04-10-2014 Wykład I

Na kolokwium Dział III Ordynacji podatkowej

Egzekucja- przymusowe wykonanie obowiązku

Egzekucja musi się odbywać w ramach postępowania egzekucyjnego,

przy czym mamy 2 rodzaje postępowań egzekucyjnych :

sądowa-cywilna,

administracyjna

Egzekucja sądowa – Kodeks Postępowania Cywilnego

Ustawa o Komornikach Sądowych i Egzekucji

Egzekucja administracyjna – Ustawa z 17.VI. 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w

administracji

Kodeks Postępowania Administracyjnego -posiłkowo stosuje się

przepisy z K.P.A. z 1960r.

Wynika to wprost z art. 18

Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym

Stosowanie odpowiednio przepisów – 3 grupy przypadku jeśli ustawa KPA stosujemy do spraw reg. w administracji to stosuje się odpowiednio i są wtedy przepisy, których się w ogóle nie stosuje

Inne przepisy stosuje się wprost . I jest jeszcze stosowanie z zmianami odpowiednie jest stosowanie w sensie ścisłym.

2 postępowania egzekucyjne są niezależne od siebie, są regulowane w 2 różnych ustawach, przymusowo wg nich wykonuje się inne obowiązki (cywilno – administracyjne)

Są inne organy egzekucyjne w egzekucji sądowej i administracyjnej.

Komornik i Sąd – organy egzekucji sądowej

Naczelnik Urzędu Skarbowego – organ egzekucji administracyjnej.

Nie ma komornika w egzekucji administracyjnej ( teoretycznie jest w egzekucji nieruchomości- komornik sądowy, ustawodawca wprowadził pojęcie komornika w egzekucji administracyjnej.

Procedury również są między sobą w wielu aspektach.

Egzekucja sądowa obowiązki:

Obowiązki cywilno-prawne

- nie wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego

- nie spłacanie kredytu

- grzywna

- nie wydanie rzeczy

Egzekucja administracyjna jest szybsza, skuteczniejsza i tańsza

Dlatego, że egzekucja sądowa ma wyższy standard czynności , więcej uprawnień, czynników postępowania.

Zmiana w ustawie : 21 listopada 2013r.

O postępowaniu egzekucyjnym w administracji: „Ustawą z 11 października 2013r. od wzajemnej pomocy, przy dochodzeniu podatku należności celnych i innych należności pieniężnych

dokonano licznych zmian w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

Postępowanie egzekucyjne ciąg czynności uregulowanych przez prawo procesowe, podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty tego postępowania w celu doprowadzenia do wykonania obowiązków poddanych egzekucji poprzez zastosowanie środków przymusu państwowego.

Czynności te są uregulowane przez prawo procesowe .

Podział prawa cywilnego na materialne (KC) i procesowe (KPC)

Jest też Kodeks karny wykonawczy – nie mówi się tam o egzekucji, ale o wykonaniu egzekucji

materialne – (kodeks wykroczeń)

procesowe ( kodeks prawa wykroczeń)

Przepisy prawa materialnego, procesowego, ustrojowego – Ustawa urzędowania sądów powszechnych

Przepisy procesowe – KPA oraz postępowania podatkowego

Przepisy prawa materialnego – Ordynacja podatkowa dz. III ( przepisy ogólne materialnego prawa podatkowego)

Prawo materialne : Prawo budowlane, ochrona zabytków, ustawa o dokumentach paszportowych,

o swobodzie umów

Prawo ustrojowe : Ustawa o samorządzie : gminnym, powiatowym, województwa

Ustawa o administracji rządowej, ustawa o wojewodzie..

Postępowanie egzekucyjne w administracji ma charakter postępowania wykonawczego

Nie nazwać postępowaniem administracyjnym!

Postępowanie administracyjne to uregulowany przez prawo ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i inne podmioty tego postępowania w celu rozstrzygnięcia w drodze decyzji administracyjnej.

Sprawa indywidualna to sprawa podwójnie konkretna co do podmiotu i przedmiotu, czyli podmiot jest imiennie oznaczony (imię i nazwisko, ale też adres, przy jednostce organizacyjnej miejsce siedziby i nazwa).

Przedmiotem są uprawnienia lub obowiązki.

Postępowanie administracyjne – decyzja administracyjna – zezwolenie na sprzedaż alkoholu wydaje wójt, burmistrz, prezydent) pozwolenie na wycięcie drzewa, pozwolenie na broń, licencje na usługi ochroniarskie

Postępowanie zabezpieczające – ciąg czynności uregulowanych przez prawo procesowe podejmowane przez organy administracyjne i inne podmioty dla celów zapewnienia skutecznej egzekucji dla zapewnienia wykonania obowiązków w trybie postępowania egzekucyjnego.

Rodzaje obowiązków poddanych egzekucji administracyjnej:

- obowiązki pieniężne ( polega na zapłacie określonej sumy pieniężnej)

- obowiązki niepieniężne ( polega na każdym innym zachowaniu niż zapłata sumy pieniężnej).

Obowiązki niepieniężne – podlegają egzekucji :

1. obowiązki niepieniężne pozostające we właściwości organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego (np. obowiązek szkolny, obowiązek szczepień psów, kotów, obowiązek rozbiórki samowoli budowlanej).

2. Obowiązek przekazania do egzekucji przepisów szczególnych(środek karny).

Podatki i inne należności do których stosuje się dział III Ordynacji podatkowej , czyli przepisy ogólne materialnego prawa podatkowego.

Kara porządkowa pieniężna za niestawiennictwo świadka.

3. Inne należności pieniężne należące do właściwości organów administracyjnych publicznych

np. cło

4. Przekazane do egzekucji administracyjnej na podstawie przepisu szczególnego . Są to należności, które nie pozostają we właściwościach organów administracyjnych publicznych.

np. 1 równowartość przypadku z kodeksu karnego wykonawczego

2. kary pieniężne nakładane przez NIK na ( świadków , którzy się nie wstawili bez podania przyczyny.

NIK – nie jest organem administracji publicznej

3. Odszkodowanie za mienie zniszczone przez osadzonego

4. Opłaty za niepobrany pobór energii przez przedsiębiorstwo energetyczne ( przedsiębiorstwa mogą w drodze egzekucji dochodzić roszczeń).

Obowiązki, które podlegają egzekucji administracyjnej (źródła obowiązku)

Akty generalne i akty indywidualne

AKTY GENERALNE – w egzekucji administracyjnej obowiązek

Przez akt generalny rozumie się akt prawa powszechnie obowiązującego (obowiązki wynikające z ustawy akty normatywne)

np. przepisy prawa administracyjnego

Obowiązek musi wynikać z aktu generalnego wprost to oznacza, że obowiązek jest w przepisie prawa skonkretyzowany. Wynika z niego na kim ciąży i w jakim zakresie np. obowiązek szczepienia psów.

Akty wykonawcze – przepisy prawa powszechnie obowiązującego (np. Uchwała Rady Gminy)

Obowiązki wynikające z ustawy oświaty np. obowiązek wysłania dziecka do szkoły

Obowiązek podatkowy powstaje :

- z dniem doręczenia decyzji (np. podatek od nieruchomości

- spełnienia warunków w ustawie ( z mocy prawa)

Zobowiązania podatkowe zawsze wymagają konkretyzacji a akcie indywidualnym. Zobowiązania podatkowe to nie są obowiązki wynikające z aktu generalnego.

Akty indywidualne, władcze i niewładcze

A) Władcze:

Decyzja administracyjna w tym decyzja podatkowa – powinny być ostateczna, ale nie wszystkie podlegają egzekucji.

Decyzja administracyjna może mieć różne określenia .

Decyzja ustanawiająca obowiązki , a nie ustala uprawnienia

Tylko decyzja ustanawiająca obowiązkowo podlega egzekucji

Ad. A Postanowienie organu administracji publicznej

2 Sądy, prokuratorzy wydają postanowienia. Te podlegają egzekucji

a) mogą to być zarówno postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym np. nałożeniu grzywny o braku podania przyczyny niestawienia się świadka KPA, lub kary pieniężnej – ordynacja podatkowa

2b) Postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym w administracji np. postanowienie o nałożeniu grzywny w celu przymusu jest to środek egzekucyjny obowiązku pieniężnego.

3)

Mandat szczególna forma wymierzenia grzywny za wykroczenie. To nie jest ani decyzja , ani postanowienie. Z mocy art. 100 KPWW podlega egzekucji administracyjnej

4) Orzeczenie sądowe ustanawia obowiązki podlegania egzekucji administracyjnej.

- gdy przepis szczególny tak stanowi na zasadzie wyjątku . Musi istnieć przepis szczególny , który poddaje obowiązek przepisu szczególnego egzekucji administracyjnej np. orzeczenie sądu powszechnego o przepadku podlega egzekucji administracyjnej, nawiązka na rzecz Skarbu Państwa podlega egzekucji administracyjnej art. 107 KPWW

5) Inne akty indywidualne -wyłącznie wtedy gdy przepis szczególny tak stanowi, tzn. oddaje obowiązek wynikający ze szczególnego aktu egzekucji administracyjnej np. postanowienie inspektora NIK o nałożenie kary pieniężnej na świadka.

NIK – nie należy do administracji publicznej, jest powiązana z sejmem, ale nie podlega władzy ustawodawczej /wykonawczej.

Akty indywidualne nie władcze (akty samo obliczania)

art. 3a

- deklaracje i zeznania podatnika

- zgłoszenia celne

- deklaracje rozliczenie płatnika składek na ubezpieczenie społeczne

- informacja paliwowa

Zobowiązania podatkowe aby podlegały egzekucji muszą być skonkretyzowane w akcie indywidualnym w decyzji lub zeznaniu , czy deklaracji, zgłoszeniu celnym

Organy postępowania egzekucyjnego.

Ze względu na funkcje

Organ egzekucyjny to ten, który prowadzi postępowanie egzekucyjne.

Organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne (to środki przymusu państwowego, sposoby doprowadzenia wykonania obowiązku) np. egzekucja z wierzytelności z wynagrodzenia za pracę-pieniężny środek egzekucji, grzywna w celu przymuszenia -niepieniężny środek egzekucyjny.

Niepieniężne – organy egzekucyjne obowiązków niepieniężnych

Wojewoda – organ o właściwości ogólnej tzn., że jeżeli przepis nie przekazuje jakiegoś obowiązku innemu organowi to organem egzekucyjnym jest wojewoda.

2. Burmistrz, Prezydent, Marszałek Województwa

3. Inne organy administracji publicznej np. komendant policji

Organy egzekucyjne obowiązków pieniężnych

1. Naczelnik US

2. Prezydenci tzw. wielkich miast i prezydent Warszawy są organem egzekucyjnym należności pieniężnych należących do właściwości gmin, mogą stosować wszystkie środki egzekucyjne należności pieniężnych z wyjątkiem egzekucji z prawa własności nieruchomości

3. Dyrektorzy Izb Celnych (nie Naczelnik, ale od razu Dyrektorzy Izb Celnych)

– Są organem egzekucyjnym należności celnych i mogą stosować wszystkie środki należności środków pieniężnych z wyjątkiem egzekucji z praw nieruchomości.

4. Dyrektorzy ZUS są organami egzekucyjnymi składek na ubezpieczenie społeczne , mogą stosować wszystkie środki egzekucyjne kierowane do wierzytelności pieniężnych

5. Dyrektorzy wojskowych agencji mieszkaniowych

6. Komisje do spraw orzekania naruszania praw

Naczelnik Urzędu Skarbowego jest jedynym organem umocowanym do stosowania wszystkich środków należności pieniężnych . W szczególności tylko on może prowadzić egzekucje z prawa własności nieruchomości. Naczelnik Urzędu Skarbowego jest organem o właściwości ogólnej tzn. jest organem właściwym wszystkich obowiązków podlegających egzekucji administracyjnej nie przekazanej do właściwości innych organów.

Naczelnik Urzędu skarbowego przejmuje egzekucję w przypadku gdy egzekucja prowadzona przez pozostałe organy egzekucyjne okazała się nieskuteczna a zobowiązanemu służą prawa majątkowe, z których egzekucję może prowadzić Naczelnik urzędu skarbowego.

W razie zbiegu egzekucji administracyjnej przejmuje łączne prowadzenie egzekucji, nawet jeśli sam w zbiegu nie uczestniczył np. Dyrektor Izby Celnej prowadzi egzekucję z jakiejś należności celnej i kieruje ją do samochodu zobowiązanego , do tego samego samochodu egzekucją kieruje dyrektor ZUS prowadzący egzekucję składki na ubezpieczenie społeczne

Dokonuje kontroli u dłużników zajętych wierzytelności , gdy organem egzekucyjnym nie jest Prezydent wielkiego miasta , ani Dyrektor Izby Celnej.

Naczelnik Urzędu Skarbowego nakłada kary porządkowe na dłużników zajętych wierzytelności, gdy organem egzekucyjnym nie jest Dyrektor Izby Celnej lub Prezydent wielkiego miasta.

Tylko Naczelnik US jest umocowany do dokonywania zabezp. należności pieniężnych poddanych egzekucji administracyjnej.

Wierzyciel

Podmiot umocowany do żądania wykonania obowiązku.

W typowych przypadkach , gdy obowiązek wynika z decyzji lub postanowienia organów administracji samorządowej lub organ jest wierzycielem jest organ właściwy do orzekania w I instancji ( w zakresie podatku dochodowego, VAT i akcyza –Naczelnik Urzędu skarbowego)

Burmistrz, Wójt, Prezydent-jest wierzycielem w podatku od nieruchomości, podatków lokalnych

Wierzycielem – jest organ administracji publicznej, a nie Skarb Państwa

Wyjątek:

Wierzycielem w zakresie zaległości celnych jest Dyrektor Izby Celnej

W wielu przypadkach w egzekucji administracyjnej organ egzekucyjny i wierzyciel to ten sam podmiot

Np. Naczelnik US jest organem egzekucyjnym i wierzycielem w podatku dochodowym

Dyrektor Izby Celnej jest wierzycielem i organem egzekucyjnym należności celnej

Prezydent wielkich miast-jest wierzycielem i organ egzekucyjny w podatku od nieruchomości.

Wyjątek

W gminach, które nie mają statusu wielkiego miasta wierzycielem w podatku od nieruchomości jest wójt, burmistrz, prezydent, ale organem egzekucyjnym jest Naczelnik U.S.

Kolejna różnica między egzekucja administracyjną a sądową

Organ egzekucyjny w administracji obowiązuje zasada prawnego obowiązku prowadzenia egzekucji. Jest ona kierowana do wierzyciela. Wierzyciel ma prawny obowiązek(wg tej zasady) podjęcia czynności zmierzających do zastosowania środków egzekucyjnych.

- doręczenie upomnienia zobowiązanemu, w którym wzywa się zobowiązanego do dobrowolnego wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drodze postępowania egzekucyjnego.

- skierowanie wniosku o wszczęcie egzekucji do organu egzekucyjnego wraz z tytułem wykonawczym sytuacja wierzyciela zależy od tego czy jest organem egzekucyjnym.

Jeśli wierzyciel nie jest jednocześnie organem egzekucyjnym

1. Musi złożyć do organu egzekucyjnego wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z tytułem wykonawczym. Tytuł wykonawczy jest dokumentem z reguły urzędowym stanowiącym podstawę wszczęcia egzekucji.

Dokument urzędowy – jeśli wystawcą jest organ państwowy

2. Musi zająć stanowisko w razie wniesienia zarzutu przez zobowiązanego , w przeciwnym razie postępowanie będzie zawieszone.

3. Służą mu środki zaskarżenia tj. zażalenia na niektóre postanowienia organu egzekucyjnego (na drodze administracyjnej) skarga do Sądu Administracyjnego

Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym

1. Jako organ egzekucyjny z urzędu wszczyna postępowanie egzekucyjne nie składa wniosku o wszczęcie postępowania sam do siebie

2. Tak wierzyciel nie zajmuje stanowiska w sprawie zarzutów zobowiązanego

3. Takiemu wierzycielowi nie służą żadne środki zaskarżenia (nie może siebie i innych oskarżyć)

Zobowiązany

To jest ten podmiot, na którym ciąży powinność wykonania obowiązku poddanego egzekucji administracyjnej zobowiązanym może być osoba fizyczna, osoba prawna , osoba nie posiadająca osobowości prawnej. Spośród osób fizycznych tylko korzystający z immunitetu i przywilej ów dyplomatycznych, prezydent RP nie mogą być zobowiązanym.

Pozostałe immunitety(poselski, sędziowski, senatorski) nie chronią przed egzekucją administracyjna i sądową.

Niezależnie od rodzaju obowiązku zobowiązany może działać.

Obowiązki poddane egzekucji ściśle osobiste np. poddanie się szczepieniu i nie związane ściśle ze sobą np. obowiązek rozbiórki samowoli budowlanej, szczepienie psa.

Zobowiązanemu służą liczne gwarancje procesowe(uprawnienia ), które wprowadza ustawodawca w celu ochrony przestrzegania przez inne podmioty obowiązku).

Zobowiązany może wnosić następujące środki odwoławcze zaskarżeń

- zarzuty

-zażalenie

- skarga na czynności egzekucyjnego.- skarga na przewlekłość postępowania administracyjnego

- skarga do sądu administracyjnego na postanowienia na które służy zażalenie

Co do zasady to wobec zobowiązanego są zastosowane środki egzekucyjnego.

Wyjątek:

małżonek zobowiązanego musi znosić egzekucję z majątku wspólnego (KC)

To zobowiązany ponosi koszty postępowania egzekucyjnego.

Egzekutor

Jest to pracownik organu egzekucyjnego wyznaczony do wykonywania czynności egzekucyjnych.

Poborca skarbowy

Jest to pracownik organu egzekucyjnego należności pieniężnych wyznaczony do wykonywania czynności egzekucyjnych.