Użytkowanie kamienia jako materiału budowlanego.

Walory dekoracyjne:

1. Barwa

2. Tekstura

3. Struktura

4. Poler

5. Faktura

Właściwości fizyko-mechaniczne:

Gęstość pozorna ( objętościowa) skały – masa objętości próbki wraz z porami. Wg normy.

Gęstość pozorna[g/cm3] [t/m3] skał:

< 1,5 bardzo lekkie

1,5 – 1,8 lekkie

1,8 – 2,2 średnio ciężkie

2,2 – 2,6 ciężkie

>2,6 bardzo ciężkie

Gęstość właściwa jest większa od gęstości pozornej. W zależności od rodzaju skały mamy większą lub mniejszą różnicę.

Nasiąkliwość – związana jest z obecnością porów dostępnych dla wody, określa max masę wody wchłoniętej przez próbkę skały w stosunku do jej masy. Suszenie – ważenie , namaczania – ważenie. Stopniowe namaczanie. ¼ ½ 1

Nasiąkliwość [%] skały

>20 % bardzo nasiąkliwe

5.0 – 20.0 średnio nasiąkliwe

0,5 – 5,0 mało nasiąkliwe

< 0,5 bardzo mało nasiąkliwe

Wytrzymałość na ściskanie – iloraz max siły niszczącej Fmax badaną próbkę do pola jej przekroju poprzecznego.

Wytrzymałość na ściskanie Rcs (stan pow. – suchy) skały

< 15 bardzo słaba

15-60 słaba

61 – 120 średnia

121-200 duża

>200 bardzo duża

Wytrzymałość na ściskanie zależy od bardzo wielu nakładających się czynników: twardość minerałów, wielkość ziaren, ich wzajemnych powiązań i wykształcenia cech strukturalnych i stanu zachowania skały.

Ścieralność – określa zdolność próbki skały (kostka/kruszywo) do straty masy / objętości pod działaniem sił ścierających.

Oznaczenie ścieralności:

• na tarczy Boehmego = ubytek wysokości kostki foremnej [cm]

• w bębnie Devala = ubytek masy kruszywa [%]

Ścieralność na tarczy Boehmego	Ścieralność skał	Ścieralność w bębnie Devala
>1	Bardzo duża	>8
0,75 – 1	Duża	6 – 8
0,50 – 0,75	Średnia	-
0,25 – 0,50	mała	4 – 6
< 0,25	Bardzo mała	<4

Ścieralnosć związana jest z charakterem petrograficznym:

• składem mineralnym

• tekstura

• struktura

• twardoscia budujących skałe minerałów

Mrozoodporność – określa się dla skał o nasiąkliwości >0,5 %

Jeden cykl obejmuje zamrażanie próbki nasyconej wodą w temp. -20^oC przez 4 godziny i odmraża w stanie zanurzenia w wodzie przez 4 godziny. Po każdym cyklu (dla skał osadowych) i po 5 cyklach dla pozostałych skał ocenia się stan próbki i wszelkie zmiany tj. rysy, pęknięcia, wykruszenia, rozwarstwienia.

Klasyfikacja mrozoodporności opiera się na liczbie cykli po których występuje uszkodzenie powierzchni lub krawędzi.

Mrozoodporność	Wytrzymałość na ściskanie
Zła	< 10 cykli
	Po 15 cyklach
Dostateczna	Po 10 cyklach
	Po 15 cyklach
Dobra	Po 21 cyklach
Całkowita	Po > 25 cyklach

Zwięzłość – określa wytrzymałość próbki skały na uderzenia którą oznacza się przy pomocy aparatu Page’a jaki liczbę uderzeń potrzebnych do pęknięcia próbki skały.

Zwięzłość skały - liczba uderzeń

Zła - < 6

Średnia - 6 – 12

Dobra - 13 – 15

Bardzo dobra - > 15

Przyjmowanie poleru.

Klasyfikacja wg Bromowicza i Karwackiego(1990) (znaleźć tabelkę)

1. Skały uzyskujące trwały poler : skały magmowe i metamorficzne

2. Skały uzyskujące nietrwały poler: silnie zlityfikowane wapienie i dolomity

3. Skały niedające się polerować: piaskowce, słabo zlityfikowane wapienie, opoki, tufy.

Typ kamieni blocznych	Gp	N	Rcs	Sb	So	M
Polerujące się trwale	>2,6	<0,5	>60	<0,5	<1	całkowita
Polerujące się nietrwale	>2,2	<5,0	Słaba lub średnia >15	Może być duża >0,75	Może być duża >6	Całkowita lub dobra
Nie polerujace	>1,5	Duża max=30	b. słaba do średniej >6	b.duża >1,7	b.duża >30	Co najmniej dostateczna

Bloczność geologiczna - naturalny stan podzielności surowca wyrażony zawartością możliwego do odzyskania materiału blocznego.

Materiał bloczny są to bryły surowca o kształcie w przybliżeniu prostopadłościennym i izometrycznym oraz o objętości nie mniejszej niż

1. 0,4m³ – dla granitów, piaskowców

2. 0,25m³ – dla marmurów, wapienie zbitych i sjenitów

Bloczność górnicza

• Stosunek objętości (lub masy) wydobytego materiału blocznego do objętości (lub masy) całego urobku.

• Wskaźnik efektywności odzysku bloków ze złoża blocznych materiałów kamiennych.

Jednostki surowcowe

1. Kamiennych materiałów blocznych

2. Kamiennych materiałów kruszywowych.

1. Jednostki surowcowe dla kamiennych materiałów blocznych

Złoża bloczne kamieni budowlanych

1. Skały magmowe – głębinowe: granity, granodioryty, sjenity

2. Skały magmowe – piroklastyczne: tufy

3. Skały osadowe – piaskowce, wapienie dolomity

4. Skały metamorficzne - marmury, gnejsy, (serpentynity – prawie zerowa bloczność)

1. Jednostki surowcowe dla kamiennych materiałów kruszywowych.

Złoża kopalin do produkcji kruszywa łamanego.

1. Skały magmowe – głębinowe: gabro, granity, granodioryty, sjenity

2. Skały magmowe – wylewne: bazalty, diabazy, melafiry, porfiry

3. Skały osadowe: piaskowce kwarcytowe, piaskowce, szarogłazy, dolomity, wapienie, chalcedonity

4. Skały metamorficzne: krystaliczne skały wapienno dolomitowe, dolomity, kwarcyty, amfibolity, gnejsy, serpentynity

Złoża bloczne kamieni budowlanych.

1. Dolny Śląsk – Sudety i bloki przedsudeckie (skały plutoniczne i wylewne)

2. Obszar krakowski – strefa krakowska paleozoicznego antyklinorium (skały wylewne i ich tufy)

Dolny Śląsk:

Granitoidy:

Intruzje towarzyszące waryscyjskim ruchom tektonicznym (karbon):

• Masyw Strzegom – Sobótka

• Masyw Strzelina

• Masyw Żulowej

• Masyw Karkonoszy

• Masyw kłodzko-złotostocki

• Masyw Kudowy

Mapa Puziewicz J. (1990)

1. Granit monzonitowy, biotytowo-hornblendowy (typ Kostrzy, strzegomski)

2. Granit biotytowy

3. Granit alkaliczny z przejściem do monzonitu, dwułyszczykowy(typ wierzbnicki)

4. Granodioryt biotytowy (typ Chwałków), strzeblowski)

5. Granit z Zimnika

6. Tonalit z Łazara