5.6 Charakterystyka wybranych nowotworów.
5.6.1 Nowotwory zarodkowe
Rozrodczak(dysgerminoma s. gonocytoma):
Jest z gonocytów lub komórek stanowiących następne stadia ich rozwoju
Kom.są duże, jasna cytoplazma bogata w glikogen, jądro duże i jasne z 2 jąderkami
Kom.tworzą gniazda, pasma lub pola,poprzedzielane tk.łączną,z obfitym naciekiem limfocytów,
Mdz.kom.fragmenty trofoblastu lub tkanek teratoidalnych
Złośliwy
Najczęściej w rozw.się w jajniku
Przypomina nasieniaka jądra(Seminoma)
Nasieniak(seminoma):
Jest z jednakowych kom.okrągłych lub poligonalnych
Jądro centralnie, wyraźne jąderko
Skąpy zrąb,a w nim liczne limf i ziarniniaki gruzełkopodobne z kom.olbrzymimi(bez takich takich jest odmiana->nasieniak spermatocytowy, ALE ma większe kom.niż classic)
Złośliwy
Lity, z szarobiałymi ogniskami martwicy
Rak zarodkowy(carcinoma embyronale):
Jest z niezróżnicowanych kom.nabłonk. ułożonych w gniazda, cewk lub twory brodawk.
Ma różne figury podziału, kom.są polimorficzne, często podobne do kom.rozrodczaka
Rak kosmówkowy(choricocarcinoma s.chrioepithelioma)
Z kom.trofoblastu zawartych w skrzepach krwi oraz masach martwiczych
Kom.polimorficzne i wielojądrowe,anizocytoza, z licznymi mitozami
Brak własnego zrębu i naczyń
Wrasta do naczyń=>daje przerzuty do płuc, mózgu i wątroby więc ZŁOŚLIWY
Potworniak germinalny(teratoma):
Powstaje wskutek różnicowania się kom.rozrodczych w kierunku utkania zarodka=>powst.guz torbielowaty zbud. Z różnych tkanek(chrzęstnej, nerwowej,mięśniowej,gruczołowej)
Tkanki dojrzałe(teratoma matrum) - >guz niezłośliwy,tk.niedojrzałe(t.mmatrum)->złośliwy
Złośliwy->zbud.z 3listków o różnym stopniu zróżnicowania i dojrzewania.
5.6.2 Nowotwory zawiązków narządów:
Struniak(chordoma):
Z pozostałości struny grzbietowej(chorda dorsalis)
Jest z dużych zwakuolizowanych kom. Bogatych w glikogen, porozdzielanych przez tk.łączną
Może tworzyć śluz z tendencja do gromadzenia się go w zrębie
Lity lub torbielowaty, na przekroju pola przejrzyste/śluzowate/przypominające chrząstkę
Otorebkowany/nieotorebkowany
Często infiltruje tk.otaczające=miejscowo złośliwy, przerzuty rzadko
Szkliwiak(ameloblastoma):
Z nabłonka szkliwiotwórczego i włóknistego zrębu
Miejscowo złośliwy
Typy:
pęcherzykowy(a.folliculare)
splotowaty(a.plexiforme)
rogowaciejący(a.acanthomatosum)
podstawno komórkowy(a.basocellulare)
ziarnisto komórkowy(a.granusocellulare – granular cell type)
Ziarniszczak(folliculoma)
=błoniak ziarnisty
Lity, czasem torbielowaty z licznymi wylewami ogniskami martwiczymi
Złośliwy
Ma torebkę łącznotk.
Z kom.o słabo barw.się cytoplazmie, czasem w niej lipidy, obecne też kom.tekalne
Grupy kom. Są otoczone wł.argentofilnymi(tym się różni od otoczkowiaka gdzie każda kom.otoczona)
2 typy:
1)mikrofolikularny – małe przestrzenie powst.z rozpadu kom.ziarnistych
2)makrofolikularny – gdy przestrzenie duże
Postać niedojrzałą podobna do: mięsaka, raka lub mięsakoraka
5.6.3 Nowotwory nabł.niezróżnicowane.
Rak niezróżnicowany=anaplastyczny(carcinoma indifferentiatum s.anaplasticum)
Wszędzie taki sam t.j podobne do siebie drobne kom. Z hiperchromatycznym jądrem
B. ZŁOŚLIWY!
5.6.4 Nowotwory nabłonkowe zróżnicowane
Brodawczak(papilloma)
Pochodzi z każdego nabł.(zależy od miejsca, np.drogi moczowe – to z przejściowego)
Jest z palczastych brodawek, ich osią jest pasmo tk.łącznej z naczyniami pokrytymi nabł.(bez atypii)
Cechuje go harmonijny rozrost miąższu jak i zrębu=>niezłośliwy, z reguły rośnie egzofitycznie
Brodawczak odwrócony(papilloma inversum)->gdy nabł.normotypowy wrasta w głąb zrębu
Wyróżnia się:
Brodawczak twardy(p.durum) – zbita, bogaty we włókna zrąb, nabł.mniej lub więcej zrogowaciały, w: skórze,jamie ust, przełyku, pochwie
Brodawczak miękki(p.molle) – delikatny zrąb z licznymi naczyniami, w:j.nosowej, żołądku, pęcherzu, miedniczkach nerk. Często w postaci polipa(papilloma polyposum)
Rak płaskonabł.kolczystokom. (c.planoepitheliale spinocellulare)
Rośnie palczasto w głąb zrębu
Histolog.podobny do nabł.wielowarstw.płaskiego(na obwodzie ognisk kom.walcowate=odpowiedniki kom.warstwy podstawnej, lub przypominające, ku środkowi->kom.kolczyste i kom.płaskie, ulegają rogowaceniu- c.spinocellulare keratodes s.canceroid, lub nie c.spinocellulare non keratodes vel akeratodes)
Ogniska rakowe = perły rakowe Waldeyer’a, lub pojedyncze kom.(dyskeratosis)
Powst. pereł rakowych = (nadmiernie)hyperkeratosis+(szybko)parakeratosis+(jednolicie)homogenisatio
W podścielisku: liczne granulocyty obojętnochłonne, limf, histiocyty, plazmocyty.
Daje przerzuty, jest promienioczuły
Najczęściej w skórze(tu może być owrzodzenie(carcinoma ulcerosum),p.pok.(j.ustna, przełyk),oskrzelach(z ognisk metaplazji płaskonabł.-PALACZE!)
Rak płaskonabł.podstawnokom.(c.planoepitheliale basocellulare s.basalioma)
Jest z regular. Gniazd/pasm naciekających zrąb, na obwodzie kom.podstawne(palisadowate)
Kom.palisadowate->mało cyt, duże hiperchormat.jądro przypodstawne
Wewnątrz ognisk raka: kom. Różnokształtne z tendencją do rozpadu(=>drobne jamki)
Zrąb różnie wykształcony z naciekami kom.
Czasem rak ten powoduje owrzodzenia(ulcus rodens s.terebrans)
Gruczolak(adenoma)
Jest z gruczołów bez cech atypii
Miąższ to tk.gruczołowa cewkowata(adenoma tubulare)/pęcherzykowa(a.folliculare s.alveolare)/mieszana(a.mixtum)
Podścielisko=tk.łączna rosnąca równocześnie
Od normalnego gruczołu różni brak przewodów wprowadz. mimo wydzielania
Te z gruczołów wydz.wew= mało zrębu, lite gniazda/pasma kom – adenoma solidum
Na powierzchni = Polip, w głębi = guzy otorebkowane
Mogą być mieszane np.fibrochondroosteoadenoma.
Gdy zrąb się złośliwi => adenosarcoma.
Torbielak(cystoma s.cystoadenoma)
To gruczolak,ale wydzieliny się nagromadziło tak dużo, gruczoły silnie się rozszerzyły powst TORBIEL(jedna- cystoma uniloculare lub wiele c.multiloculare)
Ściana = tk.łączna pokryta nabł.jednowarstw., mogą wyrastać z niej twory torbielowate(cyst adenoma papilliferum)
Najczęściej w jajniku, trzustce
Często się uzłośliwia(cystadenocarcinoma)
Rak gruczołowy czyli GRUCZOLAKORAK(adenocarcinoma)
Naśladuje cewki/pęcherzyki gruczołowe o nieregular.kształcie i ułożeniu, kom.nawarstwiające się i hiperchromatyczne jądro.
Gdy cewki/pęch. bez hv – rak lity(carcinoma solidum), gdy prod.śluz – rak śluzo twórczy(c.mucocellulare s. muciparum)
Gdy śluz zalega w kom. -> jądro na obwodzie = KOM.SYGNETOWA.
Gdy kom.pękają-> śluz do zrębu= rak galaretowaty(c.gelatinosum) – niepromienioczuły
Rak desmoplastyczny/włóknisty(c.desmoplasticum s.fibrosum s.scirrhosum) – odmiana, niskozróżnicowana, ma obfity zrąb kolagenowy, zaw.kom.rakowe ułożone szeregowo po kilka/kilkanaście
5.6.5 Nowotwory tk.nerwowej
Rdzeniak(medulloblastoma)
Chaotycznie ułożone kom., mało cyt., różnokształtne?!?!? Jądro
W utkaniu->pseudorozety, drobne pola martwicy, liczne figury podziału kom.
Złośliwy
Wychodzi z móżdżku i nacieka na otoczenie
Nowotwór z kom.nerwowych(ganglioneuroma s.gangliocytoma)
Jest z neuronów umieszczonych w gleju
Rzadki
Generalnie niezłośliwy, ale trafiają się postaci niedojrzałe(ganglioneuroblastoma)
Gwiaździak(astrocytoma)
Jest z gleju gwiaździstego
Rośnie wolno
Ma skłonność do nawracania
Może mieć ogniska martwicze, wylewy krwi, przestrzenie torbielowate
Guzowaty/rozlany(gliomatosis cerebri)
Typy:
Włókienkowy(a.fibrillare) – z kom.podobnych do astrocytów włókienkowych
Protoplazmatyczny(a.protoplasmaticum) – kom.o licznych długich wypustkach,
Gemistocytowy(a.gemistocyticum) – z kom.podobnych do gemistocytów
Anaplastyczny(a.anaplasticum) – dominują obszary anaplazji
Gąbczak wielopostaciowy(glioblastoma multiforme)
Z astrocytów
Najmniej dojrzała postać gwiaździaka
Kom.atypowe, wielopostaciowe, ułożone nierównomiernie(poza martwicą- tam palisadowo)
Na przekroju szarobrunatny,żółte ogniska martwicy,wylewy,jamy z płynem
W nim liczne naczynia o grubej ścianie i wąskim hv, tworzą przetoki tt-żż, prowadzące do niedokrwienia tego obszaru lub powst.zakrzepów
Gdy zrąb łącznotkankowy się rozrasta -> gliosarcoma
B.ZŁOŚLIWY
Skąpodrzewiak(oligodendroglioma)
Rozwija się w istocie białej, może obejmować korę, szerzy się wzdłuż szlaków i wł.nerwowych
Typy:
Izomorficzny(o.isomorphum) – z kom. O wyraźnych granicach, jasnej cyt., okrągłym jądrze(struktura plastra miodu)
Anaplastyczny(o.anaplasticum) - z kom. Z cechami anaplazji i polomorfii.
Rozpad+zwyrodnienie śluzowe=drobne jamki
Liczne naczynia o zeszkliwiałych ścianach
Rośnie powoli, możliwe wznowy
Wyściółczak izomorficzny(ependymoma isomorphum)
Umiejscawia się przy ścianie komory i wrasta do niej lub nacieka otoczenie(np.półkule)
Kom.rozetowo lub wokół naczyń – stykają się wypustkam(rozety rzekome) lub same tworzą kanały(rozety prawdziwe)
Oponiak(meningioma)
Z wyściółki opon, powoduje ucisk na mózg lub zrasta się z kośćmi czaszki
Kom.ułożone w gniazda /charakterystyczne układy cebulowate(meningioma meningotheliale-oponiak zespólniony)wśród nich czasem ogniska zwapnienia- ciała piszczakowate(psammoma).
Guz twardy, szarobiały, ostro odgraniczony
Rzadko postać złośliwa(sarcoma meningeale)
Inne formy – m.fibromatosum, m.angiomatosum
Nowotwór kieszonki Rathego (cranopharyngioma)
Z nabł.wielowarstwowego kieszonki Rathego
Guz otorbiony, na przekroju szary,
Z cystami / postać lita z ogniskami wapnienia
Hist. Taki sam jak szkliwiak
Szyszyniak(pinealocytoma)
Niezłośliwy= obfity zrąb + kom.podobne do normalnych
Postać złośliwa(pinealoblastoma) = skąpy zrąb+liczne, chaotycznie ułożone kom.
Nerwiakowłókniak(neurofibroma)
Pochodzi z lemocytów/fibroblastów(z tego wynika kształt kom.nowotworowych)
Guz pojedynczy/mnogi(choroba Recklinghausena)
Ostro odgraniczony ALE BEZ TOREBKI, szarobiały
Kom.ułożone bezładnie i luźno, mdz.nimi nerwy i kolagen
Nerwiak osłonkowy(neurilemmoma s.neurinoma s.schwannoma)
Pochodzenie-kom.schwanna
Guz pojedynczy/mnogi nerwów/korzonków nerwowych
Niezłośliwy(neurinoma), a forma złośliwa-sarcoma neurogenes-dotyczy częściej nn.obwodowych
Typy:
Kom.wrzecionowate o ukł wirowym, jądra palisadowo
Luźny układ kom. Gwiazdkowatych w luźnym śluzowatym zrębie
Zwojak zarodkowy współczulny(neuroblastoma s.sympathicoblastoma)
Guz miękki, szary,
Czasem torebka rzekoma nacieczona przez nowotwór
Na przekroju żółte ogniska martwicy i wylewy,
Z kom.neuroektodermy zarodkowej=atypowe,drogne neuroblasty, z jądrem bogatym w chromatynę, mało zasadochłonnej cyt. , mdz.kom. kwasochłonna subst.
W nadnerczu i brzusznych zwojach współ.
Produkuje aminy katecholowe
Złośliwy
Generalnie niedojrzały, jak dojrzały - >nerwiak przyzwojowy
Nerwiak przyzwojowy(ganglioneuroma)
Otorebkowany
Z kom.schwanna ułożonych chaotycznie/pasmowato, wśród nich dojrzałe kom zwojowe pojedyncze/skupione
Wydziela aminy katecholowe
Niezłośliwy, ale może ulegać transformacji nowotworowej.
Guz z komórek chromochłonnych – barwiak(phaeochromocytoma s.chromaffinoma)
Z feochromoblastów, neuroblastów(często pleomorficznych z wyraźną anizocytozą), mogą być też kom.olbrzymie wielojądrowe o bogatej cyt.w krople hialiny.
Kom te ułożone w pęcherzyki, między nimi bogata sieć naczyń zatokowych
W nadnerczach i ciałkach przyzwojowych(paraganglia)
Może być otorbiony
Wylewy i martwica
Czasem torbiele z brunatnym płynem i ogniskową kalcyfikacją
Wydziela aminy katecholowe
Może dawać przerzuty np.do lnn., wątroby,kości gdzie powstają ogniska osteolityczne.
5.6.6. Nowotwory tkanek paragangialnych
Nowotwór kłębka szyjnego/przyzwojak (chemodectoma s.paraganglioma nonchromaffinicum)
W rozwidlenu t.szyjnej jako spoisty guz pojedynczy
Z kom.typu nabł. Ułożonych w gniazda lub pasma, wokół naczynia zatokowe
Może naciekać, ale prawie nigdy nie daje przerzutów
5.6.7. Nowotwory tkanki barwnikotwórczej
Znamię barwnikowe(naevus pigmentosus)
Rozrost melanocytów(kom.znamieniowych)pochodzenia naskórkowego
Jądro kom – atypowe, hiperchromatyczne,
Obfita cyt.z różną ilością melaniny
Czerniak złośliwy(melanoma malignum)
Należy do najzłośliwszych
Czasem zanika samoistnie
Wzrost pobudzany przez hormony płciowe(dlatego u dojrzałych)
Miąższ=melanoblasty w różnym stopniu wysycone melaniną, rożny kształt i wielkość
Kom.ułożone w zrębie ogniskowo, liczne naczynia wokół ze skłonnością do pękania
Nadmiar melaniny może przesłonić jądro
Bezbarwnikowa postać czerniaka – melanoma amelanoticum.
5.6.8. Nowotwory mezodermalne i mezenchymalne
Włókniak(fibroma)
Pochodzenie-tk.łączna włóknista
Miąższ – fibroblasty, zrąb – włókna tk.łącznej – układ bezładny i różnokierunkowy
Rośnie wolno
Ostro odgraniczony, na ogół kulisty
Szarobiały, włkinista pow.przekroju
W bł.śluzowej jako polip(fibroma polyposum) lub uszypułowany(f.pendulans)
Typy:
Twarde(f.durum) – zrąb stanowią liczne, gęsto zbite, ubogokomórkowe włókna
Miękkie(f.molle) – podścielisko z wiotkiej bogatokomórkowej tk. łącznej
Włókniak może ulec:
Zwapnieniu(f.calcificans)
Skostnieniu(f.ossificans)
Szkliwieniu(f.hyaloideum)
Skamienieniu(f.petrificans)
Obrzękowi(f.oedematosum)
Zmianom wstecznym tj.rozmiękaniu, rozpadowi z wytworzeniem w nim j.torbielowej(f.cysticum) oraz powst rozstrzeni naczyniowych nn.krw.i chł.(f.teleangiectaticum s.cavernosum)
Poza utkaniem łącznotkankowym mogą być inne tkanki, wtedy to nowotwór mieszany, np.fibrolipoma, fibrochondroosteoma.
Liczne włókniaki=włókniakowatość(fibromatosis).
Złośliwa forma –włókniak mięsakowy(fibrosarcoma), mogący mieć różne formy morfologiczne.
Śluzak(myxoma)
Jest z astrocytów(kom.pająkowatych) połączonych ze sobą za pomocą długich nitkowatych wypustek cytoplazmatycznych
Te wypustki tworzą siatkę, w której są włókna tk.łącznej z naczyniami krwionośnymi
Mdz.kom.dużo śluzu
Guzy: pojedyncze, otorbione, budowa zrazikowa, często naciekające na otoczenie
Na ogół w bł.śluz.
Tłuszczak(lipoma)
Jest z tk.tłuszczowej”nieprawidłowej” – wielkość kom inna, obecność lipoblastów(często wielojądrzastych)o niezupełnie wykształconych kroplach lipidu w cytoplazmie
Zrąb –tk.łączna, jej pasma otaczają chaotycznie przebiegające naczynia krwionośne – sieć tych naczyń nie jest tak gęsta jak normalnie i NIE oplatają one KAŻDEJ kom.
Zrąb dzieli nowotwór na różnej wielkości zraziki, w jego obrębie często obrzęk(lipoma oedematosum)
Typy tłuszczaków:
Twarde(l.durum)-przewaga podścieliska
Miękkie(l.molle)-przewaga miąższu
Oleiste(l.oleosum)-gdy tworzą się jamki wypełnione płynnymi lipidami
gł.z tłuszczu podskórza/krezki
rośnie wolno, otorebkowany, czasem uszypułowany(l.pendulans)
zmiany wsteczne jak przy włókniakach
często z innymi nowotworami np.lipochondroma, lipomyxochondroosteoma.
Złośliwa forma to: tłuszczakomięsak(liposarcoma)
Żółtak(xanthoma)
Jest z histiocytów(zawierają one lipidy),ułożonych w łącznotkankowych zrębie
B.rzadki
Chrzęstniak(chondroma)
Gł. Z „nieprawidłowej”chrząstki szklistej, rzadziej z włóknistej
Nieregularne rozmieszczenie jamek(czasem brak), mających zwykle więcej niż 2 chondroblasty(ale bez atypii)-większe niż kom.prawidłowe, jądro ciemno barwiące się
Zrąb na ogół obfity i skąpo unaczyniony
Guz kulisty, twardy, biały opalizujący, często mnogo
Zwykle w obrębie kośćca, j.nosowej, tchawicy, płuc, w narządach gdzie nie ma tk.chrzęstnej(np.nerki)wywodzi się z embrionalnych zawiązków tk.chrzęstnej.
Ma tendencje do przerzutów
Często zmiany wsteczne np. zwyrodnienie śluzowe(chondroma myxomatosum), cysty(ch.cystis), zwapnienie(ch.calcificans), skostnienie(ch.ossificans)
Dzielimy je na:
Chrzęstniak okołokostny(ecchondroma s.chondroma periostale s.iuxtacorticale)
Pod okostną zew, ma więcej kom. Niż chrzęstniak wewnątrzkostny. W jego utkaniu ogniska kostnienia, wapnienia lub śluzowacenia.
Chrzęstniak wewnątrzkostny(enchondroma)
Rośnie w jamie szpikowej.->rozciągnięcie kości i ścienienie jej kory. Jest dobrze odgraniczony, ma postać guzków litych lub rzekomo torbielowatych, otoczonych tk.łączną z naczyniami(to nie znaczy że to torebka!) Przebieg łagodny ale daje wznowy(niedokładne wycięcie).Czasem się uzłośliwia(infiltruje otaczające go tkanki, a nawet daje przerzuty-gł.chrzęstniak kości długich.
Kostniakochrzęstniak(osteochondroma s.exostosis osteocartilaginea)
W głębi rosnącej chrząstki tk.kostna=>ścieńczenie tk.chrzęstnej,tak że większa część guza skł.się z istoty gąbczastej
Chrzęstniak zarodkowy(chondroblastoma benignum)
Jest z okrągłych i wielokątnych kom, przylegających lub oddzielonych niewielką ilością zrębu. Mdzy kom.-ogniska wapnienia i martwica, wokół której gromadzą się fibroblasty. Wytwarzają się tkanki: śluzowa,chrzęstna,osteoidalna,kostna. Mdz.kom obecne kom.olbrzymie typu ciał obcych.Mocno niszczy kości, wznowy rzadko.
Chrzęstniak mięsakowaty(chondrosarcoma)
Na ogół jako pierwotny, rzadko na podłożu chrzęstniaka i kostniakochrzęstniaka, zbudowany z guzków różnej wielkości, naciekających na sąsiednie tkanki, z ogniskami wapnienia i kostnienia i rzekomymi torbielami.
Przypomina chrzęstniaka, ale ma rozrzucone pola zagęszczenia kom. Jedno-/dwu-/wielojądrowych. Jądra powiększone, hiperchromatyczne, nieregularne. Im mniejsza dojrzałość nowotworu tym mniej jest kom.chrzęstnych. W nowotworach tych o mniejszej dojrzałości wyspy chrzęstne są otoczone przez macierzyste, niedojrzałe kom.chrzęstne(zawsze atypowe), mdz.nimi pola subst.śluzowatej.
Wrasta do naczyń, daje przerzuty gł. do płuc. Często guz mieszany np.chondroadenoma.
Kostniak(osteoma)
Z tk. Kostnej”nieprawidłowej”,z beleczek o mniej regularnym układzie niż w prawidłowej kości + łącznotkankowy zrąb
Może być:
Zbity(osteoma compactum s.eburneum) – istota zbita,na obwodzie istota gąbczasta, rozwija się na pow.kości, ma tendencję do sekwestracji
Gąbczasty(osteoma spongiosum) – z cienkich beleczek, mdz.nimi szpik(osteoma medullare),powst wew,kości lub na pow.
Typy kostniaka:
Zarodkowy(o.benignum s.fibroma osteogenicum – „giant osteoid osteoma”)
Tworzy się w istocie zbitej/gąbczastej, rzadko przebija korę kości, dobrze unaczyniony i jednolity zrąb z fibroblastami, w nim beleczki nierównomiernie zwapniałej tk.osteoidalnej, liczne osteoblasty i osteoklasty wokół beleczek
Kostnawy(„osteoid osteoma”)
Dobrze unaczyniona tk.łączna z osteoblastami+osteoid o różnym stopniu uwapnienia. Barwa wiśniowa
Kostniak mięsakowy(osteosarcoma)
B.ZŁOŚLIWY, rozwija się gł.u nasady, wyróżniamy twardego, kościotwórczego i osteolitycznego. Na ogół ma charakter mieszany. W skład wchodzą kom. Wrzecionowate, owalne, wielokątne o hiperchromatycznym jądrze, wielojądrowe, monstrualne, z licznymi mitozami. Kom.te tworzą ogniskowo tk.osteoidalną i kostną czasem chrzęstną i śluzową, okostna prod.tk.kostną. Daje przerzuty do płuc. Jego powst. Jest wynikiem napromieniowania ustroju przez subst.radioaktywne.
Kostniak mięsakowy około kostny(sarkoma osteogenicum iuxtacorticale s.parostale)
Z okostnej zew.pow.kości, rzadko wrasta w głąb.Nacieka okoliczne tkanki wraz ze stawami. Zbud. Z kom wrzecionowatych(atypiczne)+beleczki istoty osteoidalnej+tk.chrzęstna. Złośliwy, daje wznowy i przerzuty.
Guz olbrzymiokomórkowy(tumor gigantocellularis s.osteoclastoma)
Rozdyma zajętą kość i niszczy ją, może przebić się do tk.miękkich
Kolor szaroróżowy, z wylewami, polami martwicy, otoczony cienką blaszką kostną
Jest z gęsto ułożonych kom.wrzecionowatych szpiku(wśród nich kom.olbrzymie)
Czasem w utkaniu beleczki kostne i osteoidalne i kom.żółtakowate
Kom.atypiczne w różnym stopniu
Miejscowo złośliwy, czasem przerzuty
Mięsak Evinga(sarcoma Evingi)
Tworzy twardy guz w łącznotkankowym zrębie szpiku, przebija się przez korę na zew=>miękki, kruchy, z licznymi wylewami
Jest z drobnych kom. O silnie hiperchromatycznym jądrze i skąpej cyt.
B.ZŁOŚLIWY
Przerzuty do płuc i lnn.
Guz z kom. Histiocytarnych(histiocytoma s.dermatofibroma)
Z fibroblastów i histiocytów tj.kom.pluripotencjalnych o cechach wytwórczych lub żernych(fagocytują tłuszcz->wygląd piankowaty+żółta barw=>nazwa Żółtak-xanthoma s.xanthofibroma)
Bez torebki, ale dobrze odgraniczony
Niezłośliwy
Zimowiak(hiberneoma)
Jest z dużych okrągłych kom o piankowatej cyt(duuużo lipidów), centralnie jądro
Kolor brunatny
Otorebkowany
Niezłośliwy
Nazwa od podobieństwa do tk.tłuszcz.zwierząt zapadających w sen zimowy
Włókniak szkliwiakowy(fibroma ameloblasticum)
Jest z nowotworowo rozrosłych kom.nabł.zębopochodnego, które powodują też rozrost tk.łącznej
Nie daje wznowy
Może ulec uzłośliwieniu(fibrosarcoma ameloblasticum)
Zębiniak(dentinoma)
Z nabł.zębopochodnego i niedojrzałej tk.łącznej+dysplastyczna,słabo zmineralizowana zębina z widocznymi kanalikami
Nie zawsze otorebkowany
Zębiak(odontoma)
Szkliwo+zębina+kostniwo
Wyróżnia się następujące typy:
Zębiakoszkliwiak(odontoameloblastoma)-chaotyczne utkanie zębiny i macierzy szkliwa z licznymi ogniskami zwapnień/brakiem. Może złośliwieć=>zebiakoszkliwiak mięsakowy(odontomeloblastoma sarcomatosum)
Zębiak złożony(„complex odontoma) – wszystkie skł.zęba, ale chaotycznie, otorebkowany
Zębiak mieszany(compound odontoma) – wszystkie skł zęba i chaotycznie i normalnie
Kostniwiak(cementoma)
Ogniska podobne do kostniwa, ale słabiej zmineralizowane na obwodzie i w miejscach o b.aktywnym wzroście
Maziówczak niezłośliwy(synovioma benignum):
Jest z drobnych, owalnych lub wrzecionowatych kom. W tk.łącznej bogatej w kolagen
W zrębie szczeliny i przestrzenie torbielowate pokryte kom.synowialnymi
Przy ścianie szczelin kom.wielojądrzaste=zlane kom.synowialne i kom.żółtakowate
Forma złośliwa-maziówczak złośliwy(synovioma malignum) – kom.wrzecionowate+kom.nabł. o różnym stopniu dojrzałości – ma dużo jam, szczelin bez bł.podstawnej
Szczeliny pokryte jedną lub wieloma warstwami kom. Nabł. O hiperchromatycznym jądrze, rzadko spotykane kom.olbrzymie i żółtakowate, prawie zawsze wznowy i przerzuty
Może powodować zanik kości przez ucisk
5.6.9. Nowotwory naczyniowe
Jako formy niezłośliwe nie mają torebki,
Rosną naciekowo, nie niszcząc przy tym tkanek wokół
Naczyniak krwionośny(haemangioma)dzieli się na:
Naczyniak zwykły=włosowaty(h.simplex s.capillare) – z b.licznych naczyń włosowatych, mało zrębu,najczęściej obecny w skórze/tk.podskórnej
Naczyniak jamisty(h.cavernosum) – z szerokich jam o ścianach pokrytych śródbłonkiem, duży nowotwór w głębi narządu(WĄTROBA!)->powoduje ucisk na jej miąższ.
Naczyniak żylny(h.venosum) – zbud.z żż. Wypełnionych krwią,
Naczyniak groniasty(h.racemosum) – składa się z b.zróżnicowanych żż. i tt. Tworzących mdz.sobą anastomozy. Głównie występuje w oponach mózgu.
Naczyniakomięśniak gładko komórkowy(angioleiomyoma) – składa się z prymitywnych naczyń krwionośnych otoczonych wirami kom.mm.gładkich
Forma złośliwa – naczyniak mięsakowy(haemangiosarcoma s.haemangioendothelioma malignum) = zespół szczelin pokrytych śródbłonkiem, wrastającym mdz.wł.kolagenowe i do tk.tłuszczowej+ atypowe hiperchromatyczne jądro+kom. Śródbłonka do hv w postaci brodawek
Naczyniak limfatyczny(lymphangioma)
Nie tworzy wyraźnych guzów
Rośnie raczej naciekowo
Zbud. Z nn.chłonnych wypełnionych limfą
Wyróżniamy:
Naczyniaka limf.zwykłego(l.simplex)
Jamistego(l.cavernosum)
Torbielowatego(l.cysticum s.hygroma)
Forma złośliwa(niedojrzała) – naczyniak mięsakowy(lymphangiosarcoma)-jest z nisko zróżnicowanych kom.
Śródbłoniak(haemangioendothelioma)
Pasma niskozróżnicowanych kom.śródbłonka o b.wąskim skanalizowanym hv + wypełnienie erytrocytami
Złośliwy
Rzadko przerzuty
Kłębczak(glomangioma)
z kom.mioepitelialnych wywodzących się z kłębków naczyniowych,mdz.nimi są anastomozy tt.-żż.
Obłoniak(haemangiopericytoma)
z naczyń otoczonych pericitami(różne nasilenie atypii+różna liczba figur podziału), pericity gwiaździście wokół proliferujących naczyń(układ mankietowy)
dobrze odgraniczony, ALE bez torebki włóknistej, na przekroju z wylewami i torbielami rzekomymi
ma formy złośliwą i niezłośliwą
na skórze/powierzchownych tk.miękkich
słabo zróżnicowana postać – obłoniak złośliwy(haemangiopericytoma malignum)-liczne cechy atypii,podziały kom, bez charakteryst.układu pericitów.
Międzybłoniak(mesothlioma)
najczęściej na opłucnej, rzadziej na innych surowiczych
jest z kom.wrzecionowatych/wałeczkowatych/kostkowych,
tworzy lite gniazda/pasma/cewki/pęcherzyki z rozrostami brodawkowatymi
złośliwy
daje przerzuty
5.6.10. Nowotwory tkanki mięśniowej
Mięśniak gładkokomórkowy(leiomyoma)
zbud. Z miocytów+ 3 typy włókien(kolagenowe,siateczkowe,elastyczne)
często przyjmuje formę włókniakomięśniaka – fibroleiomyoma(wspólne pochodzenie kom.mięśniowych i fibroblastów)
metodą Van Gienson odróżnia się włókniaki od mięśniaków- włókna mięśniowe->żółtozielone(kwas pikrynowy), tk.łączna->czerwona(fuksyna)
nowotwór monoklonalny
nieregularny przebieg włókien mięśniowych
podścielisko łącznotkankowe raczej skąpe(leiomyoma molle), rzadziej obfite(l.durum)
najczęściej w macicy, pochwie, żołądku, jelicie, gdzieś indziej rzadziej
Mięśniaki macicy – umiejscowienie
pod bł. Śluz(l.submucosum)
pod bł.surow.(l.subserosum)
w mięśniu samym(l.intramurale)
czasem tworzą szypuły i wciskają się do pochwy(l.nascens)
łatwo ulega zmianom wstecznym
może występować w postaci guzów mieszanych np.adenoleiomyoma
Mięśniak prążkowano komórkowy(rhabdomyoma)
b.rzadki
z włókien mm.prążk.
zarówno miąższ jak i zrąb niedojrzałe
rośnie naciekowo i może dawać przerzuty(rhabdomyosarcoma)
w sercu zbud.z obrzmiałych kardiomiocytów i dużych kom.kształtu pająkowatego
5.6.11 Nowotwory układu płciowego
Otoczkowiak(thecoma)
Z komórek zrębu jajnika(a’la kom.otoczki pęcherz.)=>guz twardy i włóknisty
Kom.ułożone w pasma/Rozproszone
W zrębie ogniska szkliwienia
Często wydziela estrogeny
niezłośliwy
Guz z komórek śródmiąższowych jądra(Leydiga) – leydigoma
z ognisk i sznurów dojrzałych kom.Leydiga, poprzedzielanych przegrodami tk.łącznej
guz szklisty, żółtobrunatny, ostro odgraniczony
produkuje androgeny=> u młodzieży może powodować przedwczesną dojrzał.(pubertas praecox)
Guz z kom.podporowych(Sertoliego) – sertolioma
z kom.sertoliego tworzących lite pasma i układy tabularne
czynny hormonalnie – może powodować objawy ginekomastii i feminizację.
5.6.12. Nowotwory tkanki limf. I szpikowej
Chłoniaki złośliwe(lymphoma malignum – LM) = chłoniakomięsaki(lymphosarcoma – LS)
monoklonalny rozrost kom.ukł. limfoidalnego,
mogą być z linii B/T
często morfologiczny wykładnik białaczek(enzootycznej białaczki bydła-EBB!)=> chłoniakomięsak/Chłoniak złośliwy używane jako synonimy białaczki limfatycznej
Chłoniaki z objawami przewlekłej limfocytozy = chłoniakobiałaczki(Chłoniami leukemiczne), Chłoniami bez zmian we krwi obwodowej – Chłoniami aleukemiczne
4 typy chłoniakomięsaka u bydła:
1.Chłoniakomięsak bydła dorosłego(adult lymphosarcoma ALS):
Tranformacja nowotwor. Kom.B = >powst. Guzy rozrostowe lub rozlane nacieki
Najczęściej atakuje węzły chłonne
We krwi wówczas atypowe kom blastoidalne, limfocyty z podwójnym/pyknotycznym jądrem, czasem o nieprawidłowym kariotypie,
Zmiany w kariotypie wykazują kom.guzów – poliploidam, wzrost liczby chromosomów akrocentr.
2.Chłoniakomięsak bydła młodego(calf lymphosarcoma – JLC/CLS)
Uogólniony rozplem kom. Układu limfocytarnego = mnogie guzy w różnych narządach
Poniżej 6 msc.
3.Chłoniakomięsak grasicy(thymic lymphosarcoma – TLS)
Głównie u młodego bydła, od 6 msc. Do 2 lat
Duże guzy obejmujące grasicę i okolicę,
Czasem zmiany notuje się w lnn., narządach miąższowych(serce, nerka, śledziona)
4.Chłoniak skóry(skin lymphosarcoma – SLC)
Bydło 1-3 lata
Na skórze twarde popielate guzy
Może być samoistna remisja
Może dotyczyć też lnn, narządów miąższowych
CHŁONIAKI U BYDŁA DOROSŁEGO – CHARAKTERYSTYKA
Chłoniak limfocytowy B(LM lymphoticumB)
W lnn.rozlany naciek kom.nowotw(z kom.B)->małe limf. Z okrągłym jądrem mające bryłowatą, ciemną chromatynę, oboga cytoplazma
Obecne też prolimf, paraimminoblasty
B.niska aktywność mitotyczna kom.
Chłoniak centrocytowy(LM centrociticum)
Słoninowate guzy w lnn.
Rozrost kom. Rozlany
Głównie małe/średnie centrocyty z nieregular.wpuklonym jądrem
Brak jąderek, cytoplazma skąpa
Poza centrocytami – centroblasty, limf, histiocyty, kom.plazmat.
Niska aktywność mitotyczna kom.
Chłoniak centroblastyczno-centrocytowy(LM centroblasticum – centrocyticum – CB/CC)
Guzy w lnn, ale też w narządach miąższowych
Rozrost rozlany
Wysoka aktywność mitotyczna kom.
Kom.często ulegają martwicy
Obecne tu centrocyty, centroblasty, limf.T, histiocyty, immunoblasty
Cytoplazma skąpa
W centroblastach ślady IgG
Chłoniak centro blastyczny(LM centroblasticum)
Guzy głównie w lnn., ale też w narządach miąższowych
Rozrost rozlany
Średnie/duże centroblasty o owalnym jądrze i nierównej pow., jądra po 3-4 jąderka
Wysoka aktywność mitotyczna kom.
W chłoniakach monomorficznych są duże centroblasty, nieliczne immunoblasty(z pojedynczym jąderkiem), anaplastyczne centrocyty i małe limfocyty, liczne histiocyty(nadają obraz gwiaździstego nieba”starry sky”)
Chłoniak limfoblastyczny B(LM lymphoblasticum B)
Z kom.B
Obecny w lnn., rzadziej w sercu/śledzionie/nerkach
Skąpa cytoplazma, okrągłe/owalne jądro, jedno centralnie ułożone jąderko
Obecne też histiocyty(znowu starry sky), limf., pro limfocyty
Wysoka aktywność mitotyczna limfoblastów
Miąższ włóknieje odtorebkowo, zawiera duże wakuole(a’la kom.tłuszczowe)
Chłoniak limfoblastyczny niezdefiniowany(LM lymphoblasticum „U”)
W lnn., sercu, śledzionie, nerkach
Rozrost rozlany, monotonny
Kom.średniej wielkości z okrągłym/owalnym jądrem z 2-3jąderkami
W składzie kom. Nieliczne limf, pojedyncze plazmocyty i histiocyty(starry sky)
Wysoka aktywność mitotyczna
Chłoniaki immunocytarne(immonocytoma)
1.Limfoplazmocytoidalna(LM IC lymphoplasmocytoideale)
Z limfocytów i kom.limfoplazmocytoidalnych(większe od limf, mniej foremne jądro, wyraźne jąderka, więcej cyt.)
Obok włókniejących beleczek histiocyty
2.Limfoplazmatyczna(LM IC lymphoplasmacyticum)
Rozlany rozrost kom.plazmat.(czasem z cechami atypii i deformacji), mało limfoplazmocytoidalnych, pojedyncze immunoblasty
Kom.plazmatyczne grupują sę koło naczyń i zatok lnn.
Obecne też małe limf.T, centroblasty, ciałka Russela, Dutchera
Mogą być w nowotworze złogi amyloidopodobne, wakuole tłuszczowe, rozrost tk.łącznej i eozyno file i istiocyty
3.Polimorficzna(LM IC polymorphe)
Tu wszystkie kom.szeregu rozwojowego limf.B(najwięcej plazmatycznych)
Rozplem rozsiany, o tendecji do włóknienia miąższu lnn.
We wszystkich 3 typach obecne IgG.
Białaczka szpikowa(mieloblastyczna) – leucaemia myelocytica s.myelogenes
Niepohamowany rozrost granulocytów z przewagą jednego typu(najczęściej obojętnochłonnych
Odczyn białaczkowy(reactio leucaemodiea) - gdy wzrośnie liczba kom.dojrzałych z niewielkim odsetkiem kom.niedojrzałych.
Może być ostra lub przewlekła:
Ostra - oprócz b.młodych postaci granulocytów też postacie niedojrzałe, ale brak postaci pośrednich, obecne też mieloblasty, naciek białaczkowy głównie w szpiku(->szary kolor), naciek przechodzi też na okostną – zielony kolor – zieleniak(chloroma)
Przewlekła – szpik szaro czerwony, naciek powoduje niszczenie kości, odwarstwienie okostnej, osteoporozę niemetaboliczną.
Jeśli w rozroście dominują inne kom.niż granulocyty i ich prekursory to mamy białaczki
Bazocytową – z kom.tucznych(mastocytów-mastocytoma)
Eozynocytową
Monocytową
Megakariocytową
->granulocyty białaczkowe:
Mnożą się w podobnym tempie jak prawidłowe ALE:
We krwi 5-10 razy dłużej niż normal
Nie spełniają swoich funkcji - jakich wiadomo
Naciek nowotworowy =>niedokrwistość, spadek liczby megakariocytów(=>trombocytów=>skaza krwotoczna), rozpad erytrocytów = >wytwarzanie z dużej ilości puryn kw.moczowego
Białaczka erytropochodna-erytroza(erythrosis s.erythroblastosis)
Rozrost ukł.czerwonokrwinkowego
U drobiu
Obecność kom.niedojrzałych(erytrogonii) bez Hb
Naciek w hv kapilar szpiku, także narządów miąższowych(=>ciemnosina barwa)
Czerwienica prawdziwa(policythaemia vera)
Wywodzi się z kom.macierzystej szpiku,
Dotyczy głównie erytrocytów, w małym stopniu granulocytów i trombocytów
Wzrasta liczba erytrocytów i trombocytów=>zagęszczenie krwi=>bardziej lepka także wzrasta hematokryt => DIC i skaza krwotoczna płytkowa
Na początku szpik proliferuje, następnie włóknieje(mielofibroza)
Szpiczak mnogi(myleoma multiplet s.plasmocytoma multiplet)