

- ze względu na podobieństwo do JA

- w przyjaźni obowiązuje równość i wzajemność

- przeważnie tej samej płci

- przyjaźń między dziewczynami bardzo intymna

- przyjaźń dziewcząt – konwersacje jako sposób nawiązywania i utrzymywania bliskości, rozmowy dot. spraw osobistych, na co poświęca się większość czasu, większe odsłonięcie JA

- przyjaźń u chłopców – rozmowa jako sposób wyrażenia opinii oraz własnych kompetencji, wspólny czas poświęcony głównie na wspólne aktywności

Związki preintymne

- w początkowej fazie dorastania: dużo gwałtownych uczuć, nietrwałość i podatność na czynniki zakłócające

* miłość szczenięca – ważniejszy sam fakt zakochania i bycia wybranym niż rzeczywista bliskość z obiektem miłości

- dziewczęta – starsi chłopcy, przyjaciółki, idole

- chłopcy – dziewczynki w podobnym wieku

- uczucie przejawia się adoracją oraz zakochaniem (bezustanne myślenie o drugiej osobie, poszukiwanie kontaktu, spędzanie czasu) przy jednoczesnej niepewności czy związek przetrwa

- brak potrzeby bliskości fizycznej

* miłość cielęca – w centrum zainteresowania partner i doświadczane uczucie

- partner otoczony jest bezgranicznym uwielbieniem

- bezkrytyczna idealizacja

* miłość romantyczna – uświadomienie spobie, że uczucie nie rozwiązuje wszystkich problemów i że istnieje rozbieżność między idealną wizją partnera i relacji z nim a rzeczywistością

- licealiści mniej przychylniej spostrzegają swego partnera niż młodzi dorośli

- miłość młodzieńcza bardziej egocentryczna, wymagająca i zazdrosna

- akceptacja partnera jest zaniżona

- mniejsza skłonność do poświeceń i troski o partnera

- postrzegane mniejsze możliwości rozwoju osobistego

- wyżej cenione sa sympatyczne relacje a mniej stabilizacja, bezpieczeństwo zrozumienie, tolerancja i przyjaźń