Zmiany rozrostowe:
Przerost(Hypertrofia) – bardziej fizjologiczny proces, przerost może wystąpić na skutek przejściowych sytuacji, np. Zwiększonej pracy, występuje również patologicznie, po wycięciu jednej nerki druga ulega przerostowi, powiększone węzły chłonne, negatywny jest, jeśłi jest go zadużo – np. Przerost mięśnia sercowego (rozejście włókien mięsniowych i utrudnione skurcze serca)
Rozrost(Hyperplazja) – bardziej patologiczny, rzadko występuje w fizjologii, jest zjawiskiem niepokojącym, powiększanie się liczby komórek może trwać bez końca, niekontrolowany rozrost jest definicją nowotowru, wszelkiego rodzaju nowotwory są pochodzenia rozrostowego, każdy nowotwór, np. Rozrost endometrium
Metaplazja – dojrzałe komórki praktycznie nie ulegają podziałom, zróżnicowana komórka posiada wygląd charakterystyczny dla danej tkanki, komórka niedojrzała i niezróżnicowana ma duże jądro, mało cytoplazmy i cały czas ulega podziałom, są obecne w każdej tkance, gdzie czekają na sygnał, do rozmnożenia,np. Naskórek zmienia się co około 20dni, uszkodzenie naskórka jest sygnałem do podziałów rezerwowych, macierzystych (niezróżnicowanych, niedojrzałych) komórek -> dojrzewają i stają się komórkami dojrzałymi, śluzówka żołądka co 4-6dni, w mózgu nie znaleziono takich komórek, ani w sercu,
Powstanie jednej tkanki dojrzałej i zróżnicowanej w miejscu, gdzie nie powinno jej być
W śluzówce żołądka po spożyciu pokarmu dochodzi do podziałów komórek niedojrzałych, ale część komórek na skutek bodźca (np. Zapalenie) może zmienić się w inne komórki, np. Śluzówkę jelita, - metaplazja jelitowa w naskóru komórki kostne – metaplazja kostna, metaplazja jelitowa w przełyku, metaplazja kostna w mięsniu, metaplazja gruczołowa na tarczy szyjki macicy (granica między nabłonkiem gruczołowym z kanału i nabłonkiem paraepidermalnym na szczytach pochwy), w okresie rozrodczym kobiety metaplazja jest zjawiskiem fizjologicznym (nabłonek płaski zmienił się na nabłonek gruczołowy) – „nadżerka rzekoma“, endometrioza - zamiana jednego nabłonka w drugi, metaplazja jajowodowa – w kanale szyjki macicy pojawia się nabłonek jajnikowy
Podczas tego zjawiska może dojść do powstania nowotworu, ale sama metaplazja ukończona nie jest zmianą nowotworową.
Dysplazja – może prowadzić do powstania nowotworu, zjawisko niepokojące, przednowotworowe, np. Dysplazja szyjki
Anaplazja – zjawisko skrajnej niedojrzałości, bardzo niebezpieczne, nowotwór bardzo złośliwy
Komórka macierzysta(rezerwowa) – dzieli się wielokrotnie, nie daje od razu dojrzałej, zróżnicowanej komórki,
Nowotwór – niekontrolowany rozrost, który rozpoczyna się na skutek jakiegoś impulsu(najprawdopodobniej działa na jakiś gen),nawet jak przestanie działać impuls, jeśli w trakcie wielokrotnych podziałów dojdzie do zadziałania impulsu, niedojrzała i niezróznicowana komórka nie może się zróżnicować do docelowej tkanki i dzieli się na danym stadium
Jeśli impuls zadziała na wczesnym etapie(komórki niedojrzałe szybko się dzielą) – komórki bardzo szybko się dzielą – jest to nowotrów złośliwy
Guz –
Nowotwór – każdy nowotwór przyjmie forme guza, nawet białaczka będzie naciekać
Podział nowotworów – ze względu na charakter wzrostu
Łągodne
Miejscowo złośliwe – niewiele
Złośliwe – najczęściej gruczołu piersiowego, zazwyczaj rosną wolno (żeby miał około 2cm potrzeba 4-5lat), przyczyną śmierci osób chorych na nowotwór jest niewydolność narządów niezbędnych dla czynności życiowych, dopóki przerzuty nie dotyczą narządów ważnych dla życia (np. Skóra, mięśnie) można je wycinać i długo z nowotworem żyć
Podział ze względu na pochodzenie tkankowe:
Nabłonkowe – wszystkie narządy gruczołowe – nerki, nadnercza, jajniki, wątroba, skóra, przewód pokarmowy, macica,
nie ma w kościach,w sercu
gruczolak, brodawczak - niezłośliwe
nienabłonkowe
nabłonkowe | Nienabłonkowe | |
---|---|---|
Łagodne | Gruczolak, brodawczak | Tłuszczak, mięśniak, chrzęstniak, naczyniak, kostniak, włókniak |
złośliwe | Rak | Mięsak(niekoniecznie z tkanki mięśniowej,mięśniako mięsak – dodaje się przedrostek, w celu określenia tkanki, z której pochodzi) chłoniak, Czerniak – z melanocytów |
Potworniak - występuje w jądrze albo w jajniku, najczęściej w postaci otorebkowanej torbieli , składa się komórek nabłonkowych i nienabłonkowych, u kobiet najczęściej są łagodne, powstają z komórek macierzystych niezapłodnionych, u mężczyzn w jądrze są niedojrzałe i złośliwe
Stopień złośliwości nowotworów – G (grade) – służy do oceny złośliwości nowotowru oraz stopień klinicznego zaawanswoania nowotowru (Staging – TNM- tylko do nowotworów złośliwych)
T – guz pierwotny –wielkość (Tx- jeśli nie potrafimy ocenić wielkości guza, T1-T3)
N – węzły chłonne (Nx, N1-N3)
M – przerzuty (Mx, M0, M1)
Nowotwór gruczołu piersiego
U mężczyzn nowotwór gruczołu piersiowego około 300-400razy rzadziej
Antykoncepcja napędza zmiany w gruczole piersiowym, przyspiesza nowotwory złośliwe
Badania, które powinno robić się już od 20roku życia:
USG u radiologa – raz w roku,
Badanie palpacyjne
Raz w roku mammografia - badania te uzupełniają się – od 45 r.ż.
Wymaz z szyjki macicy
Badanie u ginekologa raz na rok
Jeśli pojawia się wypływ z brodawki – trzeba wykonać badanie cytologiczne
Biopsja cienkoigłowa – wykonywana pod kontrolą usg, mammografii, najczęściej wykonują patolodzy
Badania immunohistochemiczne – w przypadku wykrycia zmian, guzów
Nowotwory łagodne Sutka:
Gruczolakowłókniak (fibroadenoma)ok. 20-40r.ż.
Od 15r.ż., nigdy nie złośliwieje, nowotwór mieszany, jest komponent nabłonkowy i nienabłonkowy, łagodny, mieszany, okrągły, ograniczony, mały
U kobiety po 50r.ż. 90% piersi to tkanka tłuszczowa
Brodawczak – do 1 cm, rośnie do torbieli albo do przewodów, daje krwisty wyciek z brodawki (również objaw raka)
Guz liściasty – szybki wzrost, może złośliwieć, może być miejscowo złośliwy lub złośliwy
Tłuszczak – nienabłonkowy
Gruczolak - nabłonkowy
Zmiany łagodne:
nienowotworowe w gruczole piersiowym –
guz dysplastyczny, dysplazja .... , mastopatia
torbiele – zmiany łagodne
martwica tkanki tłuszczowej (z urazu)
przednowotworowe:
rozrost przewodowy
rozrost zrazikowy z atypią lub bez
Nowotwór złośłiwy sutka
Rak - najczęściej
Mięsak
Wszystkie inne nowotwory nienabłonkowy
Nienaciekające (in situ):
- przewodowe, zrazikowe
Naciekające
Rag Pageta – jest tylko na brodawce (zwykły wyprysk, wrzodziejąca zmiana, niewielka na brodawce i otoczce brodawki)
Czynniki zwiększające ryzyko:
Hormony – im kobieta jest nastawiona na dłuższe działanie hormonów, tym jest bardziej narażona na nowotowry (Wczesna menstruacja i późna menopauza)
Im więcej dzieci, tym mniejsze ryzyko nowotoru, ponieważ wypadają cykle menstruacyjne