Rachunek kosztów

1. Istota kosztów i pojęcia bliskoznaczne

2. Klasyfikacja kosztów

3. Modele rachunku kosztów

4. Systemy ewidencji kosztów (modele uproszczone i wynik finansowy)

5. Rozliczenie kosztów- etapy, procedury

6. Kalkulacja kosztów

7. Nowoczesne odmiany rachunku kosztów

Literatura:

1. Red. K. Sawicki- Rachunek kosztów 1996

2. J. Matuszewicz- Rachunek kosztów- 2002

3. A. Jarugowa, W. Nowak, W. Szychta- Rachunkowość zarządcza 1999

4. Red J. Sobańska- Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza 2003

5. T. Naumiuk- Koszty w rachunkowości finansowej 2000

6. Red G.K. Świderska- Rachunkowość zarządcza 1997-2002

Wykład 1 28.09.2011

Koszt alternatywny danego wariantu decyzyjnego obejmuje utracone korzyści innych wariantów

Koszt ekonomiczny (całkowity) obejmuje koszty explicite (jawne) i koszty implicite (ukryte).

Koszty ekonomiczne – obejmują koszty księgowe i koszty alternatywne

Koszt jawny to wydatek niezbędny w celu pozyskania zasobu/usługi

(związane są z przeszłym, bieżącym lub przyszłym wpływem pieniądza, nawiązują do kosztów księgowych opartych na wydatkach).

Koszt ukryty to niewykorzystana możliwość wykonania czegoś innego

Koszt alternatywny – wartość? Najbardziej preferowanej ale nie wykorzystanej alternatywy

Koszt krańcowy - dodatkowy koszt ponoszony w związku z produkcją dodatkowej jednostki określonego dobra

Powstaje pytanie jak mierzyć:

• Utracone korzyści (przychody, zyski)

• Nie wykorzystane możliwości wszystkie czy wybrane

Koszty związane są z produktami, efektami

Koszty (ekonomiczne) = Koszty księgowe /jawne/explicite + koszty alternatywne/ukryte/implicite

Wynik finansowy tworzą strumienie

• Przychodów i zysków

• Kosztów i strat

przychody i zyski – rozumie się przez to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli

koszty i straty – rozumie się przez to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli

Koszty własne - stanowią wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych, materiałów, paliwa, energii, usług, czasu pracy pracowników oraz niektóre wydatki nieodzwierciedlające zużycia, dotyczące normalnej działalności danej jednostki gospodarującej w określonej jednostce czasu. /J.Matuszewicz/

Problemy do dyskusji:

- należy odnieść definicję i pojęcia kosztów do pojęcia kosztów do produkcji pracy czy czasu

- akcentować zużycie niezbedne, normalne w aspekcie możliwości jego ujęcia

- jak interpretować celowość

- czy akcentować związek kosztów z wydatkami

- czy można w sposób obiektywny określić pojęcie kosztów.

***

- definicje i pojecie kosztów należy odnosić do produktu i czasu

- należy akcentować i mierzyc wielkości niezbędne i przeciętne

- celowość – celem jest zysk w kontekscie całej jednostki

- zwiazek kosztów z wydatkami (czy akcentowac?)

- podmiotowe podejscie jest niezbedne (nale(y jednak podejmowac internalizacje kosztów, czyli

uwewnetrznienie kosztów, które pochodza z zewnatrz). Nale(y analizowac otoczenie, w którym funkcjonuje

jednostka w celu ustalenia sposobu wyceny zakresu uczestnictwa tej jednostki w korzystaniu ze srodowiska

- nie mo(na w sposób obiektywny okreslic pojecia kosztów

Pojecia bliskoznaczne kosztów

Strata – bezekwiwalentne zmniejszenie sie składników majątkowych. /W.Malc/

Nakłady - ilościowe zużycie czynników produkcji - zużycie zasobów i powstanie zobowiązań w kontekście całego przedsiębiorstwa, jednostki samobilansującej, koszt jest przeciwstawiany przychodom ze sprzedaży produktów, towarów, materiałów (w celu wyliczenia wyniku z zasadniczej działalności).

Wydatek – każde wykorzystanie (rozchodowanie / wydatkowanie / angażowanie) środków finansowych netto bez względu na cel ich poniesienia.

Wydatek pieniężny – dotyczy rozchodowanych środków pieniężnych

Wydatek dotyczy:

_ środków pieniężnych (wpłaty i wypłaty)

_ funduszu środków pieniężnych

W związku z zastosowaniem zasady memoriałowego ujęcia operacji, wydatek na odniesienie do funduszu

środków pieniężnych.

Fundusz środków pieniężnych netto (FSPN) – składa sie ze:

+ środków pieniężnych (aktywa pienie_ne)

+ nale_nosci bie_ace

– zobowiazania bie_ace.

Wydatek to zmniejszenie środków pieniężnych

Np. srodki pieniężne 200 jp, należności bieżące 100, zobowiązania bieżące 150. FSPN

Fundusz środków pieniężnych = 150.

Zmniejszenie funduszu może nastąpic przez:

_ zmniejszenie należności bieżących

_ zmniejszenie środków pieniężnych

_ wzrost zobowiązań bieżących

Kwalifikacja operacji:

1. Spłacono kredyt bankowy k-t
-> tylko wypłata środków (zmniejszenie zobowiązań); to nie jest koszt, ani wydatek

2. Ujecie podatku VAT (standardowe)

-> należności = zobowiązania; fundusz sie nie zmniejsza, nie ma wydatku

3. Zakupiono i przyjęto materiały zgodnie z Fa
-> materiały + sa poza funduszem, zobowiązania bieżące rosną
-> powstaje wydatek (koszt=ruch pieniądza później)

4. Wyliczono i ujęto w ewidencji wynagrodzenia

-> powstaje wydatek i koszt

5. Ujecie amortyzacji

-> powstaje koszt (wydatek nastapi pózniej)

6. Zakupiono, sfinansowane długoterminowymi zobowiazaniami, srodki trwałe _ nie ma wydatku, ani

kosztu

7. Naliczono dywidende od WF _ nie jest kosztem, jest wydatkiem, zobowiazania wzrastaja

Koszt łaczy sie z wydatkiem w ró)nym czasie (wczesniej, pózniej, w tym samym czasie).

Koszt nie musi byc wydatkiem (np. zu_ycie, umorzenie)

Relacja miedzy kosztami, a pojeciami bliskoznacznymi

1. Wydano do zużycia materiał (brak wydatku, koszt, ruch poza funduszem)

2. Spłacono ratę kredytu (tylko wypłata pieniadza, a nie wydatek)

3. Sporządzono listę płac za bieżący miesiąc (koszt i wydatek)

4. Otrzymano fa za energię (koszt, wydatek)

5. Zapłacono gotówką za załadunek materiału (koszt zakupu, wydatek czysto pieniężny)

6. Utworzono rezerwy na naprawy gwarancyjne (rmkb i koszty, nie wydatek a koszt)

7. Ustalono należną budzetowi kwotę podatku od osób prawnych (wydatek a nie koszt)

8. Miesieczna kwota opłaconej rocznie polisy ubezpieczeniowej (koszt, a nie wydatek)

9. Obliczona amortyzacja środków trwałych (koszt)

10. Odprowadzono do budzetu podatek od zysku (wydatek)

Ze względu na to, ze koszty sa złozone z wielu elementów można je dzielić ze względu na rodzaje tych elementów oraz sposób funkcjonowania w jednostce.

Klasyfikacja kosztów

Ze względu na to, że koszty są złożone z wielu elementów można je dzielić ze względu na rodzaje tych elementów oraz sposób funkcjonowania w jednostce

1. Naturalna postać zużywanych zasobów (proste elementy procesu racy)

• koszty rodzajowe

1. Sfery działalności

• koszty zakupu

• koszty produkcji

• koszty sprzedaży

• koszty zarządzania

1. Rodzaj działalności

• koszty działalności operacyjnej

• koszty działalności finansowej

• koszty działalności inwestycyjnej

1. Stopień zależności od rozmiarów produkcji- działania

• koszty stałe

• koszty zmienne

1. Związek z podstawowym procesem działalności

• koszty podstawowe

• koszty ogólne

1. Sposób odnoszenia kosztów na produkty ( czy inne przekroje)

• koszty bezpośrednie

• koszty pośrednie

1. Stopień zależności od podmiotu odpowiedzialności

• koszty zależne

• koszty niezależne

1. Struktura wewnętrzna kosztów

• koszty proste

• koszty złożone

1. Miejsce ujęcia w sprawozdaniach finansowych

• aktywa (produkty)

• wynik finansowy

wykład 2 12.10.2011r.

PRZEKROJE KLASYFIKACYJNE KOSZTÓW

1. koszty rodzajowe – proste elementy procesu pracy

2. koszty proste i złożone – możliwość wyodrębnienia w danym podmiocie elementów prostych

3. koszty podstawowe i ogólne – związek z procesem produkcyjnym

4. koszty bezpośrednie i pośrednie – możliwość przyporządkowania produktom pracy, miejscom powstania

5. koszty stałe i zmienne – związek z rozmiarem działania

6. koszty zależne i niezależne

RACHUNEK KOSZTÓW

1. system informacyjny o kosztach

- transformowanie kosztów

2. system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania, interpretowania i przewidywania ogólnych i szczegółowych bilansujących się danych o koszt podmiotu bilansującego w różnych przekrojach

CO OKREŚLA SPOSÓB PRZETWARZANIA INFORMACJI?

• Potrzeby decyzyjne, czyli pożądane przekroje

• Własności procesu działalności, produkcji

• Procedury prawne

Rachunek kosztów

• Część rachunkowości finansowej

• Część rachunkowości zarządczej

• Element controlingu

Dlaczego jednostki bilansujące liczą koszty?

• Określają uzyskany wynik

• Wyznaczają miejsca i podmioty tworzące WF, zakresy działalności determinujące wynik

• Przewidują wynik

ZADANIA RACHUNKU KOSZTÓW

1. PLANOWANIE

• Planowanie zaopatrzenia inwestycji (ceny zaopatrzenia, dostaw, własne produkty czy kupione)

• Planowanie zbytu (ceny zbytu, program zbytu, dróg i marketingu)

• Planowanie produkcji (braki, optymalne produkcja, wykorzystanie czynników ograniczonych.

2. KONTROLA

• Kontrola kosztów (plan, norma, rzeczywistość)

• Kontrola gospodarki (mpk)

• Kontrola krótkookresowego wyniku

3. DOKUMNTACJA

• Ustalenie kosztu wytworzenia (wg przepisów)

• Ustalenie pełnego kosztu własnego (ceny, subwencje, dotacje)

MODEL RACHUNKU KOSZTÓW

Zespół powiązanych ze sobą elementów rachunku kosztów (DERKAP)

DERKAP = dokumentacja, ewidencja, rozliczanie, kalkulacja, analiza przewidywania

Model zależy od sposobu i czasu dokumentacji kosztowej, zakresu i szczegółowości przetwarzania informacji kosztowych (pierwotnych), częstotliwości i użyteczności sprawozdawczości o kosztach.

Czynniki wpływające na model rachunku kosztów:

1. rozwój teorii R.K. oraz teorii organizacji i zarządzania

2. technika, technologia i organizacja jakości

3. uwarunkowania rynkowe:

• pozycja na rynku

• nasilenie konkurencji

• segment rynku

1. system finansowy państwa:

• rodzaje, zakres, częstotliwość sprawozdawczości finansowej

• układ, zakres statystyki gospodarczej

• rozliczenie z budżetem

UPROSZCZONY SCHEMAT ETAPÓW TRANSFORMACJI KOSZTÓW

(Produkcja podstawowa)

Każdy przekrój wymaga ujęcia analitycznego dostosowanego do potrzeb i specyfiki jednostki.

Na kontach wydziałowych … Koszty obejmują koszty bezpośrednie i pośrednie produktów ich udziału

Koszty wydziałów podstawowych zawierają tylko koszty pośrednie produktów, co nie znaczy, że można również ująć koszty bezpośrednie produktów w przekroju wydziałów podstawowych.

I przeniesienie na podstawie dowodów źródłowych kosztów rodzajowych na przyjęte w przedsiębiorstwie przekroje analityczne i syntetyczne

II przeniesienie uprzednio rozliczonych kosztów wydziałów pomocniczych dla odbiorców ich usług

III przeniesienie kosztów fazy zakupu na kierunki rozdysponowania materiałów

Uproszczenie: koszty zakupu dotyczą tylko materiałów podstawowych bezpośrednich

To uproszczenie jest uzasadnione jeżeli materiały bezpośrednie stanowią istotna część zużytych materiałów jednostki oraz koszty zakupu dotyczą głównie tych materiałów

IV przeniesienie uprzednio rozliczonych kosztów wydziału podstawowego na produkty

V rozliczenie kosztów produktów na zakończone i niezakończone

VI przeniesienie kosztów w strukturze rachunku zysków i strat (wytworzenia produktów, ogólnego zarządu i sprzedaży) na WF.

Wykład 3 26.10.2011r.

Kryteria klasyfikacji kosztów (m.p.k.):

Przestrzenne	Funkcjonalne	Odpowiedzialność	Proceduralno - rozliczeniowe
» Magazyny » Hale produkcyjne » Stanowiska, gniazda obróbcze » Budynki zarządu	» Zaopatrzenie » Magazynowanie » Produkcja Części Obróbka Montaż Konserwacja Zabezpieczenie » Administrowanie » Sprzedaż, zbyt » Jakość	» Oddział » Wydział » Stanowisko	» Miejsca ostateczne » Miejsca podstawowe » Miejsca pomocnicza » Ogólna

Za mpk uważa się wyodrębnione obszary odpowiedzialności w przedsiębiorstwie dla których określa się wysokość kosztów w sposób bezpośredni lub pośredni.

Celem wyodrębnienia miejsc powstawania jest min umożliwienie prawidłowego rozliczenia kosztów na nośniki.

Zasady wyodrębniania miejsc powstawania kosztów (mpk):

• Dla miejsc powinny być określone przyczyny powstawania kosztów

• Każde miejsce powinno być samodzielnym obszarem odpowiedzialności

• Możliwość ujęcia w dokumentacji kosztów miejsc powstawania kosztów

Ujecie i rozliczenie kosztów mpk może odbywać się w arkuszu rozliczeniowym (x)

W sposób pogłębiony ujęcie i rozliczenie odbywa się w arkuszach oddzielnych dla każdego mpk

Procedury rozliczania kosztów

Rozliczenie kosztów

- polega na przyporządkowaniu kosztów dotyczących kilku przekrojów (miejsc powstawania

kosztów, nośników) poszczególnym przekrojom kosztów. Jest związane z transformacją kosztów.

Metody rozliczania kosztów:

• bezpośrednie rozliczanie – odbywa sie na podstawie informacji ujętych w dokumentach źródłowych

• pośrednie rozliczanie – polega na odniesieniu kosztów na miejsca powstawania, nośniki; przy pomocy kluczy rozliczeniowych

Etapy procedury rozliczeniowej:

1. dobór podstawy rozliczeniowej

• zbadanie, czy istnieje więź przyczynowo-skutkowa pomiędzy podstawą rozliczeń, a kosztami rozliczanymi

• zbadanie, czy podstawa rozliczeń występuje w przekrojach, czyli w miejscach powstania kosztów,

nośników kosztów, na które koszty mają być rozliczane

2. wyliczenie relacji miedzy kosztami rozliczanymi, a podstawa (klucz)

W_n = K/P K – koszty ssie liczy (suma kosztów); P – podstawa (suma podstaw)

Obliczony wskaźnik narzutu Wn służy nie tylko do rozliczeń, ale ma też wartość poznawczą, analityczną na tle okresów ubiegłych lub innych jednostek

3. obliczenie kosztów cząstkowych dotyczących i-tego miejsca powstawania kosztów

k_i = W_n * p_i

4. należy zbadać, czy suma kosztów cząstkowych jest zgodna z globalna kwota kosztów rozliczanych

Rodzaje wskaźników/kluczy:

• wskaźniki kumulatywne (łączne) np.: łączny wskaźnik dla wszystkich kosztów wydziałowych;

wskaźniki indywidualne, cząstkowe – dla każdego wydziału, stanowiska

• wskaźniki oparte na danych rzeczywistych; wskaźniki oparte na danych planowanych (stabilizowanych)

• wskaźniki zmienne; wskaźniki stałe

Przykład rozliczania kosztów pośrednich

Spółka produkuje wyroby w podstawowym systemie zleceń produkcyjnych,

w bieżącym miesiącu, spółka miała otwarte 3 zlecenia produkcyjne:

Zlecenie I – 1000szt. Wyrobu A

Zlecenie II – 500szt. Wyrobu B

Zlecenie III – 200szt. Wyrobu C

Koszty wydziałowe za okres wynosiły 144 000

Koszty ogólne zarządu 100 800

Należy obliczyć koszty pośrednie wg 3 wariantów przyjmując jako podstawę obliczeń:

A. koszty materiałów bezpośrednich

B. koszty płac bezpośrednich

C. sumę kosztów bezpośrednich

Koszty bezpośrednie:

» materiały z narzutami 120.000 (I 60.000; II 50.000; III 10.000)

» wynagrodzenia z narzutami 240.000 (I 110.000; II 70.000; III 60.000)

Wyniki obliczeń kosztów dotyczących zleceń i kosztów jednostkowych są zróżnicowane.

Prawidłowe są te, które odzwierciedlają związek przyczynowo-skutkowy miedzy kosztami a podstawą rozliczeń

Jeśli nie bada się korelacji to należałoby za podstawę przyjąć wielkość złożoną, na którą wpływa wiele czynników.

Na podstawie wyników obliczeń widać różnice w wysokości obliczanych kosztów jednostki. Należy dążyć do tego, aby wybrać podstawę skorelowana z kosztami rozliczanymi.

Wynik niekoniecznie będzie poprawny, ale nie będzie zawierał znaczących różnic.

Obliczone wskaźniki służące rozliczeniu kosztów są podstawa do prowadzenia analiz kosztów, porównań w przestrzeni i czasie.

Poprawne rozliczenie kosztów może się opierać także na badaniu struktury podstawy rozliczeń i przenoszeniu tej struktury na rozliczane koszty

SZCZEGÓLNE METODY ROZLICZANIA KOSZTÓW WYDZIAŁOWYCH

KOSZTY WYDZIAŁÓW PRODUKCJI PODSTAWOWEJ
koszty bezpośrednie
koszty ruchu maszyn i urządzeń
amortyzacja maszyn i urządzeń produkcyjnych materiały technologiczne i na potrzeby ruchu energia na potrzeby ruchu maszyn i urządzeń paliwo technologiczne i na potrzeby ruchu remonty bieżące i średnie maszyn i urządzeń produkcyjnych płace i ubezpieczenie społeczne pracowników zatrudnionych przy utrzymywaniu urządzeń produkcyjnych

Wykład 4. 9.11.2011

Rozliczanie kosztów wydziałowych następuje z reguły na nośniki, jednostki kalkulacyjne. Prawidłowość rozliczeń zależy od doboru podstawy rozliczeń.

W praktyce podstawą rozliczeń kosztów wydziałowych są stosownie do specyfiki mpk:

- wynagrodzenia

-koszty bezpośrednie

-maszynogodziny

-roboczogodziny

Różnorodność elementów składowych kosztów wydziałowych i wielorakość czynników je kształtujących powoduje trudności w odnalezieniu jednego klucza rozliczeń

Stąd wyróżnia się:

-wskaźniki kumulatywne (taki sam dla wszystkich wydziałów), indywidualne dla danego wydziału

-globalne, cząstkowe dla grup kosztów.

Technika rozliczeń:

-ustalenie wskaźnika narzutu,

-ustalenie kwot kosztów dla poszczególnych nośników

Metody rozliczeń są oparte na:

-rzeczywistych, zmiennych wskaźnikach narzutu

-planowanych, stałych wskaźnikach narzutu

Metody planowanych wskaźników narzutu:

-ułatwiają, przyśpieszają rozliczenia,

- eliminują wpływ zmian w stopniu wykorzystania zdolności produkcyjnej na wielkość wskaźnika

Odchylenia:

-w ciągu roku nie sa rozliczane, proporcjonalizowane

- bieżąco są odnoszone na koszt własny sprzedaży lub PKO

-rozlicza się je na produkty gotowe, (przeczytać z ustawy)

-rozlicza się je na produkty gotowe i niezakończone

Przykład:

Koszty wydziałowe rozliczane sa w stosunku do wynagrodzeń bezpośrednich metodą stałych narzutów obliczony na podstawie budżetów kosztów. Planowany wskaźnik narzutu wynosi 200%. Rzeczywiste koszty kształtują się następująco (w tys. Zł)”

	x	y	z	razem
Materiały bezpośrednie	200	250	300	750
Wynagrodzenia	400	350	200	950
Inne koszty bezpośrednie	100	200	150	450
Razem	700	800	650	2150
Planowane narzuty kosztów wydziałowych	800	700	400	1900
Odchylenia	80	70	40	190
Koszty wydziałowe rzeczywiste	880	770	440	2090
Koszty wytworzenia	1580	1570	1090	4240

1. Wskaźnik odchyleń =( suma kosztów wydziałowych – planowany narzut)/ planowany narzut

Wsk. = (2090 – 1900)/1900 = 0,2

Księgowanie na kontach:

Produkcja podst. dt – 2150 – k. bezpośrednie, 1900, 190

k. wydziałowe dt – 2090 – koszty rzeczywiste

ct 1900 – narzut , 190 – odchylenia

Ta metoda rozliczeń kosztów wydziałowych powoduje powstanie specyficznej struktury informacyjnej na kontach kosztów wydziałowych i produkcji wydziałowej.

Jaka jest struktura inform. konta koszty wydziałowe (czyli co na debet, a co na kredyt) i produkcja podstawowa

Na egzaminie do zadania obowiązkowy komentarz.

Ten sposób rozliczania kosztów wydziałowych pozwala globalnie ustalić odchylenia między k. rzeczywistymi tych kosztów, a wynikającymi z planowanych wskaźników narzutu, daje ogólna orientację o skali odchyleń. Ze względu na to że podstawa ustalenia wskaźników narzutu są najczęściej budżety (krótkookresowe, szczegółowe plany) kosztów to pozwalają one kontrolować poziom rzeczywisty k. wydziałowych w stosunku do budżetu według szczegółowych pozycji budżetu.

Ten sposób rozliczania kosztów może być włączony do systemu rachunku kosztów standardowych, normatywnych, postulowanych gdyż wymaga n tylko uzupełnienia kosztów bezpośrednich o dane normatywne. Wówczas koszty bezpośrednie w dokumentacji i ewidencji księgowej będą ujmowane jako: koszty rzeczywiste = koszty normatywne +/- odchylenia

METODA PLANOWANE STAWKI KOSZTU MASZYNOGODZINY

-planowanie kosztów wydziałowych ( z podziałem na stałe i zmienne z uwzględnieniem stanowisk kosztów)

- planowanie czasu pracy (Tk – czas kalendarzowy, Tn – czas nominalny (uwzglednia przestoje, koszty bezczynności), Te- czas efektwny – ten który faktycznie przepracowalismy)

- obliczanie planowanej stawki kosztów na 1 maszynogodzinę:

S = Kpl / Tn

S – stawka

Kpl – koszty planowane

- rejestracja czasu pracy w powiązaniu z niśnikami,

- obliczanie kosztów przypadających na nosniki, (ilość godzi obróbki x stawka)

- rozliczanie odchyleń

Tk – 365*24h = 8766 godz. – ilość godzin w roku

Tn – czas użytkowania (zmiany np. 3 zmiany w ciągu dnia, 220dni * 8g, 7g, 6g)

- czas konserwacji, przezbrojeń przy zmianie produkcji

- czas przestojów

Te – czas użytkowania:

• Praca pod obciążeniem

• Bieg jałowy

• Czas pomocniczy

We wzorze na stawkę maszynogodziny posłużono się czasem nominalnym. Nie jest to konieczne, ale daje możliwości wykorzystania obliczonej stawki w grupie kosztów stałych do ustalenia kosztów bezczynności maszyn czy urządzeń.

Przykład:

Rozliczanie kosztów wydziałowych metodą stawki planowanej kosztu maszynogodziny

Stawka planowana maszynogodziny dla trzech stanowisk wydziałów wynosi:

1-100 2-400 3-200

W wydziale wytwarzane są wyroby a i b, które przechodzą w procesie produkcyjnym przez 2 stanowiska. Wyrów „A” przez stanowisko 1i2. Wyrób „B” przez stanowisko 2i3

Godziny pracy na stanowiskach są następujące:

A – 300 100 --

b- --- 200 200

Koszty rzeczywiste wydziałowe wynoszą 209 000zł (1- 35000, 2 – 126 000, 3 – 48000)

Rozliczyć koszty rzeczywiste według stawki maszynogodziny.

1. Rozliczenie odchyleń wh mpk (kontrola i kalkulacja)

Spelnia funkcję kontroli i kalkulacji kosztów

	1	2	3	razem
A	30000 (300*100)	40000 (100*400)	--------	70000
B	-----------------	80000	40000	120000
Razem kos.pl.	30000	120000	40000	190000
k. rzeczywiste	35000	126000	48000	209000
Odchylenia globalne	5000	6000	8000	19000
narzut	5000/3000 = 0,166	6000/12000 = 0,05	0,2	--------
A	0,166*3000 = 5000	2000	---------	7000

B ---- 4000 8000 12000

5000 6000 8000 19000

Wykład 5. 07.12.2011r.

Rozliczanie kosztów wydziałów pomocniczych ( działalności pomocniczej)

Wydziały pomocnicze służą do obsługiwania działalności podstawowej , zasadniczej, statutowej

Tworząc te wydziały trzeb a zadbać o odpowiednie wykorzystanie potencjału (kosztów stałych), aby oszt . jednostkowy usług był na optymalnym poziomie.

Jeżeli koszt jednostkowy jest > cena tych usług na rynku to należałoby sprzedać część działalności pomocniczej lub zlikwidować wydział.

Są tworzone, bo:

• Są bardziej dostosowane elastycznie do potrzeb jednostki

Rozliczanie kosztów dz. pomocniczej wymaga procedur ustalenia kwot kosztów przypadających na odbiorców usług.

ROZLICZANIE KOSZTÓW WYDZIAŁÓW POMOCNICZYCH (PROCEDURY)

1. Ujęcie kosztów wydziałów świadczących (ewidencja na kontach analitycznych)

2. Ustalenie rozmiarów świadczeń, ich rozdzielenie na odbiorców (dokumentacja i rozdzielniki świadczeń

3. Wycena świadczeń (wg kosztów dla odbiorców wewnętrznych) – rozdzielniki kosztów

4. Ujecie w ewidencji żwiadczeń wydziałów (uznanie dostawców, obciążenie odbiorców)

KOMENTARZ:

Jeśli nie występują świadczenia WZAJEMNE miedzy wydziałami pomocniczymi to rozliczenie kosztów tych wydziałów jest stosunkowo proste, bo najczęściej te wydziały wykonują świadczenia jednorodne i obliczenie kosztu jednostkowego jest proste.

Możliwość ujęcia kontrolnych kosztów wydziałów zależy od powiązania świadczeń wydziałów pomocniczych

I Żaden wydział nie odbiera świadczeń wzajemnych

A B C

x x x

Na końcu okresu sprawozdawczego każdy ma komplet kosztów i można przystąpić do rozliczenia wg procedury 1 do 4.

• Gdyby do rozliczenia stosowano planowane stawki kosztów tych wydziałów to nalezałoby dodatkowo obliczyć dla każdego wydziału obliczyć odchylenia kosztów rzeczywistych od planowanych i rozliczyć je na poszczególnych odbiorców lub globalnie dołączyć do kosztów ogólno produkcyjnych.

II Przynajmniej jeden wydział nie odbiera świadczeń wzajemnych

A B C

x I x I x III

II

X – koszty pierwotne, które sa rejestrowane w ciągu okresu sprawozdawczego

• B - Od tego wydziału można rozpocząć rozliczenie i kolejno rozliczać wydziały, które odbierają świadczenia od poprzednio rozliczonych (zasada kolejności )

III Każdy wydział odbiera świadczenia wzajemne

A B C

x x x

Układ równań / stosowanie stawek planowanych / omijanie świadczeń wzajemnych

Stawka planowana – kolejność nie odgrywa roli, gdy jest stosowana w pełnym zakresie

Metody uproszczone

Rozliczanie kosztów wydziałów pomocniczych

1. Rozliczenie wg stawek rzeczywistych

1. brak świadczeń wzajemnych

2. przynajmniej jeden wydział nie odbiera świadczeń wzajemnych

3. wszystkie wydziały swiadcza sobie nawzajem usługi (uproszczone metody, układ równań)

1. Rozliczanie wg stawek umownych

1. Dobór stawki umownej

- planowany jednostkowy koszt świadczeń

- rzeczywisty koszt jednostkowy okresów ubiegłych

- cena sprzedaży

1. Zakres stosowania stawki umownej

- część świadczeń jednego lub kilku wydziałów -> procedura

- całość świadczeń jednego wydziału -> rozliczeniowa

- całość świadczeń wszystkich wydziałów (procedura i kontrola)

- powstaje problem odchyleń

Zalety stosowania stawek umownych:

- zmniejszenie nakładu pracy

- możliwość bieżących obciążeń wydziałów – odbiorców

- kontrola i analiza kosztów

1. Metody uproszczone rozliczania kosztów wydziałów pomocniczych

1. Metoda zerowa – świadczenie wzajemne lub zużycie na własne potrzeby nie istnieją,

2. Metoda kosztów bezpośrednich – rozlicza się tylko koszty bezpośrednie świadczeń międzywydziałowych (ujęcie bezpośrednio na kontach odbiorców świadczeń)

3. Metoda międzywydziałowego wyliczania kosztów – dodatkowe obciążenie odbiorców odpowiednią części kosztów wspólnych dotyczących tych świadczeń.

E! Co może być stawka umowną w rozliczaniu świadczeń pomocniczych? Rzeczywisty, planowany …

Autor podręcznika z którego się uczyliśmy !!! Rachunek kosztów – Jan Matuszewicz

Egzamin ułóż układ równań

Układ równań - Może być zbudowany na logice struktury kontr wydziałów pomocniczych

ZADANIE 44

Zadanie 1 (44)

Założenia i dane:

Przedsiębiorstwo przemysłowe obok działalności podstawowej prowadzi działalność pomocniczą zorganizowaną w ramach dwóch wydziałów, którymi są:

1. wydział remontowy

2. wydział transportowy

Obydwa wydziały wykonują usługi na rzecz wydziałów produkcji podstawowej, a ponadto świadczą sobie usługi nawzajem.

Wydział remontowy przeprowadził drobne remonty:

1. w wydziałach produkcji podstawowej w ilości 140 roboczodniówek

2. w wydziale transportowym w ilości 60 roboczodniówek

Wydział transportowy dokonał przewozów:

1. Na rzecz wydziałów podstawowych w ilości 4.000 tkm

2. Na rzecz wydziału remontowego w ilości 1.000 tkm

Dotychczas poniesione koszty (tzw. Koszty pierwotne) wynoszą:

1. Wydziału remontowego – 17.000.-

2. Wydziału transportowego – 9.000.-

Otworzyć właściwe konta syntetyczne i analityczne kosztów oraz dokonać rozliczenia kosztów obydwu wydziałów pomocniczych stosując kolejno następujące warianty rozwiązań:

1. Według rzeczywistych kosztów jednostkowych świadczeń rozwiązując odpowiedni układ równań algebraicznych

2. Stosując pomijanie świadczeń:

1. wydziału remontowego na rzecz wydziału transportowego,

2. wzajemnych obydwu wydziałów.

1. Stosując do rozliczenia świadczeń stawki planowane w następujących wariantach:

1. zastosowanie stawki planowanej tylko do świadczeń wydziału remontowego na rzecz wydziału transportowego

2. zastosowanie stawki planowanej tylko świadczeń wzajemnych (obustronnych)

3. zastosowanie stawki planowanej do całości świadczeń wydziału remontowego

4. zastosowanie stawki planowanej do całości świadczeń obydwu wydziałów.

Stawki planowane wynoszą:

1. dla wydziały remontowego 110 zł za roboczodniówkę,

2. dla wydziału transportowego 2.8 zł za tkm

dla remontowego: R 17000 * 1000K_Jt = 140K_Jr + 60K_{Jr można napisać 2000 KJr}

dla transportowego: T 9000 * 60K_Jr = 4000K_Jt + 1000K_{Jt można napisać 5000 KJr}

Jako niewiadome przyjmuje się koszty jednostkowe.

K_Jr = 100 jp/rbd

K_Jt – 3 jp/tkm

Lewa str (dt konta wydział transportowy)

Na podstawie obliczonych kosztów jednostkowych skonstruować rozdzielniki kosztów dla poszczególnych wydziałów i je zaksięgować

rozliczenie kosztu wydziału remontowego:

a. 140 * 100 = 14000 – na koszty wydziałowe

b. 60 * 100 = 6000 – wydział transportowy

rozliczenie kosztu wydziału transportowego:

a. 4000 * 3 = 12000 – na koszty wydziałowe

b. 1000 * 3 = 3000 – wydział remontowy

2 sposób rozwiązania (udajemy ze pewnych swiadczeń nie ma)

Pomijamy WR na rzecz WT

• Oznacza, że wydział transportowy ma komplet kosztów

… …

X 26000 9000 (1) x 17000 18800 (2) x 9000 9000 (1) (1a) 7200

(1b) 1800 18800 (2) (1b) 1800 (2) 18800

------------------------- = =

27800 I 27800 18800 I 18800

WT ……………………………………

…………………….

Dom układ równań 45 !!!

= komentarz !!!

Wykład 6. 04.01.2012

Kontynuujemy poprzedni wykład

Rozliczenie kosztów działalności pomocniczej

Zadanie 2 (45)

Założenia i dane:

Trzy wydziały produkcji pomocniczej warsztaty naprawcze, elektrownia i transportowy świadczą sobie wzajemne usługi oraz dla wydziałów podstawowych.

Warsztaty naprawcze dla:

• elektrowni 100 rbg

• transportowego 200 rbg

• wydziałów podstawowych 400 rbg

Wydział transportowy dla:

• warsztatów naprawczych 2.000 km

• elektrowni 8.000 km

Elektrownia dla:

• wydziałów naprawczych 1.000 kWh

• wydziałów podstawowych 200.000 kWh

• transportowego 8.000 kWh

Rozliczyć świadczenia wydziałów wg stawek planowanych w stosunku do świadczeń wzajemnych.

Stawki planowane:

• elektrownia 2 zł/kWh,

• wydział transportowy 6 zł/km,

• warsztat naprawczy 25 zł/rbg.

Koszty pierwotne:

• Warsztat naprawczy 4.000.-

• Elektrownia 370.000.-

• Transportowy 40.000.-

Rozw:

4 000 + 2 000 kjt + 1 000 kje = 700 kjn

40 000 + 200 kjn + 2 000 kje = 10 000 kjt

370 000 + 100 kjn + 8 000kjt = 209 000 kje

Napisanie układu na egz to jedno ale trzeba też interpretować. 3pkt za zad + 2 za interpretację.

Może być budowany na kosztach rzeczywistych, ale też na planowanych-budżetowanych (inna interpretacja)

Jeśli dane dotyczyły kosztów rzeczywistych to wykorzystanie obliczonych kosztów jednostkowych polega na zbudowaniu rozdzielników kosztów dla poszczególnych wydziałów oraz zaksięgowaniu ich (wydział po Ma i po Wn odbiorca).

Jeśli dane dotyczące kosztów uwzględniają wielkości budżetowane to wykorzystanie obliczonych kosztów jednostkowych jest inne. Koszty planowane służą do wstępnego zbudowania rozdzielników kosztów, zaksięgowania ich, a następnie obliczeniu na każdym z wydziałów pomocniczych odchyleń kosztów rzeczywistych od budżetowanych i rozliczeniu tych odchyleń na kierunki świadczeń w stosunku do wielkości budżetowania.

„Dobierz metodę do warunków”

Robiliśmy zadanie dalej to które było ostatnio na kartkach dane (rozliczenie kosztów działalności pomocniczej) ostatnio był robiony punkt 1 i 2 a teraz 3 d) ale był robiony na kontach więc nie jest tu przerysowane

(W.R.)

(1a) K.W. 140 rbd * 110 jp/rbd = 15400 jp

(1b) W.T. 60 rbd * 110 jp/rbd = 6 600 jp

22 000 jp

(W.T.)

(2a) K.W. 4 000 * 2,8 = 11 200 jp

(2b) W.R. 1 000 *2,8 = 2 800 jp

14 000 jp

WR

Narzut odchyleń (-2200) : 15400 = - 0,142 – rozliczenie na kierunki świadczeń

Narzut odchyleń (-2200) : 2200 = - 0,1 – analiza

WT

Narzut odchyleń 1600 : 11 200 = 0,142 – rozliczenie na kierunki świadczeń

Narzut odchyleń 1600 : 14 000 = 0,114 – analiza

Odchylenia obliczone w drugim etapie odchyleń przy tej metodzie rozliczeń są rozliczane w stosunku do planowanych wielkości świadczeń (ich poszczególnych kierunków). Przyjęto w praktyce, że te odchylenia są rozliczane tylko dla ostatecznych odbiorców (tu bez wydz. pomocniczych)

Zadanie 45, (to od którego dzisiaj zaczynaliśmy). Mamy nie pisać szczegółów. Rozpisać świadczenia wzajemne wg stawek planowanych. (w pliku jest to zadanie ze str.22)

Uwagi do rozw:

Na koncie wydział transportowy ze względu na brak świadczeń na odbiorców ostatecznych różnica między stronami Dt i Ct jest odchyleniem.

Kalkulacja kosztów (str. 25)

Kalkulacja kosztów to rachunek pieniężny składników przychodów i kosztów; odzwierciedla racjonalność.

Racjonalne działanie:

- cel przy minimalnych nakładach, kosztach (k/w)

- założone nakłady, maksymalny wynik (w/k)

Oszczędnie nie zawsze znaczy racjonalnie

Kalkulacja kosztów Kalkulacja kosztów i cen

Kalkulacja cen (decyzja)

KALKULACJE KOSZTÓW – procedury prowadzące do określenia jakościowego (pozycje zużywanych zasobów) i wartościowego kosztów w odniesieniu do jednostki działania.

Przedmiotem kalkulacji mogą być nie tylko produkty ale też rezultaty zadań cząstkowych, funkcji.

Jednostki kalkulacyjne

- jednostki naturalne lub ich wielokrotność (produkty wydziałów podstawowych, pomocniczych)

- umowne (umożliwiają łączenie produktów zbliżonych do siebie pod względem przeznaczenia, przebiegu procesu technologicznego, struktury kosztów)

Zastosowanie Miaty umownej polega na przyjęciu innej nominalnej jednostki (sztuki ulegają przeliczeniu na wagę, metry, np. waga wyrobów o różnym stężeniu, substancji podstawowej wyrażona w przeliczeniu uwzględniającym zawartość czystego składnika)

Struktura kosztu jednostkowego (wynika z procedury ewidencyjno-rozliczeniowej)

1. Materiały bezpośrednie + narzuty

2. Płace bezpośrednie + narzuty

3. Inne koszty bezpośrednie (narzędzia specjalne, koszty przygotowania produkcji, modele…)

4. Koszty wydziałowe

5. Techniczny wydziałowy koszt wytworzenia (1+2+3+4)

6. Koszty ogólne zarządu

7. Zakładowy koszt (5+6)

8. Koszt sprzedaży

9. Koszt własny sprzedaży / koszty sprzedanych produktów (7+8)

Rodzaje kalkulacji (zależą od momentu i celu):

1) Kalkulacja wstępna – sporządzana jest przed rozpoczęciem procesu, oparta jest na kosztach

przewidywanych

_ Planowa (luźniej ustalane niż normatywne)

_ Normatywna

_ Ofertowa (przy niepowtarzalnej produkcji)

2) Kalkulacja wynikowa (w szczególności sprawozdawcza) opiera sie na kosztach rzeczywistych,

dokumentowanych. Jest podstawa wyceny produktów i obliczania WF.

Metody kalkulacji:

Ze względu na sposób zaliczania kosztów na nośniki wyróżnia sie kalkulacje:

_ Podziałowa prosta

_ Podziałowa ze współczynnikami

_ Produktów sprzężonych, (odjemna)

_ Doliczeniowa asortymentowa

_ Doliczeniowa zleceniowa

Ze względu na sposób nawarstwiania kosztów wyróżnia sie:

_ Kalkulacje jednostopniowa

_ Kalkulacje wielostopniowa: procesowa i fazowa

Wykład 7. 18.01.2012r.

Def kalkulacji (szeroko trzeba pdać strukture kosztów ilościowo i jakościowo)

KALKULACJA PODZIAŁPWA PROSTA (produkcja jednorodna prosta)

Poniesione i zaliczone na nośniki koszty dzielone sa przez ilośc jednostek kalkulacyjnych dla poszczególnych pozycji kosztów

1. Wszystki pozycje kosztów sa traktowane jednakowo

$$\frac{K}{\text{il.j.kalk}}$$

1. Z wyjątkiem materiałów i półfabrykatów które bezpośrednio są ujęte wg produktów

$$materialy + \frac{K\ldots - materialy}{\text{il.jedn.kalk.}}$$

Przy tej kalkulacji specyficznego podejścia wymagają remanenty produktów które s wykorzystywane na początku okresów, ponieważ wymagają one określenia czy kalkuluje się koszt przeciętny produktów z kliku okresów, czy też odrębnie są kalkulowane produkty wytwarzane w okresie bieżącym kiedy ta kalkulację wykonujemy.

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

(masowo wytwarzane różne, ale zbliżone produkty przez surowiec, uradzenia)

Następuje sprowadzenie pokrewnych wyrobów do wspólnego mianownika przy pomocy

współczynników przeliczeniowych

Współczynniki – wielkości sprowadzające różne jednostki do wspólnej miary; uwzględniają one relacje miedzy kosztami (grubość, ciężar, powierzchnia, pracochłonność, planowane koszty itp.).

Współczynniki mogą być WSPÓLNE do wszystkich pozycji kalkulacyjnych lub różne

EGZAMIN !!!

TREŚĆ

Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa

- produkcja jednostkowa, małoseryjna

Przedmiot kalkulacji – seria, partia, usterka,

Zlecenie produkcyjne – dokument dyspozycyjny na podstawie zlecenia produkcyjnego wystawiane są w księgowości karty kalkulacyjne (analityka do produkcji podstawowej lub pomocniczej).

Dokumenty kosztów bezpośrednich zawierają numer zlecenia.

Niezakończone zlecenia sa traktowane jako produkcja niezakończona

Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa (okresowa)

- produkcja srednioseryjna i wieloseryjna, równoległe uruchamianie asortymentowe

Podmiot kalkulacji – asortyment wyrobów, grupa asortymentowa, bez względyu na liczbę uruchamianych serii. Karty kalkulacyjne – koszty zbierane sa dla asortymentu według zasad kalkulacji zleceniowej.

Rozliczanie kosztów na produkty gotowe i niezakończone wg metod poznanych.

EGZAMIN

Rodzaje ze względu na czas

Coś tam o metodach