10.10.2012r wyk. 1
NIERUCHOMOŚĆ JAKO TOWAR NA RYNKU.
Pojęcie nieruchomości jako towaru
Cechy fizyczne nieruchomości
Cechy ekonomiczne nieruchomości
Towarem na rynku nieruchomości są PRAWA do nieruchomości:
gruntu
budynku lub jego części
urządzeń trwale z gruntem związanych np. zbiorniki kopalne, dystrybutory
drzew i innych roślin (żywe)
przestrzeni nad i pod powierzchnią ziemi
Złożoność fizyczna nieruchomości (nie jest najważniejszą cechą)
Wielość elementów składowych (grunt, budynki, budowle) powoduje problemy na etapie analizy rynku, gdyż cechy poszczególnych elementów składowych są odmienne.
Trwałość nieruchomości w miejscu
Najważniejsze skutki:
rynki nieruchomości mają charakter lokalny rynek lokalny- wartość uzależniona od tego gdzie znajduje się nieruchomość
wartość każdej nieruchomości jest wypadkową zmian zachodzących w jej otoczeniu
nieruchomości są dobrym zabezpieczeniem kredytu trudno zniszczyć, schować nieruchomość
łatwo jest obciążać nieruchomości podatkami
3. Trwałość nieruchomości w czasie
Najważniejsze skutki:
trwałość w czasie umożliwia wyodrębnienie prawa do użytkowania nieruchomości od jej prawa własności i pozwala tym samym na istnienie rozmaitych udziałów prawnych w tej samej nieruchomości
trwałość w czasie powoduje zużycie funkcjonalne (kiedyś preferowało się inne rozwiązania architektoniczne, a teraz inna moda, inne preferencje, więc ta nieruchomości nie pełni dobrze takiej funkcji jak pełniła kiedyś) i środowiskowe (nieruchomości może być funkcjonalna, ale nie pasuje do otoczenia) nieruchomości
trwałość w czasie oznacza celowość prac remontowych, adaptacyjnych i modernizacyjnych
trwałość w czasie powoduje, że nieruchomości są dobrą lokatą kapitału
Różnorodność nieruchomości
Każda nieruchomości jest inna pod względem położenia, kształtu, wieku i stanu technicznego budynków, rozwiązań architektonicznych itp.
Brak dwóch identycznych nieruchomości powoduje trudności w trakcie analiz rynkowych i określania wartości rynkowej. problemy przy wycenie
Niepodzielność nieruchomości
niepodzielność kubatury
brak możliwości oddzielenia budynku od gruntu
niepodzielność kapitału ulokowanego w nieruchomości
Najważniejsze skutki:
trudność „dopasowania” przestrzeni do zmieniających się warunków
zmienne wykorzystanie nieruchomości
fluktuacja (zmienność) poziomu dochodów (wartości nieruchomości)
łatwo popełnić błędy lokalizacyjne nie do naprawienia
Rzadkość nieruchomości
Rzadkość oznacza m. in. ograniczoną podaż uzbrojonych terenów miejskich.
Najważniejsze skutki:
wysokie ceny w centralnych częściach miast (na obrzeżach tanio, w centrum drogo)
konieczność modernizowania budynków celem zaspokojenia zapotrzebowania
Wysoka kapitałochłonność
Wysoka kapitałochłonność oznacza wysokie nakłady na zakup gruntu i wybudowanie obiektu.
Najważniejsze skutki:
konieczność finansowania ze źródeł obcych rynek nieruchomości uzależniony od banków
długi okres zwrotu wyłożonego kapitału
relatywnie długa żywotność ekonomiczna
konieczność ponoszenia nakładów na modernizację
Mała płynność
Mała płynność oznacza trudność i brak pewności zamiany nieruchomości za gotówkę za jej cenę rynkową.
Trudność szybkiego odzyskiwania kapitału może zniechęcić do inwestowania w nieruchomości.
Mała płynność nieruchomości jest spowodowana m. in. mała liczbą potencjalnych nabywców i wysokimi cenami nieruchomości.
17.10.2012r wyk. 2
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT UŻYTKOWY
Wartość użytkowa oznacza zdolność danego dobra do zaspokojenia określonych potrzeb człowieka.
Wartość użytkowa jest kategorią obiektywną, co oznacza, że:
uwzględnia ona potrzeby akceptowane przez całą zbiorowość, a nie tylko potrzeby indywidualne
zdolność do zaspokajania potrzeb postrzegana jest jako zdolność przeciętna
dobro posiada wartość użytkową bez względu na to, czy poszczególne jednostki w zbiorowości uświadamiają ją sobie czy nie
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT INWESTYCYJNY
Inwestycja to wyrzeczenie się obecnych, pewnych korzyści na rzecz niepewnych korzyści w przyszłości.
W potocznym rozumieniu inwestycja oznacza lokaty kapitałowe, które prowadzą do zmiany wielkości zasobów rzeczowych i finansowych.
W skali makroekonomicznej oznacza to jedynie transfer form własności, który nie powoduje przyrostu nowego kapitału realnego.
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT PRAWNY
Regulacje prawne określają m.in.:
formy posiadania nieruchomości
zasady rejestracji praw w KW
procedury obrotu nieruchomościami
organizację gospodarki przestrzennej
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT TECHNICZNY
Elementem składowym nieruchomości gruntowej zabudowanej jest obiekt budowlany. Składa się on z szeregu elementów, takich jak:
elementy konstrukcyjne
elementy wyposażenia (np. instalacje, stolarka, dźwig)
elementy wykończenia
Obiekty budowlane podlegają zużyciu. Rodzaje zużycia to m.in. zużycie:
techniczne
funkcjonalne
środowiskowe
strategiczne (stocznia w Gd kończy działalność, bardzo dużo obiektów stanie technicznym, funkcjonalnym, ale mało warte, nie opłaca się kupić)
ekonomiczne (mały popyt na tego rodzaju obiekty, w których można sprzedawać jakieś dobra, nie opłaca się, nieruchomości do danej funkcji ale nie ma popytu)
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT KREDYTOWY
Kredyt- operacja, w której kredytodawca stawia do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę pieniędzy lub ilość towarów na warunkach zwrotu w określonym terminie wraz z wynagrodzeniem dla kredytodawcy w postaci oprocentowania.
Przez umowę o kredyt hipoteczny kredytodawca daje kredytobiorcy udział w prawach własności do nieruchomości. Jego wysokość uzależniona jest od wartości rynkowej.
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT FISKALNY
„fiskalny” = dotyczący Skarbu Państwa
Podatek od nieruchomości naliczany jest od budynków, budowli i gruntów. Po przeprowadzeniu powszechnej taksacji podstawą opodatkowania będzie wartość katastralna (podatek ad valorem).
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT KATASTRALNY
„catastrum” – wykaz pogłównego (wsio od czego płacili podatki)
Kataster nieruchomości- urzędowy spis i opis nieruchomości prowadzony m.in. w celach fiskalnych oraz prawnych.
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT ZARZĄDZANIA
Zarządzanie nieruchomościami
Postępowanie zmierzające do:
zabezpieczenia wartości kapitałowej nieruchomości oraz – gdy to jest możliwe – do jej podwyższenia
osiągania bieżących dochodów z nieruchomości
NIERUCHOMOŚĆ JAKO OBIEKT RYNKOWY
Przeniesienie praw do nieruchomości ma charakter rynkowy gdy:
strony transakcji są niezależne od siebie i żadna z nich nie działa pod przymusem
strony transakcji mają stanowczy zamiar zawarcia umowy
nieruchomość jest eksponowana na wolnym rynku dostatecznie długo
strony transakcji są świadome zalet i wad nieruchomości
nie istnieją szczególne warunki ograniczające swobodne działanie rynku
FUNKCJE NIERUCHOMOŚCI NA RYNKU
Nieruchomość jako źródło dochodów ich właścicieli
Dochodem z nieruchomości jest czynsz oraz dochody pozaczynszowe, takie jak: opłaty za parkingi, garaże, reklamę na terenie nieruchomości, za korzystanie z urządzeń wspólnych (np. automatów publicznych, anten zbiorczych, ogrzewania, klimatyzacji).
Właściciela (inwestora) interesuje nie tylko dochodowość absolutna ale relacje między dochodami z alternatywnych lokat kapitału.
Zabezpieczenie przed inflacją
Poziom czynszów i wartość nieruchomości nie ma ścisłego związku z inflacją.
Podatność na inflację zależy od rodzaju nieruchomości.
Najbardziej podatne na inflację są:
nieruchomości, których wartość jest uzależniona od kosztów budowy (nowe budynki)
nieruchomości o złej lokalizacji
budynki o dużym stopniu zużycia
Podstawa osiągania ulg podatkowych
Źródło zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych:
Źródło zaspokojenia innych potrzeb
potrzeby fizjologiczne
bezpieczeństwa
przynależności
uznania
samorealizacji
24.10.2012r wyk. 3
Rynek- ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między sprzedawcami oferującymi towary i usługi a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi funduszami nabywczymi.
Popyt i podaż
Rynek nieruchomości- ogół warunków w których odbywa się transfer praw do nieruchomości i są zawierane umowy ustanawiające wzajemne prawa i obowiązki połączone z władaniem nieruchomościami.
WYBRANE KRYTERIA KLASYFIKACJI RYNKÓW
Kryterium:
PODMIOTOWE
rynek nieruchomości SP
gminnych
prywatnych
PRZEDMIOTOWE:
rynek nieruchomości mieszkaniowych
komercyjnych
przemysłowych
rolnych i leśnych
rekreacyjnych
specjalistycznych (tylko ten cel do którego stworzone; latarnia morska, stacja benzynowa, basen)
POZYCJI GOSPODARCZEJ UCZESTNIKÓW RYNKU
rynek profesjonalny- rynek na którym po obu stronach występują podmioty instytucjonalne (inwestowanie w nieruchomości, obrót nieruchomości; banki, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeniowe)
rynek nieprofesjonalny- rynek okazjonalny, w którym uczestniczą głównie osoby fizyczne
rynek konsumencki- rynek, na którym po jednej stronie (z reguły podażowej) występuje podmiot profesjonalny, a po drugiej podmiot nieprofesjonalny (osoby fizyczne)
ZASIĘGU PRZESTRZENNEGO
rynek lokalny- niewielki w skali kraju, regionu obszar, gdzie dwie lokalizacje są w pewien sposób konkurencyjne; niewielki w skali kraju, regionu obszar, na którym występują podobne nieruchomości, podobne ceny, podobne czynniki kształtujące ceny; na wsi- obszar gminy, większa miejscowość- miejscowość, 30 40 tys 2 rynki (centrum, pozostały obszar), większe to wtedy osiedle, dzielnica to odrębny rynek lokalny, albo grupa osiedli
ponadlokalny (regionalny)- nieruchomości rekreacyjne, rolne leśne, rynki utożsamiane z regionem
krajowy- droższe, przemysłowe nieruchomości
międzynarodowy- makro, biedronka, lidl, Real etc.
GLOBALIZACJA występuje często na rynku nieruchomości, związana z przepływem kapitałów z różnych państw
JAKOŚCIOWE
Kategoria A (standard wysoki)- wybrane cechy: jest 16 cech, musi być 13 żeby była kat A; nowo wybudowane obiekty; brak zużycia
prestiżowa lokalizacja, dogodny dojazd, odpowiednia liczna miejsc parkingowych
otwarta powierzchnia (możliwość swobodnej aranżacji), naturalne oświetlenie
klimatyzacja
okablowanie strukturalne, dobry system telekomunikacyjny
odpowiednia liczba wind, instalacje antywłamaniowe, przeciwpożarowe
Kategoria B (standard dobry)- wybrane cechy: 20 lat temu nie pomyślał, że będzie dużo samochodów, parking za mały
budynki zmodernizowane
dobra lokalizacja
powierzchnia mniej elastyczne do aranżacji
okablowanie wzdłuż wewnętrznej strony ścian zewnętrznych
klimatyzacja
dobry system telekomunikacyjny
Kategoria C (standard niski)- wybrane cechy:
budynki stare
typowy układ korytarzowy, duża liczba małych pokoi
słaba infrastruktura techniczna i telekomunikacyjna
FORMY PRAWNEJ WYMIANY DÓBR
PRAW DO NIERUCHOMOŚCI
własności
UW
najmu (fortepian), dzierżawy (już nie może być)
współdzielcze własnościowe prawo do lokalu
FAZY OBROTU
rynek pierwotny (podmiot zwany emitentem (np. deweloper, SP, gmina)- wprowadza po raz pierwszy dobro)
wtórny- dobra już użytkowane
SEGMENTACJA RYNKU
Segment rynku- jest to jego względnie jednorodna część, wyodrębniona ze względu na sposób postrzegania towaru przez nabywców.
Segmentacja potrzebna dla np. producenta telefonów komórkowych, żeby poznać potrzeby studentów, emerytów etc, po badaniach wiadomo co i jak.
Dwie nieruchomości należą do tego samego segmentu rynku, jeżeli przy spełnieniu dodatkowych warunków związanych przede wszystkim z ich ceną, mogą stanowić wzajemne substytuty dla wyodrębnionej grupy nabywców.
Kryterium marketingowe; nieruchomości są podobne jak są konkurencyjne
Wybrane segmenty rynku | Mieszkania odpowiadające poszczególnym segmentom |
---|---|
Rodziny 3-4 osobowe, o przeciętnym poziomie dochodu | Mieszkanie 2-3 pokojowe o pow. do 50m2, w cenie do 4000zł/m2 |
Młode małżeństwa, o przeciętnym poziomie dochodu | Mieszkania jedno lub dwupokojowe, położone blisko szkół, przedszkoli |
Rodziny wieloosobowe, o wysokim dochodzie | Mieszkania o pow. ponad 50m2, położone w nowo wybudowanych budynkach w atrakcyjnej części miasta |
Studenci | Male mieszkania położone blisko uczelni |
31.10.2012r wyk. 4
POPYT- ujawnione przez nabywców zamiary zakupu wynikające z ich potrzeb poparte realnym funduszem nabywczym.
PODAŻ- ujawnione przez sprzedawców zamiary sprzedaży określonej ilości towarów w danych warunkach i po danej cenie.
Popyt potencjalny- utożsamiony z potrzebami w zakresie posiadania i użytkowania dóbr potrzebuje mieszkania ale nie ma funduszy jest potencjalnym
Popyt efektywny- wyrażający potrzeby poparte realnym funduszem nabywczym gdy można zaspokoić potrzeby, ma potrzeby ale ma tez środki
Popyt zadeklarowany- oznaczający gotowość do zakupu określonych dóbr przy danej cenie czuje potrzebę, ma środki, i zadeklarował że chce kupić
Popyt zrealizowany- oznacza liczbę dokonanych transakcji
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE POPYTU NA NIERUCHOMOŚCI
silna intensywność ujawniania się popytu potencjalnego
mała substytucyjność
słaba reakcja wielkości popytu na ceny mało osób może zaspokoić potrzeby
znaczna rozbieżność pomiędzy popytem potencjalnym a efektywnym
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE PODAŻY NIERUCHOMOŚCI
Podaż wykazuje odmienny trend do zmian w popycie – gdy popyt rośnie, podaż istniejących nieruchomości gotowych do sprzedaży (wynajęcia) maleje.
Cechą charakterystyczną podaży nieruchomości jest – podobnie jak w przypadku popytu – powolna reakcja na ceny. Wzrost podaży wymaga z reguły uruchomienia procesu inwestycyjnego, którego długość powoduje małą elastyczność na zmiany cen.
Popyt i podaż na rynku nieruchomości nie będą się zachowywać jak na innych rynkach
PRAWO POPYTU I PODAŻY
Wzrost ceny określonego dobra przy niezmienności innych czynników powoduje spadek wielkości popytu na to dobro i na odwrót – obniżka ceny wywołuje wzrost wielkości popytu. Jak coś przecenione to szybciej kupimy, jak drogie to się zastanawiamy
Wielkość podaży danego dobra zmienia się w tym samym kierunku, co jego cena. Wyższej cenie odpowiada większa jego ilość dostarczana na rynek, natomiast mniejsza cena ogranicza wielkość podaży. Na popyt na nieruchomości wpływa dużo czynników nie mających dużo z ceną wspólnego. Uwarunkowania demograficzne, ile gospodarstw, czy opłaca się inwestować, od dochodu, zdolności kredytowej
Cena rynkowa stanowi cenę równowagi, odpowiadającą temu samemu poziomowi popytu i sprzedaży
PRZYCZYNY BRAKU RÓWNOWAGI NA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
cechy nieruchomości jako towaru (m.in. trwałość w miejscu, mała substytucyjność, indywidualność, kapitałochłonność, długi cykl budowy itp.)
cykle koniunkturalne
zmienność stóp procentowych jak banki chętnie udzielają kredytów to popyt na nieruchomości rośnie, jak wyższe stopy to popyt maleje
lokalny charakter rynku
dochodowość alternatywnych lokat
koniunktura w budownictwie
polityka państwa
zmiany w przepisach prawnych
zjawiska monopolistyczne
efekty zewnętrzne podejmowanych działań na rynku nieruchomości
nierówny podział dochodów, kredyty preferencyjne, dodatki mieszkaniowe itp.
zaniedbania z poprzedniego okresu
słaby przyrost podaży
SKUTKI INTERWENCJONALIZMU NA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
PARADOKSY RYNKOWE
Paradoks Veblena (efekt prestiżowy)
Dobra luksusowe nabywane są przez bogate warstwy społeczne nie tyle ze względu na ich wartości użytkowe, lecz ze względu na ich wysoką cenę. Posiadanie takich dóbr zapewnia odpowiedni prestiż i jest wyróżnikiem wysokiego statusu majątkowego i społecznego.
Wzrost cen luksusowych willi czy rezydencji może spowodować wzrost popytu na nie ze strony grup osób, którym ich posiadanie zapewnia prestiż i stanowi atrybut bogactwa.
Paradoks Giffena / efekt Giffena
W przypadku niektórych dóbr, przy niskich dochodach, mimo wzrostu cen, popyt na te dobra wzrasta, gdyż inne, porównywalne dobra są nieosiągalne ze względu na jeszcze wyższe ceny. Np. był wzrost cen jedzenia, to ludzie zaczęli kupować inne jedzenie
Wzrost cen mieszkań może spowodować wzrost popytu na małe mieszkania. Dobro to ma charakter powszechny, a jednocześnie jest drogie, co powoduje, że ludność – dążąc do zaspokojenia swoich potrzeb – zgłasza większy popyt na małe mieszkania niż duże. Mieszkanie może być traktowane jako dobro giffena- dobro niższego rzędu
Efekt inflacyjny
Inflacyjny wzrost cen, powodujący spadek siły nabywczej pieniądza skłania ludzi do dokonywania zakupów możliwie jak najszybciej i w zwiększonych ilościach.
W obliczu oczekiwanej inflacji, pomimo wzrostu cen, może występować dalszy wzrost popytu.
Efekt spekulacyjny
Popyt na niektóre nieruchomości zwiększa się mimo wzrostu cen.
Efekt spekulacyjny pojawia się w kupowaniu, mając nadzieje, że w przyszłości sprzeda się z zyskiem.
Efekt owczego pędu
Zjawisko występujące, gdy konsumenci pragną nabywać pewne dobra, także po wyższych cenach,
tylko dlatego, że kupują je inni. Wynika to z chęci naśladowania osób, z którymi chcą się utożsamiać.
ELASTYCZNOŚĆ POPYTU
Elastyczność dochodu popytu
Wzrost dochodów realnych ludności powoduje zwiększenie popytu na dobra i usługi. Miarą reakcji popytu na zmiany dochodów realnych jest współczynnik elastyczności dochodowej popytu
$$e_{d} = \frac{p}{p}:\frac{d}{d}$$
gdzie:
∆p – przyrost popytu
p – wielkość popytu
∆d – przyrost dochodu
d – wielkość dochodu
Elastyczność cenowa popytu
Cena wpływa na kształtowanie się popytu na dane dobro. Miarą reakcji popytu na zmianę cen jest współczynnik cenowej elastyczności popytu.
$$e_{c} = - \frac{p}{p}:\frac{c}{c}$$
gdzie:
∆p – przyrost popytu
p – wielkość popytu
∆c – przyrost ceny
c – wielkość ceny
2012.11.07 wyk. 5
Treść wykładu:
1. Cechy charakterystyczne rynku nieruchomości
2. Cechy rynku doskonałego
3. Czynniki powodujące niedoskonałość rynku
NIEJEDNOLITOŚĆ RYNKU
Niejednolitość rynku to m.in.:
zróżnicowanie popytu
zróżnicowany zasięg przestrzenny
zróżnicowany charakter nabywanych praw
zróżnicowanie nieruchomości pod względem jakości
Niejednolitość rynku nieruchomości powoduje:
różnorodność rynków
zróżnicowanie aktywności poszczególnych rynków
zróżnicowanie czynszów i wartości nieruchomości
zróżnicowanie popytu i podaży
MAŁA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY
słaba reakcja popytu i podaży na zmiany cen
trudność osiągnięcia równowagi na rynku
znaczne wahania wartości i liczby transakcji nieruchomościami
LOKALNY CHARAKTER RYNKU
umiejscowienie i ograniczenie konkurencji
wpływ lokalnych czynników na ceny
lokalny charakter transakcji
EFEKTYWNOŚĆ NA NISKIM POZIOMIE
Rynek efektywny to rynek, na którym bieżąca cena aktywów najlepiej oszacowuje ich realną wartość. Np. giełda papierów wartościowych
Cena nieruchomości nie odzwierciedla natychmiast w pełni informacji rynkowych.
CECHY RYNKU DOSKONAŁEGO:
duża liczba kupujących i sprzedających
Żaden kupujący ani sprzedający nie może posiadać wystarczającej „siły rynkowej”, aby wpływać na cenę. Kupujący i sprzedawcy muszą być rozproszeni.
homogeniczność (jednorodność i pełna substytucyjność) towarów
Kiedy produkty są jednorodne, o decyzjach kupującego zadecyduje cena, a nie różnica w produktach czy warunkach, w jakich są one sprzedawane.
doskonała wiedza o rynku (przejrzystość rynku)
Wszyscy sprzedający i kupujący na rynku powinni być świadomi wszystkich występujących możliwości, są świadomi cen produktów. rynek jest nieprzejrzysty;
maksymalizacja użyteczności i zyskowności
Podejmujący decyzje, oprócz zysków, próbują maksymalizować swoje własne bezpieczeństwo albo znaczenie. Każdy podejmujący ważną decyzję – zakup nieruchomości – trzyma się zasad, aby jak największą korzyść. Podejmuje tak aby zminimalizować ryzyko. MAX korzyść MIN ryzyko.
swoboda wejścia i wyjścia
Rynek powinien być dostępny dla każdego. Właściciel może przenosić swój kapitał do segmentów gospodarki, które zapowiadają wyższy dochód, a zatem kapitał musi być płynny. Brak swobody może dotyczyć nieruchomości rolnych. Nieruchomości stanowiące mienie komunalne, gmina może tylko poprzedniemu najemcy.
CZYNNIKI POWODUJĄCE NIEDOSKONAŁOŚĆ RYNKU
ZACHOWANIA SPEKULACYJNE
Spekulacja oznacza zakup nieruchomości w celu ich późniejszej odsprzedaży. Jest to ponoszenie dużego ryzyka w nadziei na kompensująco wysoki zysk.
Spekulacja nie musi być zjawiskiem negatywnym o ile prowadzona jest w sposób otwarty i uczciwy.
Spekulacja stanowi istotny problem, o ile wykorzystywany jest w tym celu nierówny dostęp do informacji rynkowych.
ZJAWISKA MONOPOLISTYCZNE
Monopolistą na rynku nieruchomości jest podmiot, który będąc w posiadaniu znacznego zasobu nieruchomości, może w znaczącym stopniu wpływać na poziom cen i czynszów płaconych za nieruchomość. Uniwersytet, ale nie wykorzystują pozycji monopolisty.
Monopolistą na rynku nieruchomości mogą być np. gminy, które będąc w posiadaniu większości lokali użytkowych położonych w atrakcyjnych, centralnych częściach miast mogą zawyżać czynsze. Sprzedaż- ściśle określone reguły przetargowe, w przypadku wynajmu nie ma tak ściśle co do określenia czynszu.
DUŻA ROZPIĘTOŚĆ CEN ZA PODOBNE NIERUCHOMOŚCI
Na rynkach lokalnych, zwłaszcza w słabo rozwiniętych ceny za podobne nieruchomości mogą różnić się nawet kilkukrotnie
Wpływ na to ma m.in.: EXAM
trudny dostęp do informacji
specyfika danej transakcji nieruchomości większe i droższe występują transakcje wiązane (pieniądze, środki trwałe)
indywidualność nieruchomości nieruchomości nietypowa – ani właściciel ani rzeczoznawca nie może określić wpływu danej indywidualności na wartość
sposób finansowania warunki transakcji – ktoś komuś sprzedaje mieszkanie, umawiają się, że dotychczasowy właściciel będzie jeszcze tam mieszkał pół roku; zapłata z odroczonym terminem
subiektywna ocena użyteczności dla jednego super nieruchomości, dla drugiego do dupki
zaniżanie cen w aktach notarialnych.
MAŁA PŁYNNOŚĆ TOWARU
Nieruchomości trudno jest sprzedać za cenę równą ich wartości rynkowej
Mała płynność nieruchomości jako towaru powoduje dodatkowe ryzyko inwestowania w nieruchomości. Oznacza to, że inwestorzy będą oczekiwać wyższej stopy zwrotu z nieruchomości, niż z alternatywnych (bezpieczniejszych) możliwości lokowania kapitału. ELŻBIETA była na sprzedaż, nie mógł przez bardzo długo sprzedać…
RZADKOŚĆ TRANSAKCJI
Nieruchomości relatywnie rzadko są sprzedawane
Utrudnia to przeprowadzanie analiz rynkowych, a zwłaszcza zastosowanie metod statystycznych do analizy cen i czynszów.
NIERACJONALNE ZACHOWANIA
Kupujący i sprzedający nie podejmują swoich decyzji tylko i wyłącznie na podstawie ceny.
Decyduje często moda, sąsiedztwo, tradycja i reklama.
Nieracjonalne zachowania mogą wynikać m.in. z:
subiektywnej oceny użyteczności nieruchomości
niejednakowego dostępu do informacji rynkowych
wzajemnej zależności stron
działań w sytuacji przymusowej
NIEJEDNAKOWA INTERPRETACJA DANYCH
Na uwarunkowania rynku nieruchomości (popyt, podaż, ceny, czynsze) wpływa tak wiele zmiennych, że nie sposób ocenić w sposób wystarczająco dokładny ich wpływu z osobna, na kształtowanie się cen i czynszów.
Stworzenie pełnego, analitycznego modelu funkcjonowania rynku jest niezmiernie trudne. Stąd np. różnice w ocenach wartości tej samej nieruchomości w opinii rzeczoznawców.
PENTAGON SIŁ SPRAWCZYCH NA RYNKU NIERUCHOMOŚCI
2012.11.14 wyk. 6 to co na szacowaniu
2012.11.21 wyk. 7
Treść wykładu:
Problemy zastosowania metod ilościowych
Rodzaje badanych cech
Skale pomiaru cech
Charakterystyka wybranych metod ilościowych
PROBLEM DANYCH W ANALIZACH RYNKU NIERUCHOMOŚCI
utrudniony dostęp do danych
niejednorodność danych
dane pochodzą z rynków niejednolitych przestrzennie, jakościowo i cenowo
brak identyczności dwóch nieruchomości
ograniczona wiarygodność danych
ceny podawane w aktach notarialnych mogą być zaniżane
brak informacji o warunkach transakcji
obserwacje w czasie są dokonywane na obiektach podobnych a nie tych samych
obniżona wiarygodność badania dynamiki zmiany cen
problemy interpretacji statystyk opisowych (np.: średniej arytmetycznej cen transakcyjnych)
zbyt mała liczba danych
na rynku nieruchomości, nawet w dużym mieście, pojawia się stosunkowo nieduża, jak na wymagania analiz statystycznych, liczba nieruchomości określonego rodzaju i o zbliżonych atrybutach
RODZAJE BADANYCH ZMIENNYCH (CECH)
Cecha (zmienna) jakościowa - właściwość niemierzalna, której konkretny wariant (kategoria) w danej zbiorowości definiowany jest słownie (np. rodzaj nieruchomości: gruntowa, lokalowa itp.)
Cecha (zmienna) ilościowa - właściwość mierzalna, która występuje u poszczególnych jednostek badanej zbiorowości z określonym natężeniem (np. wiek budynku, zużycie techniczne itp.) zdecydowanie mniej niż jakościowych; dane mają być przedstawione za pomocą liczb
Zmienna ciągła
przyjmuje nieprzeliczalną liczbę wartości rzeczywistych
Zmienna skokowa
przyjmuje tylko przeliczalną liczbę wartości rzeczywistych
POMIAR ZMIENNYCH CEN
Przez pomiar rozumie się przyporządkowanie liczb obiektom zgodnie z określonymi regułami w taki sposób, aby liczby odzwierciedlały relacje zachodzące między tymi obiektami.
Sposoby pomiaru:
opis słowny
dychotomia płeć (K lub M), forma władania (własność, UW), technologia budowy (stara, nowa) cecha 0 1
porządkowanie w sposób słowny za pomocą hierarchii, pewna skala porządkowa
zliczanie
pomiar właściwy taśma i mierzymy, powierzchnia mieszkania, działek
SKALE POMIARU ZMIENNYCH (CECH)
Skala nominalna skala słaba
Służy do zidentyfikowania obiektów podzielonych na określone kategorie. Skala ta pozwala jedynie na stwierdzenie identyczności lub różności cech. Nie daje dużych możliwości analiz
Skala porządkowa skala słaba bo za pomocą słów
Skalę porządkową tworzy zbiór wartości, między którymi istnieją zależności hierarchiczne określające, w przypadku każdej pary cech, dominację jednej z nich. Służy ona do uszeregowania obiektów uporządkowanych (porangowanych). Jak zamienić na liczby? Zazwyczaj rangi od jeden do pięć
Skala interwałowa skala mocna
Skala ta pozwala na przedstawienie wyników pomiaru cechy przy pomocy liczb rzeczywistych, przy czym absolutny punkt zerowy jest umowny. Różnice między tymi liczbami mogą być traktowane jako faktyczne odstępy na skali, które dopiero wtedy dają możliwość ich mierzenia. Jest cieplej o ileś stopni, nie ileś razy cieplej, zero ma charakter umowny, potem każdy kolejny miesiąc to kolejna liczba naturalna. Np. 1.01.2012r to 0, kolejne miesiące to kolejne liczby.
Skala ilorazowa skala mocna bo za pomocą liczb
Skala ta ma podobny charakter jak skala interwałowa, z tym, że występuje w niej zero bezwzględne co powoduje, że dowolną wartość w tej skali można przedstawić jako wielokrotność innej.
Np.
powierzchnia użytkowa – 245m3
wiek budynku – 83 lata
zużycie techniczne budynku – 40%
odległość od centrum – 4,4km
PRZETWARZANIE DANYCH I PREZENTACJA WYNIKÓW
Wybrane narzędzia przetwarzania danych:
arkusze kalkulacyjne (np. Excel, Open Calc)
pakiety statystyczne (np. Statistica, SAS, Stargraphics, R CRAN)
narzędzia GIS (np. ArcGIS, MapInfo, QGIS, gvSIG)
WYBRANE METODY ILOŚCIOWE ANALIZY RYNKU
Opis statystyczny (analiza jednowymiarowa) pozwala na przeprowadzenie m.in. następujących analiz na rynku nieruchomości:
określenie charakterystyki rozkładu cechy np. ceny transakcyjnej
określenie „przeciętności” wartości poszczególnych cech
określenie zróżnicowania wartości poszczególnych cech
określenie stopnia zaufania do wartości przeciętnych
zbadanie, które cechy są „odstające” tzn. nietypowe na rynku
określenie prawdopodobieństwa wystąpienia określonych wartości cech
Analiza korelacji polega na badaniu zależności (w sensie statystycznym) między dwoma cechami opisanymi co najmniej na skali przedziałowej (interwałowej). Wyniki tej analizy pozwalają m.in. na odpowiedź na następujące pytania:
czy istnieje zależność statystyczna między dwoma cechami?
jak silna jest to zależność?
czy jest to zależność statystycznie istotna?
Przykładowo:
Analiza korelacji pozwala stwierdzić jak silna jest zależność między położeniem na piętrze i ceną transakcyjną lokalu lub np. jak silna jest zależność między uzbrojeniem terenu a ceną transakcyjną nieruchomości gruntowej.
Analiza regresji polega na ilościowym zbadaniu związku przyczynowo-skutkowego między dwoma cechami opisanymi przynajmniej na skali przedziałowej. Wyniki tej analizy pozwalają m.in. na odpowiedź na następujące pytania:
jaki jest wpływ poszczególnych cech na zmienną objaśnianą (np. cenę)
które ze zmiennych objaśniających są statystycznie istotne
jak zaprognozować wartość zmiennej objaśnianej, jeżeli znamy wartości zmiennych objaśniających
jaki jest błąd prognozy
Analiza szeregów czasowych polega na ilościowym zbadaniu dynamiki zmian zmiennej (np. ceny transakcyjnej) spowodowanych upływem czasu. Wyniki tej analizy pozwalają m.in. na:
określenie trendu zmian badanej cechy w czasie
zbadanie sezonowości zmian (np. cykli koniunkturalnych na rynku)
określenie indeksów statystycznych
prognozowanie zjawisk rynkowych
2012.11.28 wyk. 8
RELACJE MIĘDZY ZMIENNYMI
Dwie lub więcej zmiennych pozostaje w relacji, jeśli wartości tych zmiennych w mierzonej próbie rozłożone są w określony, systematyczny sposób.
Każdą relację (zależność) między zmiennymi można scharakteryzować dwiema własnościami: siłą (lub "wielkością") i istotnością (lub "wiarygodnością") tej relacji
siła zależności oznacza możliwość określenia wartości jednej zmiennej na podstawie pomiaru drugiej (w obrębie badanej próbki).
istotność zależności dotyczy reprezentatywności wyniku uzyskanego na podstawie pobranej próbki w odniesieniu do całej badanej populacji.
Nie każda relacja na rynku nieruchomości oznacza związek przyczynowo-skutkowy
ANALIZA RELACJI MIĘDZY CECHAMI NIERUCHOMOŚCI I CENAMI
Wybrane metody analizy:
analiza porównywania parami
analiza korelacji
analiza regresji
Analiza porównywania parami polega na pogrupowaniu nieruchomości w pary różniące się jedynie jedną cechą. Średnia różnica cen w każdej parze oznacza wpływ danego czynnika na cenę. Analiza ta pozwala zmierzyć siłę związku.
Analiza korelacji polega na wyznaczeniu współczynnika korelacji i ocenie jego istotności. Analiza ta pozwala zmierzyć zarówno siłę jak i istotność związku.
Analiza regresji polega na wyznaczeniu zależności funkcyjnej, gdzie cena jako zmienna objaśniana jest funkcją wybranego czynnika jako zmiennej objaśniającej. Analiza ta pozwala zmierzyć zarówno siłę, istotność związku, oraz pozwala na podanie jego matematycznej postaci.
KORELACJA
Współczynnik korelacji liniowej Pearsona
Określa on stopień wzajemnej proporcjonalności wartości dwóch zmiennych. Korelacja jest silna, jeśli może być opisana przy pomocy linii prostej (nachylonej dodatnio lub ujemnie). Linia, o której mowa, nazywa się linią regresji. Współczynniki korelacji przyjmują wartości z przedziału -1 do +1.
Wynik analizy korelacji – współczynnik korelacji dostarcza nam 3 informacji:
czy wynik jest istotny statystycznie?
Jaka jest siła związku?
Jaki jest kierunek związku?
WSPÓŁCZYNNIK KORELACJI LINIOWEJ PEARSONA
KORELACJA DODATNIA
KORELACJA UJEMNA
BRAK KORELACJI
KORELACJA KRZYWOLINIOWA
PROBLEM ZBYT MAŁEJ LICZBY DANYCH
INTERPRETACJA WSPÓŁCZYNNIKA KORELACJI
Znak współczynnika rxy mówi nam o kierunku zależności
znak ‘+’ – zależność liniowa dodatnia, tzn. wraz ze wzrostem wartości jednej cechy rosną średnie wartości drugiej z cech
znak ‘–‘ – zależność liniowa ujemna, tzn. wraz ze wzrostem wartości jednej cechy maleją średnie wartości drugiej z cech
Wartość bezwzględna współczynnika korelacji czyli l rxy l, mówi nam o sile zależności. Jeżeli wartość bezwzględna:
jest mniejsza od 0,3 – zależność liniowa niska lub brak zależności
0,3 – 0,7 – zależność liniowa umiarkowana
powyżej 0,7 – zależność liniowa silna
CZY ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY DWOMA ZMIENNYMI JEST ISTOTNA
$$t = \frac{\left| r \right|}{\sqrt{1 - r^{2}}}\sqrt{n - 2}$$
Jeżeli l t l < tkryt – nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej
Jeżeli l t l > tkryt – odrzucamy hipotezę zerową na rzecz hipotezy alternatywnej
REGRESJA LINIOWA
Interpretacja modeli
INTERPRETACJA LINIOWEGO MODELU REGRESJI
Analizowana zależność dotyczy średnich cen jednostkowych nieruchomości gruntowych w niewielkich miejscowościach od 5 do 10 tys. mieszkańców
Uzyskano y= 4,80*x+111,50
Oznacza to, ze na każdy tysiąc mieszkańców przypada cena wyższa o 4,80 zl/m2
Te liczby wyrażone są w takich samych jednostkach jak zmienna objaśniana wiec np. zł/m2 jeśli x wzrasta o 1 tysiąc to cena wzrasta o 4,80zł
111,50 interpretacja geometryczna- jest to punkt przecięcia linii z osią pionową(z osią cen)
2012.12.05 wyk. 8
WSPÓŁCZYNNIK DETERMINACJI
Im mniejsza jest wariancja (zmienność, rozproszenie) wartości resztowych wokół linii regresji w stosunku do zmienności ogólnej, tym lepsza jest jakość predykcji (prognozy). Jeśli na przykład nie byłoby w ogóle żadnej zależności pomiędzy zmiennymi X i Y, wówczas stosunek zmienności resztowej Y do zmienności całkowitej wyniósłby 1,0. Gdyby zaś X i Y były ściśle (w sensie zależności funkcyjnej) zależne od siebie wtedy zmienność resztowa równałaby się zero i taki stosunek wyniósłby 0,0.
Współczynnik determinacji (R2) posiada następującą interpretację: gdyby, np. wartość R-kwadrat wynosiła 0,4 wówczas 40% pierwotnej zmienności Y zostało wytłumaczone przez regresję, a 60% pozostało w zmienności resztowej.
Modelowanie ekonometryczne cen nieruchomości
Treść wykładu:
1. Analiza regresji wielorakiej
2. Zastosowanie narzędzi obliczeniowych
3.Weryfikacja i interpretacja modelu regresji
Równania regresji:
Y=ax+b
Y=β0+β1X
Równanie płaszczyzny
Z=ax+by+c
Y= β 0+ β 1X1+ β 2X2
Równanie hiperpłaszczyzny w przestrzeni k+1 wymiarowej
Y = β0 + β 1X1 + β 2X2 + … + β kXk
REGRESJA WIELORAKA OGÓLNY CEL
Ogólnym celem regresji wielokrotnej jest badanie związków pomiędzy wieloma zmiennymi objaśniającymi (niezależnymi) a zmienną objaśnianą (zależną).
Przykładowo rzeczoznawca majątkowy określając wartość lokalu mieszkalnego zbiera dane dotyczące podobnych lokali – powierzchnia użytkowa, liczba pomieszczeń, zużycie techniczne itp. oraz subiektywną ocenę atrakcyjności obiektu.
Dokonując analizy regresji wielorakiej można uzyskać odpowiedź na pytanie:
Jak poszczególne wielkości wpływają na cenę lokalu?
U podstaw modelu regresji leży hipoteza o istnieniu zależności, między co najmniej dwiema zmiennymi. Zakłada się, że wzrostowi jednej z badanych wielkości towarzyszy wzrost lub spadek drugiej. Stąd zależność zmiennej Y od zmiennych X1, X2, ..., Xk przedstawia się za pomocą funkcji:
Y = f(X1, X2, ..., Xk)
POSTAĆ ANALITYCZNA MODELU REGRESJI WIELORAKIEJ
Najczęściej wykorzystywanym modelem jest model liniowy o następującej postaci:
Y = β 0 + β1X1 + β2X2 + … + βkXk +ε
Lub
Y^ = β 0 + β1X1 + β2X2 + … + βkXk
gdzie:
Y - zmienna objaśniana (zależna)
Y^- estymator
X1, X2, ..., Xk - zmienne objaśniające (niezależne)
β1, β2, ..., βk - parametry modelu
β 0 – stała
ε - składnik losowy (reszta) modelu
PROCEDURA ANALIZY REGRESJI WIELORAKIEJ
Określenie zestawu zmiennych (cech rynkowych) i ich opis w przyjętej skali liczbowej
Określenie postaci analitycznej modelu
Estymacja parametrów modelu
Weryfikacja merytoryczna i statystyczna modelu
Zastosowanie modelu do prognozy zmiennej objaśnianej
2. Określenie postaci analitycznej modelu
Y = b0 + b1X1 + b2X2 + b3X3 + b4X4 + b5X5 + … + bkXk + ε
gdzie:
Y - zmienna objaśniana (cena transakcyjna)
X1 - zmienna objaśniająca (powierzchnia)
X2 - zmienna objaśniająca (położenie)
X3 - zmienna objaśniająca (kondygnacja)
X4 - zmienna objaśniająca (technologia)
X5 - zmienna objaśniająca (standard)
β 1, β 2, ..., β k - parametry modelu
β 0 – stała
ε - składnik losowy (reszta) modelu
3. Estymacja parametrów modelu – przy pomocy arkusza kalkulacyjnego (polecenie REGLINP)
WERYFIKACJA MODELU REGRESJI WIELORAKIEJ
Przez weryfikację modelu ekonometrycznego należy rozumieć ocenę jego poprawności przy wzięciu pod uwagę aspektów merytorycznych i statystycznych.
Weryfikacja modelu może polegać na określeniu stopnia zgodności zbudowanego modelu z danymi empirycznymi oraz na ocenie jakości ocen parametrów strukturalnych.
Wnioskowanie z modelu jest możliwe tylko wtedy, gdy wartości miar modelu nie wskazują na rozbieżności między modelem a rzeczywistością. Może ono polegać na interpretacji modelu (diagnoza rynku), predykcji bądź symulacji.
Weryfikacja merytoryczna – to stwierdzenie zgodności modelu z wiedzą o badanych zjawiskach i zdrowym rozsądkiem. Polega na ocenie właściwości znaków przy obliczonych współczynnikach oraz wielkości oszacowanych współczynników.
Weryfikacja statystyczna – polega na sprawdzeniu czy model spełnia standardowe postulaty statystyczne: istotność zmiennych objaśniających, wymagane dopasowanie do wyników obserwacji i pożądane właściwości składnika resztowego.
2012.12.12 wyk. 9
Weryfikacja modelu- statystyczna
Przebieg :
weryfikacja hipotezy o nieistnieniu zależności pomiędzy zbiorem zmiennych objaśniających a cenami transakcyjnymi
weryfikacja hipotezy o nieistotności parametrów modelu regresji
ocena współczynnika determinacji
oceny błędu standardowego estymacji
WERYFIKACJA HIPOTEZY O BRAKU ZALEŻNOŚCI OPISANEJ PRZEZ MODEL
Hipotezę o nieistnieniu zależności pomiędzy zbiorem zmiennych objaśniających a cenami transakcyjnymi weryfikuje się przy pomocy statystyki F Fischera-Snedecora - stosowanej w celu zbadania czy uzyskane wyniki modelu regresji nie wystąpiły przypadkowo.
Test F wykonuje się stawiając następujące hipotezy:
H0: β1 = β2 = ... = βk = 0 co oznacza, że model nie przedstawia żadnej zależności
H1: co najmniej jedno β≠ 0, co oznacza, że model przedstawia zależność statystyczną,
W celu weryfikacji hipotezy zerowej obliczoną wartość statystyki F porównujemy z wartością krytyczną.
Wartość empiryczną statystyki F oblicza się z wzoru:
Wartość krytyczną odczytuje się z tabeli wartości krytycznych rozkładu F-Snedecora dla przyjętego poziomu istotności (równego zazwyczaj 0,01; 0,05 lub 0,10), określonej liczby zmiennych objaśniających i stopni swobody.
Przykład:
dla liczby nieruchomości podobnych n = 21
dla liczby zmiennych objaśniających v1 = 5
dla liczby stopni swobody równej n - k - 1 v2 = 21 -5 -1 = 15
dla poziomu istotności równego a = 0,05
wartość krytyczna statystyki F na podstawie tabeli wartości krytycznych wynosi 2,90
Jeżeli wartość empiryczna statystyki F jest wyższa od wartości krytycznej tzn:
Fobl ³ Fkryt
to hipotezę o nieistnieniu zależności należy odrzucić (zależności opisane modelem nie wystąpiły przypadkowo).
Istotność F oznacza prawdopodobieństwo, że zależności opisane modelem wystąpiły przypadkowo
Istotność F = 0,00000004
hipotezę o nieistnieniu zależności należy odrzucić (zależności opisane modelem nie wystąpiły przypadkowo).
WSPÓŁCZYNNIK DETERMINACJI
Współczynnik determinacji R2 określa się z następującego wzoru:
R2 pomnożony przez 100% interpretuje się jako stopień wyjaśnienia całkowitej zmienności zmiennej zależnej przez zmienność uwzględnionych w badaniu zmiennych niezależnych. Współczynnik determinacji spełnia warunek: 0 ≤ R2 ≤ 1. Im bliższy jest jedności, tym lepiej zależność liniowa została dopasowana do danego zbioru obserwacji.
BŁĄD STANDARDOWY ESTYMACJI (ODCHYLENIE STANDARDOWE RESZT)
Błąd standardowy estymacji określony jest jako pierwiastek z wariancji reszt i może być interpretowany jako błąd, który możliwy jest do popełnienia w trakcie prognozowania przy pomocy modelu. Opisany jest następującym wzorem:
2012.12.19 wyk.
Analiza zjawisk rynkowych w czasie
Treść wykładu:
szeregi czasowe
wygładzanie szeregów czasowych
prognozowanie zjawisk rynkowych
analiza wahań sezonowych
SZEREG CZASOWY
Szereg czasowy lub chronologiczny tworzy uporządkowany chronologicznie zbiór wartości badanej cechy lub wartości określonego zjawiska zaobserwowanych w różnych momentach (przedziałach) czasu.
Wyodrębnienie poszczególnych składników nazywa się dekompozycją szeregu.
Rys?
SKŁADNIKI SZEREGU CZASOWEGO
Tendencja rozwojowa (trend)
Systematyczna, jednokierunkowa zmiana (wzrost lub spadek) poziomu badanego zjawiska, zachodząca w długim okresie czasu. Charakter tych zmian (systematyczności i długotrwałości) pozwala przypuszczać, że przyczyną występowania trendu jest stałe oddziaływanie pewnego splotu czynników (przyczyny główne)
Wahania koniunkturalne
Systemowe, falowe wahania rozwoju gospodarki obserwowane w dłuższych od roku okresach. Analiza tego rodzaju wahań, jeżeli w ogóle występują, wymaga wieloletnich obserwacji.
Wahania okresowe
Rytmiczne wahania o określonym cyklu (np. cykl roczny). Jeżeli wahania mają cykl roczny to nazywamy je wahaniami sezonowymi. Na nie nakładają się wahania przypadkowe
Wahania przypadkowe
Zmiany krótkookresowe spowodowane trudno identyfikowanymi przyczynami.
WYGŁADZANIE SZEREGÓW CZASOWYCH
Wygładzanie szeregów czasowych – zabieg prowadzący do eliminacji wahań i do wyodrębnienia tendencji rozwojowej badanego zjawiska ( tendencja rosnąca, malejąca bądź stabilizacja)
Szeregi czasowe wygładzamy stosując następujące metody:
metoda średniej ruchomej
wygładzanie analityczne – regresja prosta ( dopasowanie odpowiedniej funkcji do danych szeregu czasowego)
wygładzanie wykładnicze (Browna)
ŚREDNIA RUCHOMA
Najprostszą metodą eliminacji wahań z szeregu czasowego jest obliczenie tzw. średnich ruchomych i zastąpienie nimi pierwotnych wyrazów szeregu czasowego.
Oznaczmy kolejne wartości szeregu czasowego:
y1, y2, y3, …. yn-2, yn-1, yn
Obliczamy następnie średnią arytmetyczną dla kolejnych np. trzech wartości szeregu:
y2 = (y1+y2+y3) / 3 etc.
WYGŁADZANIE WYKŁADNICZE (BROWNA)
Oznaczmy przez St wyrównane (wygładzone) wartości szeregu czasowego t=1,2…n
Procedurę wyrównywania rozpoczynamy od t=1
S1=y1
Dla dalszych wartości t obliczamy średnią ważoną
S2 = (alfa1 * y1 + alfa2 * S1) / (alfa 1 + alfa 2)
Jeżeli przyjmiemy, że alfa1 +
PROGNOZOWANIE
Prognozowanie (predykcja) jest naukowym sposobem przewidywania, w jaki sposób będą kształtowały się w przyszłości procesy lub zdarzenia. W trakcie procesu prognozowania formułuje się sąd na temat przyszłych stanów zjawisk i zdarzeń nazywany prognozą.
Na kształtowanie się procesów lub zjawisk mają wpływ różne czynniki, które można podzielić na:
czynniki zewnętrzne (inaczej egzogeniczne), na które nie ma się wpływu, a które należy uwzględnić w trakcie prognozowania jako pewne zewnętrzne ograniczenia przebiegu zjawisk i procesów gospodarczych,
czynniki wewnętrzne (endogeniczne), które mogą być kształtowane przez decydentów.
METODA NAIWNA
Jest jedną z metod prognostycznych dotyczących analizy szeregów czasowych bez tendencji.
Metoda ta stosowana jest przy stałym poziomie zjawiska i niewielkich wahaniach przypadkowych (niski współczynnik zmienności i przy założeniu, że nie wystąpią istotne zmiany najważniejszych czynników.
Zalety: prosta i łatwa do zrozumienia, szybka, tania.
Wady: niska jakość prognoz, brak możliwości oceny ex-ante.
METODA ŚREDNIEJ RUCHOMEJ
Zwana również metodą średniej kroczącej, jest jedna z metod prognostycznych dotyczącą analizy szeregów czasowych bez tendencji.
Prognoza na okres t+1 równa jest średniej arytmetycznej z ostatnich k okresów.
Metoda ta polega na tym, iż uśredniamy wartości z ubiegłych okresów (np.
TREND – PODSTAWOWE RODZAJE
liniowy
hiperboliczny rosnący
hiperboliczny malejący
wykładniczy
paraboliczny rosnący
paraboliczny malejący
PROGNOZOWANIE NA PODSTAWIE TRENDU LINIOWEGO