Punkty krytyczne procesów sterylizacji w szpitalach

Słowa kluczowe punkty krytyczne ➧ automatyczne myjki dezynfekcyjne ➧ sterylizacja parą wodną ➧ monitorowanie procesów mycia, dezynfekcji i sterylizacji ➧ przechowywanie, transport Dekontaminacja wyrobów medycznych w szpitalach jest procesem wieloetapowym i skomplikowanym. Na każdym etapie tego procesu występują punkty krytyczne, w których jest możliwe popełnienie błędu skutkującego brakiem sterylności. Zarówno personel bezpośrednio zajmujący się procesem dekontaminacji, jak i personel stosujący sterylne narzędzia i wyroby medyczne musi mieć odpowiednią wiedzę fachową i doświadczenie. Sterylność, czyli sukces procesu dekontaminacji, jest wynikiem pracy wielu pracowników ochrony zdrowia. Proces przygotowania w szpitalach narzędzi chirurgicznych, materiałów opatrunkowych, bielizny operacyjnej oraz innych wyrobów medycznych do sterylizacji jest skomplikowany, składa się z wielu etapów, następujących po sobie w określonej kolejności. Każdy etap ma punkty krytyczne, a każdy punkt krytyczny procesu przygotowania wyrobów medycznych wiąże się z możliwością popełnienia błędu (umyślnego lub nieumyślnego). Wszystkie wyroby medyczne stosowane podczas zabiegów inwazyjnych oraz mogących doprowadzić do przerwania ciągłości tkanek muszą być sterylne. Sterylność wyrobów zależy nie tylko od efektywności procesu dezynfekcji i sterylizacji, ale także od wszystkich pozostałych etapów ich przygotowania, a także rozwiązań technologicznych i organizacyjnych stosowanych w szpitalu. Organizacja procesów sterylizacji w szpitalach Optymalnym rozwiązaniem jest powierzenie całego procesu przygotowania narzędzi i innych materiałów do procesów sterylizacji oraz samej sterylizacji wyznaczonemu personelowi medycznemu. Jedynie personel, który został merytorycznie przygotowany oraz ciągle uzupełnia swoją wiedzę w zakresie wszystkich procedur i technik związanych z procesem przygotowania narzędzi, może wykonywać swoje zadania właściwie i z najmniejszym prawdopodobieństwem popełnienia błędu. Takim rozwiązaniem jest centralizacja wszystkich działań związanych z przygotowaniem narzędzi i innych wyrobów. Polega ona na stworzeniu działu centralnej sterylizacji, w którym narzędzia i inne wyroby są myte, dezynfekowane, suszone, kontrolowane, pakowane, znakowane, sterylizowane i przechowywane do momentu wydania. Opracowane i prowadzone kursy kwalifikacyjne dla osób wytwarzających sterylne wyroby w placówkach ochrony zdrowia zapewniają właściwy poziom wiedzy tych pracowników, co zmniejsza ryzyko nieprawidłowego procesu dekontaminacji narzędzi. Złym rozwiązaniem jest wykonywanie części wyżej wymienionych czynności nie w dziale sterylizacji, lecz np. na bloku operacyjnym czy na oddziale. Personel tych działów często traktuje te czynności jako dodatkowe, wykonywane oprócz podstawowych obowiązków zawodowych oraz nie zawsze jest właściwie przygotowany merytorycznie i nie zawsze ma czas na przeprowadzenie we właściwy sposób procesów dekontaminacji. Ponadto odpowiedzialność za sterylność wyrobów w tej sytuacji rozkłada się na różne działy, różne osoby. Dział sterylizacji nie ma możliwości skontrolowania efektywności mycia i dezynfekcji zapakowanych wyrobów, a ich sterylność może być zagrożona. Współpraca działu centralnej sterylizacji z blokiem operacyjnym i innymi działami Dział sterylizacji dostarcza sterylne wyroby na potrzeby oddziałów zabiegowych. Konieczna jest właściwa współpraca między tymi działami, gwarantująca obustronną satysfakcję z najwyższej jakości przeprowadzanych procesów. Personel oddziałów zabiegowych musi mieć świadomość ważności procesów dekontaminacji oraz wiedzieć, ile czasu one wymagają. Stałe ponaglanie działu sterylizacji, by przekazywał wysterylizowane narzędzia jak najszybciej, zwiększa ryzyko popełnienia błędów podczas reprocesowania wyrobów medycznych. Opracowanie procedur zwalniania i wydawania wyrobów po procesie sterylizacji powinno się odbywać wspólnie z kierownictwem oddziałów zabiegowych. Kierownictwo musi zdawać sobie sprawę z wszelkich konsekwencji wynikających z tych procedur (oczekiwanie na wynik kontroli biologicznej w celu zwolnienia sterylizowanych materiałów do użycia, degazacja wyrobów sterylizowanych tlenkiem etylenu i formaldehydem, maksymalna wielkość jednego pakietu, szczególnie ważna w przypadku zestawów narzędzi ortopedycznych). Właściwa informacja w zakresie reprocesowania narzędzi i wyrobów medycznych Producenci wyrobów medycznych zgodnie z wymogami Ustawy o wyrobach medycznych z dnia 20 maja 2010 r. (Dziennik Ustaw nr 107, poz. 679) są zobowiązani do dostarczenia wraz z wyrobem instrukcji jego przygotowania. W dokumencie tym powinny się znaleźć informacje na temat dopuszczalnych środków myjących i dezynfekujących, metod i parametrów sterylizacji, czasu degazacji, a zwłaszcza informacje dotyczące wszelkich ograniczeń procesu przygotowania (niekompatybilne środki chemiczne, metody dezynfekcji czy sterylizacji). Dział sterylizacji musi być powiadomiony o nowo wprowadzanych do szpitala wyrobach medycznych wymagających dekontaminacji. Razem ze sprzętem zakupionym dla bloku operacyjnego czy innych oddziałów do sterylizatorni powinna być dostarczona instrukcja jego przygotowania. Najlepszym rozwiązaniem jest określenie w „Specyfikacji istotnych warunków zamówienia” warunków dekontaminacji, którymi dysponuje szpital, oraz zaznaczenie, iż dany wyrób medyczny musi im odpowiadać. To wyeliminuje zakup wyrobów, które nie mogą być myte, dezynfekowane i sterylizowane z powodu braku w szpitalu właściwej technologii, lub umożliwi wprowadzenie nowych technik dekontaminacji pod kątem kupowanego sprzętu. Takie postępowanie wyeliminuje ryzyko uszkodzenia wyrobów w procesie przygotowania oraz zapewni szybki obieg sterylizowanych narzędzi i pozostałych wyrobów. Nowoczesne wyroby medyczne mają skomplikowaną budowę i bez dokładnej instrukcji użycia bardzo łatwo jest popełnić błąd w procesie dekontaminacji. Problemem jest nie tylko niedostarczenie instrukcji z oddziału zabiegowego do działu sterylizacji, ale również brak właściwej instrukcji wydanej przez producenta. W takiej sytuacji należy bezwzględnie domagać się od producenta podania warunków poszczególnych etapów dekontaminacji, a jeśli się tego nie uzyska, nie należy przystępować do procesu dekontaminacji tych narzędzi. Walidacja procesów dekontaminacji narzędzi, materiałów i wyrobów medycznych Procesy dekontaminacji narzędzi są procesami specjalnymi. W codziennej pracy nie jesteśmy w stanie skontrolować końcowego efektu całego procesu dekontaminacji, czyli sterylności. Z tego powodu należy wprowadzać znormalizowane systemy jakości w dziale sterylizacji, walidować urządzenia i procesy, utrzymywać sprzęt we właściwym stanie oraz przestrzegać minimalnych zasad monitorowania i kontroli procesów sterylizacji podanych w zharmonizowanych standardach (normach) europejskich. Należy pamiętać, że narzędzia, materiały i wyroby poddawane procesom dekontaminacji w szpitalach to wyroby medyczne. Stosowanie wyrobów medycznych wiąże się z koniecznością przestrzegania przepisów Dyrektywy i Ustawy o wyrobach medycznych, czyli stosowanie norm zharmonizowanych, w tym dotyczących procesów sterylizacji, jak norma PN EN ISO 11765-1:2006 Sterylizacja produktów stosowanych w ochronie zdrowia – Ciepło wilgotne – Część 1: Wprowadzenie systemów jakości, kontroli i monitorowania oraz walidacja to procesy długotrwałe, praco- i czasochłonne, a także kosztowne. Jednakże gwarantują one powtarzalność procesów dekontaminacji i osiągnięcie wysokiej ich jakości, a co za tym idzie – bezpieczeństwo pacjenta. Reprocesowanie wyrobów medycznych jednorazowego użycia W przeszłości w szpitalach na całym świecie wyroby medyczne przeznaczone do jednorazowego użycia były poddawane reprocesowaniu. Obecnie takie postępowanie jest znacznie ograniczone, ale w dalszym ciągu zdarza się w placówkach ochrony zdrowia. Zazwyczaj powodem tego, że niektórzy chcą reprocesować wyroby jednorazowego użycia, są względy ekonomiczne. Uważa się, że sprzęt jednorazowego użycia jest drogi, ale zazwyczaj zapominamy o tym, że sprzęt wielokrotnego użycia o takim samym przeznaczeniu byłby znacznie droższy. Reprocesowanie wyrobów medycznych jednorazowego użycia jest niebezpieczne i nie należy tego przeprowadzać. Budowa sprzętu jednorazowego użycia uniemożliwia prawidłowe przeprowadzenie procesu dekontaminacji, zazwyczaj bowiem taki sprzęt posiada powierzchnie, do których nie mogą dotrzeć środki myjące i dezynfekujące oraz nie jest dostosowany do metod sterylizacji używanych w szpitalach. Personel medyczny nie może wymagać od działu sterylizacji reprocesowania takich wyrobów medycznych. Powinien on zostać przeszkolony w zakresie zagrożeń związanych z procesem resterylizacji (sterylizacja wyrobów medycznych jednorazowego użycia przed ich zastosowaniem klinicznym) oraz reprocesowania (sterylizacja wyrobów po ich użyciu klinicznym). Świadomość tych zagrożeń zazwyczaj eliminuje chęć resterylizacji i reprocesowania wyrobów jednorazowego użycia. W każdej sytuacji reprocesowanie wyrobów medycznych może być przeprowadzone wyłącznie na odpowiedzialność osoby zlecającej, która została poinformowana o zagrożeniach wynikających z takiego procesu oraz o odpowiedzialności karnej określonej w rozdziale 13 Ustawy o wyrobach medycznych. Jeżeli mimo wszystko znajdą się osoby podejmujące ryzyko zlecenia resterylizacji czy reprocesowania wyrobu medycznego jednorazowego użycia, to powinny one odnotować w dokumentacji medycznej fakt zastosowania takiego sprzętu. Mycie i dezynfekcja Procesy mycia i dezynfekcji coraz częściej są przeprowadzane w sposób automatyczny. Automatyczne myjki dezynfekcyjne w odróżnieniu od mycia ręcznego zapewniają powtarzalny proces oraz eliminują ewentualne błędy personelu. Błędy personelu mogą być związane z nieodpowiednim doborem temperatury roztworów do poszczególnych etapów mycia i płukania (najpierw myjemy w roztworze letnim, potem gorącym – to wyklucza koagulację białek; najpierw płuczemy wodą gorącą, następnie zimną – tak zapewnia się usunięcie zanieczyszczeń tłuszczowych). Najczęstszymi błędami procesów manualnego mycia i dezynfekcji są: - odwlekanie tych procesów, co powoduje zaschnięcie zanieczyszczeń, zwłaszcza na trudno dostępnych powierzchniach; - stosowanie do ostatniego płukania zwykłej wody, która powoduje powstawanie osadów na narzędziach; - niewłaściwy dobór środków myjących i dezynfekcyjnych niekompatybilnych z materiałami, z których zostały wykonane narzędzia; - sporządzanie roztworów dezynfekcyjnych o niewłaściwym stężeniu; - brak regularnej kontroli minimalnego stężenia efektywnego środków dezynfekcyjnych. Procesy mycia i dezynfekcji muszą być właściwie kontrolowane i monitorowane. Wiele myjni-dezynfektorów, które znajdują się w polskich szpitalach, nie spełnia wymogów obowiązującej normy PN EN ISO 15883-1 Myjnie-dezynfektory – Część 1: Wymagania ogólne, terminy i definicje oraz badania. Automatyczne myjki dezynfekcyjne muszą być kontrolowane za pomocą różnego rodzaju testów sprawdzających prawidłowość procesu. W ten sposób kontroluje się: - efektywność czyszczenia (komora, nośniki, ładunek); - wskaźniki termometryczne (ściany, nośniki, zbiorniki, woda); - temperatury/odcięcie; - wskaźniki mikrobiologiczne (efektywność dezynfekcji); - suchość ładunku; - emisja płynów (szczelność); - drzwi/ blokady; - pozostałości procesu; - dozowanie środków chemicznych (powtarzalność, niski poziom); - jakość wody (przepływ, objętość); - jakość powietrza; - przewody (martwa przestrzeń, wolny odpływ); - instrumentarium; - nośniki ładunku; - cykl pracy (powtarzalność, wskaźnik błędu). W czasie wykonywania mycia każdego rodzaju należy kontrolować efektywność czyszczenia oraz pozostałości białkowe. „Większość zanieczyszczeń na wyrobach medycznych wielokrotnego użycia to zanieczyszczenia częściowo lub całkowicie białkowe. Ważne jest, aby stosować metody kontroli, które są obiektywne, standardowe i powtarzalne. Na przykład wytyczne HTM 2030 z Wielkiej Brytanii zalecają przeprowadzanie poniżej wymienionych testów. Testy codzienne (przeprowadzane przez użytkownika): - automatyczny test kontroli; - swobodny ruch ramion rozpylających; - rozpylanie/czystość dyszy; - czystość sit i filtrów. Testy tygodniowe (przeprowadzane przez użytkownika lub inżyniera): - bezpieczeństwo; – powtórny test dzienny; – twardość wody; – przewodnictwo wody; – efektywność czyszczenia; – testy pozostałości białkowych; – TVC (endoskopy). Testy kwartalne (przeprowadzane przez inżyniera): – bezpieczeństwo; – automatyczny test kontroli; – weryfikacja kalibracji; – termometria dezynfekcji termicznej; – efektywność czyszczenia (soil test). Testy roczne i rewalidacja (przeprowadzane przez inżyniera): – bezpieczeństwo; – automatyczny test kontroli; – weryfikacja kalibracji; – test wody (czystość chemiczna endotoksyny); – test drenażu; – drzwi; – rozprowadzenie wody; – rozprowadzenie aerozolu; – test dozowania związków chemicznych; – jakość powietrza; – efektywność czyszczenie (test soil); – odcięcie temperatury; – termometria dezynfekcji termicznej; – suchość załadunku; – pozostałości procesu. Dokładne mycie i efektywna dezynfekcja narzędzi przed sterylizacją są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom podczas zabiegów operacyjnych. Nieodpowiednio oczyszczone narzędzia i endoskopy mogą doprowadzić do zakażenia miejsca operowanego oraz wywołać działanie pyrogenne. Kontrola narzędzi i urządzeń Po procesie mycia i dezynfekcji narzędzia chirurgiczne muszą być skontrolowane pod względem czystości i jakości działania, stanu zużycia, funkcjonalności (zawiasy, ostrza, krawędzie, odpryski). Kontrola zużycia i właściwego działania narzędzi zazwyczaj nie jest możliwa w momencie przyjmowania sprzętu do działu sterylizacji, ponieważ narzędzia są zanieczyszczone i ze względów bezpieczeństwa należy ograniczyć manipulowanie nimi. Z tego powodu trudno jest określić, co doprowadziło do uszkodzenia wyrobu medycznego. Zdarzenie mogło mieć miejsce w oddziale zabiegowym, w czasie transportu lub w dziale sterylizacji. Bez względu na to, gdzie doszło do uszkodzenia, kontrola ma na celu znalezienie wszystkich uszkodzonych narzędzi, skierowanie ich do naprawy, konserwacji lub utylizacji, tak aby do użytkownika końcowego trafiły wyłącznie narzędzia sprawne i bezpieczne. Pakowanie Narzędzia chirurgiczne należy pakować po rozłożeniu ich na elementy proste, zawiasowe – w pozycji otwartej lub zapiętej na „pierwszy ząbek”, w zestawach zabiegowych lub pojedynczo. Otwarte narzędzia zawiasowe należy zabezpieczyć przed przypadkowym ich zamknięciem, np. przez stosowanie specjalnych osłonek do narzędzi. Sposób pakowania musi umożliwiać otwarcie pakietu w sposób aseptyczny i zapewniać sterylność wyrobu podczas stosowania u użytkownika końcowego. Rękawy i torebki papierowo-foliowe należy zapełniać tylko w ⅔ objętości opakowania, aby łatwo było wyjąć zawartość. Oszczędzanie na wielkości opakowania zazwyczaj powoduje wzrost zużycia materiałów i kosztów, ponieważ duża część wyrobów ulega skażeniu podczas otwarcia i wymaga ponownej sterylizacji lub podlega utylizacji. Procesy sterylizacji Procesy sterylizacji w szpitalach są znacznie trudniejsze i bardziej skomplikowane, a co za tym idzie związane z większym ryzykiem popełnienia błędu, niż takie procesy przeprowadzane w przemyśle lub farmacji. W szpitalach stosuje się różne metody sterylizacji: parą wodną, tlenkiem etylenu, plazmą gazu, nadtlenkiem wodoru, a także sterylizację parowo-formaldehydową, kwasem nadoctowym, gorącym suchym powietrzem (tylko w określonych przypadkach, np. do sterylizacji pudru lub maści). Każda z tych metod ma ograniczenia i punkty krytyczne. W procesie sterylizacji parą wodną są różne metody usuwania powietrza i zapewniania penetracji pary wodnej (cykle podciśnieniowe, transciśnieniowe, nadciśnieniowe i inne). Parą wodną zazwyczaj sterylizuje się wsady mieszane: materiały porowate, narzędzia lite, narzędzia ze światłem. Skuteczność tego procesu zależy od zapewnienia kontaktu pary wodnej ze wszystkimi powierzchniami sterylizowanych wyrobów i materiałów. Wiele sterylizatorów stosowanych w Polsce ma ponad 10 lat. Często nie są one wyposażone w system rejestracji parametrów sterylizacji lub jest on niedokładny. Tego typu sterylizatory należy szczególnie dokładnie monitorować i kontrolować. Zgodnie z wymogami PN-EN ISO 17665-1:2006 Sterylizacja produktów stosowanych w ochronie zdrowia – Ciepło wilgotne – Część 1: Wymagania dotyczące opracowania, walidacji i rutynowej kontroli procesu sterylizacji wyrobów medycznych rutynowa kontrola dotyczy każdego cyklu sterylizacyjnego, czyli za każdym razem należy potwierdzić: - prawidłowość procesu, stwierdzoną na podstawie wskaźników biologicznych i/lub wskaźników chemicznych oraz zgodności wyników kontroli rutynowej z wynikami walidacji; - osiągnięcie temperatury sterylizacji, ciśnienia w komorze, teoretycznej temperatury pary podczas ekspozycji; - czas ekspozycji; - temperaturę i ciśnienie w komorze przynajmniej w czasie jednej fazy cyklu. Podczas każdego cyklu sterylizacyjnego należy również kontrolować: wyniki z PCD (niekoniecznie typu Hollow), temperaturę i/lub ciśnienie z systemu monitorującego proces, jeśli jest stosowany do kontroli procesu, oraz inne wskazania. W pierwszym cyklu nie wystarcza prowadzenie tylko jednej z wyżej wymienionych metod kontroli i monitorowania. W każdym cyklu sterylizacyjnym należy stosować wszystkie te metody. W wielu szpitalach problemem jest zapewnienie właściwego działania sterylizatorów. Zaniechanie przeglądów okresowych powoduje, że sterylizatory nie są utrzymywane we właściwym stanie, czujniki i rejestratory ulegają rozkalibrowaniu. To może zmniejszać skuteczność procesu sterylizacji. Ograniczanie kosztów eksploatacyjnych prowadzi do stosowania mniejszej liczby wskaźników do kontroli procesów oraz rzadszego kontrolowania. Aby zapewnić pacjentowi najwyższy poziom bezpieczeństwa, w wielu krajach przeprowadza się częstsze i coraz dokładniejsze (np. przy użyciu wskaźników elektronicznych) kontrole każdego cyklu. Przechowywanie i transport Transport musi zapewniać sterylność pakietów. Nie każdy pakiet nadaje się do transportu we wszystkich warunkach. Podczas transportu należy stosować dodatkowe zabezpieczenia, takie jak: - dodatkowa warstwa; - transport w zamkniętych pojemnikach; - właściwe oznakowanie transportu; - właściwe drogi transportu; - dekontaminacja środków transportu. Nieprawidłowy proces dekontaminacji narzędzi chirurgicznych stanowi poważny problem w każdym szpitalu. Redukcja liczby zakażeń szpitalnych to cel wszystkich szpitali na całym świecie. Zakażenie krzyżowe w następstwie stosowania nieprawidłowo dekontaminowanych narzędzi chirurgicznych są częstą przyczyną szerzenia się zakażeń szpitalnych. Niewłaściwie reprocesowane narzędzia chirurgiczne, endoskopy oraz inne materiały i wyroby medyczne zwiększają ryzyko zakażenia mikroorganizmami chorobotwórczymi i prionami. Należy opracować szczegółowe procedury dotyczące każdego etapu przygotowania narzędzi i materiałów, monitorowania i kontroli wszystkich procesów sterylizacji oraz szkolenia personelu nie tylko zajmującego się dekontaminacją, ale także tego, który stosuje sterylne wyroby medyczne. Piśmiennictwo: 1. Norma PN EN ISO 11765-1:2006 Sterylizacja produktów stosowanych w ochronie zdrowia – Ciepło wilgotne – Część 1: Wymagania dotyczące opracowania, walidacji i rutynowej kontroli procesu sterylizacji wyrobów medycznych. 2. PN EN ISO 15883-1 Myjnie-dezynfektory – Część 1: Wymagania ogólne, terminy i definicje oraz badania.

Sterylizacja nasyconą parą wodną pod ciśnieniem w autoklawie. Sterylizacja nasyconą parą wodną pod ciśnieniem jest obecnie najbezpieczniejszą metodą sterylizacji. Poprzez kondensację pary wodnej na sterylizowanym ładunku uwalniana jest energia, która powoduje nieodwracalne uszkodzenie mikroorganizmów. Cykl sterylizacji w autoklawie dzieli się na cztery etapy: Etap opróżniania Etap wyrównania Etap sterylizacji Etap schładzania Pierwszy etap to etap opróżniania. W tym czasie wnętrze autoklawu jest odpowietrzane. Powietrze atmosferyczne jest przy tym usuwane z wnętrza i zastępowane nasyconą parą wodną pod ciśnieniem. Odpowietrzanie następuje metodą przepływową lub poprzez frakcjonowane odpowietrzanie, po całkowitym odpowietrzeniu zawór odpowietrzania jest zamykany. Teraz rozpoczyna się etap wyrównania. Po tym etapie również ładunek do sterylizacji osiąga poprzez działanie nasyconej pary wodnej potrzebną w tym momencie temperaturę. Następnie rozpoczyna się właściwy etap sterylizacji. Czas trwania sterylizacji zależy od obciążenia drobnoustrojami i temperatury sterylizacji. Metodą standardową jest sterylizacja w autoklawie w temperaturze 121°C przez 15 minut. Dezaktywacja lub zniszczenie prionów wymagają co najmniej 30 minut w temperaturze 132-134°C i przy ciśnieniu 3 bar. Po takim etapie sterylizacji rozpoczyna się etap schładzania i tym samym kończy się cykl sterylizacji w autoklawie.

1. Narzędzie po użyciu należy traktować jako skażone, dlatego pierwszą czynnością jakiej jest poddawane to dezynfekcja. Na osobie odpowiedzialnej za przeprowadzenie procesu sterylizacji spoczywa wybór preparatu, który użyje do odkażenia narzędzia

2. Po zdezynfekowaniu narzędzi należy je poddać myciu. W przypadku litych powierzchni możemy to zrobić ręcznie pod bieżącą wodą, jednak w przypadku powierzchni porowatych zaleca się wykorzystać myjkę ultradźwiękową i płyn do niej przeznaczony.

3. Kolejnym krokiem służącym prawidłowemu przygotowaniu wsadu jest wysuszenie narzędzi przeznaczonych do sterylizacji. To jedna z prostszych czynności, bowiem wystarczy wyłożyć umyte narzędzia na bawełnianą serwetę i pozwolić im wyschnąć.

4. Punkt 6 załącznika nr. 3 do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia informuje, iż materiał przeznaczony do sterylizacji zabezpiecza się barierą ochronną, dlatego czysty i suchy wsad należy prawidłowo włożyć do opakowania. Po pierwsze musimy zastanowić się nad rodzajem materiału wykorzystywanego do opakowywania. Możemy wybrać pomiędzy rękawami foliowymi a kopertami. Niezależnie jednak od zastosowanego opakowania nasz wsad musi odbywać się z poszanowaniem pewnych zasad:

a) każdy pakiet powinien być wyposażony w wskaźnik wieloparametrowy

b) narzędzia opakowane powinny być luźno, by uniknąć uszkodzenia bariery ochronnej

c) narzędzia pracujące w pozycji otwartej (nożyczki, cążki) należy sterylizować otwarte

d) w przypadku zastosowania kopert foliowo-papierowych, zasada układania pakietów w komorze autoklawu brzmi - folia do folii, papier do papieru

e) każdy pakiet należy oznakować (data sterylizacji, termin utrzymania stanu jałowości, kod osoby przeprowadzającej proces, kod autoklawu)

5. Przed rozpoczęciem roboczego cyklu sterylizacji należy wykonać testy sprawności technicznej urządzenia według zaleceń wytwórcy, lub Polskich Norm. Najczęściej wykorzystuje się do tego sporal, test helixa, bądź test bowie dicka. 

6. Oprócz wskaźników wieloparametrowych musimy zadbać także o stosowny wydruk, potwierdzający przeprowadzenie sterylizacji. Najlepszym rozwiązaniem jest tu elektroniczny zapis danych, transferowanych z urządzenia poprzez złącze USB do archiwum w komputerze. Mniej wygodny, lecz nadal uznawany sposób to wydruki z drukarki autoklawu. Zarówno paski, jak i pliki z danymi, czy wydruki z drukarki należy przechowywać przez co najmniej 10 lat. Testy minimum 3 miesiące.

7. W przypadku nieprawidłowych, lub niejednoznacznych odczytów wskaźników, bądź zapisów parametrów, należy wykryć i usunąć przyczyny oraz przekazać cały wsad do przepakowania i ponownej sterylizacji.

8. Po każdym usunięciu awarii należy zastosować wskaźniki biologiczne w celu sprawdzenia poprawności działania sterylizatora. Dla autoklawów o pojemności poniżej jednej jednostki wsadu - co najmniej dwa wskaźniki, zaś w przypadku autoklawów o pojemności powyżej jednej jednostki wsadu - co najmniej trzy wskaźniki.

9. Materiał sterylizowany poddawany jest ewidencjonowaniu w postaci raportów dziennych.

Osoba odpowiedzialna za sterylizację narzędzi zobowiązana jest do przeprowadzania okresowej kontroli urządzenia. O ile producent nie zaleci inaczej, kontrola przeprowadzana jest nie rzadziej niż raz w roku. Zaleca się, by przegląd odbywał się w autoryzowanym serwisie danej marki, który dysponuje fachową wiedzą i dostępem do oryginalnych części zamiennych. Każdy przegląd powinien zostać odnotowany w paszporcie technicznym urządzenia.

Materiały poddane sterylizacji należy przechowywać w magazynach materiałów sterylnych, bądź w wydzielonych do tego miejscach. Należy zapewnić im ochronę przed gwałtownymi zmianami temperatury i wilgotności, oraz przed zanieczyszczeniem, szkodnikami, promieniowaniem słonecznym, uszkodzeniem mechanicznym oraz innymi czynnikami zagrażającymi wtórnym skażeniem. W wydzielonym magazynie dopuszczalne jest przechowywanie materiałów sterylnych na regałach otwartych, których dolne półki nie stykają się z podłogą. Poza wydzielonym magazynem narzędzia przechowuje się w osobnych, zamykanych szufladach, szafach lub pojemnikach. Okres przechowywania narzędzi uzależniony jest od wielu aspektów, dlatego zaleca się by pakiety foliowo-papierowe trzymać nie dłużej jak 6 miesięcy. Każda dodatkowa osłona wydłuża okres przechowywania pakietu.

1. KLASA AUTOKLAWU

N - autoklawy najniższej grupy, nadające się do sterylizacji narzędzi nieopakowanych

S - autoklawy ściśle określone przez producenta do sterylizacji określonego rodzaju narzędzi

B - autoklawy przeznaczone do sterylizacji wszystkich typów wsadów, zarówno opakowanych jak i nieopakowanych