Proces postrzegania –tworzenia reprezentacji przedmiotu na podstawie informacjiotrzymanych z narządów zmysłowych Dwie perspektywy,:1) zmiana persp. w sensie fizycznym i psychol. Wrażenie- to odzwierciedlenie elementarnej cechy zmysłowej zarejestrowanej w wyniku odbioru. Spostrzeżenie- oznacza obraz wszystkichdostępnych cech rejestrowanych za pomocą zmysłów

. Fazy procesu postrzegania:

a) Rejestracja sensoryczna- zamiana bodźca zewn na impuls nerwowy. b) Faza oceny emocjonalnej- ocenianie tego co się widzi (przyjemne/nieprzyjemne) zanim jednostka zdąży się zorientować, czego one dotyczą np. pierwsze wrażenie c) Faza rozpoznawania treści bodźca - określanie kategorii, do której należy czyli porównanie danych sensorycznych z kategoriami istniejącymi w pamięci. d) Faza oceny znaczenia metaforycznego- ludzie potrafią dostrzegać inny sens odbieranych bodźców (wiersze, żarty…)opisują pewne zachowanie, ale na poziomie metaforycznym dotyczą czegoś zupełnie innego. Np. dzieci autystyczne biorą coś na poważnie, nie znają drugiego dna

. ASOCJALIZM (ATOMIZM) Prymat części nad całością, pierwsze jest wrażenie, potem spostrzeżenie 2. STRUKTURALIZM (psychologia postaci)prymat całości nad częściami,1 spostrzeżenie,2 wrażenie. Istnieje wiele zasad wyodrębniania całości.Aparat wzroku- gałka oczna, aparat ochronny, aparat ruchowy, połaczenia nerwowe siatkówki) Trzy etapy widzenia : 1 ) wychwycenie bodźca 2) przewodzenie 3) poznanie go ….Ostatecznie docierają do siatkówki, tworząc na niej obraz obiektu rzeczywisty, odwrócony i pomniejszony. 5. Percepcja ruchu: postrzeganie ruchu opiera się na zmianie położenia względem innych przedmiotów

. Informacje o ruchu przedmiotów mózg informuje za pomocą : 1) układu obraz-siatkówka : oczy nieruchome, obraz poruszającego się przedmiotu przesuwa się po siatkówce. 2) Układu oko-głowa: kiedy oczy się poruszają śledząc przedmiot 6. Stałość spostrzegania: 1) Stałość wielkości- 2) S koloru 3) S jasności 4) S kształtu Percepcja głębi: Stereopsja – mechanizm widzenia głębi, świat postrzegany jest jako twójwymiarowy. Wskaźniki głębi – sygnały możliwe do dostrzegania za pomocą oka.1) perspektywa 2) względne wielkości obrazów 3) wyrazistość 4) światłocień 5) gradient powierzchni 6) interpretacja Astygmatyzm Jest wadą spowodowaną nieprawidłową krzywizną rogówki, co powoduje nierównomierne załamywanie promieni świetlnych i daje na siatkówce nieostry obraz. Wadę tę można skorygować, stosując szkła cylindryczne. Daltonizm Objawia się niewidzeniem barwy czerwonej, zielonej lub niebieskiej. Jest wadą Ślepota zmierzchowa Wada jest skutkiem braku retinolu, czyli witaminy ,tego białka w siatkówce obniża wrażliwość komórek światłoczułych…upośledzeniem widzenia w warunkach słabego oświetlenia, np. o zmierzchu. Jaskra Terminem tym określa się wiele różnych chorób, których wspólnym objawem jest podwyższone ciśnienie płynu w gałce ocznej oraz zaburzenia w krążeniu krwi w błonie naczyniowej Zaćma (katarakta) Polega na zmętnieniu soczewki oka, Objawia się systematycznie pogarszającym się widzeniem.

. Pamięć- wiele aktywnych procesów, w trakcie których materiał do nauczenia zostaje wybrany, przetworzony i kojarzony.

Funkcje: - stwarza dostęp do przeszłości osobistej i zbiorowej , -zapewnia ciągłość doświadczeń , -umożliwia obiektywne funkcjonowanie, - kontrola i planowanie kroków , aby dojść do celu 3 rodzaje procesów pamięciowych: ( Herman Ebbingaus)

1) Kodowanie (początkowe przetwarzanie informacji)

2) Przechowywanie (utrzymanie zakodowanego materiału)

3) Wydobywanie ( odzyskiwanie informacji w późniejszym czasie)

4. Systemy pamięci: (Atkinson-Shiffrin)

1) Rejestr sensoryczny- przechowuje dokładne reprezentacje fizycznych cech bodźców umysłowych do kilku sekund... Ma dużą pojemność, po kilku sekundach treść ulega wymazaniu, bierna rejestracja, bodźce łatwo ulegają usunięciu przez nową informację.IKONICZNA 0-1 sek. ECHOICZNA 5-10sek.

2) Pamięć krótkotrwała- mechanizm do skupiania zasobów poznawczych w jakimś niewielkim zbiorze reprezentacji umysłowych. …. Mała pojemność, udział procesów kontrolnych- czyli aktywne rejestrowanie bodźców. Czas przechowywania to 15-18 sek. , może być przedłużony czas dzięki powtórkom wewnętrznym,

3) Pamięć długotrwała- magazyn wszystkich wolnych doświadczeń zdarzeń, informacje emocji, umiejętności, słów, kategorii, ocen, które zostały przyswojone przez pamięć sensoryczną i krótkotrwałą. … Czas i pojemność jest nieograniczona. Jest jak biblioteka. 1) deklaratywna : A) semantyczna- o świecie, B) epizodyczna- własne doświadczenia

5. Wspomaganie procesów pamięciowych:

1) Mnemotechniki – sposoby wspomagania zapamiętywania materiału, podporządkuje i przekazuje do pamięci długotrwałej. Np. wymyślanie zdań, opowiadań. Metoda mapy myśli. Metoda haseł, skojarzeń, 6.Zapominanie – utrata zdolności do przypominania sobie,

Emocje – to mechanizm/ złożony wzór zmian cielesnych i psychicznych obejmujący pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze, mimikę, postawę ciała, ton głosu itd. I reakcje behawioralne.

Są krótkotrwałe i intensywne, występują z różną mocą, mają zabarwienie lub negatywne.

Emocje podstawowe: RADOŚĆ, ZŁOŚĆ, STRACH, ZASKOCZENIE, SMUTEK, ODRAZA

2. Anatomiczny układ nerwowy:

1) Układ sympatyczny (pedał gazu) – hamowanie wydzielania hormonów z gruczołów nadnerczy, pobudzają narządy wewnętrzne do uwalniania cukru do krwi. Powodują podniesienie ciśnienia krwi oraz zwiększają wydzielanie potu i śliny.

2) Układ parasympatyczny (pedał hamulca) - normalizuje fizyczne procesy organizmu, hamuje wydzielanie hormonów i wpływa na ponowne gromadzenie rezerw.

3. Teorie emocji: 1) Teoria reakcji organizmu Jamesa i Langego --- Źródłem emocji są informacje zwrotne z ciała. Najpierw emocje, zmiany fizjologiczne. potem postrzeganie. 2) Teoria Cannona- Barda --- najpierw postrzeganie potem zmiany fizjologiczne i emocje. 3) Schachter i Singer – wskazali na znaczenie dwu czynników poznawczych wpływających na emocje. 4. Funkcje emocji: 1) motywacyjna 2) pobudzająca 3) kierująca 4) podtrzymująca 5) regulują interakcje społeczne

6) pobudzenie do działań społecznych 7) funkcje poznawcze

: a) Dylemat słuchania- nieskupienie uwagi na rozmówcy b) Słyszenie- automatyczny proces fizjologiczny, odbiór dźwięków. c) Słuchanie – jest wyuczoną umiejętnością komunikacyjną. Reagowanie na wiadomości werbalne i niewerbalne

2. Komunikacja interpersonalna – nadawanie i przyjmowanie info, czyli mówienie i słuchanie. Elementy: nadawca, odbiorca, informacja ( sygnały werbalne, niewerbalne, zachowania) , kanał ( środek do przekazywania informacji, szumy komunikacyjne

3. Składowe procesu komunikacji interpersonalnej: 1) Zamiary, myśli, uczucia nadawcy oraz zachowanie

2) Kodowanie komunikatu przez nadawcę na informacje do przesłania 3) Przekonanie do odbiorcy informacji 4) Kanał wysyłania 5) Dekodowanie informacji przez odbiorcę i jego interpretacja 6) Wewnętrzna odpowiedź odbiorcy na informację

7) Ilość szumu w powyższychkrokach

3. Etapy słuchania:

1) Odbieranie – to nastawienie na całą wiadomość 2) Tworzenie znaczenia- to znaczenie jakie odbiorcy przypisują przekazywanej przez mówiącego wiadomości i jak ją rozumieją 3) Reagowanie – zakończona interakcja oraz interpretacja Kompetentny słuchacz : rozumie proces słuchania, zdolny i gotowy do słuchania, chce efektywnie słuchać i wie jak to robić.

4. Rodzaje słuchania 1) Poznawcze – zawiera poszukiwanie faktów, idei i informacji 2) Oceniające- koncentruje się na krytycznym ocenianiu i analizowaniu wiadomości rozmówcy 3) Empatyczne – wiąże się z koncentrowaniem na uczuciach mówcy i jego postawach.

5. Style komunikacji

1) Bezpośredni : mówi stanowczo, konkretnie, pewny siebie / słabo słucha, nie ma cierpliwości, lubi się konfrontować, nie przyjmuje rad

2) Ożywiony: przekonywujący, motywujący, dobry mówca, koncentruje się na całości / przesadza z dramatyzmem przekazu, nie słucha szczegółów, generalizuje, może przytłoczyć ekspresją ciała.

3) Metodyczny : dokładny, zorganizowany, koncentruje się na faktach, liczbach, skuteczny w wypowiedziach, opanowany / zbyt szczegółowy, może być odebrany jako nudny, lakoniczny, może odebrany jako wycofany

4) Wrażliwy : dobry słuchacz, potrafi dobrze doradzić, buduje zaufanie, wspierający / unika konfliktu, może być zbyt mało konkretny, zbyt emocjonalny

5. Bariery w komunikacji :

1) Bariery fizyczne : środowisko, hałas, niewygodne krzesło 2) Bariery psych. - umysowych i emocjonalnych zakłóceń słuchania, różnice w tempie mówienia i słuchania. 3) Bariery interakcyjne - bitwy rozmowne, zapalczywy język, r

4) Inne bariery – porównywanie, domyślanie się, przygotowywanie 6.

. Komunikacja niewerbalna – to każda komunikacja inna niż słowo, dotyczy wszystkich zachowań , postaw. Jest to komunikacja ciągła.

2. Funkcje k. nw. : - zastępują słowa lub są ich powtórzeniami . Emblemat: sygnał niewerbalny, który ma znaczenie dla grup kulturowych, zastępuje słowa oraz tłumaczy je bezpośrednio na wyrażenie słowne.

- uzupełniają i akcentują słowa. Ilustrator – uzupełnia i akcentuje wiadomość werbalną, tj. : ton głosu, szybkość mówienia, wyraz twarzy i gesty. - regulują interakcje werbalne, Regulator – spoglądanie na zegarek, ze się śpieszy

- zaprzeczają, Mieszana wiadomość - sygnał zaprzecza wiadomości werbalnej np. kłamstwo

3. Typy przekazów niewerbalnych : a) wygląd fizyczny i pierwsze wrażenie b) - Mowa ciała – jak ludzie postrzegają relację władzy, jak sami czują się w danej sytuacji , jak sami czują się w danej sytuacji , - Gesty – dłonie, ręce , - Wyraz twarzy , - Kontakt wzrokowy

- Dotyk, - Głos , - środowisko fizyczne, - czas i przestrzeń

4. Dystans - odnosi się do przestrzeni osobistej jak i terytorialności - przestrzeń intymna – ( 0-45 cm ) – intymnie związani sobie ludzie - przestrzeń osobista- ( 46-120 cm) – osoby dobrze znane

- przestrzeń społeczna – formalnie np. w pracy - przestrzeń publiczna – ( pow. 4 m ) Inteligencja – ogólna zdolność umysłowa, która obejmuje zdolność rozumowania i planowania, rozwiązywanie problemów abstrakcyjnego myślenia, rozumienie złożonych myśli, zdolność szybkiego uczenia się i na podstawie doświadczenia. 2. Teorie: 1) Psychometryczne teorie: a) Teoria Spearmana – dwuczynnikowa, każda zdolność człowieka składa się z czynnika ogólnie – g- inteligencji ogólnej i czynnika specyficznego- zdolności specjalnych. b) Teoria Catella – teoria cech indywiudalny,

c) Teoria Guliforda - zdolności ujęte 3 wymiarach: Operacje – proces intelektualne, Treść – natura bodźców ,Produkt – forma inspiracji

2) Triarchiczna teoria inteligencji Sternberga – myślenie praktyczne, myślenie analityczne, twórcze

3) Teoria wielorakich inteligencji Gardnera – 8 bloków ( logiczno-

. Agresja to działanie intencjonalne na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej.

Rodzaje: a) WROGA – poprzedzona gniewem, cel : ból, zranienie

b) INSTRUMENTALNA – służy osiągnięciu innego celu poza zadaniem bólu, zranieniu

c) Fizyczna – najbardziej dostrzegalna d) Werbalna – przeklinanie, przezywanie

e) Relacyjna – wynika ze sterowania relacjami w grupie, trudna do zmiany, przeradza się w fizyczną

f) Cyberprzemoc g) Wrodzona - dwie siły instynktowne h)Wyuczona

2. Uwarunkowanie agresji : testosteron, alkohol, ból iniewygoda, frustracja, bezpośrednia prowokacja i odwet, naśladownictwo. 3. Przeciwdziałanie agresji:

- omawianie przyczyn agresji , - modelowanie zachowania nieagresywnego , rozwijanie empatii, ćwiczenie umiejętności pokojowego rozwiązywania konfliktów 1. STRES – zespół reakcji na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają stan równowagi, wystawiają na próbę lub przekraczają zdolność radzenia sobie.2. koncepcje stresu :

1) Stres jako bodziec, sytuacja lub wydarzenie zewnętrzne o określonych właściwościach.

Janis (1958): stres psychologiczny to zmiana w otoczeniu, która u przeciętnego człowieka wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego i przeszkadza w normalnym toku reagowania;

2) Stres jako reakcje wewnętrzne człowieka, Selye (1960): stres to niespecyficzna reakcja organizmu, powstająca w odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych (stresorów), zwanej Ogólnym Zespołem Adaptacyjnym (General Adaptation Syndrom, GAS)

3. Radzenie sobie ze stresem:

• Stawianie realistycznych celów • Rozwijanie poczucia humoru • Poczucie kontroli • Perfekcjonizm vs tolerancja dla błędów • Czas dla siebie •

4. REAKCJE NA STRES

FIZJOLOGICZNE • Automatyczne • Przewidywalne • Wrodzone • Pozbawione świadomej kontroli

PSYCHOLOGICZNE • Wyuczone • Zależne od postrzegania i interpretacji świata • Ważne wydarzenia życiowe • Wydarzenia traumatyczne • Stresory chroniczne • Drobne kłopoty życiowe

5. …. 3 poziomy stresu:

• Społeczny – relacja między jednostką a otoczeniem;

• Psychologiczny – jednostkowa ocena sytuacji, reakcje emocjonalne i organizacja zachowania;

• Fizjologiczny – mobilizacja do działania vs choroby somatyczne;

Stresor – zdarzenia bodźcowe, zewnętrzne lub wewnętrzne, wymagające od organizmu reakcji adaptacyjnej

• Dramatyczne wydarzenia o rozmiarach katastrof,

obejmująca całe grupy, • Poważne wyzwania i zagrożenia, dotyczące jednostek lub kilku osób, • Drobne, codzienne utrapienia

Eksperyment więzienny Zimbardo

Zimbardo chciał określić przyczyny złej kondycji więziennictwa. Przeprowadził eksperyment odtwarzający warunki więzienne. Odkrył, że normalni, zdrowi ludzie odgrywający role strażników poniżali i odczłowieczali innych, tych odgrywających rolę więźniów. Wyniki te sugerują, że główną przyczyną obłędu panującego w więzieniu jest istniejąca struktura władzy, która nakazuje strażnikom karanie więźniów za wszelkie wykroczenia. Więźniowie natomiast nie mają wpływu na bieg zdarzeń w swoim otoczeniu. Eksperyment na Uniwersytecie Stanforda, miał trwać 2 tygodnie po 6 dniach przerwany. 15 dolarów za każdy dzień miał otrzymać każdy student. Zimbardo przyznał, że eksperyment okazał się przykrym doświadczeniem dla jego uczestników. Wszyscy uczestnicy jednak wcześniej byli poddani badaniom psychologicznym, i podpisali deklaracje udziału w badaniu. Z drugiej strony większość uczestników dowiedziała się czegoś ważnego o samym sobie.