STRUKTURA ZAWODOWA LUDNOŚCI

Podział ludności:
a) czynna zawodowo – osoby pracujące zarobkowo, pomagający członkowie rodziny, osoby chwilowo bezrobotne, zarejestrowane jako poszukujące pracy
b) bierna zawodowo – nieaktywna zawodowo, utrzymująca się ze źródeł niezarobkowych (emerytury, renty, stypendia) albo utrzymana

Aktywność zawodowa ludności jest funkcją wieku.
Na wzrost stopnia aktywności zawodowej ogółu ludności świata olbrzymi wpływ ma coraz wyższa aktywność zawodowa kobiet.
W Polsce ludność zawodowo czynna stanowi 45 % ogółu ludności

Ze względu na źródło utrzymania ludność zawodowo czynna dzielimy na:
a) utrzymująca się z rolnictwa
b) utrzymująca się z przemysłu, budownictwa, transportu i łączności, obrotu towarowego, oświaty i kultury, ochrony zdrowia, opieki społecznej i kultury fizycznej

Ze względu na źródło utrzymania ludność zawodowo czynna w skali międzynarodowej dzielimy na:
sektor I – rolnictwo i leśnictwo
sektor II – przemysł i budownictwo
sektor III – usługi

Kraje najlepiej rozwinięte najmniejszy udział ludności zatrudnionej w sektorze pierwszym a największy w trzecim (Holandia, Szwecja, Kanada, Niemcy, USA, Belgia)
W krajach słabo rozwiniętych dominują zatrudnienie w rolnictwie (Indie, Indonezja, Pakistan, Turcja, Nigeria, Egipt)
W Europie najwięcej osób zatrudnionych w rolnictwie jest w Polska, Grecja, Portugalia, Węgry

Powody bezrobocia
- wzrost zasobów siły roboczej
- zmiany w procesach technologicznych i wzrost automatyzacji

Rodzaje bezrobocia:
a) przymusowe – kiedy poszukujemy pracy nie mogąc jej znaleźć
b) dobrowolne – kiedy bezrobotni nie chcą iść do pracy i wolą pobierać zasiłku lub korzystać z pomocy opieki społecznej

Bezrobotni – osoby pozostające bez pracy i nie uczęszczające do szkoły, zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia, które ukończyły 18 lat a nie ukończyły kobiety-60, mężczyźni-65, nie nabyły prawa do emerytury, nie są właścicielami ani posiadaczami gospodarstwa rolnego, nie prowadza pozarolniczej działalności gospodarczej lub nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu z tytuły innej działalności

Październik 2013 stopa bezrobocia wynosi 10,2 %

STRUKTURA LUDNOSCI WEDŁUG PŁCI

Struktura wg płci określana jest jako stosunek liczy kobiet do mężczyzn- współczynnik feminizacji , liczby mężczyzn do kobiet- współczynnik muskulizacji a także udziałem mężczyzn i kobiet w ogólnej liczbie ludności

Zaburzenie struktury wg płci powodują przede wszystkim wojny.
W wysoko rozwiniętych gospodarczo państwach świat średnia długość życia kobiet jest większa niż mężczyzn, co powoduje niewielką przewagę liczebną kobiet , a w innych regionach świata gdzie wskaźnik umieralności kobiet w młodym wieku jest wysoki (Azja, Afryka) obserwuje się niedobór kobiet

STRUKTURA LUDNOŚCI WEDŁUG WIEKU

Podział:
0-19 lat – dzieci i młodzież, grupa przedprodukcyjna
20-64 lata – grupa produkcyjna
65 i więcej – grupa poprodukcyjna

Zmiany w strukturze wieku ludności następują przede wszystkim pod wpływem zmian w przebiegu ruchu naturalnego. Duży wpływ mają też wojny i migracje.

Największy udział dzieci i młodzieży w ogólnym zaludnieniu mają kraje najsłabiej rozwinięta (Indie, Brazylia). Wynika to z bardzo dużego przyrostu naturalnego. Grupa ludności poprodukcyjnej jest bardzo mała.

Państwa europejskie o cechach implozji demograficznej mają najmniejszy udział dzieci i młodzieży (Niemcy, Szwajcaria, Dania, Belgia, Finlandia). Kraje te mają największy udział ludności w wieku poprodukcyjnym (Niemcy, Szwajcaria, Dania, WB, Szwecja)

Ze względu na udział poszczególnych grup wieku w ogólnym zaludnieniu, można podzielić kraje na:

kraje młodości demograficznej kraje dojrzałości demograficznej kraje starości demograficznej
powyżej 35 % dzieci i młodzieży 30-35 % dzieci i młodzieży poniżej 30 % dzieci i młodzieży
poniżej 50 % ludności dojrzałej 55-60 % ludności dojrzałej powyżej 55 % ludności dojrzałej
poniżej 5 % ludności starej 5-10 % ludności starej powyżej 15 % ludności starej

| |
Indie, Egipt, Brazylia, Polska Europa Zach- Szwecja, Grecja, Norwegia
państwa rozwijające się
wysoki przyrost naturalny
mała przeciętna długość życia

Najmłodszym kontynentem wg struktury wieku jest Afryka a najstarszym Europa
Wraz z malejącym poziomem poziomem umieralności następuje wydłużanie przeciętnej długości trwania życia.
Średnia długość życia – 50-60 lat; od 40 w Afryce, 50 w Azji, powyżej 70 w krajach wyżej rozwiniętych
Najdłużej ludzie żyją w Japonii, Islandii, Szwecji, Holandii, Australii, Norwegii
W Polsce średnia długość życia wynosi 67 u mężczyzn i 75 u kobiet

ZALUDNIENIE ŚWIATA

Obraz zaludnienia świata uzyskujemy na podstawie powszechnych spisów ludności i danych szacunkowych. W większości krajów spisy powszechne są przeprowadzane nie częściej niż co 10 lat (w Polsce pierwszy spis 1921r.). Tempo wzrostu zaludnienia uzależnione jest od liczby urodzeń i zgonów. Wartości te podaje się w promilach (%), czyli jako liczbę urodzeń i zgonów przypadającą na 1000 osób. Początkowo rozwój zaludnia był słaby przez dużą liczbę zgonów (słaba opieka medyczna). Ocenia się, że na początku naszej ery ludność świata liczyła ok. 250mln, a ok. 1000r – 350mln. Przyrost o następne 100mln zanotowano w pierwszej połowie naszego tysiąclecia. Około 1850r. kulę ziemską zamieszkiwało ok. 1mld osób. Na początku XX wieku ludność świata wynosiła ponad 1,5mld. Było to spowodowane głównie poprawą warunków życia. Po drugiej wojnie światowej wystąpiło zjawisko tzw. kompensaty wojennej czyli dążenia do zmniejszenia ubytku ludności. Od lat 50ych największy przyrost zaludnienia nastąpił w Ameryce Południowej (w latach 1950 – 1993 około 185%) i Afryki (wzrost o 224%), najmniejszy w Europie (około 32%). Obecnie:

- Pakistan i Nigeria 3,5 krotny wzrost

- Brazylia i Bangladesz 3 krotny

- Indie i Indonezja 2,5 krotny wzrost

- Chiny 2 krotnie

- Rosja i Japonia 0,5 krotnie

Obecnie na świecie przybywa co minutę około 285 nowych obywateli.

PRZYROST NATURALNY

Jest to różnica między ilością urodzeń i zgonów. Przeciętnie wskaźnik ten na świecie wynosi 17%. Występują różne typy przyrostu naturalnego:

• prymitywny (pierwotny) - bardzo wysoki, niekontrolowany wskaźnik urodzeń i zgonów, przyrost niewielki

• eksplozji demograficznej – postęp medycyny i higieny, zmniejszenie liczby zgonów, podwyższenie stopy życiowej ludności

• europejski – mały i bardzo mały przyrost naturalny, niski wskaźnik urodzeń, wysoki wskaźnik zgonów, charakterystyczny dla wysoko rozwiniętych państw świata

implozja demograficzna – bardzo niski przyrost naturalny

reprodukcja prosta – dzieci zastępują rodziców, a zaludnienie państwa wzrasta nieznacznie na skutek imigracji

ROZMIESZCZENIE LUDNOŚCI

Na rozmieszczenie ludności wpływają migracje i wzrost liczby ludności świata. Wynika ono głównie z warunków środowiska przyrodniczego, rozwoju historycznego i gospodarczego danego obszaru. Granice masowego zaludnienia wyznaczają:

- wzniesienie nad poziom morza i ukształtowanie terenu

- skrajnie gorący lub zimny klimat

- dostęp do wody

- zasięg występowania gleb nadających się do uprawy

Około 25% ogółu ludności świata zamieszkuje tereny nadmorskie (oddalone od morza o 50km). Gęstość zaludnienia tych obszarów przerasta prawie dwukrotnie gęstość zaludnienia świata. Znaczna większość ludności świata mieszka na nizinach. Gęstość zaludnienia maleje wraz ze wzrostem wysokości terenu npm.

Biorąc pod uwagę klimat, większość ludności świata koncentruje się między 60 stopni szer. geo. pn. Wiąże się to z możliwościami rozwoju rolnictwa. Klimat monsunowy np. umożliwia uprawę ryżu, więc na tych terenach występuje zaludnienie kilkuset osób/km2.

Duży wpływ na rozmieszczenie ludności mają zasoby surowcowe. Największą rolę odegrał węgiel kamienny, dzięki któremu powstawały okręgi przemysłowe. Cztery obecnie największe obszary koncentracji ludzkości:

- wschodnioazjatycki (Chiny, Japonia, Korea płd. – 1,4mld osób)

- południowoazjatycki (Indie, Pakistan, Bangladesz – 1,1 mld osób)

- europejski (głównie Włochy, Francja, Niemcy, WB - 260mln osób)

- północnoamerykański (USA, Kanada – 150mln osób)

Tereny słabo zaludnione, których warunki nie pozwalają na rozwój rolnictwa:

- lasy i tundry (Syberia, Kanada, Alaska)

- obszary wielkich lasów równikowych (Borneo, Nowa Gwinea, dorzecze Amazonki)

- słabo zaludnione masywy górskie i wyżynne (w tym Tybet)

- wielkie obszary pustynne (Sahara, Gobi)

- obszary zlodowacone (Antarktyda, Arktyka, Grenlandia)

Ekumena – obszar trwale zamieszkany

Anekumena – obszar niezamieszkany

Prawie ¼ ludności świata zamieszkuje Azję i Europę. W Polsce średnio na 1km2 mieszkają 123 osoby i jest to gęstość prawie dwukrotnie większa niż średnia europejska. Najsłabiej zaludnione są obszary Polski wschodnie, północno - wschodniej, północno - zachodniej i zachodniej.