Hellenizacja - przejmowanie pierwiastków kultury Greckiej

Romanizacja - przejmowanie wzorców rzymskich przez prowincje

Wyznaczniki kultury i osiągnięć rzymskich:
- prawo 12 tablic
- organizacja armii
- technika (wynalazek cegły)
- budownictwo (mosty, akwedukt, termy, hypokaustum)
- literatura (Wergiliusz - autor sielanek, georgiki, "Eneida". Horacy - wiersze refleksyjne, utwory patriotyczne, pieśni. Owidiusz - "Sztuka kochania", mity "Przemiany".)
- historiografia (Katon Starszy - "Początki", "O gospodarstwie wiejskim". Tytus Lidiusz - "Od założenia Rzymu". Cezar - "O wojnie domowej".)

Wiara w istoty nadprzyrodzone, szczególnie wierzono w duchy ogniska domowego (Penaty, Lary). Podczas hellenizacji przejęto bogów greckich zmieniając ich imiona. Wierzenia w jednego najwyższego boga wszelkiego stworzenia Janusa.

Początki chrześcijaństwa po śmierci Jezusa.

- 313 r. n.e. (Konstantyn Wielki wydał edykt gwarantujący wolność kultu.)
- 392 r. n.e. (Teodozjusz Wielki uznaje chrześcijaństwo za religie panującą w Rzymie.)

 Ludność prowincji przejmowała kulturę rzymską: architekturę, sposób ubierania się i spędzania wolnego czasu, system wychowania i wzorce zachowań. Następował proces urbanizacji, powstawało coraz więcej miast wzorowanych na rzymskich. Elity posługiwały się językiem łacińskim. Rzym stosował politykę określoną jako "divide et impera" (dziel i rządź). W podbitych krajach, które stawały się prowincjami, władze sprawowali ich mieszkańcy, według lokalnych wzorów. Nad tym wszystkim miał pieczę przedstawiciel Rzymu, namiestnik, który dbał o to, aby miejscowa ludność rywalizowała między sobą o lokalną władzę, a nie jednoczyła się przeciw Imperium Romanum. W historii Rzymu nie było poważniejszych buntów mieszkańców prowincji, a jeśli występowały to na ogół za życia pierwszego lub drugiego pokolenia po podboju, kiedy jeszcze byłą żywa pamięć o niezależności.
   Proces przejmowania kultury rzymskiej nazywamy romanizacją. Obejmowała ona zwłaszcza prowincje zachodnie i północne - na wschodzie silne wpływy miała grecka kultura hellenistyczna.
   Uwieńczeniem polityki unifikacji państwa było nadanie w 212 r. przez cesarza Karakallę prawa pełnego obywatelstwa rzymskiego prawie całej wolnej ludności imperium.

wielonarodowym cesarstwie Rzymianie nie zmuszali podbitych ludów do przejmowania rzymskich wzorców. Pomimo tego Łacina została językiem międzynarodowym.

odbite ludy przyjmowały język i kulturę rzymską. Proces ten nazywano romanizacją. Życie wszystkich obywateli rzymskich regulowało prawo dwunastu tablic. Spisane były tam prawa zwyczajowe. Regulowało kwestie gospodarcze. Kodeks prawa rzymskiego zapoczątkował okres prawa stanowionego. W VI w. cesarz Justynian opracował kodeks tzw. kodeksem Justyniana. Były to zasady prawne określające praworządność. Organy państwowe musiały działać zgodnie z prawem. Cesarstwo rzymskie w I- III n.e. rozwijało się bardzo pomyślnie. Rozwijał się gospodarką. Kupcy handlowali. W państwie panował spokój. Rzadko wybuchały bunty. Silna władza cesarska i dobrze zorganizowana armia trzymała wszystko w swoich rękach. W wielonarodowym państwie Rzymianie nie narzucali podbitym ludziom własnych wzorców. Łacina stała się językiem międzynarodowym.

Mieszkali w nich rzymscy chłopi. Z ziem, które Rzym podbił poza Italią tworzono prowincje, a ich mieszkańcy płacili Rzymowi wysokie podatki.

Podboje przyniosły Rzymowi wiele korzyści. Wzmocniły jego siłę militarną, dostarczając mu dodatkowych wojsk państw "sprzymierzonych". Podboje te miały także ogromne konsekwencje dla dalszych dziejów Italii. Z biegiem czasu bowiem podbita ludność zaczęła dążyć do ściślejszego związania się z Rzymem i uzyskania obywatelstwa rzymskiego (jego posiadanie wiązało się z wieloma korzyściami). Było to związane z postępującym procesem kulturowego jednoczenia Italii. Powstanie imperium rzymskiego znacznie ten proces ułatwiło.

Podaj cztery zalety i wady romanizacji.

Wady:
? powiększanie się przepaść pomiędzy bogatymi i biednymi obywatelami w państwie
? niszczenie lokalnych kultur i tradycji
? konflikty międzyrasowe i międzyetniczne
? migracje

Zalety:
? szybki przepływ informacji i towarów w państwie bez zbędnych formalności
? wspólny język w całym państwie
? ludzie biedni dostają zatrudnienie, które umożliwiają im przetrwanie
? możliwość rozwoju wiedzy i filozofii

Zacieraniu różnic między Italią a prowincjami towarzyszyło upodabnianie i usztywnianie struktur społ.; poczynając od II w. n.e. zasadnicze podziały na Rzymian i nie-Rzymian oraz wolnych i niewolników ustąpiły podziałowi na: szlachetnych (łac. honestiores — arystokracja senatorska clarissimi i ekwicka, elity lokalne, żołnierze, przedstawiciele wolnych zawodów) oraz nieszlachetnych (łac. humiliores — cała pozostała ludność).

Znaczenie procesu romanizacji miało ogromne znaczenie dla funkcjonowania państwa rzymskiego. Romanizacja integrowała państwo oraz łączyła mieszkańców we wspólnym losie. Budziła poczucie przynależności do kraju. Mieszkańcy identyfikowali się z kulturą i wierzeniami Rzymu, potwierdzając tym samym swoją lojalność. Prawdopodobnie to ten czynnik zadecydował o tak długim istnieniu państwa.

Początkowo nie szanowali oni kultur i tradycji podbitych krain. Przeprowadzali masową romanizację, polegającą na zmuszaniu ludności podbitej do przyjmowania religii rzymskiej i jej kultury. Z czasem jednak romanizacja uległa zachamowaniu, a wielki obszar i wieloetniczność państwa zmusiły Rzymian do złagodzenia prawa. Rzymianie bardzo chętnie zaczęli przyjmować wzorce kluturowe innych ludów, i przestali zmuszać je do przejęcia swojej religii. Ludność robiła to dobrowolnie, ponieważ bycie Rzymianinem było opłacalne. Zdarzało się, że przed rozpoczęciem bitwy Rzymianie składali ofiary nie tylko swoim bogom, ale również bogom przeciwnika, aby przeszli na ich stronę. Krótko mówiąc byli oni bardzo podatni na kultury innych ludów i dlatego, jeżeli mogli mieć z tego korzyści nie wahali się z przyjęciem innego boga. Rzymianie znali pojęcie wojny sprawiedliwej, nie oznaczało to jednak wojny obronnej czy też zgodnej z określonym kryteriami moralno-politycznymi, a tylko wojnę wypowiedzianą według przypisanej procedury sakralnoprawnej. Rzym działał w imię rozwoju i rozprzestrzeniania na świat nauki i cywilizacji, którą Rzym właśnie jako jedyny posiadał. Wojna dla wielu w Rzymie uznawana była za najbardziej prawny sposób nabywania terytorium, majątku i niewolników.