5.6 Charakterystyka wybranych nowotworów.

5.6.1 Nowotwory zarodkowe

Rozrodczak(dysgerminoma s. gonocytoma):

• Jest z gonocytów lub komórek stanowiących następne stadia ich rozwoju

• Kom.są duże, jasna cytoplazma bogata w glikogen, jądro duże i jasne z 2 jąderkami

• Kom.tworzą gniazda, pasma lub pola,poprzedzielane tk.łączną,z obfitym naciekiem limfocytów,

• Mdz.kom.fragmenty trofoblastu lub tkanek teratoidalnych

• Złośliwy

• Najczęściej w rozw.się w jajniku

• Przypomina nasieniaka jądra(Seminoma)

Nasieniak(seminoma):

• Jest z jednakowych kom.okrągłych lub poligonalnych

• Jądro centralnie, wyraźne jąderko

• Skąpy zrąb,a w nim liczne limf i ziarniniaki gruzełkopodobne z kom.olbrzymimi(bez takich takich jest odmiana->nasieniak spermatocytowy, ALE ma większe kom.niż classic)

• Złośliwy

• Lity, z szarobiałymi ogniskami martwicy

Rak zarodkowy(carcinoma embyronale):

• Jest z niezróżnicowanych kom.nabłonk. ułożonych w gniazda, cewk lub twory brodawk.

• Ma różne figury podziału, kom.są polimorficzne, często podobne do kom.rozrodczaka

Rak kosmówkowy(choricocarcinoma s.chrioepithelioma)

• Z kom.trofoblastu zawartych w skrzepach krwi oraz masach martwiczych

• Kom.polimorficzne i wielojądrowe,anizocytoza, z licznymi mitozami

• Brak własnego zrębu i naczyń

• Wrasta do naczyń=>daje przerzuty do płuc, mózgu i wątroby więc ZŁOŚLIWY

Potworniak germinalny(teratoma):

• Powstaje wskutek różnicowania się kom.rozrodczych w kierunku utkania zarodka=>powst.guz torbielowaty zbud. Z różnych tkanek(chrzęstnej, nerwowej,mięśniowej,gruczołowej)

• Tkanki dojrzałe(teratoma matrum) - >guz niezłośliwy,tk.niedojrzałe(t.mmatrum)->złośliwy

• Złośliwy->zbud.z 3listków o różnym stopniu zróżnicowania i dojrzewania.

5.6.2 Nowotwory zawiązków narządów:

Struniak(chordoma):

• Z pozostałości struny grzbietowej(chorda dorsalis)

• Jest z dużych zwakuolizowanych kom. Bogatych w glikogen, porozdzielanych przez tk.łączną

• Może tworzyć śluz z tendencja do gromadzenia się go w zrębie

• Lity lub torbielowaty, na przekroju pola przejrzyste/śluzowate/przypominające chrząstkę

• Otorebkowany/nieotorebkowany

• Często infiltruje tk.otaczające=miejscowo złośliwy, przerzuty rzadko

Szkliwiak(ameloblastoma):

• Z nabłonka szkliwiotwórczego i włóknistego zrębu

• Miejscowo złośliwy

• Typy:

  • pęcherzykowy(a.folliculare)

  • splotowaty(a.plexiforme)

  • rogowaciejący(a.acanthomatosum)

  • podstawno komórkowy(a.basocellulare)

  • ziarnisto komórkowy(a.granusocellulare – granular cell type)

Ziarniszczak(folliculoma)

• =błoniak ziarnisty

• Lity, czasem torbielowaty z licznymi wylewami ogniskami martwiczymi

• Złośliwy

• Ma torebkę łącznotk.

• Z kom.o słabo barw.się cytoplazmie, czasem w niej lipidy, obecne też kom.tekalne

• Grupy kom. Są otoczone wł.argentofilnymi(tym się różni od otoczkowiaka gdzie każda kom.otoczona)

• 2 typy:

1)mikrofolikularny – małe przestrzenie powst.z rozpadu kom.ziarnistych

2)makrofolikularny – gdy przestrzenie duże

• Postać niedojrzałą podobna do: mięsaka, raka lub mięsakoraka

5.6.3 Nowotwory nabł.niezróżnicowane.

Rak niezróżnicowany=anaplastyczny(carcinoma indifferentiatum s.anaplasticum)

• Wszędzie taki sam t.j podobne do siebie drobne kom. Z hiperchromatycznym jądrem

• B. ZŁOŚLIWY!

5.6.4 Nowotwory nabłonkowe zróżnicowane

Brodawczak(papilloma)

• Pochodzi z każdego nabł.(zależy od miejsca, np.drogi moczowe – to z przejściowego)

• Jest z palczastych brodawek, ich osią jest pasmo tk.łącznej z naczyniami pokrytymi nabł.(bez atypii)

• Cechuje go harmonijny rozrost miąższu jak i zrębu=>niezłośliwy, z reguły rośnie egzofitycznie

• Brodawczak odwrócony(papilloma inversum)->gdy nabł.normotypowy wrasta w głąb zrębu

• Wyróżnia się:

• Brodawczak twardy(p.durum) – zbita, bogaty we włókna zrąb, nabł.mniej lub więcej zrogowaciały, w: skórze,jamie ust, przełyku, pochwie

• Brodawczak miękki(p.molle) – delikatny zrąb z licznymi naczyniami, w:j.nosowej, żołądku, pęcherzu, miedniczkach nerk. Często w postaci polipa(papilloma polyposum)

Rak płaskonabł.kolczystokom. (c.planoepitheliale spinocellulare)

• Rośnie palczasto w głąb zrębu

• Histolog.podobny do nabł.wielowarstw.płaskiego(na obwodzie ognisk kom.walcowate=odpowiedniki kom.warstwy podstawnej, lub przypominające, ku środkowi->kom.kolczyste i kom.płaskie, ulegają rogowaceniu- c.spinocellulare keratodes s.canceroid, lub nie c.spinocellulare non keratodes vel akeratodes)

• Ogniska rakowe = perły rakowe Waldeyer’a, lub pojedyncze kom.(dyskeratosis)

• Powst. pereł rakowych = (nadmiernie)hyperkeratosis+(szybko)parakeratosis+(jednolicie)homogenisatio

• W podścielisku: liczne granulocyty obojętnochłonne, limf, histiocyty, plazmocyty.

• Daje przerzuty, jest promienioczuły

• Najczęściej w skórze(tu może być owrzodzenie(carcinoma ulcerosum),p.pok.(j.ustna, przełyk),oskrzelach(z ognisk metaplazji płaskonabł.-PALACZE!)

Rak płaskonabł.podstawnokom.(c.planoepitheliale basocellulare s.basalioma)

• Jest z regular. Gniazd/pasm naciekających zrąb, na obwodzie kom.podstawne(palisadowate)

• Kom.palisadowate->mało cyt, duże hiperchormat.jądro przypodstawne

• Wewnątrz ognisk raka: kom. Różnokształtne z tendencją do rozpadu(=>drobne jamki)

• Zrąb różnie wykształcony z naciekami kom.

• Czasem rak ten powoduje owrzodzenia(ulcus rodens s.terebrans)

Gruczolak(adenoma)

• Jest z gruczołów bez cech atypii

• Miąższ to tk.gruczołowa cewkowata(adenoma tubulare)/pęcherzykowa(a.folliculare s.alveolare)/mieszana(a.mixtum)

• Podścielisko=tk.łączna rosnąca równocześnie

• Od normalnego gruczołu różni brak przewodów wprowadz. mimo wydzielania

• Te z gruczołów wydz.wew= mało zrębu, lite gniazda/pasma kom – adenoma solidum

• Na powierzchni = Polip, w głębi = guzy otorebkowane

• Mogą być mieszane np.fibrochondroosteoadenoma.

• Gdy zrąb się złośliwi => adenosarcoma.

Torbielak(cystoma s.cystoadenoma)

• To gruczolak,ale wydzieliny się nagromadziło tak dużo, gruczoły silnie się rozszerzyły powst TORBIEL(jedna- cystoma uniloculare lub wiele c.multiloculare)

• Ściana = tk.łączna pokryta nabł.jednowarstw., mogą wyrastać z niej twory torbielowate(cyst adenoma papilliferum)

• Najczęściej w jajniku, trzustce

• Często się uzłośliwia(cystadenocarcinoma)

Rak gruczołowy czyli GRUCZOLAKORAK(adenocarcinoma)

• Naśladuje cewki/pęcherzyki gruczołowe o nieregular.kształcie i ułożeniu, kom.nawarstwiające się i hiperchromatyczne jądro.

• Gdy cewki/pęch. bez hv – rak lity(carcinoma solidum), gdy prod.śluz – rak śluzo twórczy(c.mucocellulare s. muciparum)

• Gdy śluz zalega w kom. -> jądro na obwodzie = KOM.SYGNETOWA.

• Gdy kom.pękają-> śluz do zrębu= rak galaretowaty(c.gelatinosum) – niepromienioczuły

• Rak desmoplastyczny/włóknisty(c.desmoplasticum s.fibrosum s.scirrhosum) – odmiana, niskozróżnicowana, ma obfity zrąb kolagenowy, zaw.kom.rakowe ułożone szeregowo po kilka/kilkanaście

5.6.5 Nowotwory tk.nerwowej

Rdzeniak(medulloblastoma)

• Chaotycznie ułożone kom., mało cyt., różnokształtne?!?!? Jądro

• W utkaniu->pseudorozety, drobne pola martwicy, liczne figury podziału kom.

• Złośliwy

• Wychodzi z móżdżku i nacieka na otoczenie

Nowotwór z kom.nerwowych(ganglioneuroma s.gangliocytoma)

• Jest z neuronów umieszczonych w gleju

• Rzadki

• Generalnie niezłośliwy, ale trafiają się postaci niedojrzałe(ganglioneuroblastoma)

Gwiaździak(astrocytoma)

• Jest z gleju gwiaździstego

• Rośnie wolno

• Ma skłonność do nawracania

• Może mieć ogniska martwicze, wylewy krwi, przestrzenie torbielowate

• Guzowaty/rozlany(gliomatosis cerebri)

• Typy:

  • Włókienkowy(a.fibrillare) – z kom.podobnych do astrocytów włókienkowych

  • Protoplazmatyczny(a.protoplasmaticum) – kom.o licznych długich wypustkach,

  • Gemistocytowy(a.gemistocyticum) – z kom.podobnych do gemistocytów

  • Anaplastyczny(a.anaplasticum) – dominują obszary anaplazji

Gąbczak wielopostaciowy(glioblastoma multiforme)

• Z astrocytów

• Najmniej dojrzała postać gwiaździaka

• Kom.atypowe, wielopostaciowe, ułożone nierównomiernie(poza martwicą- tam palisadowo)

• Na przekroju szarobrunatny,żółte ogniska martwicy,wylewy,jamy z płynem

• W nim liczne naczynia o grubej ścianie i wąskim hv, tworzą przetoki tt-żż, prowadzące do niedokrwienia tego obszaru lub powst.zakrzepów

• Gdy zrąb łącznotkankowy się rozrasta -> gliosarcoma

• B.ZŁOŚLIWY

Skąpodrzewiak(oligodendroglioma)

• Rozwija się w istocie białej, może obejmować korę, szerzy się wzdłuż szlaków i wł.nerwowych

• Typy:

• Izomorficzny(o.isomorphum) – z kom. O wyraźnych granicach, jasnej cyt., okrągłym jądrze(struktura plastra miodu)

• Anaplastyczny(o.anaplasticum) - z kom. Z cechami anaplazji i polomorfii.

• Rozpad+zwyrodnienie śluzowe=drobne jamki

• Liczne naczynia o zeszkliwiałych ścianach

• Rośnie powoli, możliwe wznowy

Wyściółczak izomorficzny(ependymoma isomorphum)

• Umiejscawia się przy ścianie komory i wrasta do niej lub nacieka otoczenie(np.półkule)

• Kom.rozetowo lub wokół naczyń – stykają się wypustkam(rozety rzekome) lub same tworzą kanały(rozety prawdziwe)

Oponiak(meningioma)

• Z wyściółki opon, powoduje ucisk na mózg lub zrasta się z kośćmi czaszki

• Kom.ułożone w gniazda /charakterystyczne układy cebulowate(meningioma meningotheliale-oponiak zespólniony)wśród nich czasem ogniska zwapnienia- ciała piszczakowate(psammoma).

• Guz twardy, szarobiały, ostro odgraniczony

• Rzadko postać złośliwa(sarcoma meningeale)

• Inne formy – m.fibromatosum, m.angiomatosum

Nowotwór kieszonki Rathego (cranopharyngioma)

• Z nabł.wielowarstwowego kieszonki Rathego

• Guz otorbiony, na przekroju szary,

• Z cystami / postać lita z ogniskami wapnienia

• Hist. Taki sam jak szkliwiak

Szyszyniak(pinealocytoma)

• Niezłośliwy= obfity zrąb + kom.podobne do normalnych

• Postać złośliwa(pinealoblastoma) = skąpy zrąb+liczne, chaotycznie ułożone kom.

Nerwiakowłókniak(neurofibroma)

• Pochodzi z lemocytów/fibroblastów(z tego wynika kształt kom.nowotworowych)

• Guz pojedynczy/mnogi(choroba Recklinghausena)

• Ostro odgraniczony ALE BEZ TOREBKI, szarobiały

• Kom.ułożone bezładnie i luźno, mdz.nimi nerwy i kolagen

Nerwiak osłonkowy(neurilemmoma s.neurinoma s.schwannoma)

• Pochodzenie-kom.schwanna

• Guz pojedynczy/mnogi nerwów/korzonków nerwowych

• Niezłośliwy(neurinoma), a forma złośliwa-sarcoma neurogenes-dotyczy częściej nn.obwodowych

• Typy:

  • Kom.wrzecionowate o ukł wirowym, jądra palisadowo

  • Luźny układ kom. Gwiazdkowatych w luźnym śluzowatym zrębie

Zwojak zarodkowy współczulny(neuroblastoma s.sympathicoblastoma)

• Guz miękki, szary,

• Czasem torebka rzekoma nacieczona przez nowotwór

• Na przekroju żółte ogniska martwicy i wylewy,

• Z kom.neuroektodermy zarodkowej=atypowe,drogne neuroblasty, z jądrem bogatym w chromatynę, mało zasadochłonnej cyt. , mdz.kom. kwasochłonna subst.

• W nadnerczu i brzusznych zwojach współ.

• Produkuje aminy katecholowe

• Złośliwy

• Generalnie niedojrzały, jak dojrzały - >nerwiak przyzwojowy

Nerwiak przyzwojowy(ganglioneuroma)

• Otorebkowany

• Z kom.schwanna ułożonych chaotycznie/pasmowato, wśród nich dojrzałe kom zwojowe pojedyncze/skupione

• Wydziela aminy katecholowe

• Niezłośliwy, ale może ulegać transformacji nowotworowej.

Guz z komórek chromochłonnych – barwiak(phaeochromocytoma s.chromaffinoma)

• Z feochromoblastów, neuroblastów(często pleomorficznych z wyraźną anizocytozą), mogą być też kom.olbrzymie wielojądrowe o bogatej cyt.w krople hialiny.

• Kom te ułożone w pęcherzyki, między nimi bogata sieć naczyń zatokowych

• W nadnerczach i ciałkach przyzwojowych(paraganglia)

• Może być otorbiony

• Wylewy i martwica

• Czasem torbiele z brunatnym płynem i ogniskową kalcyfikacją

• Wydziela aminy katecholowe

• Może dawać przerzuty np.do lnn., wątroby,kości gdzie powstają ogniska osteolityczne.

5.6.6. Nowotwory tkanek paragangialnych

Nowotwór kłębka szyjnego/przyzwojak (chemodectoma s.paraganglioma nonchromaffinicum)

• W rozwidlenu t.szyjnej jako spoisty guz pojedynczy

• Z kom.typu nabł. Ułożonych w gniazda lub pasma, wokół naczynia zatokowe

• Może naciekać, ale prawie nigdy nie daje przerzutów

5.6.7. Nowotwory tkanki barwnikotwórczej

Znamię barwnikowe(naevus pigmentosus)

• Rozrost melanocytów(kom.znamieniowych)pochodzenia naskórkowego

• Jądro kom – atypowe, hiperchromatyczne,

• Obfita cyt.z różną ilością melaniny

Czerniak złośliwy(melanoma malignum)

• Należy do najzłośliwszych

• Czasem zanika samoistnie

• Wzrost pobudzany przez hormony płciowe(dlatego u dojrzałych)

• Miąższ=melanoblasty w różnym stopniu wysycone melaniną, rożny kształt i wielkość

• Kom.ułożone w zrębie ogniskowo, liczne naczynia wokół ze skłonnością do pękania

• Nadmiar melaniny może przesłonić jądro

• Bezbarwnikowa postać czerniaka – melanoma amelanoticum.

5.6.8. Nowotwory mezodermalne i mezenchymalne

Włókniak(fibroma)

• Pochodzenie-tk.łączna włóknista

• Miąższ – fibroblasty, zrąb – włókna tk.łącznej – układ bezładny i różnokierunkowy

• Rośnie wolno

• Ostro odgraniczony, na ogół kulisty

• Szarobiały, włkinista pow.przekroju

• W bł.śluzowej jako polip(fibroma polyposum) lub uszypułowany(f.pendulans)

• Typy:

  • Twarde(f.durum) – zrąb stanowią liczne, gęsto zbite, ubogokomórkowe włókna

  • Miękkie(f.molle) – podścielisko z wiotkiej bogatokomórkowej tk. łącznej

• Włókniak może ulec:

  • Zwapnieniu(f.calcificans)

  • Skostnieniu(f.ossificans)

  • Szkliwieniu(f.hyaloideum)

  • Skamienieniu(f.petrificans)

  • Obrzękowi(f.oedematosum)

  • Zmianom wstecznym tj.rozmiękaniu, rozpadowi z wytworzeniem w nim j.torbielowej(f.cysticum) oraz powst rozstrzeni naczyniowych nn.krw.i chł.(f.teleangiectaticum s.cavernosum)

• Poza utkaniem łącznotkankowym mogą być inne tkanki, wtedy to nowotwór mieszany, np.fibrolipoma, fibrochondroosteoma.

• Liczne włókniaki=włókniakowatość(fibromatosis).

• Złośliwa forma –włókniak mięsakowy(fibrosarcoma), mogący mieć różne formy morfologiczne.

Śluzak(myxoma)

• Jest z astrocytów(kom.pająkowatych) połączonych ze sobą za pomocą długich nitkowatych wypustek cytoplazmatycznych

• Te wypustki tworzą siatkę, w której są włókna tk.łącznej z naczyniami krwionośnymi

• Mdz.kom.dużo śluzu

• Guzy: pojedyncze, otorbione, budowa zrazikowa, często naciekające na otoczenie

• Na ogół w bł.śluz.

Tłuszczak(lipoma)

• Jest z tk.tłuszczowej”nieprawidłowej” – wielkość kom inna, obecność lipoblastów(często wielojądrzastych)o niezupełnie wykształconych kroplach lipidu w cytoplazmie

• Zrąb –tk.łączna, jej pasma otaczają chaotycznie przebiegające naczynia krwionośne – sieć tych naczyń nie jest tak gęsta jak normalnie i NIE oplatają one KAŻDEJ kom.

• Zrąb dzieli nowotwór na różnej wielkości zraziki, w jego obrębie często obrzęk(lipoma oedematosum)

• Typy tłuszczaków:

• Twarde(l.durum)-przewaga podścieliska

• Miękkie(l.molle)-przewaga miąższu

• Oleiste(l.oleosum)-gdy tworzą się jamki wypełnione płynnymi lipidami

• gł.z tłuszczu podskórza/krezki

• rośnie wolno, otorebkowany, czasem uszypułowany(l.pendulans)

• zmiany wsteczne jak przy włókniakach

• często z innymi nowotworami np.lipochondroma, lipomyxochondroosteoma.

• Złośliwa forma to: tłuszczakomięsak(liposarcoma)

Żółtak(xanthoma)

• Jest z histiocytów(zawierają one lipidy),ułożonych w łącznotkankowych zrębie

• B.rzadki

Chrzęstniak(chondroma)

• Gł. Z „nieprawidłowej”chrząstki szklistej, rzadziej z włóknistej

• Nieregularne rozmieszczenie jamek(czasem brak), mających zwykle więcej niż 2 chondroblasty(ale bez atypii)-większe niż kom.prawidłowe, jądro ciemno barwiące się

• Zrąb na ogół obfity i skąpo unaczyniony

• Guz kulisty, twardy, biały opalizujący, często mnogo

• Zwykle w obrębie kośćca, j.nosowej, tchawicy, płuc, w narządach gdzie nie ma tk.chrzęstnej(np.nerki)wywodzi się z embrionalnych zawiązków tk.chrzęstnej.

• Ma tendencje do przerzutów

• Często zmiany wsteczne np. zwyrodnienie śluzowe(chondroma myxomatosum), cysty(ch.cystis), zwapnienie(ch.calcificans), skostnienie(ch.ossificans)

• Dzielimy je na:

  • Chrzęstniak okołokostny(ecchondroma s.chondroma periostale s.iuxtacorticale)

Pod okostną zew, ma więcej kom. Niż chrzęstniak wewnątrzkostny. W jego utkaniu ogniska kostnienia, wapnienia lub śluzowacenia.

• Chrzęstniak wewnątrzkostny(enchondroma)

Rośnie w jamie szpikowej.->rozciągnięcie kości i ścienienie jej kory. Jest dobrze odgraniczony, ma postać guzków litych lub rzekomo torbielowatych, otoczonych tk.łączną z naczyniami(to nie znaczy że to torebka!) Przebieg łagodny ale daje wznowy(niedokładne wycięcie).Czasem się uzłośliwia(infiltruje otaczające go tkanki, a nawet daje przerzuty-gł.chrzęstniak kości długich.

• Kostniakochrzęstniak(osteochondroma s.exostosis osteocartilaginea)

W głębi rosnącej chrząstki tk.kostna=>ścieńczenie tk.chrzęstnej,tak że większa część guza skł.się z istoty gąbczastej

• Chrzęstniak zarodkowy(chondroblastoma benignum)

Jest z okrągłych i wielokątnych kom, przylegających lub oddzielonych niewielką ilością zrębu. Mdzy kom.-ogniska wapnienia i martwica, wokół której gromadzą się fibroblasty. Wytwarzają się tkanki: śluzowa,chrzęstna,osteoidalna,kostna. Mdz.kom obecne kom.olbrzymie typu ciał obcych.Mocno niszczy kości, wznowy rzadko.

• Chrzęstniak mięsakowaty(chondrosarcoma)

Na ogół jako pierwotny, rzadko na podłożu chrzęstniaka i kostniakochrzęstniaka, zbudowany z guzków różnej wielkości, naciekających na sąsiednie tkanki, z ogniskami wapnienia i kostnienia i rzekomymi torbielami.

Przypomina chrzęstniaka, ale ma rozrzucone pola zagęszczenia kom. Jedno-/dwu-/wielojądrowych. Jądra powiększone, hiperchromatyczne, nieregularne. Im mniejsza dojrzałość nowotworu tym mniej jest kom.chrzęstnych. W nowotworach tych o mniejszej dojrzałości wyspy chrzęstne są otoczone przez macierzyste, niedojrzałe kom.chrzęstne(zawsze atypowe), mdz.nimi pola subst.śluzowatej.

Wrasta do naczyń, daje przerzuty gł. do płuc. Często guz mieszany np.chondroadenoma.

Kostniak(osteoma)

• Z tk. Kostnej”nieprawidłowej”,z beleczek o mniej regularnym układzie niż w prawidłowej kości + łącznotkankowy zrąb

• Może być:

  • Zbity(osteoma compactum s.eburneum) – istota zbita,na obwodzie istota gąbczasta, rozwija się na pow.kości, ma tendencję do sekwestracji

  • Gąbczasty(osteoma spongiosum) – z cienkich beleczek, mdz.nimi szpik(osteoma medullare),powst wew,kości lub na pow.

Typy kostniaka:

• Zarodkowy(o.benignum s.fibroma osteogenicum – „giant osteoid osteoma”)

Tworzy się w istocie zbitej/gąbczastej, rzadko przebija korę kości, dobrze unaczyniony i jednolity zrąb z fibroblastami, w nim beleczki nierównomiernie zwapniałej tk.osteoidalnej, liczne osteoblasty i osteoklasty wokół beleczek

• Kostnawy(„osteoid osteoma”)

Dobrze unaczyniona tk.łączna z osteoblastami+osteoid o różnym stopniu uwapnienia. Barwa wiśniowa

• Kostniak mięsakowy(osteosarcoma)

B.ZŁOŚLIWY, rozwija się gł.u nasady, wyróżniamy twardego, kościotwórczego i osteolitycznego. Na ogół ma charakter mieszany. W skład wchodzą kom. Wrzecionowate, owalne, wielokątne o hiperchromatycznym jądrze, wielojądrowe, monstrualne, z licznymi mitozami. Kom.te tworzą ogniskowo tk.osteoidalną i kostną czasem chrzęstną i śluzową, okostna prod.tk.kostną. Daje przerzuty do płuc. Jego powst. Jest wynikiem napromieniowania ustroju przez subst.radioaktywne.

• Kostniak mięsakowy około kostny(sarkoma osteogenicum iuxtacorticale s.parostale)

Z okostnej zew.pow.kości, rzadko wrasta w głąb.Nacieka okoliczne tkanki wraz ze stawami. Zbud. Z kom wrzecionowatych(atypiczne)+beleczki istoty osteoidalnej+tk.chrzęstna. Złośliwy, daje wznowy i przerzuty.

Guz olbrzymiokomórkowy(tumor gigantocellularis s.osteoclastoma)

• Rozdyma zajętą kość i niszczy ją, może przebić się do tk.miękkich

• Kolor szaroróżowy, z wylewami, polami martwicy, otoczony cienką blaszką kostną

• Jest z gęsto ułożonych kom.wrzecionowatych szpiku(wśród nich kom.olbrzymie)

• Czasem w utkaniu beleczki kostne i osteoidalne i kom.żółtakowate

• Kom.atypiczne w różnym stopniu

• Miejscowo złośliwy, czasem przerzuty

Mięsak Evinga(sarcoma Evingi)

• Tworzy twardy guz w łącznotkankowym zrębie szpiku, przebija się przez korę na zew=>miękki, kruchy, z licznymi wylewami

• Jest z drobnych kom. O silnie hiperchromatycznym jądrze i skąpej cyt.

• B.ZŁOŚLIWY

• Przerzuty do płuc i lnn.

Guz z kom. Histiocytarnych(histiocytoma s.dermatofibroma)

• Z fibroblastów i histiocytów tj.kom.pluripotencjalnych o cechach wytwórczych lub żernych(fagocytują tłuszcz->wygląd piankowaty+żółta barw=>nazwa Żółtak-xanthoma s.xanthofibroma)

• Bez torebki, ale dobrze odgraniczony

• Niezłośliwy

Zimowiak(hiberneoma)

• Jest z dużych okrągłych kom o piankowatej cyt(duuużo lipidów), centralnie jądro

• Kolor brunatny

• Otorebkowany

• Niezłośliwy

• Nazwa od podobieństwa do tk.tłuszcz.zwierząt zapadających w sen zimowy

Włókniak szkliwiakowy(fibroma ameloblasticum)

• Jest z nowotworowo rozrosłych kom.nabł.zębopochodnego, które powodują też rozrost tk.łącznej

• Nie daje wznowy

• Może ulec uzłośliwieniu(fibrosarcoma ameloblasticum)

Zębiniak(dentinoma)

• Z nabł.zębopochodnego i niedojrzałej tk.łącznej+dysplastyczna,słabo zmineralizowana zębina z widocznymi kanalikami

• Nie zawsze otorebkowany

Zębiak(odontoma)

• Szkliwo+zębina+kostniwo

• Wyróżnia się następujące typy:

  • Zębiakoszkliwiak(odontoameloblastoma)-chaotyczne utkanie zębiny i macierzy szkliwa z licznymi ogniskami zwapnień/brakiem. Może złośliwieć=>zebiakoszkliwiak mięsakowy(odontomeloblastoma sarcomatosum)

  • Zębiak złożony(„complex odontoma) – wszystkie skł.zęba, ale chaotycznie, otorebkowany

  • Zębiak mieszany(compound odontoma) – wszystkie skł zęba i chaotycznie i normalnie

Kostniwiak(cementoma)

• Ogniska podobne do kostniwa, ale słabiej zmineralizowane na obwodzie i w miejscach o b.aktywnym wzroście

Maziówczak niezłośliwy(synovioma benignum):

• Jest z drobnych, owalnych lub wrzecionowatych kom. W tk.łącznej bogatej w kolagen

• W zrębie szczeliny i przestrzenie torbielowate pokryte kom.synowialnymi

• Przy ścianie szczelin kom.wielojądrzaste=zlane kom.synowialne i kom.żółtakowate

• Forma złośliwa-maziówczak złośliwy(synovioma malignum) – kom.wrzecionowate+kom.nabł. o różnym stopniu dojrzałości – ma dużo jam, szczelin bez bł.podstawnej

Szczeliny pokryte jedną lub wieloma warstwami kom. Nabł. O hiperchromatycznym jądrze, rzadko spotykane kom.olbrzymie i żółtakowate, prawie zawsze wznowy i przerzuty