KRYMINOLOGIA WYKŁAD 1

DZIAŁY KRYMINOLOGII
Symptomatologia kryminalna (fenomenologia)- zajmuje się formami objawowymi przestępczości (dynamiką i strukturą przestępczości, geografią stwierdzonych przestępstw, sposobami popełniania przestępstw i elementami świata przestępczego).
Etiologia kryminalna- bada czynniki przyczynowe przestępczości (w tym osobowość przestępcy i wpływ indywidualnych czynników na zachowanie konkretnego osobnika).
Profilaktyka kryminologiczna- opracowuje środki zapobiegania przestępczości, obejmuje różnorodne zagadnienia bytowe, oświatowo-kulturalne, środki samoobrony społecznej, politykę kryminalną.

Platon: Kara przywraca naruszoną przez przestępstwo harmonię
Arystoteles: Kara jest wyrównaniem szkody wyrządzonej przez przestępstwo
Protagoras: Przestępstwo jest chorobą społeczną
Św. Tomasz: Kara stanowi narzędzie wyrównania krzywdy, ale jest także środkiem poprawy przestępcy, narzędziem pokuty mającym przywrócić grzesznikowi utraconą łaskę Bożą
Grotius: Kara jest naturalną konsekwencją złego czynu, konieczność wymaga jednak by kara była pożyteczna. Rozróżnia karę idealną tj. uzasadnioną wyłącznie popełnieniem przestępstwa (teoria bezwzględna) i karę jako narzędzie sprawiedliwości społecznej, uzasadnioną względami celowościowymi (teorie względne)
Hobbes: Kara jest środkiem odstraszania obywateli od naruszania umowy, na mocy której panujący uzyskał władzę
Kant: Koniecznością jest aby po przestępstwie następowała kara. Doniosłość człowieka, jego godność sprawia, że nie można posługiwać się karą w jakimkolwiek celu poza odpłatą. Kara ma charakter naturalny (wyrzuty sumienia i inne konsekwencje) lub sądowy. (Teoria odwetu moralnego)
Hegel: Przestępstwo sprzeciwia się (woli) emancji najwyższej istoty- absolutu i jest ej negacją. Kara jest koniecznością jako negacja negacji, gdyż zaprzeczenie istnieniu absolutu jest logiczną niemożliwością. (Teoria odwetu dialektycznego)
Stahl: Państwo jest zewnętrzną organizacją Boga na ziemi. W imię Boga karać należy zatem dla podtrzymania etycznej harmonii. Bóg nie może upoważniać państwa do niekaranie przestępców, gdyż kara ma na celu ich dobro. Umożliwia odpokutowanie tego, przez co utraciliby oni na zawsze łaskę Bożą. (Teoria odwetu Bożego)
Feuerbach: Chcąc zapobiegać przestępstwu należy grozić karą, gdyż człowiek jako istota z natury zmysłowa kieruje się względem na sumę niemiłych lub miłych uczuć. Wiedząc, że po przestępstwie nastąpi kara w wielu przypadkach nie będzie ryzykował. Jeśli zaś przestępstwa się dopuści, należy go ukarać, by przez to wykazać, że nie tylko się grozi, ale także groźbę wykonuje (zachowuje się powagę groźby). (Teoria odstraszania przez przymus psychologiczny)
Bentham: Kara ma: 1) odbierać wszystkim obywatelom ochotę do przestępstw, 2) sprawiać aby ukarany nie dopuścił się w przyszłości nowych przestępstw. (Teoria prewencji ogólnej i szczególnej)

HUMANITARYZM
- Monteskiusz
- Beccaria
- Voltaire
- Akcentowanie godności człowieka
- Postulaty zniesienia kary śmierci i kwalifikowanych kar cielesnych
- Legalizm- jawność i określoność prawa karnego

SZKOŁA KLASYCZNA
- Legalizm
- Odpowiedzialność za czyn
- Subiektywizm (wina)- niepoczytalność
- Kara- sprawiedliwa odpłata za czyn
- Proporcjonalność kary do wagi czynu, w tym do winy

WŁOSKA SZKOŁA POZYTYWNA (ANTROPOLOGICZNA)
- Człowiek jest nosicielem przestępczych możliwość, zagrożeń dla społeczeństwa
- Czyn nie jest wyłączną podstawą reakcji karnej, jest symptomem społecznego niebezpieczeństwa sprawcy
- Kara nie jest odpłatą lecz środkiem obrony społecznej
- Lombroso, Garofalo, Ferii

SZKOŁA SOCJOLOGICZNA
- Zaakcentowano rolę sprawcy
- Prewencja szczególna
- Cele kary: poprawa, odstraszenie, unieszkodliwienie
- Liszt, Makarewicz, Wróblewski

NAUKA PRAWA KARNEGO
- Nauka obejmująca tworzenie zasad, instytucji i pojęć prawa karnego oraz wykładnię przepisów.
- Przedmiotem badań nauki prawa karnego jest przestępstwo postrzegane jako zjawisko o charakterze normatywnym

NAUKI POMOCNICZE
- Kryminologia
- Wiktymologia
- Kryminalistyka
- Medycyna sądowa
- Psychiatria sądowa
- Psychologia
- Polityka kryminalna

BADANIA NAD ETIOLOGIĄ PRZESTĘPCZOŚCI
- Homer wspomina o związku ujemnych cech psychicznych z cielesnymi anomaliami
- Polemon- prawdopodobnie pierwsza typologia przestępców (IIw.p. Chr.)
- XVIII i XIXw. Działalność fizjonomistów i frenologów
- (Gall, Caldwell)
- Gall jako pierwszy wskazuje na konieczność podjęcia studiów nad osobą przestępcy

FRANZ JOSEPH GALL
(ur. 9 marca 1758 - zm. 22 sierpnia 1828) - austriacki neurolog i psycholog. Był lekarzem w Wiedniu do 1802 roku, następnie przeprowadził się do Paryża. Był twórcą frenologii. Jego badania dały początek nauce o lokalizacji czynności w mózgu.

MONOMANIA
- Chorobliwy popęd do jednego rodzaju czynów
- Erotomania- chorobliwie wzmożona skłonność do przeżyć uczuciowych związanych ze sferą uczuciową
- Dypsomania- popęd do jakiegoś narkotyku
- Piromania- popęd do podpalania
- Poriomania- popęd do włóczęgostwa
- Homicidomania- popęd do zabijania
- Kleptomania- popęd do kradzieży

KIERUNEK BIOLOGICZNY
- Teorie degeneracji moralnej, występującej na tle dziedzicznych warunków przy jednoczesny negatywnym wpływie czynników środowiskowych
- Inaczej: kierunek pozytywistyczny

CAESARE LOMBROSO
1835-1909, psychiatra i antropolog. 1858- pierwsze badania nad kretynizmem i pelagrą. Badania antropometryczne nad 3tys żołnierzy.

„O BADANIU ZWŁOK PRZEZ MEDYCYNĘ”
1877; wstęp do więzień i aresztów; postępy badań antropometrycznych

TYP PRZESTĘPCZY
Anormalne cechy budowy ciała:
- cofnięte w tył czoło
- deformacja i mała objętość czaszki
- silny rozwój szczęk i ich zniekształcenia (tzw. progmatyzm- znaczne wystawienie szczęk do przodu)
- silnie rozwinięte kości policzkowe
- duże odstające uszy
- rzadki zarost (u mężczyzn)
- ciemne gęste włosy
- anomalie uzębienia
- niewłaściwy rozwój organów wewnętrznych i płciowych

CECHY ATAWISTYCZNE
- Cechy fizyczne spotykane u człowieka pierwotnego
- Występują łącznie z cechami natury funkcjonalnej i psychofizjologicznej
- (Pobudliwość nerwowa i leworęczność)
- (Mała wrażliwość zmysłów)
- Atawistyczne cechy psychiczne: okrucieństwo, próżność, kłamliwość, lekkomyślność, otępienie uczuciowe, otępienie moralne

LOMBROSO:
- wśród recydywistów znajdują się osoby, które można uznać „przestępcami z urodzenia”
- osoby te posiadają atawistyczne cechy przedhistorycznego człowieka tj. cofnięte czoło, deformacje czaszki, silnie rozwinięta szczękę i kości policzkowe, bardzo małe lub odstające uszy, niezbyt długie ramiona i anomalie uzębienia
- cechą charakteru jest brak uczuć moralnych

TYPOLOGIA
- Mordercy- objętość żuchwy, wydatne policzki, włosy czarne i gęste, rzadki zarost, blada twarz
- Gwałtownicy- długie ręce, krótkogłowość, względna szerokość czoła
- Gwałciciele- ręce krótkie, czoło wysokie, często blond wlosy, anomalie czoła i organów płciowych
- Rabusie i złodzieje- rzadkie zniekształcenia czaszki, włosy gęste, zarost rzadki
- Podpalacze- waga mniejsza, kończyny dłuższe, głowa anormalna
- Oszuści- duże żuchwy, wydatne policzki, znaczna waga, twarz blada, często dotknięta niedowładem
- Rzezimieszki- ręce długie, wzrost dość wysoki, włosy często czarne, zarost rzadki