Jelito cienkie – Intestinum tenue

kosmki jelitowe – wchłanianie i trawienie pokarmu

- jest odcinkiem trawiennym przewodu pokarmowego, ale ponadto odbywa się tu wchłanianie składników pokarmowych

- błona surowicza jelita cienkiego przechodzi w jego krezkę

- dla poszczególnych odcinków jelita cienkiego przyjmuje ona stosowne nazwy:

* krezka dwunastnicy

* krezka jelita czczego

* krezka jelita biodrowego

- krezka pełni funkcję mechaniczną, czyli podwiesza odpowiednie jelito do ściany brzucha, odgrywa rolę drogi, z której korzystają naczynia krwionośne i chłonne z węzłami chłonnymi oraz nerwy zaopatrujące tę część przewodu pokarmowego

1) Dwunastnica (duodenum)

- pierwszy odcinek jelita cienkiego

- sięga od ujścia odźwiernikowego, po jelito czcze, jest stosunkowo krótka

- wyróżnia się 3 odcinki nierównej długości:

* część doczaszkowa – układa się na powierzchni trzewnej wątroby i kończy zgięciem doczaszkowym dwunastnicy

* stąd dwunastnica kieruje się na prawą stronę i jako część zstępująca zmierza ku tyłowi do prawej nerki, gdzie tworzy zgięcie doogonowe dwunastnicy

* od tego zgięcia rozpoczyna się część wstępująca, która zmierza do przodu w stronę lewej nerki

* w zgięciu dwunastniczo-czczym dwunastnica przedłuża się w jelito czcze

- na granicy między dwunastnicą a jelitem czczym przyczepia się otrzewnowy fałd dwunastniczo-okrężniczy

- część doczaszkowa dwunastnicy, mimo krótkiego przebiegu tworzy u konia zgięcie w postaci leżącej litery S

- początek dwunastnicy konia przylegający do odźwiernika rozszerza się gruszkowato tworząc bańkę dwunastnicy

- ten odcinek dwunastnicy pozostaje w łączności funkcjonalnej z wątrobą i trzustką

2) Jelito czcze – jejunum

- najdłuższy odcinek jelita

- w zależności od gatunku tworzy, mniej lub bardziej obfite pętle podwieszone na rozległej krezce jelita czczego

- początek jelita czczego wyznacza przednia krawędź fałdu dwunastniczo-okrężniczego

3) Jelito biodrowe – kręte (ileum)

- najkrótszy odcinek jelita cienkiego

- podwieszony na krezce jelita biodrowego

- jelito to po przeciwnej stronie niż krezka ma umocowany fałd biodrowo-ślepy

- jest to fałd otrzewnej łączący jelito biodrowe z jelitem ślepym

Jelito grube – intestinum crassum

- nie ma w zasadzie tu trawienia, z wyjątkiem konia

- odbywa się ty przede wszystkim trawienie wody

- warstwy ściany jelita grubego:

* błona śluzowa – wysłana nabłonkiem jednowarstwowym cylindrycznym

* błona podśluzowa – zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej, zawiera naczynia i nerwy, u świni zaś gruczoły jelitowe, którym towarzyszą grudki chłonne oraz rozproszona tkanka limfatyczna

* błona mięśniowa – tworzy dwa pokłady – okrężny wewnętrzny i podłużny zewnętrzny, ten ostatni u świni i konia nie jest równomiernie rozłożony, lecz formuje podłużne taśmy, w jelicie grubym ułożone są poprzeczne wypuklenia, oddzielone od siebie poprzecznymi fałdami półksiężycowymi, tworzącymi charakterystyczne przewężenia w świetle jelita

* błona surowicza – prawie na całej długości jelita grubego z wyjątkiem końcowego odcinka odbytnicy, w którym zamiast otrzewnej jest przydanka

1) jelito ślepe

* ślepo zakończony odcinek jelita grubego o dużej zmienności gatunkowej

* oddziela go od okrężnicy ujście biodrowe

* wyrostek robaczkowy – oprócz człowieka i królika nie występuje

* krypty jelitowe słabo zaznaczone

* u psa jelito ślepe ma charakterystyczny świderkowaty kształt, układa się na wysokości II-IV wyrostka poprzecznego kręgów lędźwiowych

* podstawa jelita ślepego – po prawej stronie jamy brzusznej na wysokości prawego dołu przylędźwiowego

a) krzywizna mniejsza – ujście biodrowe oraz ujście ślepo-okrężnicze

b) krzywizna większa

* trzon jelita ślepego – gł. część tego jelita

* wierzchołek jelita ślepego

* w ścianie jelita ślepego konia występują 4 taśmy i 4 szeregi wypukleń

2) Okrężnica – colon

- najbardziej rozbudowany odcinek jelita grubego

U przeżuwaczy:

a) okrężnica wstępująca

* pętla początkowa okrężnicy

* pętla spiralna okrężnicy - najdłuższa

* pętla końcowa okrężnicy

b) okrężnica poprzeczna

c) okrężnica zstępująca – przedłuża się w odbytnicę

U konia (inaczej okrężnica gruba):

a) okrężnica wstępująca – największa

okrężnica dobrzuszna prawa zgięcie mostkowe okrężnica dobrzuszna lewa zgięcie miedniczne okrężnica dogrzbietowa lewa zgięcie przeponowe okrężnica dogrzbietowa prawa bańka okrężnicy okrężnica poprzeczna okrężnica zstępująca (okrężnica cienka)

- okrężnica mięsożernych oraz przeżuwaczy jest gładkościenna

- u człowieka, świni i konia jest wyposażona w taśmy oraz wypuklenia

3) Odbytnica (rectum)

- krótki odcinek jelita grubego

- przedłuża się w kanał odbytowy

- w końcowej części tworzy rozszerzenie pod nazwą bańki odbytnicy

- warstwa wewn., czyli okrężna błony mięśniowej gładkiej, przyczynia się do powstania mięśnia zwieracza wewn. odbytu

4) Kanał odbytowy (Canalis analis) i odbyt (anus)

- kresa odbytowo-odbytowa

- pas słupowy odbytu

- strefa pośrednia

- kresa odbytowo-skórna

- strefa skórna

- zatoki przyodbytowe z gruczołami zatok przyodbytowych

- u psa – dodatkowo gruczoły około odbytowe

- gładki mięsień zwieracz wewn. odbytu

- mięsień zwieracz zewn. odbytu

Wątroba – hepar

- narząd wieloczynnościowy

- w wątrobie odbywają się przemiany składników organicznych wchłanianych w przewodzie pokarmowym, które dostają się do wątroby z krwią przez żyłę wrotną

- wyróżnia się w niej:

* powierzchnię przeponową – skierowana do przodu

* powierzchnia trzewna – skierowana do tyłu

- obecność wycisków:

* przełykowy

* żołądkowy

* dwunastniczy

* okrężniczy

* nerkowy (brak u świni)

* u przeżuwaczy: czepcowy, księgowy oraz obecny tylko u konia wycisk jelita ślepego

- podstawową jednostką strukturalną wątroby, jest zrazik wątroby, środek zrazika zajmuje żyła ośrodkowa

- przewodziki żółciowe międzyzrazikowe przewodziki żółciowe przewód wątrobowy prawy i lewy przewód wątrobowy wspólny + przewód pęcherzykowy (z wyjątkiem zwierząt pozbawionych pęcherzyka żółciowego) przewód żółciowy (uchodzi do dwunastnicy)

- wrota wątroby – przez nie wchodzą do wątroby żyła wrotna, tętnica wątrobowa i nerwy, bądź opuszczają ją drogi żółciowe i naczynia chłonne

- wycisk żyły gł. doogonowej

- wątroba dzieli się na płaty:

* płat ogoniasty

a) wyrostek ogoniasty – po stronie prawej

b) wyrostek brodawkowaty – po stronie lewej

c) wycisk nerkowy – brak u świni

* płat czworoboczny

* płat lewy wątroby

* płat prawy wątroby

- między płatem lewym wątroby przyśrodkowym i płatem czworobocznym znajduje się więzadło obłe wątroby – pozostałość po żyle pępkowej

- płat czworoboczny i płat prawy wątroby przyśrodkowy oddziela pęcherzyk żółciowy

Pęcherzyk żółciowy (vesica fellea) – leży w dole pęcherzyka żółciowego

- dno pęcherzyka żółciowego

- trzon pęcherzyka żółciowego

- szyjka pęcherzyka żółciowego

- przewód pęcherzykowy

- przewód żółciowy – wspólny produkt zespolenia przewodu pęcherzykowego i przewodu wątrobowego wspólnego

Więzadła wątroby

- więzadło wątrobowo-żołądkowe

- więzadło wątrobowo-dwunastnicze

- więzadło wieńcowe

- więzadło trójkątne lewe i prawe

- więzadło sierpowate wątroby

- więzadło obłe wątroby

Trzustka (pancreas)

- leży w krezce dwunastnicy

- wyróżnia się w niej:

* płat prawy trzustki

* płat lewy trzustki

* trzon trzustki

Otrzewna – peritonaeum

- otrzewna trzewna – zewn. okrywa narządów wewn. położonych w jamach

- otrzewna ścienna – okrywa od wewnątrz ściany jamy brzusznej i jamy miednicznej

- jama otrzewnej – pomiędzy otrzewną trzewną i ścienną, wąska przestrzeń, wypełniona niewielką ilością płynu otrzewnej, który zwilżając struktury ograniczające wspomnianą jamę łagodzi skutki tarcia między narządami

- otrzewna tworzy krezki, sieci, fałdy, więzadła

- sieć mniejsza – krezka dobrzuszna się w nią przekształca

- sieć większa – krezka dogrzbietowa się w nią przekształca

- Krezka – surowicze, dwulistkowe str., powstają w miejscu przejścia otrzewnej ściennej w otrzewną trzewną; stabilizują narządy i są drogą dla naczyń krwionośnych i nerwów. Daje mobilność narządom. Im dłuższa tym bardziej mobilne narządy

Narządy pokarmowe – nabłonek jednowarstwowy cylindryczny, czyli jelitowy

- fałd płciowy

- więzadła surowicze – są to fałdy otrzewnej przechodzące najczęściej z jednego narządu na drugi

* więzadło żołądkowo-śledzionowe

* więzadło wątrobowo-żółądkowe

UKŁAD TRAWIENNY:

1. Jama ustna – cavum oris

2. Gardziel – fauces

3. Gardło – pharynx

4. Przełyk – oesophagus

5. Żołądek – gaster

6. Jelito cienkie – intestinum tenue

a) Dwunastnica – duodenum

b) Jelito czcze – jejunum

c) Jelito biodrowe – kręte (ileum)

7. Jelito grube – intestinum crassum

a) Jelito ślepe – cecum

b) Okrężnica – colon

c) Odbytnica – rectum

d) Kanał odbytowy (Canalis Analis) i Odbyt (Anus)

8. Wątroba – Hepar

9. Pęcherzyk żółciowy – vesica fellea

10. Trzustka – Pancreas

11. Otrzewna – Peritonaeum

UKŁAD ODDECHOWY

1. Nos zewnętrzny – Nasus externus

2. Jama nosowa – Cavum nasi

3. Zatoki przynosowe

4. Gardło – Pharynx

5. Krtań – Larynx

6. Tchawica – Trachea

7. Oskrzela – Bronchi

8. Płuco – Pulmo

9. Opłucna – Pleura

Narządy wewnętrzne:

• Narządy typu jamowego – 3 warstwy ściany: 1) błona śluzowa (nabłonek, błona podstawowa, blaszka właściwa, utkanie podśluzowe)

Budowa nabłonka jest wyrazem jego funkcji.

np. nabłonek w jamie nosowej – migawkowy, migawki służą do oczyszczania wdychanego powietrza, występują także komórki kupkowe

2) błona środkowa – mięśniowa, mięśniówka, zazwyczaj gładka, zbudowana jest z dwóch warstw: warstwa okrężna (wewn.) – buduje zwieracze narządów np. zwieracz pęcherza moczowego oraz warstwa zewn. – podłużna, podłużnie ułożone włókna mięśniowe, w jamie nosowej błona śluzowa bezpośrednio przylega do kości

3) błona surowicza – w narządach leżących w jamach ciała, jej komórki produkują płyn surowiczy, który ma za zadanie nawilżanie narządów oraz zapobieganie ocieraniom.

Przydanka – tkanka łączna, luźna.

W ścianach występują: gruczoły tzw. gruczoły ścienne np. produkują ślinę, śluz, sok żołądkowy, grudki chłonne – odpowiadają za funkcje obronne oraz naczynia krwionośne i nerwy.

• Narządy typu miąższowego – np. wątroba, trzustka, jajnik, zbudowane z miąższu, który stanowią komórki o funkcji wydzielniczej, np. wątroba posiada komórki wątrobowe, które produkują żółć. Występują też przewody wyprowadzające oraz zrąb łącznotkankowy. Bardzo ważny, bo doprowadza do narządu naczynia krwionośne oraz nerwy.

Narządy wewnętrzne znajdują się na terenie głowy, szyi oraz tułowia.

serce, przełyk, płuca, skrzela

jama brzuszna

powięź poprzeczna

opona żółta brzucha włókna elastyczne, odporne na rozciąganie

jama miedniczna

odbytnica, cewka moczowa, gruczoły płciowe dodatkowe, pęcherz moczowy