FUNDUSZE STRUKTURALNE I SYSTEM FINANSOWANIA PROJEKTÓW UE

FUNDUSZE STRUKTURALNE I SYSTEM FINANSOWANIA PROJEKTÓW UE

11.10.2011.

1) zakres pojęciowy,

2) zasady polityki spójności,

3) funkcje polityki spójności,

4) omówienie poszczególnych funduszy,

5) programy operacyjne;

Polityka spójności - jedna z polityk gospodarczych UE; jedna z największych i najważniejszych obok wspólnej polityki rolnej(również wspólną politykę rybacką), polityki handlowej, polityki ekologicznej, polityki transportowej; traktuje się ją jako "parasol", który spina wszystkie inne polityki, ponieważ w polityce spójności będziemy mieli do czynienia z transportem, z budownictwem, z rozwojem regionalnym, obszarami wiejskimi; jedna z najbardziej rozbudowanych, jeżeli chodzi o materię, polityk unijnych;

Polityka spójności jest to pojęcie, które funkcjonuje w obrocie prawnym i w praktyce od niedługiego czasu. Są trzy pojęcia, z którymi możemy się spotkać:

  1. polityka strukturalna,

  2. polityka regionalna,

  3. polityka spójności.

Wszystkie te pojęcia oznaczają ten sam obszar działania UE, nie mniej jednak jeśli przypatrzymy sie dokładniej obszarowi merytorycznemu to dostrzeżemy różnice.

Polityka strukturalna to jest pojęcie, które pojawiło się najwcześniej. Następnie pojawia się polityka regionalna (połowa l.70.), polityka spójności jest pojęciem najświeższym mimo tego, że traktaty już dawno mówiły o spójności społecznej i gospodarczej.

Polityka spójności - to pojęcie jest jak najbardziej poprawne w perspektywie finansowej 2007-2013, czyli od 2007r. powinniśmy używać nazwy polityka spójności. Polityka spójności jest rozpisywana na pewien okres, w chwili obecnej jest to okres 7 letni i są to tzw. perspektywy finansowe. Perspektywy finansowe - nazwa się bierze stąd, że to jest po prostu wyjęte z budżetu, budżetowanie Unii Europejskiej odbywa się w okresie 7 letnim, ustalamy budżet całej Unii na lata 2007-13, 2014-20 itd. Plan wydatków i dochodów Unii jest też rozliczany w okresie rocznym (budżet na 7 lat, podzielony na wydatki i przychody roczne). W 2007r. wprowadzono reformę polityki spójności, w której te same zasady zaczęto stosować do wszystkich funduszy unijnych w ramach polityki spójności. W chwili obecnej mamy 3 fundusze, 3 instrumenty finansowe o randze funduszy w polityce spójności: Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFS i EFRR to są tzw. fundusze strukturalne), trzecim funduszem unijnym w ramach polityki spójności jest Fundusz Spójności (nie jest funduszem strukturalnym!). Nie mniej jednak te trzy fundusze są instrumentami finansowymi polityki spójności o randze funduszy. Od 2007r. te trzy fundusze podlegają tym samym zasadą ogólnym, ich funkcjonowanie podlega tym samym zasadą ogólnym. Wcześniej było tak, że EFS i EFRR miały zupełnie inne zasady i inne rozporządzenie a FS miał inne zasady i inne rozporządzenie, czyli polityka spójności szła dwutorowo. Ze względu na to, że w chwili obecnej wszystkie fundusze strukturalne polityki spójności podlegają tym samym zasadom stąd też nie ma potrzeby różnicowania pojęć : instrument polityki spójności, polityki regionalnej, polityki strukturalnej. Ponieważ podlegają tym samym zasadom tzn., że są instrumentami jednej polityki.

Polityka spójności jako definicja obejmuje wszystkie aspekty działalności finansowej UE w zakresie spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej zarówno na szczeblu państw jak i na szczeblu regionalnym. Fundusz Spójności nie jest wdrażany na poziomie regionów, fundusze strukturalne jak najbardziej.

Polityka regionalna - połowa l.70, w 1975r. powstaje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego; powstanie tego funduszu (pierwszy tego typu instrument skupiony jedynie na rozwoju regionów) stanowiło przesłankę do tego aby w ogóle mówić o polityce regionalnej; podstawowym ograniczeniem tego pojęcia jest to, że skupia się ono tylko i wyłącznie na poziomie regionów, nie widząc w swoim obszarze rozwoju całego kraju; zdaniem doktryny za bardzo eksponowała rolę regionu a za mało skupiała się na poziomie krajowym;

- w chwili obecnej Komisja Europejska zmierza do jak największej decentralizacji polityki spójności;

Fundusze strukturalne - pojęcie funkcjonujące od początków UE, czyli, gdy powstawała EWWiS to już mówiono o rozwoju strukturalnym; przez politykę strukturalną przede wszystkim rozumiano rozwój gospodarczy państwa i to nie całego państwa tylko właściwie wybranych sektorów gospodarki np. sektora ciężkiego (węgiel i stal); fundusze strukturalne i rozwój strukturalny dotyczy rozwoju państwa w zakresie gospodarki; to pojęcie wydaje sie być już w chwili obecnej coraz bardziej archaiczne ponieważ nie skupiamy się w chwili obecnej tylko na rozwoju gospodarczym państw, ale podkreślamy również rozwój społeczny;

- mówimy o EFS i EFRR jako o funduszach strukturalnych ponieważ ingerują one w strukturę społeczną i ekonomiczną regionu i dlatego zachowaliśmy to pojęcie;

Polityka spójności jest terminem najszerszym, najbardziej pojemnym. To ona tak naprawdę "konsumuje" pojęcie polityki regionalnej i pojęcie polityki strukturalnej.

25.10.2011.

Fundusze UE jest to pojęcie bardzo szerokie, są 4 grupy funduszy:

  1. Fundusze przedakcesyjne - skierowane do państw, które nie są członkami UE ale podjęły już negocjacje związane z akcesją; mogą być tylko skierowane do tych państw, które mają szansę zostać członkiem UE; Polska korzystała z 3 funduszy: PHARE, ISPA i SAPARD; od 2007r. te trzy instrumenty finansowe zostały zastąpione jednym instrumentem przedakcesyjnym;

  2. Fundusze strukturalne - skierowane do państw członkowskich UE; korzystają przede wszystkim z tych funduszy państwa najbiedniejsze - instrumenty finansowe polityki spójności; obecnie mamy dwa fundusze strukturalne: EFRR i EFS; sposób klasyfikowania państw - głównym kryterium kwalifikacji państw do pomocy z funduszy jest poziom PKB, ma to być mniej niż 75% średniej wartości unijnego PKB; państwa i regiony, które mają poziom poniżej 75% unijnego PKB to państwa zwykle biedne; jeśli PKB państwa jest niższe niż 75% to z mocy prawa przysługuje mu pomoc ze wszystkich funduszy strukturalnych i funduszu spójności;

  3. Fundusze unijne niebędące funduszami strukturalnymi natomiast będące instrumentami finansowymi odpowiednich polityk gospodarczych

    • fundusz spójności spełnia obie te cechy - jest wdrażany na poziomie państw członkowskich a fundusze strukturalne na poziomie regionów;

    • Europejski Fundusz Rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich;

    • Europejski Fundusz Rybacki;

  4. Fundusze skierowane do państw trzecich czyli mające charakter quasi humanitarny ponieważ to nie jest taka „czysta” pomoc humanitarna w rozumieniu prawa międzynarodowego;

Cechy wspólne tych funduszy:

  1. Są zawsze częścią budżetu UE, są zapisane w budżecie UE;

  2. Zawsze organem, który ostatecznie decyduje o przeznaczeniu tych funduszy jest Komisja Europejska,

  3. Środki, które są przekazywane z tych funduszy mają, co do zasady, charakter bezzwrotny (przekazywane w formie dotacji); wyjątki od zasady bezzwrotności np. ISPA - część funduszy można było uzyskać w formie pożyczki, coraz częściej też mówi się o wsparciu rewolwingowym (zwrotnym);

Fundusze przedakcesyjne - po co „pompujemy” pieniądze w te państwa? Przyczyn jest kilka, głównie gospodarcze - mają nie osłabiać gospodarki UE, jej pozycji gospodarczej po uzyskaniu członkowstwa a także po to, by gospodarka w tych państwach nie upadła po wejściu do UE, by była przygotowana na wejście do UE. Poprawa sytuacji w państwach przed akcesją ma je przygotować do standardów UE. Fundusze przedakcesyjne pojawiły się około 1998-99 i wdrożone zostały po 2000r..

Pierwszym funduszem był PHARE - powstał w 1989r. jako program pomocy da Polski i Węgier w celu restrukturyzacji gospodarki tych państw, jeszcze wtedy nie był funduszem przedakcesyjnym. Wdrożony został w 1990 i działał do 1994r. Objął praktycznie wszystkie państwa, które do UE po 2004r. W czerwcu 1993r. pojawiły się kryteria kopenhaskie - opracowano kryteria, jakie mają spełniać państwa, które chcą zostać członkiem UE:

  1. Stabilność systemu demokratycznego (tzw. kryterium polityczne) - poszanowanie praw mniejszości, praw człowieka i obywatela, rządy prawa;

  2. Wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej (kryterium ekonomiczne);

  3. Zdolność do sprostania konkurencji wewnątrz UE (kryterium ekonomiczne);

  4. Zdolność do przyjęcia wspólnotowego dorobku prawnego czyli tzw. acquis communautair (implementacja dyrektyw, dostosowanie prawa) (kryterium prawne);

W połowie lat 90. Rozpoczęła się reforma PHARE zakończona w 1998r.. Wchodzi w życie nowa orientacja PHARE - przekształcenie programu pomocowego PHARE w fundusz przedakcesyjny. Środki z PHARE mają być tak wykorzystywane by spełnić kryteria kopenhaskie, ma pomagać w osiąganiu tych kryteriów. Charakter kryteriów kopenhaskich - zostały one „ustawione” pod te państwa z byłego bloku wschodniego, dziś te kryteria nadal są w użyciu jednak mają otwarty, elastyczny charakter ponieważ są dostosowywane odpowiednio do państw. Od 2000r. wdrażanie PHARE w Polsce jako funduszu przedakcesyjnego, wcześniej, przed reformą pieniądze były przeznaczane głównie na szkolenia. Specjalne programy PHARE:

  1. Spójność społeczna i gospodarcza - pierwszy program w Polsce skierowany głownie do przedsiębiorców - środki na rozwój przedsiębiorstwa, zakup maszyn, badania rynku, informatyzacja przedsiębiorstwa, kampanie marketingowe;

  2. Kapitał Ludzki - PHARE Rozwój Zasobów Ludzkich: podnoszenie kwalifikacji zawodowych (związane z konkretnym zawodem lub kwalifikacjami osobistymi), walka z wykluczeniem społecznym (skierowane np. do osób długotrwale bezrobotnych lub po wyrokach), aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych. Są to tzw. projekty miękkie. PHARE miał jedną cechę szczególną - był to jedyny fundusz, który dawał pieniądze zarówno na projekty twarde jak i miękkie. Po naszej akcesji w miejscu PHARE powstają dwa fundusze: EFRR i EFS (ISPA zamienia się w EFS).

  3. PHARE współpraca przygraniczna (PHARE CBC) - miał za zadanie pogłębić procesy integracyjne UE i państw trzecich - współpraca między regionami, gminami, państwami.

  4. PHARE wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych - skierowany do sądów, prokuratorów, policji. Miał za zadanie podnieść standard pracy, pogłębić procesy współpracy tych instytucji.

Na samym początku z korzystaniem z PHARE było bardzo dobrze, jednak w 2002 i 2003r. absorpcja środków z PHARE zaczyna spadać. W 2002r. zaczynają funkcjonować ISPA i SAPARD. PHARE, zdaniem KE, zakończyło się w Polsce sukcesem - ponad 90% środków zostało wykorzystanych. W 2006r. zakończyliśmy rozliczanie z PHARE.

8.11.2011.

PHARE - fundusz przedakcesyjny, który po akcesji jako jedyny „zamienia się” w dwa fundusze strukturalne: EFRR i EFS. ISPA po akcesji to FS a SAPARD to Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). PHARE realizował dwa typy projektów: miękkie i twarde. W chwili obecnej jest to niemożliwe.

Podstawy prawne tych instrumentów powstają około 1999r. ISPA została wdrożona po 2000r., pierwsze wnioski 2001r.. SAPARD ruszył w Polsce 2002/03r. - wiąże się to z brakiem odpowiednich regulacji prawnych w Polsce.

ISPA zajmuje się tylko i wyłącznie dużymi projektami (o określonej wartości) z zakresu ochrony środowiska naturalnego i infrastruktury komunikacyjnej. Na przykład:

Analiza CBA - analiza kosztów i korzyści projektu, rozbudowana analiza ekonomiczna. Obowiązuje przy projektach z ISPA. Korzyści mają przewyższać koszty. Na projekcie raczej nie możemy zarabiać, jeżeli projekt jest bardzo dochodowy to nie otrzymamy dofinansowania. Korzyści (wartości) nie musza być ekonomiczne. Wartość dodana projektu - nie muszą to być korzyści mierzalne, finansowe, ekonomiczne mogą to być ogólne korzyści wynikające z projektu np. czystsza woda, rozładowanie korków. Analiza musi wykazywać, że jest racjonalne zrealizowanie tego projektu, przy czym ta racjonalność nie musi oznaczać korzyści finansowych, że projekt musi na siebie zarabiać. [Lepiej wykazać minimalny dochód powyżej 0 niż wykazać duży dochód, bo ten obniża wysokość dofinansowania lub nawet zamyka taką możliwość.]

Pierwszy wskazany próg wartości projektów ISPA to 5 mln € - decyzję o sfinansowaniu dużego projektu podejmowała KE. Jeśli projekt przekracza próg finansowy dla dużego projektu to nie ma żadnych przeszkód by otrzymał dofinansowanie. Jeśli natomiast jest poniżej progu to nie powinniśmy otrzymać zgody na taki projekt. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy różnica w kosztach była niewielka i był on bardzo istotny z punktu widzenia np. rozwoju regionalnego, wówczas KE mogła wyjątkowo pozwolić na finansowanie tego projektu z ISPA. ISPA tak samo jak FS finansuje tylko projekty o znaczeniu ponadregionalnym - beneficjent nie musiał być jeden np. mogło to być kilka gmin występujących jako jeden podmiot. Duże projekty dzisiaj to projekty o wartości min. 25mln € w przypadku projektów związanych z ochroną środowiska i min.50mln € w każdej innej dziedzinie (głównie kolej i drogi). Finansuje tylko projekty twarde, miękkie nigdy nie będą projektami dużymi - nie oznacza to, że nie będzie miał on takiej wartości ale i tak nie osiągnie statusu „dużego projektu”.

SAPARD - zajmuje się rozwojem obszarów wiejskich. Najlepiej wykorzystywany fundusz przedakcesyjny, choć początek nie był najlepszy. Przed wdrożeniem SAPARD-u w Polsce odbywały się kontrole przeprowadzane przez specjalne komisje, które sprawdzały stan rolnictwa przed i po SAPARD. Rozpiętość projektów z tego funduszu była bardzo duża. W tej perspektywie finansowej 2007-13 idzie więcej środków w ramach wspólnej polityki rolnej, nie polityki spójności. Grupy projektów rozwój infrastruktury na obszarach wiejskich:

Dzisiaj takie projektu nadal mogą być realizowane.

Korzystaliśmy z 3 funduszy przedakcesyjnych, po 1 maja 2004r. projekty, które dostały dofinansowanie na starych zasadach: ISPA - zostały przejęte przez FS i były po akcesji rozliczane na zasadach FS (wyjątek!) natomiast SAPARD i PHARE nadal były rozliczane na dawnych zasadach. Ostatnie projekty rozliczono w 2006r.

Pojawienie się dwóch nowych funduszy stworzyło pewien bałagan. Jednak okazało się to być korzystne ponieważ było więcej pieniędzy, jednak zamieszanie z tym, gdzie składać wnioski powoduje zmniejszenie absorpcji środków. Do dofinansowania UE dopłaca budżet państwa 85% +15% (wcześniej 75% +25). Najlepiej wykorzystanym funduszem jest SAPARD, później PHARE i ISPA.

2004r. akcesja - w miejsce 3 funduszy przedakcesyjnych pojawiają się 4 fundusze strukturalne, Fundusz Spójności i 4 inicjatywy wspólnotowe :

Perspektywa finansowa 2004-2006 2007-2013

PHARE

ISPA

SAPAR

EFRR, EFS, EFOiGR i IFOR

+

FS

+

LEADER, URBAN, INTERREG, EQUAL

EFRR

EFS

FS

W perspektywie 2004-06 (to perspektywa dla Polski, dla reszty trwała od 2000r., dołączyliśmy w trakcie, nie mieliśmy wpływu na tą perspektywę, dostaliśmy więc coś, co ktoś nam przydzielił, nie mogliśmy negocjować wielkości otrzymywanych środków. Perspektywa 2007-13 to pierwsza perspektywa, w której Polska uczestniczyła od samego początku. Mieliśmy wpływ, negocjowaliśmy wysokość środków, mieliśmy wpływ na kształt budżetu i kształt ram prawnych - strategiczne wytyczne, rozporządzenia.

Od 2007r. istnieje jeden fundusz przedakcesyjny - instrument pomocy przedakcesyjnej.

15.11.2011.

Perspektywa finansowa 2000-2006:

Inicjatywy wspólnotowe - pomysł KE, który polegał na tym, że KE przeznaczała do swojej wyłącznej dyspozycji część środków przeznaczonych na politykę spójności (3%). Wdrażała te środki za pomocą inicjatyw wspólnotowych. Obecnie tych inicjatyw już nie ma (od 2007r.).

INTERREG - interregional, międzyregionalny; ta inicjatywy wspomagała projekty dotyczące przede wszystkim współpracy między regionami położonymi w różnych państwach członkowskich, w szczególności chodziło o regiony przygraniczne. Celem była asymilacja regionów. INTERREG był inicjatywą z największym potencjałem, nabrał szczególnego znaczenia w 2004r. w czasie największej akcesji UE. INTERREG jako inicjatywa wspólnotowa po akcesji sobie jednak już nie radzi i w związku z tym w 2007r. zostaje przekształcony w 1 z 3 celów głównych polityki spójności - cel europejska wspólnota terytorialna (ogólnie to rozszerzony INTERREG, bardzo podobne zasady działania, rodzaje współpracy, właściwie dużo procedur pozostaje). Inicjatywa INTERREG została wprowadzona w mainsteram (główny nurt) polityki spójności, zniknęła ale tylko formalnie.

URBAN - dot. obszarów miejskich, skierowana do obszarów miejskich, które ucierpiały na skutek intensywnego rozwoju gospodarczego. Na tych obszarach traciło ich środowisko naturalne, występował rozwój przestępczości (wzrost), to wiąże się z bezrobociem. Interwencje w drodze rewitalizacji obszarów miejskich. Nie był to jednak problem, który dotykał całą UE, ogólnounijny. Te kwestie przejęły fundusze strukturalne, przede wszystkim EFRR a kwestie związane z ekologią, ochroną środowiska przejął FS (po 2007r.). Rewitalizacja jest wpisana w poszczególne programy operacyjne.

EQUAL - ta inicjatywa miała na celu wspieranie projektów czy działań związanych ze wspieraniem/promocją równouprawnienia kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Występowało tu dużo działań miękkich. Dzisiaj obszar tych działań został przypisany EFS (należy jednak pamiętać, że EFS zawsze zajmował się tą kwestią, nie tylko od momentu przypisania działań z EQUAL). Równouprawnienie rozumiane jako równy dostęp do środków unijnych zostało wpisane w całą politykę spójności.

LEADER - inicjatywa promująca szeroko rozumianą działalność gospodarczą na obszarach wiejskich, w szczególności sektor usługowy ale nie tylko bo gminy też mogły zostawać „liderami” w jakiejś dziedzinie. Zadania tej inicjatywy zostały przypisane Europejskiemu Funduszowi Rolnemu na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. Te działania obecnie obejmuje Wspólna Polityka Rolna (cele wspólnej polityki rolnej).

Zdecydowano się na zlikwidowanie tych inicjatyw ponieważ za mało środków było na nie przeznaczanych i w związku z tym miały ograniczoną skuteczność. W tej perspektywie finansowej KE postawiła na większe zintegrowanie środków finansowych, na ich większe skupienie, rezygnując z rozdrobnienia z jakim mieliśmy do czynienia w perspektywie 2000-06.

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) - bardzo specyficzny fundusz, składał się z 2 sekcji: sekcji orientacji i sekcji gwarancji. Każda z tych sekcji operowała środkami przypisanymi w budżecie UE do innej polityki - sekcja gwarancji finansowana była ze środków wspólnej polityki rolnej a sekcja orientacji ze środków polityki spójności. Tylko sekcja orientacji była funduszem strukturalnym (związanym z polityką spójności). EFOiGR to fundusz unijny a sekcja orientacji - fundusz strukturalny.

Z sekcji gwarancji mieliśmy współfinansowane te działania, które były związane z rozwojem rolnictwa - dopłaty, dotacje, skupy interwencyjne (wszystko, to co dotyczy produkcji rolnej). Sekcja orientacji związana była z rozwojem obszarów wiejskich - infrastruktura, szkolenia, sektor usług.

Jednak w praktyce często dobre działania przepadały ze względów formalnych. KE przed 2007r. zdecydowała, że tego typu sytuacje, tam gdzie mamy dwutorowe finansowanie obszarów wiejskich, są dla beneficjenta złe, tworzą komplikacje. Od 1 stycznia 2007r. finansowanie obszarów wiejskich jest domeną wspólnej polityki rolnej a nie polityki spójności.

Polityka spójności obejmuje także obszary wiejskie, ale traktuje ona te obszary tak jak wszystkie inne obszary. Na obszarach miejskich natomiast nie można stosować środków ze wspólnej polityki rolnej.

KE znosi tą dwutorowość, wszystkie środki zostają przekazane do wspólnej polityki rolnej ale zostają dwie sekcje. Sekcja orientacji - Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, sekcja gwarancji - Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej. Podział ten pozostał taki sam jak przed 2007r..

Instrument finansowy orientacji rybołówstwa - fundusz skierowany do obszarów, których gospodarka była uzależniona w jakiejś części od akwenów czy zbiorników wodnych występujących na danym obszarze. Również ten instrument zniknął w tej perspektywie finansowej. Obecnie - wspólna polityka rybacka (rybołówstwa). Ten fundusz znika w ramach polityki spójności, jego zdania zostają przesunięte do wspólnej polityki rybackiej. Od 1 stycznia 2007r. w ramach wspólnej polityki rybackiej powstaje instrument finansowy wspólnej polityki rybackiej - Europejski Fundusz Rybacki. Znika dwutorowe wsparcie dla tych obszarów.

Perspektywa finansowa 2007-2013

Pozostają 2 fundusze strukturalne i Fundusz Spójności. Wzmocniona zostaje rola EBI (nie udziela dotacji, środki z EBI mają charakter zwrotny). W poprzedniej perspektywie finansowej dotacja zbudowana na zasadzie 75%+25%, obecnie jest to 85%+15% (środki unijne + wkład krajowy). Jest to pierwsza perspektywa, w której uczestniczymy od początku.

POLITYKA SPÓJNOŚCI

Polityka spójności to Robin Hood UE - bogate państwa UE, które wpłacają dużo środków do budżetu, najmniej wyciągają z tej polityki spójności a państwa, które wpłacają najmniej, najwięcej z niej wyciągają.

Funkcje:

  1. Funkcja alokacyjna - sprowadza się do celowego i świadomego rozmieszczania zasobów gospodarczych na poszczególnych obszarach.

    • Przede wszystkim chodzi o rozmieszczanie środków finansowych, za którymi idzie również odpowiednie rozmieszczenie infrastruktury, kapitału ludzkiego a to z kolei wpływa na poprawę struktury zatrudnienia i produkcji, ogólnie podnosi konkurencyjność całego obszaru.

    • Funkcja ta wiąże się z niwelowaniem pewnych niedoskonałości tych obszarów związanych np. z położeniem, ukształtowaniem terenu, zasobami, które się tam znajdują, ludnością (gęstość zaludnienia).

  2. Funkcja redystrybucyjna - sprawiedliwy podział środków, związana jest z ostatecznym podziałem środków, które są zapisane w budżecie UE. Jest wypełniania przede wszystkim przez instrumenty finansowe polityki spójności (czyli przez fundusze), które „wydają” środki z budżetu UE.

    • Wiąże się ona z przymusowym wkładem do budżetu wnoszonym przez państwa członkowskie. Polska jest największym beneficjentem netto polityki spójności - stosunek naszej wpłaty do tego, co wyciągamy z budżetu jest najbardziej korzystny.

  3. Funkcja stabilizacyjna - sprowadza się do tego, że poprzez redystrybucję w drodze świadomej alokacji na określonym obszarze polityka spójności ma ustabilizować sytuację społeczną, gospodarczą i przestrzenną na tych obszarach.

    • Zatrzymanie wzrostu na poziomie korzystnym dla tych obszarów jednak polityka spójności nie ma zagwarantować stałego rozwoju.

  4. Funkcja pomocowa - polityka spójności ma charakter pomocowy ponieważ uzyskujemy środki dzięki bogatszym państwom członkowskim UE (te środki, które otrzymujemy przekraczają nasze pojedyncze możliwości, jako pojedynczego państwa) oraz środki z polityki spójności mają, co do zasady, charakter bezzwrotny.

  5. Funkcja integracyjna.

22.11.2011 ZASADY POLITYKI SPÓJNOŚCI

Tych zasad jest bardzo dużo, ich katalog jest bardzo szeroki. Zasady ogólne to zasada subsydiarności i zasada kompetencji powierzonych.

Subsydiarność jest rozumiana jako przesuwanie decyzyjności na możliwie najniższy poziom, nacisk na to aby społeczności lokalne decydowały o dysponowaniu środków pochodzących z funduszy unijnych.

Kompetencje powierzone - polityka spójności jest dzielona między państwa członkowskie a UE (kompetencje dzielone), UE tworzy ramy prawne a państwa członkowskie je realizują , wdrażają.

Część z zasad polityki spójności to zasady stricte techniczne, a te są bardzo szczegółowe, a część zasad ma zakres ogólny, szeroki. Większość z tych zasad wynika z Rozporządzenia 1083/2006, jest to tzw. rozporządzenie ogólne bo ustala zasady funkcjonowania funduszy w tej perspektywie finansowej.

Zasada dodatkowości (= zasada współfinansowania) - środki unijne przekazywane w ramach polityki spójności nie mogą zastępować wydatków, do których państwo i tak jest zobowiązane (rozwój struktury społecznej, gospodarczej, terytorialnej państwa to zadanie państwa). Nie jest to stara zasada - pojawiła się, gdy państwa planując swoje budżety, na niektóre działania nie przewidywały środków w tych budżetach, chcąc je w pełni finansować ze środków unijnych. Niezależnie od tego jak wysokie są te środki to i tak jest to dodatek do tego, co ponosi państwo, dodatek do ponoszonych przez państwo kosztów. Fundusze strukturalne współfinansują jedynie działania państwa członkowskiego.

Zasada komplementarności (działań) - dotyczy wszystkich funduszy, zarówno strukturalnych jak i funduszu spójności. Polega na tym, że działania funduszy unijnych uzupełniają odpowiednie działania krajowe, zarówno na szczeblu centralnym, regionalnym jak i lokalnym. Priorytety wynikające z prawa UE są włączane do dokumentów programowych przygotowywanych na szczeblu krajowym. Zasada dodatkowości dotyczy systemu finansowania, natomiast zasada komplementarności mówi, że tworząc dokumenty, na podstawie których wdrażamy środki unijne musimy brać pod uwagę, to co uchwaliła, ustaliła UE. Wpisujemy w nasze dokumenty programowe coś, co znajduje się w priorytetach, dokumentach unijnych.

Zasada partnerstwa - wynika z rozporządzenia ogólnego, odnosi się do współpracy różnych instytucji w celu realizacji polityki spójności, działa na każdym szczeblu współpracy.

Ta współpraca dotyczy przygotowania polityki spójności, jej realizacji, monitorowania i oceny polityki spójności.

To partnerstwo odbywa się na poszczególnych etapach następująco:

Zasada elastyczności - wynika z TUE (art.4), sprowadza się do tego, że w polityce spójności nic nie mamy narzucanego z góry (KE), w sposób sztywny, wszystkie decyzje KE uwzględniają specyfikę konkretnego państwa członkowskiego. KE tworzy na tyle ogólne przepisy by można było je wdrożyć w różnych państwach członkowskich.

Zasada koordynacji - dotyczy zarówno KE jak i państw członkowskich, w ramach tej zasady KE i państwa członkowskie są zobligowane do koordynowania działań:

  1. Tu chyba powinno być koordynowanie działań między państwami członkowskimi a KE????????????

  2. Instrumentów polityki spójności (EFRR, EFS, FS, interwencji EBI),

  3. Z innymi instrumentami takimi jak Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejski Fundusz Rybacki (EFR),

  4. Z innymi istniejącymi instrumentami finansowymi (rozporządzenie ogólne)

Chodzi tylko o te instrumenty, które współfinansują wydatki strukturalne, są koordynowane trzy największe polityki gospodarcze UE - rolna, rybacka i społeczna. Kategoria innych instrumentów pojawia się w związku z możliwością zmiany prawa, możliwością pojawienia się nowego, innego niż wymienione wcześniej, instrumentu.

Koordynacja środków jest potrzebna żeby te środki się na siebie nie nakładały - kiedyś było możliwe korzystanie z różnych instrumentów finansowych w ramach jednego projektu - teraz nie można ich łączyć. Państwo jest za to odpowiedzialne aby to odpowiednio skoordynować. Możemy jednak łączyć dodatki z pożyczkami (np. EFRR i EBI). Jest jednak pewna limitacja tej zasady, ograniczeniem takiego działania jest to, że musi się pojawić wkład własny, że to nie może pokrywać 100% wartości projektu.

Zasada monofunduszowości - 1 program = 1 fundusz. Zasada ta występuje przede wszystkim w polityce spójności, za 1 program operacyjny może być odpowiedzialny tylko 1 fundusz strukturalny.

Polska chciała utrzymać wielofunduszowość - w ramach jednego projektu finansowanie z kilku funduszy, jednak KE się nie zgodziła ze względu na to, że monofunduszowość jest bardziej czytelna. Jednak zgodziła się na tzw. finansowanie krzyżowe, które pozwala nam np. w projekcie twardym, pewnej jego części, finansować działania wchodzące w zakres projektu miękkiego. Na obszarze EFRR komplementarne działania możemy finansować z EFS (i na odwrót). Finansowanie krzyżowe może być objęte do 10% wydatków projektowanych na projekcie (wyjątkiem są projekty ???? 15% wydatków).

projekt finansowany z EFS

10% 80% 100%

10% pokrywamy z EFRR, jednak gdy działania, które miałyby być objęte EFRR wynoszą więcej niż 10% to finansujemy te 10% z EFRR a pozostałe środki stają niekwalifikowane i przechodzą do wkładu własnego. Wykorzystujemy do tego momentu, na ile możemy a reszta automatycznie przechodzi do środków niezakwalifikowanych.

29.11.2011. zasady c.d.

Zasada zgodności i zasada spójności:

Należy pamiętać o koncepcji polityki spójności jako „parasola”, który rozciąga się nad wszystkimi innymi politykami UE.

Różnica pomiędzy tymi zasadami jest taka, że zgodnie z jedną ma to być zgodność działań z przepisami prawa a zgodnie z drugą ich spójność z innymi działaniami prowadzonymi przez UE.

Zasada programowania - odnosi się nie tylko do polityki spójności, ale w ogóle do całego procesu tworzenia budżetu UE, możemy powiedzieć, że tak samo odnosi się do innych polityk gospodarczych jak do polityki spójności.

Budżet UE jest ustalany (programowany) na kilka lat do przodu, czyli na tzw. perspektywy finansowe, obecnie jest to okres 7-letni, obecna perspektywa to perspektywa finansowa na lata 2007-13, kolejna to 2014-2020. Nie oznacza to jednak, że UE nie ma budżetu rocznego - ma coś takiego jak poszczególne lata budżetowe tylko są one zamknięte w odpowiedniej perspektywie finansowej. Tak więc kwota uzyskana w czasie ustaleń dot. budżetu na politykę spójności to kwota przeznaczona na całą perspektywę finansową. Budżet tworzy się mniej więcej już dwa lata przed perspektywą finansową. Za projekt budżetu odpowiada KE.

Obecnie mamy 7-letnie okresy programowania, kiedyś były one krótsze. Krótsze okresy są bardziej elastyczne, szybciej dostosowują się do zmieniających się warunków gospodarczych, ale mają swoją wadę, którą są mniejsze środki do wydania, a co za tym idzie nie można planować dużych inwestycji (długookresowych), jest stan pewnej niepewności ponieważ każda nowa perspektywa finansowa to nowe ramy prawne. Dłuższe okresy wiążą się z usztywnieniem środków ale jest to wspólna wizja rozwoju UE na dłuższy okres, jest to spójna wizja, a co za tym idzie pewność prawna bo perspektywa finansowa gwarantuje niezmienne ramy prawne na szczeblu UE i konkretne wpływy w poszczególnych okresach. Aby uelastycznić te dłuższe okresy wprowadzono pewne rozwiązanie, które polega na tym, że w połowie perspektywy finansowej państwa członkowskie mają możliwość zmiany polityki spójności w swoim państwie - dokonując ewaluacji można poprzesuwać środki z pewnych programów operacyjnych. Nie ma natomiast żadnych przepisów mówiących o możliwości zmiany budżetu w trakcie trwania perspektywy finansowej. Budżet UE jak już jest to jest praktycznie nie do „ruszenia”, jest sztywny. Istnieją odpowiednie rezerwy w budżecie UE i są one przeznaczane na doraźne reakcje.

Krajowa rezerwa wykonania - państwo członkowskie może na początku perspektywy finansowej stworzyć krajową rezerwę wykonania czyli z całej puli środków przeznaczonych na politykę spójności „odkłada sobie na czarną godzinę”, obecnie jest to ok. 3% środków. Państwo członkowskie może uruchomić krajową rezerwę wykonania w połowie perspektywy finansowej. Polska się zdecydowała na takie rozwiązanie. W momencie uruchamiania krajowej rezerwy wykonania państwo członkowskie może samo zdecydować, na co chce te środki przeznaczyć. W Polsce dostały te środki regiony, które miały największą absorpcję oraz projekty cieszące się największym zainteresowaniem. Możemy takie rozwiązanie zaliczyć do instytucji uelastyczniających te długie, 7-letnie okresy programowania.

Zasada koncentracji - reforma polityki spójności z 2007r. oraz innych polityk gospodarczych w zasadzie opierała się na zasadzie koncentracji. Możemy tą zasadę rozpatrywać dwutorowo:

  1. Koncentracja oznacza skupienie środków na możliwie najważniejszych działaniach UE,

  2. Oznacza skupienie, skoncentrowanie środków finansowych w możliwie jak najmniejszej liczbie instrumentów.

Nie chodzi o to, aby liczba funduszy była niska, ona powinna być niska ale powinna również gwarantować płynną obsługę inwestycji, realizację środków z funduszy unijnych. Ta reforma ograniczyła ilość instytucji finansowych, pozostawiono te, które gwarantują płynny przepływ środków, co pozwoliło na skupienie środków w polityce spójności. Pozostawiono dwa fundusze skupiające większe środki, zlikwidowano rozdrobnienie i tzw. dwutorowe finansowanie. Skupiono się na celach najważniejszych. 3 cele polityki spójności to:

  1. Cel konwergencja,

  2. Cel konkurencyjność regionalna i zatrudnienie,

  3. Cel europejska współpraca terytorialna.

Najważniejszym celem polityki spójności na lata 2007-14 jest cel konwergencja. W poprzedniej perspektywie finansowej cele miały jedynie numery, reforma z 2007r. wprowadziła nazewnictwo celów. Cel konwergencja skupia powyżej 80% środków przeznaczonych na całą politykę spójności, cel konkurencyjność i zatrudnienie ok 12% środków a pozostałe środki przeznaczone są na cel europejska współpraca terytorialna. Jest to druga perspektywa finansowa, w której liczba celów została zmniejszona, KE postanowiła skupić w ten sposób środki przeznaczone na politykę spójności.

KE przyjęła zasadę, że tworzy cele bardzo szerokie, pojemne, aby każde państwo członkowskie mogło się odnaleźć, natomiast barierą, kryterium selekcji państw ma być poziom PKB. Państwa i regiony, w których poziom PKB jest poniżej 75% PKB UE klasyfikowane są do celu konwergencja. Powyżej tego poziomu państwa i regiony są klasyfikowane do celu konkurencyjność i zatrudnienie. Cel europejska współpraca terytorialna jest natomiast dostępny dla wszystkich państw członkowskich i regionów, niezależnie od poziomu PKB. W Polsce wszystkie regiony podlegają konwergencji. Jest natomiast możliwe by w jednym państwie jeden region był klasyfikowany do celu konwergencja a pozostałe do celu konkurencyjność i zatrudnienie (np. Hiszpania, Włochy). Polska korzysta ze środków unijnych w ramach celu konwergencja i celu europejska współpraca terytorialna. W Polsce działa 5 programów operacyjnych w ramach celu konwergencja i jeden program operacyjny w ramach celu europejska współpraca terytorialna (w sumie 6 programów operacyjnych!).

Zasada ewaluacji (zasada oceny) - dotyczy oceny stopnia wdrażania polityki spójności, oceniamy go w celu poprawy jakości tego wdrażania, skuteczności pomocy pochodzącej z funduszy i zwiększenia spójności tej pomocy. Punktem odniesienia dla ewaluacji są poszczególne strategie zawarte m.in. w programach operacyjnych, ale nie tylko w zależności od tego na jakim szczeblu dokonujemy ewaluacji punktem odniesienia mogą być: strategiczne wytyczne - poziom UE, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia - poziom krajowy, regionalne programy operacyjne - poziom regionalny. W stosunku do projektów miękkich będzie to program operacyjny Kapitał Ludzki, który zwiera w sobie kom1) ponent krajowy i regionalny. Regionalne programy operacyjne wykonują projekty twarde w regionach.

W trakcie ewaluacji musimy uwzględniać prawodawstwo unijne, a w szczególności bierzemy pod uwagę kwestie oddziaływania naszych projektów na środowisko naturalne.

Ewaluacji dokonujemy:

  1. Przed perspektywą finansowa - ewaluujemy, to co zostało zrobione, jakie mamy problemy, na tej podstawie przygotowujemy nową perspektywę finansową,

  2. W trakcie perspektywy finansowej - oceniamy to, co już zostało zrobione z tego, co sobie zaplanowaliśmy, jest to ewaluacja ex ante,

  3. Ewaluacja ex post czyli po zakończeniu poszczególnych programów operacyjnych, perspektywy finansowej.

Ewaluacji na szczeblu krajowym dokonuje Minister Rozwoju Regionalnego a na szczeblu unijnym KE. W ewaluacji nie chodzi tylko o to, ile wdrożyliśmy, ma ona odpowiedzieć na pytanie dlaczego coś się nie udało. Ewaluacja ma wskazywać stopień wykorzystania, przyczyny niewykorzystania lub przyczyny bardzo dobrej absorpcji środków. Wyróżnia się dwa rodzaje ewaluacji:

  1. Może mieć charakter strategiczny - ewaluacja wdrożenia całego programu, grupy programów, punktem odniesienia dla tej ewaluacji jest polityka UE, oceniamy przede wszystkim dany program operacyjny, jak realizował poszczególne cele na szczeblu unijnym i krajowym,

  2. Może mieć charakter operacyjny - dotyczy procesów monitorowania konkretnego programu operacyjnego w jego trakcie, ma charakter doraźny.

Zasada monitorowania - bardzo podobna do zasady ewaluacji, przy czym monitorowanie ma na celu ciągłą kontrolę nad procesem wdrażania poszczególnych programów operacyjnych. Różnica polega na tym, że monitorowanie odbywa się głównie w trakcie, w czasie kiedy program operacyjny jest wdrażany.

Zasada automatycznego anulowania zobowiązań (zasada n+2) - podstawa normatywna tej zasady wynika z rozporządzenia ogólnego. KE automatycznie anuluje każdą część zobowiązania budżetowego w ramach konkretnego programu operacyjnego, która nie została wykorzystana na płatność zaliczkową bądź płatności okresowe, bądź w stosunku, do której nie wystąpiono z wnioskiem o płatność do dnia 31 grudnia drugiego roku następującego po dacie przyjęcia tego zobowiązania budżetowego w ramach programu operacyjnego.

Polega na tym, że jeśli w roku n dostaniemy jakieś środki to mamy +2 lata na to aby je wykorzystać. Zdarzają się wyjątki np. Polska zaproponowała n+3, wyjątek ten obowiązywała do 2010r. (czyli rozliczenia do 2013). Jeżeli mija zasada n+2 to wystarczy, że złożymy wniosek a KE nie może anulować zobowiązania o płatność. Nie jest istotne czy ten wniosek jest poprawny. Jeżeli nie wykorzystamy tych środków to podlegają one zwrotowi.

Mamy dwa sposoby finansowania projektów:

Dla Polski w okresie 2004-06 obowiązywała zasada n+2,5 ponieważ w 2008r. okazało się, że Polska ma problemy z rozliczeniem się i KE wyraziła zgodę na przedłużenie okresu rozliczeniowego do 30 czerwca 2009r.

Zasada naznaczania (earmarking) - ta zasada dotyczy strategii lizbońskiej, pojawiła się dopiero w tej perspektywie finansowej 2007-13. Nastąpiło zgodnie z tą zasadą naznaczenie polityki spójności priorytetami strategii lizbońskiej. KE stwierdziła, że strategia lizbońska jest słabo realizowana i zgodnie z tą zasadą państwa zakwalifikowane do celu konwergencja muszą przeznaczyć 60% środków w ramach polityki spójności na działania związane ze strategią lizbońską, natomiast państwa zakwalifikowane do celu konkurencyjność regionalna i zatrudnienie muszą przeznaczyć 75% środków polityki spójności na te działania realizujące strategię lizbońską. Nie jest to obligatoryjne dla państw, które dołączyły do UE w 2004r. (choć i tak większość z nich to przyjęła). W programach operacyjnych wskazuje się, że te i te działania realizują strategię lizbońską.

Earmarking usztywnia finanse unijne. Bogatsze państwa nie muszą już wydawać środków na podstawową infrastrukturę a więc mogą sie skupić na realizowaniu celów strategii lizbońskiej (dlatego mają na to przeznaczać 75% środków polityki spójności). Ma to na celu powiązanie środków z programów operacyjnych z celami strategii lizbońskiej. Strategia lizbońska jest wypierana przez strategię Europa 2020, i ta strategia zapewne będzie w następnej perspektywie finansowej 2014-20 jedynie stosowana.

13.12.2011.

Strategia lizbońska - powstała na szczycie Rady w 2000r. w Lizbonie; strategia lizbońska to taki 10-letni plan rozwoju gospodarczego UE, którego podstawowym założeniem było to, że w ciągu tych 10 lat UE ma stać się najbardziej konkurencyjną gospodarką świata poprzez intensywny rozwój gospodarczy, inwestycje w infrastrukturę, inwestycje w innowacje, gospodarkę opartą na wiedzy, dynamiczny rozwój gospodarczy. Strategia lizbońska pomijała troszkę kwestie rozwoju społecznego, skupiając się jedynie na rozwoju gospodarczym przyjmując, że wraz z tym nastąpi rozwój społeczny. Punktem odniesienia dla strategii lizbońskiej była gospodarka USA. Ekonomiści uznali strategię lizbońską bardziej za polityczną deklarację niż faktyczną strategię ekonomiczną.

W 2001r. w Goteborg Rada dodaje pierwszą poprawkę do strategii - dodaje zasadę zrównoważonego rozwoju. Organizacje ekologiczne biły na alarm, że rozwój gospodarczy bez jakiegokolwiek zabezpieczenia środowiska grozi katastrofą ekologiczną. Zrównoważony rozwój to taki rozwój gospodarczy, który minimalizuje negatywny wpływ na środowisko. Nie ma tu mowy o wykluczeniu tego negatywnego wpływu lecz jedynie o jego minimalizację. Oczywiście wprowadzenie tej zasady zrównoważonego rozwoju samo w sobie spowodowało spowolnienie, wyhamowanie rozwoju gospodarczego.

Rada przyjmując strategię lizbońską miała złe założenie, że liczy się tylko gospodarka Europy i Stanów Zjednoczonych, nie uwzględniała innych gospodarek, w tym również rosnących w siłę gospodarek azjatyckich. W 2000r. Europa była około 25 lat za USA jeśli chodzi o rozwój gospodarczy, a strategia lizbońska przewidywała, że w ciągu 10 lat nadgonimy te 25 lat różnicy pomiędzy Europą a Stanami. Dawała nam 10 lat na nadrobienie tej przepaści. Strategia lizbońska nie uwzględniała również dostępu do zasobów. Nie uwzględniała również akcesji. Nieudana próba zwiększenia stawki składek wpłacanych do budżetu UE również spowodowała to, że strategia lizbońska tak naprawdę była nierealna do wykonania.

W 2004r. zbiera się specjalna komisja, która miała ocenić wdrażanie strategii lizbońskiej. Ta komisja wytyka fakt, że nie ma żadnych instrumentów dyscyplinujących państwa do przestrzegania założeń strategii lizbońskiej. W 2005r. powstaje odnowiona strategia lizbońska i do niej odwołuje się zasada naznaczania. Odnowiona strategia lizbońska wprowadza kilka zmian (choć niektóre rzeczy pozostają):

Zasada naznaczania to miał być ten czynnik dyscyplinujący, zmuszający państwa do realizacji strategii lizbońskiej.

Ważnym hasłem strategii lizbońskiej jest gospodarka oparta na wiedzy - zakłada ona ścisłą współpracę sektora naukowego z sektorem gospodarczym czyli przedsiębiorcami. To hasło jest w strategii lizbońskiej i zostaje powtórzone w nowej strategii Europa 2020.

Europa 2020 to strategia z 2010r., powoli wypiera strategię lizbońską. Do końca tej perspektywy obowiązuje nas strategia lizbońska w związku z funkcjonowaniem zasady naznaczania. Strategia Europa 2020 stosowana jest obecnie posiłkowo. Jednak w przyszłej perspektywie finansowej zasada naznaczania najprawdopodobniej zostanie powiązana właśnie ze strategią Europa 2020 a nie ze strategią lizbońską.

STRATEGIA EUROPA 2020

3 priorytety, które przekładają się na 5 celów szczegółowych:

  1. I Priorytet - Rozwój inteligentny - rozwój gospodarki opartej na wiedzy i rozwoju innowacji.
    W szczególności innowacji technologicznych.

  2. II Priorytet - Rozwój zrównoważony - taki rozwój, który wspiera gospodarkę efektywnie korzystającej z zasobów - rozwój gospodarki, która dzięki temu będzie bardziej konkurencyjna.

  3. III Priorytet - Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu - (wcześniej była walka z wykluczeniem). Zaakcentowanie pozytywnego aspektu sprzyjającego włączeniu. Wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia. tylko taka gospodarka gwarantuje spójność społeczną. - szkolenia dla bezrobotnych - przekwalifikowania.

Cele szczegółowe:

  1. Poziom zatrudnienia - Wskaźnik zatrudnienia w grupie osób pomiędzy 20-60 r.ż powinien wynosić 75%. (Problemy z zatrudnieniem u osób w młodym wieku oraz od 45 r.ż.)

  2. Cel: Badania i rozwój, innowacje. - Należy utrzymywać poziom dofinansowania sektora badań i rozwoju na poziomie 3% PKB (te kraje, które taki wskaźnik mają) - Wytyczne - 3% na badania i rozwój. Finansowanie tego sektora ma być przerzucone w większej części na sektor prywatny. W przyszłej perspektywie chętniej będą przeznaczane środki na badania dla przedsiębiorców a nie na zakup przez nich konkretnej technologii. KE chce opracować nowy system oceny poziomu wdrażania innowacji.

  3. III Cel: 20/20/20 - Ochrona środowiska naturalnego.

    • - 20% - obniżyć emisję CO2 do atmosfery o co najmniej 20% - Jeżeli się uda to należy dążyć do większego zmniejszenia emisji.

    • - 20% - zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii - należy zwiększyć udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii o 20%

    • - 20% - efektywność energetyczna - należy zwiększyć wykorzystywanie energii o 20%

Zużycie energii nie zwiększa się, ale efektywniej wykorzystywana jest energia już dostępna.

Cel ten jest najbardziej krytykowany przez państwa, które dołączyły do UE po 2004.

  1. IV Cel: Ograniczenie liczny osób, które przedwcześnie kończą edukację do 10% (w chwili obecnej jest to 15%) Należy zwiększyć odsetek osób w wieku od 31 do 34 r.ż, które posiadają wyższe wykształcenie (teraz 31%) - a ma być docelowo 40%.

  2. V Cel: Walka z bezrobociem i ubóstwem. - Ograniczanie liczby osób żyjących poniżej krajowych granic ubóstwa o 25%

Europa 2020 "weszła w życie" w 2010 r.

Ze strony KE:

Inicjatywy przewodnie:

  1. Inteligentny wzrost gospodarczy

    • Europejska agenda cyfrowa,

    • Unia innowacji,

    • Mobilna młodzież,

  2. Trwały wzrost gospodarczy

    • Europa efektywnie korzystająca z zasobów,

    • Polityka przemysłowa w erze globalizacji,

  3. Wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu.

Cele Europa 2020

  1. Zatrudnienie - 75% osób w wieku 20-64 lat powinno mieć pracę,

  2. Badania i rozwój oraz innowacje - na inwestycje w badania i rozwój oraz w innowacje powinniśmy przeznaczać 4% PKB Unii - łącznie ze środków publicznych i prywatnych.

  3. Zmiany klimatu i energia - należy ograniczyć emisję gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do poziomu z 1990r. (lub nawet o 30% jeśli warunki będą sprzyjające), 20% energii powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych, efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20%.

  4. Edukacja - odsetek młodych ludzi przedwcześnie porzucających naukę nie powinien przekraczać 10%, co najmniej 40% osób w wieku 30-34 powinno mieć wykształcenie wyższe.

  5. Ubóstwo i wykluczenie społeczne - zmniejszenie liczby osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym o co najmniej 20mln.

10.01.2011.

Narodowe strategiczne ramy odniesienia - nazwa dla Polski Narodowa Strategia Spójności; jest to podstawowy dokument, który tworzy państwo członkowskie w celu wdrożenia polityki spójności. Jest to warunek sine qua non korzystania z polityki spójności. Zasady ich tworzenia zawiera Rozporządzenie 1083/2006. KE dopuściła możliwość używania własnych, przyjętych przez państwo członkowskie nazw na narodowe strategiczne ramy odniesienia jeżeli tylko spełniają warunki określone w tym rozporządzeniu.

Państwo członkowskie nie może wystąpić o zatwierdzenie programów operacyjnych przez KE zanim nie ma zatwierdzonych narodowych strategicznych ram odniesienia. Nie możemy występować z tym dokumentem wcześniej niż powstaną Strategiczne Wytyczne Wspólnoty, ramy prawne i dopiero wtedy na podstawie rozporządzeń i wytycznych tworzy sie narodowe strategiczne ramy odniesienia. Musza być zgodne z tymi wytycznymi ponieważ stanowią one konkretyzację tych wytycznych w danym państwie członkowskim.

Narodowa strategia spójności ma kilka części, a ostatnią z nich są propozycje programów operacyjnych. Państwa członkowskie zwykle przedstawiają narodowe strategiczne ramy odniesienia wraz kompletem opracowanych programów operacyjnych, można jednak przedłożyć do zatwierdzenia KE najpierw narodowe strategiczne ramy odniesienia a później, osobno propozycje programów operacyjnych. Złożenie jednak ich razem nie oznacza tego, że będą zatwierdzane łącznie. Najpierw wydaje się decyzję zatwierdzającą dla narodowych strategicznych ram odniesienia a potem zatwierdza się poszczególne programy operacyjne. Programy operacyjne nie są zatwierdzane łącznie, każdy dostaje osobną decyzję zatwierdzającą. KE czytając narodowe strategiczne ramy odniesienia musi wiedzieć w jaki sposób państwo będzie wdrażało politykę spójności w danej perspektywie finansowej, czy jest ona zgodna z wizją KE zawartą w strategicznych wytycznych wspólnoty. Ważny jest tu ten wymóg zgodności narodowych strategicznych ram odniesienia dl strategicznych wytycznych wspólnoty.

ANALIZA SWOT - jest to analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń. Każdy program operacyjny opiera się na analizie SWOT. Analiza SWOT wykonywana jest po to aby wykazać podstawowe problemy, z którymi boryka się państwo. Najpierw pokazuje się ogólne problemy dla całego kraju a później szczegółowo określa się problemy określonych regionów kraju. Im bardziej dokładna, konkretna tym lepiej dla państwa członkowskiego i dla KE. W tej analizie należy pokazać konkretne problemy, powinna ona przedstawiać rzeczywisty stan rzeczy. Analiza SWOT pokazuje pewne problemy w całej reszcie, czyli narodowych strategicznych ramach odniesienia państwo członkowskie pokazuje w jaki sposób w ramach polityki spójności i jej instrumentów (funduszy) ma zamiar sobie z tymi problemami poradzić. Poważnym błędem przy tworzeniu narodowych strategicznych ram odniesienia przez państwa członkowskie jest brak korelacji między problemami wykazanymi w analizie SWOT a propozycjami zawartymi w narodowych strategicznych ramach odniesienia. Im dokładniejsza analiza, tym łatwiej państwu członkowskiemu uzyskać większe kwoty.

Po podsumowaniu analizy SWOT jest miejsce na propozycję programów operacyjnych. To co wynika z narodowych strategicznych ram odniesienia to te propozycje programów operacyjnych. To nie jest ich ostateczny kształt ponieważ KE może je zmienić, kazać wykreślić jakiś program lub zaproponować dodanie jakiegoś - tak np. było z PO Rozwój Polski Wschodniej.

Mamy 5 programów operacyjnych w ramach celu konwergencja:

  1. Infrastruktura i środowisko,

  2. Innowacyjna gospodarka,

  3. Kapitał ludzki,

  4. Rozwój Polski Wschodniej,

  5. Pomoc techniczna.

Te 5 programów operacyjnych odpowiada tym problemom Polski, wynikającym z analizy SWOT m.in.:

Każde narodowe strategiczne ramy odniesienia muszą posiadać cel strategiczny (główny) i cele horyzontalne. Cel strategiczny to taka główna myśl narodowych strategicznych ram odniesienia a cele horyzontalne pokazują podstawowe problemy, z którymi boryka się nasza gospodarka, są uszczegółowieniem celu strategicznego. Cele horyzontalne pokazują, co musi zostać osiągnięte by cel strategiczny został osiągnięty. Teoretycznie wszystkie cele są równe, jednak kolejność umieszczenia na liście przez ustawodawcę może wskazywać na „ważność” poszczególnych celów. Mamy 6 celi horyzontalnych.

Cel strategiczny dla Polski: tworzenie warunków dla wzrostu, konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy oraz wzrost przedsiębiorczości zapewniający wzrost zatrudnienia oraz wzrost spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Cele horyzontalne:

  1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,

    • Chodzi o to, żeby przepływ informacji między administracją centralną a lokalną był większy, współpraca sektora prywatnego z publicznym;

  2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,

    • Nie tylko walka z bezrobociem ale również poprawa systemu edukacji,

  3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej oraz infrastruktury społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,

    • Szkoły, szpitale, drogi, kolej,

  4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw,

    • Rozwój sektora wytwórczego i sektora usług,

  5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i terytorialnej

    • Nie tylko na zewnątrz Polski ale również wewnątrz,

  6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich,

    • Nasze rolnictwo mimo dużych wkładów finansowych nadal jest „zacofane”, stworzenie takich instrumentów, które zapewniają równy dostęp środków zarówno obszarom miejskim jak i wiejskim.

Programy operacyjne w zasadniczej części są współfinansowane z EFRR - aż 4 z 6, EFRR współfinansuje również regionalne programy operacyjne (16). PO Kapitał Ludzki jest jedynym programem operacyjnym, który w Polsce wdraża środki z EFS. POIŚ oprócz środków z EFRR wdraża również środki z FS. Oznacza to, że na jeden program operacyjny składają się fundusze z EFRR i FS ale te środki na poszczególnych priorytetach sie rozchodzą, dzielą na osobne dofinansowanie z EFRR lub z FS - nigdy łącznie.

Zasada monofunduszowości dotyczy tylko funduszy strukturalnych a FS nie jest funduszem strukturalnym.

17.01.2011.

Programy operacyjne oraz system finansowania projektów programów operacyjnych.

Polska jest zakwalifikowana do celu konwergencja i w ramach tego celu realizuje 5 programów operacyjnych. Te propozycje tych programów znalazły się w Narodowej Strategii Spójności i były zaakceptowane przez KE. Na podstawie procedur negocjacyjnych Polska przedstawiła ostateczną wersję programów operacyjnych, które KE po kolei akceptowała (zatwierdzała).

Mamy 5 programów operacyjnych:

PO INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO

PO INNOWACYJNA GOSPODARKA

PO KAPITAŁ LUDZKI

PO ROZWÓJ POLSKI WSCHODNIEJ

PO POMOC TECHNICZNA

REGIONALNE PROGRAMY OPERACYJNE

16 RPO - wszystkie są współfinansowane przez EFRR. Teraz w tej perspektywie finansowej 2007-13 musi być taka wewnętrzna spójność pomiędzy RPO a dużymi PO. Ta spójność ma polegać na tym, że RPO, jeśli chodzi o projekty finansowane z EFRR one zasadniczo robią to samo co duże PO, tylko w mniejszej skali - te projekty są tańsze, mniejszy zasięg bo zawsze regionalny. Jeżeli nasz projekt jest zbyt drogi to wychodzimy poza ramy RPO i wchodzimy w zakres dużego PO, jeśli nasz projekt mieści się finansowo ale wychodzi poza obszar regionu to w tym momencie wychodzimy z RPO a wchodzimy do PO, który taki ponadregionalny projekt może wykonać. To są bardzo podobne sprawy tylko wykonywane na innym szczeblu. Np. drogi - część budujemy dla RPO, a część idzie w ramach POIŚ, a w przypadku autostrad z FS.

W jaki sposób w tych PO możemy otrzymać dofinansowanie?

Jeżeli mielibyśmy podzielić projekty ze względu na sposób dofinansowania to możemy je podzielić na trzy grupy:

  1. Projekty konkursowe,

  2. Projekty indywidualne czyli tzw. projekty kluczowe,

  3. Projekty systemowe.

Projekty konkursowe - jeżeli chcemy dostać dofinansowanie, składamy wniosek o dofinansowanie i musimy wystartować w konkursie. Konkursy mogą mieć rożny charakter, mogą być otwarte, zamknięte. Jeżeli startujemy w konkursie nie dostajemy automatycznie dofinansowania tylko składamy wniosek o dofinansowanie wraz z dokumentacją projektową, która przechodzi najpierw ocenę formalną, jeżeli ją przejdzie to ma ocenę merytoryczną. Jest punktacja i na podstawie tej punktacji jest otrzymywanie dofinansowanie. W projektach konkursowych, żeby dostać dofinansowanie to musimy się po prostu zmierzyć z innymi projektami w tym konkursie i jesteśmy w stosunku do nich oceniani.

Projekty indywidualne (kluczowe) - różnią się tym od projektów konkursowych tym, że tam konkursu nie ma, dostajemy dofinansowanie bez konkursu. Projekty indywidualne są nazywane projektami kluczowymi z tego względu, że są to projekty najważniejsze, czyli kluczowe, dla rozwoju danego obszaru, sektora gospodarki i z tego względu ustawodawca (projekty indywidualne to jest nasz, polski pomysł) wymyślił, że skoro to są tak ważne projekty to nie ma sensu aby przechodziły one całą tą procedurę konkursową, w wyniku której mogą otrzymać lub nie otrzymać dofinansowania, to te niektóre projekty są tak ważne, że powinny otrzymywać dofinansowania „z marszu”. I KE się na to nie zgodziła, mówiła, ze ona rozumie taką potrzebę ale żeby musi być jakaś weryfikacja tych projektów. Przy projektach indywidualnych jest stworzona taka lista projektów kluczowych i by zaistnieć na tej liście musimy już część dokumentacji projektowej przedstawić, gdy już jesteśmy wpisani na tą listę instytucja rezerwuje w budżecie programu środki na nasz projekt. Gdy nasz projekt jest dobry i zostanie uznany za kluczowy, wpisywany jest na listę. Jak nasz wpiszą na tą listę i niczego nie „schrzanimy” po drodze to otrzymujemy dofinansowanie bez żadnego problemu. Część projektów związanych z Euro 2012 jest wpisanych na tą listę.

Projekty systemowe - to specyficzny rodzaj projektów, gdzie realizacja tych projektów została przewidziana przepisami prawa. Projekty systemowe realizujemy wtedy kiedy przepis prawa wyraźnie nam na to pozwala i one jeszcze do tego instytucje, które mogą realizować projekty systemowe, np. Powiatowe Urzędy Pracy. Projekty systemowe wiążą się z tym, że instytucja (zazwyczaj publiczna), która realizuje projekt systemowy to ona dostaje taką pulę środków jakby „z automatu” (bo państwo przeznacza pulę środków na projekty systemowe) i ta instytucja dzieli te środki między beneficjentów wg swoich wewnętrznych przepisów. Instytucja, która realizuje projekt de facto nie musi się ubiegać w konkursie o dofinansowanie bo ona realizuje projekt systemowy, projekt przewidziany przepisami prawa, więc ona dostaje środki na realizację tego projektu. Należy pamiętać, że osoba fizyczna nie może być beneficjentem projektu systemowego.

Mamy dwa rodzaje dofinansowania czy rozliczania(jak już dostajemy pieniądze):

  1. Możemy otrzymywać zaliczki na projekt - beneficjent dostaje pieniądze z góry, jakąś część na określony okres, w którym musi je wydać a potem z nich musi się rozliczyć,

  2. Wnioski o płatność - beneficjent najpierw płaci z własnych środków za coś, kiedy on zapłaci to występuje z wnioskiem o płatność do instytucji i przedstawia jej rozliczenie, faktury itd. i państwo mu zwraca te koszty, które poniósł.

Dotyczy to tylko i wyłącznie wydatków kwalifikowanych. Wydatki kwalifikowane to te, które zostały uznane przez instytucję za podlegające zwrotowi (podlegające kwalifikacji funduszu). Wydatki niekwalifikowane to t, które beneficjent zawsze ponosi z własnej kieszeni. Wydatki kwalifikowane to te, które mogą być zwrócone z funduszu, bo to też nie znaczy, że będą.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Fundusze strukturalne i systemu finansowania projektów UE
Ocena poziomu rozwoju powiatow w wojewodztwie Mazowieckim (1), administracja-pw, rok I, fundusze str
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne i sys
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów UE (1)
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, fundusze UE[1], Programy re
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, fundusze UE[2], Programy re
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne wykla
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne wykla
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Nowicki VI[1], Nowicki wykł
FUNDUSZE STRUKTURALNE I SYSTEM FINANSOWWANIA PROJEKTÓWUE
FUNDUSZE STRUKTURALNE I SYSTM FINANSOWANIA PROJEKTÓW UE Wyład 1
Fundusze Strukturalne, przygotowanie i system finansowania projektów UE Kubas Hul wykłady(1)

więcej podobnych podstron