BANKOWOŚĆ

wykł. 04.10.2014r. dr Cichy Janusz

1. Banki przed 1989 r.:

• PKO BP

• Pekao SA

• Bank handlowy SA

• BGZ

• Bank Rozwoju Eksportu

• Bank Inicjatyw Gospodarczych

+ około 1700 banków spółdzielczych

1. Reforma systemu bankowego:

• Bank Śląski

• Bank Zachodni

• Bank Gdański

• Pomorski Bank Kredytowy

• Państwowy Bank Kredytowy

• Powszechny Bank Gospodarczy

• Powszechny Depozytowo-Kredytowy

• Bank Przemysłowo-Handlowy

• Wielkopolski Bank Kredytowy

1. Bank – jest to osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykorzystywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym (Prawo bankowe art. 2).

Bank jest instytucją zaufania publicznego – warunkiem prowadzenia działalności jest zgoda od Komisji Nadzoru Finansowego. Działalność banków podlega pod nadzór organów państwa.

1. Rodzaje banków:

1. Forma prawna

• Bank Państwowy (Bank Gospodarstwa)

• Bank w formie spółki akcyjnej

• Bank spółdzielczy

1. Podział ustawowy

• Bank krajowy – ma siedzibę w Polsce

• Bank zagraniczny – ma siedzibę w krajach nie należących do UE

• Bank hipoteczny (PKO SA hipoteczny, M Bank hipoteczny)

• Bank Inwestycyjny

• Bank Komunalny

• Bank Uniwersalny

• Bank Komercyjny

Banki z państw UE są instytucjami kredytowymi np. Deutsche Bank.

1. Zasady działania banków:

1. Zasada samodzielności – sam podejmuje decyzje dotyczące wykonywania czynności;

2. Zasada samofinansowania – sam prowadzi gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego, uzyskane dochody muszą starczyć na pokrycie kosztów;

3. Zasada komercjalizmu – produkty i usługi muszą być opłacalne;

4. Zasada konkurencyjności – realizowana poprzez stopu procentowy, marże, jakość usług, obsługi itp.;

5. Zasada uniwersalizmu – oferuje klientowi wszystkie rodzaje usług finansowych;

1. Instytucja finansowa – podmiot nie będący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawą działalność będąca źródłem większości przychodów polega na wykonaniu działalności gospodarczej w zakresie określonym w ustawie Prawo Bankowe.

2. Czynności instytucji finansowej:

• Udzielanie pożyczek ze środków własnych

• Nabywanie i zbywanie udziałów i akcji

• Udostępnianie składników majątkowych na podstawie umowy leasingu

• Świadczenie usług w zakresie nabywania i zbywania wierzytelności

• Świadczenie usług związanych z transferem środków pieniężnych

• Emitowanie instrumentów płatniczych i administrowanie nimi

• Udzielanie gwarancji poręczeń

• Obrót na rachunek własny lub klienta

• Uczestnictwo w emisji papierów wartościowych lub świadczenia usług związanych z emisją

• Usługi w zakresie zarządzania aktywami

• Usługi w zakresie doradztwa finansowego

• Usługi brokerskie na rynku pieniężnym

1. Międzynarodowa instytucja finansowa – większość kapitału własnego należy do państw będących członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju lub Banku Centralnego takich państw.

2. Instytucja finansowa KSH art.4:

• Bank, fundusz inwestycyjny;

• Towarzystwo funduszy inwestycyjnych lub powierniczych;

• Zakład ubezpieczeń, zakład reasekuracji;

• Fundusz powierniczy;

• Towarzystwo emerytalne, fundusz emerytalny;

• Dom maklerski;

Ma siedzibę w RP albo w państwie należącym do OECD.

1. Dyrektywy UE ( dot. Działalności kredytowej):

• Instytucja finansowa jest to przedsiębiorstwo, inne niż instytucja kredytowa, którego głównym przedmiotem jest…

1. Instytucja finansowa nie może:

• Przyjmować od ludności depozytów oraz innych środków podlegających zwrotowi;

• Świadczenie usług w zakresie opiniowania kredytów;

• Przyjmowanie depozytów do skrytek bankowych;

1. Instytucja kredytowa – podmiot mający siedzibę na terytorium UE i za granicą RP. Prowadzący we własnym imieniu i na władny rachunek. Na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych, działalności, która polega na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów.

2. Warunki tworzenia banków:

1. Fundusz własne odpowiednie do prowadzonej działalności ( 5 mln Euro, 11 mln Euro)

2. Pomieszczenia i uzgodnienia techniczne

3. Minimalna liczba założycieli (3/10)

4. Plan działania i plan finansowy na co najmniej 3 lata – działalność bezpieczna

5. Założyciele oraz osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu dają rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem, przy czym przynajmniej 2 osoby posiadają wykształcenie i doświadczenie zawodowe niezbędne do kierowania bankiem.

Zarząd w banku składa się z 3 osób. Rada nadzorcza to 5 osób.

1. Sfery systemu bankowego:

• Sfera 1 – to centrum polskiego systemu bankowego – Banki, Narodowy Bank Polski i KNF.

• Sfera 2 – to instytucje wspomagające działalność centrum, zapewniające sprawność rozliczeń pieniężnych, bezpieczeństwo środków, dopływ informacji o klientach – Biuro Informacji Kredytowej, BIK, KIR, BEG, bankowe biura maklerskie itp.

• Strefa 3 – to instytucje uzupełniające system bankowy – związek Banków Polskich ZBP, brokerzy, biura konsultingowe, wydawnictwo ekonomiczne, uczelnie wyższe.

Wykł. 19.10.2014r.

Narodowy Bank Polski

1. Cel: utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu.

2. Zadania NBP:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych,

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi,

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami,

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa,

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie

• Działanie na rzecz stabilności krajowego systemu finansów,

• Opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej,

• Inne zadania w określonych ustawach,

1. Funkcje NBP:

• Emisja pieniądza gotówkowego,

1. Organy:

1. Prezes NBP – kadencja trwa 6 lat; może być wybrany tylko 2 razy; wybiera go sejm na wniosek prezydenta;

Zadania prezesa NBP:

• Przewodniczy zarządowi

• Przewodniczy radzie polityki pieniężnej

• Reprezentuje interesy Polski w międzynarodowych organach państwowych

1. Rada polityki pieniężnej – składa się z 9 członków i prezesa NBP, w równych ilościach wybieranych przez sejm, senat i prezydenta. Co 6 lat następuje rotacja. Każdy z członków ma 1 głos, jeżeli jest po równo prezes ma 2 głosy.

Zadania Rady polityki pieniężnej:

• ustalanie zasad operacji otwartego rynku

• ustalanie wysokości stóp procentowych NBP

• ustalenie stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania

• ustala górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w międzynarodowych instytucjach bankowych i finansowych

• zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

• przyjmuje roczne sprawozdanie z działalności NBP

1. zarząd NBP – składa się z prezesa NBP oraz z6 do 8 członków w tym dwóch wiceprezesów. Członków powołuje prezydent na wniosek prezesa. Jedna kadencja trwa 6 lat.

Zadania:

• realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej

• nadzorowanie operacji otwartego rynku

• okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych obrotu dewizowego

• ocena funkcjonowania systemu bankowego

• analiza stabilności krajowego systemu finansowego

• uchwalenie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP

• określenie zasad polityki płacowej i karowej NBP

1. Polityka pieniężna:

Oddziaływanie na podaż pieniądza oraz regulowanie jego obiegu w celu zapewnienia równowagi pieniężnej w gospodarce. Równowag ta umożliwia stabilizację warunków prowadzenia działalności gospodarczej i ich prognozowania oraz podejmowania decyzji dotyczących inwestowania i konsumpcji.

1. Cele polityki pieniężnej:

1. Strategiczne – mają charakter celów finalnych. Kształtują ogólnoekonomiczną sytuację kraju – wzrost gospodarczy, wzrost zatrudnienia, stabilność stóp procentowych.

2. Pośrednie – ułatwiają kontrolę realizację polityki pieniężnej – poziom i struktura stóp procentowych, wielkość pieniądza w obiegu.

3. Operacyjne – do bezpośredniego osiągnięcia przez bank generalny w swojej bieżącej działalności – wielkość bazy monetarnej ( pieniądz gotówkowy w obiegu, rezerwowy obowiązkowe itp.)

1. Rodzaje polityki pieniężnej:

• Ekspansywna – aktywność gospodarczą, zwiększa płynność banku, poprzez obniżanie stóp procentowych, występowanie operacji zasilających otwartego rynku

• Restrykcyjna – ogranicza podaż pieniądza, zmniejsza płynność banku poprzez podwyższenie stóp procentowych, występowanie operacji absorbujących otwartego rynku

• Neutralna – pozwala na swobodnie działanie Banku Centralnego.

1. Instrumenty polityki pieniężnej:

• Oddziaływania pośredniego: poprzez cenę kapitału pożyczkowego – rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe, operacje otwartego rynku.

• Oddziaływania bezpośredniego: administracyjne oddziaływanie na podaż pieniądza – limity kredytowe, kontrola stóp.

• Oddziaływanie przez perswazję: poprzez wytyczane sugestie, które nie są obowiązkowe, ale stosowane przez banki komercyjny.

• Kontroli głównej: skierowane do centralnego sektora bankowego – np. rezerwa obowiązkowa, kredyty refinansowe.

• Kontroli selektywnej: skierowane do określonych rodzajów banków – np. hipotetycznych, spółdzielczych.

Wykł. 25.10.2014r.

Rynek międzybankowy i operacje na rynku międzybankowym

1. Podstawowym podmiotem na rynku międzybankowym jest Bank Centralny. Nie mogą występować inne podmioty niż banki.

Bon Skarbowy – wpływa na operacyjną płynność budżetu. Mogą go kupić ludzie w banku komercyjnym. Celem jest ściąganie pieniądza z rynku.

1. Rynek międzybankowy umożliwia:

• Pozyskanie kosztów

• Regulowanie własnej płynności

• Zwiększenie stopnia niezależności od Banku Centralnego

Dilerami rynku międzybankowego są większe banki. Buy – sell- back – transakcje odwrotne między bankami.

1. Celem sektora międzybankowego jest:

• Utrzymanie własnej płynności na rynku

• Pozyskanie środków możliwie najniższym środkiem

• Lokowanie środków w celu uzyskania możliwie najwyższego dochodu przy optymalnej płynności

1. Funkcje banków na rynku międzybankowym:

• Dilera rynku międzybankowego (pieniężnego) – bank dokonuje na rynku transakcje na własny rachunek;

• Brokera rynku międzybankowego – angażuje się w zrobienie transakcji na rachunek klienta;

1. Warunki dilera:

• Muszą wykazywać określony potencjał rozliczeniowy – jest mierzony skalą obrotów na rachunku NBP z wyłączeniem rozliczeń przeprowadzanych przez KIR.

• Określony potencjał ofertowy banku – mierzony średnimi stanami Bonów Skarbowych NBP oraz obligacji skarbowych według ich wartości nominalnej

• Aktywność banku na rynku przyjętych i udzielonych kwot międzybankowych zarejestrowanych na rachunku bieżącym NBP

• Aktywność banku na rynku REPO i sell-buy-back mierzona wartością obrotów na rynku Banków Skarbowych i Pieniężnych NBP oraz obligacji skarbowych, które są zabezpieczeniem tych transakcji.

• Aktywność banku na rynku instrumentów pochodnych z terminem zapadalności do jednego roku

1. Zadania dilerów:

• Uczestniczą w podstawowych i dostających operacji otwartego rynku

• Uczestniczą w fixingu stóp procentowych WIBOR i WIBID

• Przekazują do Banku Centralnego informacje o zawartych transakcjach/lokatach over – night w każdym dniu roboczym na podstawie, których ustalana jest stopa procentowa polonia

• Przekazują do banku centralnego informacje i dane dotyczące aktualnej pozycji płynnościowej banków oraz sytuacji na rynku pieniężnym, walutowym obligacji

1. Rodzaje lokat:

• Lokata typu CALL

• Lokata terminowa – Avista (nie ma terminu zapadalności)

• Krótkoterminowe: jednodniowe, tygodniowe, dwutygodniowe, miesięczne

• Długoterminowe: dwa miesiące, trzy miesiące, sześć i dziewięć

• Lokaty jednodniowe:

• Over – night (o/n) – od daty waluty do dziś do pierwszego dnia roboczego po dacie waluty dziś.

• Tomorrow next (t/n)

• Spot – next (s/n)

1. Stopy procentowe: 1% stopa depozytowa, 3% stopa lombardowa. NA EZAMINIE STOPA NA DZIEŃ EGZAMINU!!!!

2. Rodzaje stóp na rynku międzybankowym:

1. Stopy oficjalne – ustalane przez radę polityki pieniężnej

2. Stopy rynkowe – określone przez popyt i podaż na rynku

3. Stopy nominalne – skorygowane o stopę inflacji

4. Stopy efektywne – uwzględniające wszystkie koszty obsługi długu i kapitalizacja

1. Stopy procentowe na poziomie:

• BID – stopa przyjęcia stopy % kapitału

• OFFER – stopa udzielenia stopu % kapitału

• WIBOR – średnia stopa pieniądza udzielonego

• WIBID – średnia stopa pieniądza przyjętego

• Polonia – stopa rzeczywista. Do po godziny 16.45 dilerzy informują jakie transakcje jednodniowe zawarli. Liczy się średnią ważoną stopy procentowej.

• EONIA – stopa w strefie Euro

• SONIA – stopa na wyspach Brytyjskich

Wykł. 16.11.2014r.

Nadzór bankowy

1. W ujęciu przedmiotowym: jako zespół czynności, które zapewniają skuteczność tego procesu, czyli czynności kontrolne.

2. W ujęciu podmiotowym: czyli urząd, zespół ludzi sprawujących władzę na czymś lub dozorujących kogoś lub coś, wskazujące cele nadzoru.

3. Istota nadzoru bankowego:

1. Możliwość ustalenia stanu faktycznego i porównania go ze stanem pożądanym,

2. Możliwość bezpośredniego oddziaływania środkami, które przewidywało prawo, aby zmienić poczynania i sytuację podmiotu nadzorowanego, przy czym nadzorujący odpowiada za podmiot nadzorowany w zakresie, w jakim może wpływać na zmianę lub zmienić jego decyzję,

3. Środki nadzoru powinny być tak ukształtowane by dawać gwarancję względnie samodzielnej działalności jednostek nadzorowanych,

1. Nadzór bankowy:

• Licencjonowanie

• Nadzór ostrożności owy

• Sankcjonowanie w przypadku naruszenia norm nadzorujących

• Zarządzanie kryzysowe (wraz z bankiem centralnym i systemem gwarantowania depozytów)

1. Cel nadzoru bankowego: Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie zgodnie z art. 133 Prawa bankowego:

• Bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych

• Zgodność działalności banków z przepisami ustawy o Prawie bankowym, statusem i NBP

• Zapewnienie stabilności pieniądza

• Zapewnienie stabilności sektora bankowego

• Zapewnienie ochrony interesów depozytów

• Zapewnienie konkurencyjności w sektorze

• Zapewnienie ukierunkowania lokat i kredytowania sprzyjającego alokacji zasobów finansowych

• Zapewnienie zgodności działania banków z obowiązującymi regułami prawnymi

1. Zadania nadzoru bankowego:

1. Określenie zasad udzielania licencji bankowych

2. Kontrola przemieszczania własności banków

3. Tworzenie zasad bezpiecznego funkcjonowania banków w postaci regulacji ostrożnościowych

4. Analizowanie sytuacji ekonomiczno – finansowej banków na bazie przekazywanych do organu nadzoru dokumentów i informacji

5. Nakładanie sankcji na banki

6. Wspomaganie banków zagrożonych upadłością

7. Ogłoszenie zweryfikowanych sprawozdań finansowych sektora bankowego

Wykł. 22.11.2014r.

Nadzór bankowy

1. Nadzór bankowy:

• Zintegrowany (4 kraje)

• Zmieszany

• Sektorowy (8 krajów)

Zintegrowany: KNB ; KNF

Sektorowy: KPWiG; KNUiFE; KNB

Mieszany: KPWiG; KNUiFE; KNB

• KPWiG – Komisja Papierów Wartościowych i Giełd. Instytucja sprawująca nadzór nad rynkiem kapitałowym.

• KNUiFE – Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych. Instytucja sprawująca nadzór nad rynkiem ubezpieczeniowym.

• KNB – Komisja Nadzoru Bankowego. Instytucja zajmująca się rynkiem bankowym.

• KNF – Komicja Nadzoru Finansowego. Instytucja zajmująca się pozostałymi rynkami ( KPWIG i KNUiFE)

1. Zadania KNF:

1. Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego;

2. Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności;

3. Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego;

4. Udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym;

5. Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego;

6. Wykonywanie innych zadać określonych ustawami;

1. Komisja Nadzoru Finansowego:

• Przewodniczący – powołany przez premiera na 5 lat.

• Dwóch zastępców – powołanych przez premiera na wniosek przewodniczącego komisji.

• Minister finansów lub jego przedstawiciel

• Minister do spraw zabezpieczenia społecznego lub jego przedstawiciel.

• Prezes NBP lub delegowany przez niego wiceprezes NBP.

• Przedstawiciel prezydenta RP.

1. Przewodniczący Komisji powołany przez Prezesa Rady Ministrów na 5 lat, spośród osób które:

• Mają obywatelstwo polskie

• Korzystają w pełni z praw publicznych

• Posiadają wyższe wykształcenie prawnicze lub ekonomiczne

• Posiadają odpowiednią wiedzę w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym w RP oraz doświadczenie zawodowe uzyskane w trakcie pracy naukowej

• Co najmniej 3 letni staż pracy na stanowisku kierowniczym

• Nie były karane za umyśle przestępstwo

• Cieszą się nieposzlakowaną opinią i dają rękojmię prawidłowego wykorzystania powierzonych zadań

1. Nadzorcze normy ostrożnościowe:

• Fundusze własne

• Limity koncentracji zaangażowań

• Całkowity wymóg kapitałowy

• Współczynnik wypłacalności

Przewodniczący KNF: Andrzej Jakubek.

Gwarantowanie depozytów

1. Zadania gwarantowania depozytów w okresie stabilności finansowej:

• Ochrona drobnych deponentów

• Wspomaganie stabilności finansowej poprzez stworzenie systemu bodźców, które promują dobrą praktykę bankową;

• Wspomaganie ustanawiania zasad oceny wypłacalności banku oraz podejmowanie względem niego określonego postępowania w przypadku jej utraty;

1. Dyrektywa 94/19/EFC w sprawie systemów gwarantowania depozytów:

1. Minimum jeden system gwarantowania depozytów

2. Obowiązkowe uczestnictwo instytucji finansowych przyjmujących depozyty w systemie gwarancyjnym

3. Równe traktowanie wszystkich instytucji kredytowych

4. Przestrzeganie zasady powszechności

5. Zasada kraju ojczystego ( depozyty powierzone bankowi w jego oddziałach zagranicznych będą chronione na zasadach przyjętych w państwie macierzystym (głównej siedziby))

6. Minimalny limit kwoty gwarantowania dla jednego deponenta ustalono na poziomie 20 tys. Euro. Obecnie 100 000 Euro. W Polsce od 1.01.2011r.

7. Wprowadzenie możliwości ustalenia tzw. Udziału własnego ubezpieczonych deponentów wnoszącego maksymalnie 10% wartości depozytów, jednak nie więcej niż 20 tys. Euro. Zwiększony udział obecnie.

1. Obligatoryjne wyłączenia spod gwarancji:

• Wkłady złożone przez instytucje kredytowe w ich własnym imieniu i na ich własny rachunek

• Wszystkie instrumenty, które mieszczą się pod przyjęciem funduszy własnych ( np. instrumenty dłużne zaliczane do funduszy własnych)

• Wkłady pochodzące z transakcji związanych z praniem brudnych pieniędzy

1. Wyłączenia fakultatywne:

• Wkłady deponentów instytucjonalnych

• Wkłady osób odpowiedzialnych w określony sposób na kondycję danej instytucji kredytowej

• Wkłady w walutach innych niż euro i waluty państw członkowskich

• Wkłady niezmienne

1. Modele gwarancyjne:

• Wąski (pay box) – ochrona wkładów

• Szeroki ( risk minimizer) –zapewnienie stabilności

1. Ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym:

• 17 luty 1995 rok

• Ustalone zostały podstawy prawne systemu gwarantowania deponentów, który był powierzchny i obligatoryjny

• Uczestnictwo w tym systemie stało się obowiązkowe dla wszystkich banków działających na terenie Polski, niezależnie od ich formy własności czy statusu prawnego

• Systemem zostały objęte depozyty zarówno osób fizycznych, jak i prawnych

• Wypłata w ciągu 20 dni od decyzji sądu i upadłości banku

1. Podstawowy cel działalności BFG:

1. Ochrona depozytów osób fizycznych i prawnych

2. Stworzenie systemowych warunków udzielania pomocy finansowej

3. Monitorowanie rozwoju sytuacji finansowej banków i podejmowanie możliwie jak najwcześniej odpowiednich inicjatyw i działań zapobiegawczych

1. Organy funduszu:

1. Rada funduszu – składa się z 8 osób:

1. Przewodniczący powołany przez premiera na wniosek ministra właściwego do praw instytucji finansowych i prezesa NBP.

2. Członkowie rady. Powoływanie przez:

• Ministra finansów (2)

• Prezes NBP (2)

• Przewodniczący KNF (1)

• ….(2)

Do 2008 roku było ich 10, obecnie 8. Kadencja Rady Funduszu trwa 4 lata. Rada

Funduszu sprawuje nadzór nad działalnością funduszu.

1. Zarząd Funduszu:

• Prezes, jego zastępca i dwóch członków

• Rada funduszu powołuje zarząd spośród osób posiadających odpowiednie wykształcenie. Wymagany 5 letni staż pracy w bankowości.

• Kadencja trwa 3 lata

1. Funkcje BFG:

1. Gwarancyjna – ochrona wkładów

2. Pomocowa – zapobiega upadłości – poprzez pomoc finansową

3. Zbieranie i analizowanie danych sytuacji finansowej banków zwłaszcza tych, które korzystają ze środków pomocniczych

1. Cele pomocy finansowej:

• Podjęcie samodzielnych działań sanacyjnych,

• Przejęcie banku w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności przez inny bank,

• Nabycie przedsiębiorstwa bankowego w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności lub jego części przez inny bank,

• Nabycie udziałów lub akcji banku w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy

1. Formy pomocy finansowej:

• Pożyczki

• Gwarancje oraz poręczenia

• Wykup wierzytelności

• Na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych przez banki

1. Warunkiem pomocy jest przedstawienie:

• Wyników przedstawionego badania sprawozdania finansowego z jego działalności, a w przypadku wniosku o udzielenie pomocy na przyjęcie, połączenie się banków lub zakupu akcji (udziałów) innego banku – wyników badania sprawozdań finansowych obu banków.

• Pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego i programie postępowania naprawczego lub o celowości przyjęcia, połączenia się banków lub zakupu akcji (udziałów) innego banku.

• Dokumentu potwierdzającego, że wysokość wnioskowanej pomocy jest nie wyższa niż kwota z tytułu gwarantowania środków zgromadzonych na rachunkach deponentów banku.

• Dokumentów potwierdzających, że nastąpiło wykorzystanie dotychczasowych funduszy własnych banku na pokrycie strat banku ubiegającego się o pomoc lub banku przejmowanego.

1. Pomoc finansowa z FRBS może być udzielona dla banku spółdzielczego na finansowanie:

• Nabycia akcji banku zrzeszającego,

• Poniesionych lub planowanych wydatków związanych z łączeniem się banków spółdzielczych, mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa zgromadzonych środków pieniężnych lub poprawę albo ujednolicenie standardów obsługi klientów, a w szczególności na:

• Nabycie lub modyfikację programów lub sprzętu informatycznego,

• Rozwój lub ujednolicenie technologii bankowej,

• Modyfikację procedur finansowo-księgowych,

• Rozwój lub unifikację produktów i usług bankowych,

1. Fundusz stabilizacyjny:

Pomoc finansowa poprzez udzielenia gwarancji zwiększenia funduszy własnych banku , a w przypadku realizacji tej gwarancji – nabywanie lub obejmowanie akcji, obligacji lub bankowych papierów wartościowych jeśli nie znajdą one nabywców między dotychczasowymi akcjonariuszami bądź udziałowcami lub podmiotami trzecimi, do których kierowana była emisja.

Pomoc dla banków realizujących program naprawczy zaakceptowany przez Komisję Nadzoru Finansowego.

Gwarancja udzielenia jest na wniosek Ministra Finansów po ocenie kondycji ekonomiczno-finansowej banku oraz programu naprawczego.

1. Fundusz ochrony środków gwarantowanych:

W 2014 roku wysokość FOŚG oblicza się jako 0,55% sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach, stanowiącej podstawę obliczenia kwoty rezerwy obowiązkowej, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.

1. Opłaty roczne na rzecz BFG:

O,1% 12,5 - krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka.

Opłata ostrożnościowa 2014 (zasila fundusz stabilizacyjny):

0,037% 12,5 – krotności sumy wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka.

1. Źródła finansowania działalności BFG:

• Środki wpłacone przez NBP i ministra finansów na rzecz Funduszu na początku jego działalności (po 50 milionów złotych, łącznie 100 milionów złotych). Fundusze te uzupełnione są przez ewentualne nadwyżki finansowe z kolejnych lat.

• Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania.

• Kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych

• Dochody z oprocentowania udzielonych przez Fundusz pożyczek oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych posiadanych przez Fundusz.

• Środki otrzymane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

• Środki z dotacji budżetu państwa udzielonych na wniosek Funduszu, na zasadach określonych w prawie budżetowym.

• Środki z kredytów udzielonego przez Narodowy Bank Polski na uzgodnionych z Funduszem warunkach.

• Inne dochody

Wykł. 13.12.2014r.

Ryzyko bankowe

1. Ryzyko bankowe:

• Brak formalnej definicji oraz różnorodność podejść,

• Niebezpieczeństwo pogorszenia wyniku finansowego oraz powstania nieprawidłowości, które mogą powodować w ostatecznych przypadkach nawet upadłość banku

• Możliwość powstania zysków i strat w wyniku niepewności

1. Przyczyny występowania ryzyka bankowego:

1. Wewnętrzne:

• Działalność operacyjna banku

• Organizacja procesów

• Zarządzaniem bankiem

• Marketing bankowy

• Kwalifikacja kadry

• Konkurencyjność

1. Zewnętrzne:

• Makrootoczenie (koniunktura gospodarcza, inflacja, polityka fiskalna, polityka banku centralnego)

• Mikrootoczenie ( liczba działających w regionie banków, ich konkurencyjność, sytuacja gospodarcza regionu)

1. Rodzaje ryzyka bankowego:

1. Kredytowe – największe ryzyko 82-85 %

2. Operacyjne

3. Rynkowe (cenowe, walutowe, stopy procentowej)

1. Rodzaje dotyczące ryzyka płynności:

• Rekomendacja P określająca zasoby monitorowania płynności.

• Uchwała nr 386/2008 KNF definiująca obowiązujące banko normy płynności poprzez wprowadzenie podziału na poszczególne kategorie aktywów i pasywów banków według ich płynności lub stabilności.

1. Ryzyko płynności:

• Zdolność do terminowego regulowania zobowiązań oraz zdolność do pozyskiwania funduszy na sfinansowanie nieoczekiwanego wycofania depozytów, zdolność do generowania przez banki dodatniego salda przepływów gotówkowych w określonym horyzoncie czasowym.

Znaczenie płynności wynika z przyczyn:

• Odpowiedni poziom płynności pozwala bankowi wywiązać się ze swoich zobowiązań na bieżąco, co jest niezbędnym czynnikiem do prawidłowego funkcjonowania banku. Bank jest zobowiązany przez Prawo bankowe do utrzymania płynności płatniczej dostosowanej do rozmiarów i rodzaj uprowadzonej działalności

• Płynność zapewnia bankowi elastyczność działań potrzebną, aby się rozwijać

• Płynność pozwala także pokrywać przejściowe stany z działalności

1. Ryzyko kredytowe to:

• Niebezpieczeństwo, iż kredytobiorca nie wykaże zdolności i warunków umowy narażając kredytodawcę na powstanie straty finansowej

• Możliwość zajścia sytuacji, że kredytobiorca nie będzie zdolny do regulowania spłaty kapitału i odsetek lub ogłosi upadłość

• Całość zagrożeń związanych z aktywną działalnością kredytową banku, uwzględniając zarówno politykę w odniesieniu do pojedynczego klienta jak i politykę kształtujący portfel kredytowy

1. Klasyfikacja ryzyka kredytowego:

1. Ze względu na elementy bilansu:

• Ryzyko aktywne

• Ryzyko pasywny

1. Ze względu na skalę lub zakres:

• R. indywidualne

• R. portfelowe (ewentualne problemy)

1. Z punktu widzenia pierwotnych źródeł generowania ryzyka:

• R. egzogeniczne (zewnętrzne)

• R. endogeniczne (wewnętrzne)

1. Ze względu na obszar geograficzny:

• R. kredytowe kraju

• R. kredytowe regionu

1. Praktyczny zestaw metod służących do zarządzania ryzykiem w bankach:

Metody których skutki mają wpływ na wielkości i strukturę portfela kredytowego ( stosowane ex ante):

• Staranna kontrola zdolności kredytowej i sytuacji finansowej kredytobiorcy

• Ustanowienie i przejmowanie prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytu

• Metody tworzenia klas ryzyka kredytowego (kredyt scoring)

• Metody, których istota sprowadza się do niwelowania złych decyzji kredytowych

Metody , których istota sprowadza się do niwelowania skutków złych decyzji kredytowych, niekorzystnie wpływających na strukturę portfela kredytowego (stosowane ex post):

• Monitoring ryzyka przy wykorzystaniu systemów credit scoring

• Tworzenie rezerw celowych na niespłacone należności

• Sprzedaż kredytów (sekurytyzacja)

1. Rodzaje ryzyka kapitałowego:

• Ryzyko gromadzenia kapitału: PIERWOTNE

• Ryzyko wykorzystania kapitału: WTÓRNE

1. Ryzyko gromadzenia kapitału:

• Bank zgromadził wymaganego ustawowo minimum kapitałowego

• Zgromadzony przez bank kapitał jest niewystarczający w stosunku do zakresu działalności banku

Ryzyko wykorzystania kapitału:

• Oznacza, że wniesiony przez właścicieli i inwestorów kapitału został ulokowany w banku na ich ryzyko

• Obok ryzyka akcjonariuszy występuje również ryzyko deponenta

1. Ryzyko operacyjne: ryzyko straty wynikającej z niewłaściwych lub zawodnych procesów, ludzi, systemów lub zewnętrznych.

2. Cechy ryzyka operacyjnego:

definicja	Kategorie zdarzeń operacyjnych
procesy	- dokonywanie transakcji i zarządzanie procesami
ludzie	- oszustwo wewnętrzne - zarządzanie kredytami oraz bezpieczeństwo pracy - klienci, produkty i praktyka biznesowa
systemy	- zakłócenie działalności i błędy systemów
Zdarzenia zewnętrzne	- zniszczenie aktywów materialnych - oszustwo zewnętrzne

1. Ryzyko rynkowe:

• R. poniesienia straty w wyniku zmiany sytuacji na rynkach finansowych

• R. związane ze zmianą cen rynkowych, stawek procentowych, kursów wymiany waluty i wartości cen akcji

1. Ryzyko walutowe:

• Niebezpieczeństwo pogorszenia się sytuacji finansowej banku na skutek niekorzystnej wymiany kursu walutowego

• Związane jest z operacjami bankowymi dokonywanymi w innych walutach

• Pojawia się w momencie, gdy instrument będący w posiadaniu banku jest denominowany w walucie innej, niż waluta kraju tego podmiotu

1. W szczególności jest ono związane z :

• Niedopasowaniu odpowiednich pozycji aktywów i pasywów banku, których wartość wyrażana jest w walucie obcej

• Zawartymi transakcjami, tj. zmianą kursu walutowego między dniem zawarcia transakcji a dniem, w którym otrzymywana jest płatność (ryzyko kursowe)

• Wzrostem innych ryzyk w wyniku zmiany poziomu kursu walutowego

1. Ryzyko stopy procentowej:

• Niebezpieczeństwo, że zmiany rynkowej stopy oprocentowanej wpłyną negatywnie na sytuację finansowe banku.

• Ryzyko wynikające z niedopasowania terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów.

1. Ryzyko strategiczne – ryzyko wpływające na długoterminową zdolność konkurencyjną banku.

Ryzyko związane ze strukturą właścicieli i zarządem – nie chcąc lub nie mogąc wyposażyć w bank w kapitał niezbędny do sprawnego funkcjonowania.

Decyzje strategiczne to wybór obszaru działania, struktura organizacyjna, system planowania i kontroli, system przetwarzania danych.

1. Kto zarządza ryzykiem w banku?

1. Zarząd banku

2. Komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami ALCO

3. Wyspecjalizowane komórki organizacyjne np. Departament zwalczania kryzysu

4. Departamenty Dealerskie

5. Menagerowie do spraw ryzyka

6. Poszczególni pracownicy świadczący usługi finansowe

1. ALCO – komitet Zarządzania Aktywami i Pasywami. Jest on odpowiedzialny za kontrole ryzyka oraz określenie górnych granic ryzyka bankowego jakie dany bank może podjąć.

ALCO to zespól ludzi ścisłego kierownictwa banku w celu wsparcia dyrektorów departamentów.

1. Czynności ALCO:

• Określenie przyczyn i warunków ryzyka rynkowego. Na jakie bank jest narażony oraz nierealizację tego ryzyka z p.w. priorytetów banku.

• Zarządzanie ryzykiem płynności:

• Operacyjnej – zarządzanie dziennym przepływem gotówki

• Strukturalnej – z zakresu zapadalności i wymagalności zobowiązań

• Określenie poziomu ryzyka stopy procentowej

• Zarządzanie ryzykiem walutowym

• Komitet jest odpowiedzialny za wytyczenie polityki banku odnośnie ryzyka rynkowego poprzez ustalenie strategicznych norm pracy dla kadry kierowniczej.

• Kontrola departamentu skarbca za pomocą limitów. Nie dotyczy to ryzyka kredytowego (departament kredytów)

Postępowanie w warunkach ryzyka

1. Unikanie ryzyka (przestrzeganie limitów i ograniczeń ostrożnościowych)

2. Kształtowanie ryzyka:

• Zmniejszenie rozmiarów ryzyka

• Zabezpieczenie się przez skutkami ryzyka

• Wyrównanie ewentualnych strat

1. Unikanie ryzyka – podejmowanie sytuacji nie związanych z ryzykiem.

• Nie udzielanie kredytu w sytuacji niepewności co do terminowej spłaty,

• Nie przyjmowanie zlecenia płatniczego o ile bank ma podejrzenie o niewypłacalności importera,

• Nie przyjmowanie depozytu o ile bank jest niepewny terminu wypłaty,

1. Zmniejszenie rozmiarów ryzyka:

• Podział ryzyka między kilka banków np. kredyt konsorcja lny

• Ograniczenie rozmiarów ryzyka – klauzule wyłączające odpowiedzialność banku w przypadku przekroczenia pewnych norm ryzyka – wypowiedzenie umowy kredytowej

• Dywersyfikacja ryzyka – ilościowa i jakościowa

1. Zabezpieczenie się przed skutkami ryzyka:

• Prawne formy zabezpieczeń przed występowaniem ryzyka

• Refinansowanie ryzyka np. składka na ryzyko

• Ubezpieczenie ryzyka

1. Wyrównanie ewentualnych strat – głównie dzięki instrumentom pochodnym:

• Samo ubezpieczenie

• Opcje

• Transakcje future

• Transakcje FRA

1. Podejmowanie ryzyka:

• Tworzenie potencjału „wytwórczego”, czyli działanie mające na celu tworzenie silnej struktury aktywów, ze poszczególne rodzaje ryzyka nie zagrażają bankom jako całości

• Zapewnienie adekwatności kapitałowej – działanie oparte na założeniu iż kapitał własny jest bazą kompensowania ryzyka w banku