URZĄDZANIE WYKŁADY 12

URZĄDZANIE LASU – WYKŁADY

dr hab. Roman Jaszczak prof. nadzw.

3.02.2012

- grunty leśne zalesione

- grunty leśne niezalesione

- grunty związane z gospodarka leśną

a) drzewostany (to):

- uprawy i młodniki o zadrzewieniu 0,5 i wyżej

- drzewostany II klasy wieku o zadrzewieniu 0,4 i wyższym

- drzewostany III i starszych klas wieku o zadrzewieniu 0,3 i wyższym

- drzewostany w klasie odnowienia (KO) i w klasie do odnowienia (KDO)

b) plantacje drzew:

- nasienne

- leśnych gatunków drzew szybko rosnących

a) w produkcji ubocznej

- plantacje choinek

- plantacje krzewów

- poletka łowieckie

b) do odnowienia

- Zręby

- Halizny

- Płazowiny

lub – uprawy i młodniki I klasy wieku o czynniku zadrzewienia poniżej 0,5

lub – powierzchnia porośnięta drzewami III i starszej klasy wieku o zadrzewieniu poniżej 0,3

c) pozostałe powierzchnie niezalesione

- przewidziane do naturalnej sukcesji – w szczególności powierzchnie referencyjne wyznaczone dla obserwacji procesów naturalnych w lasach

- objęte szczególną ochroną fragmenty ekosystemów, nie objętych dotąd powierzchniową formą ścisłej ochrony, a kwalifikujących się do niej ze względu na szczególna rolę jaką pełnią w ekosystemach leśnych

- przeznaczone do małej retencji wodnej w lasach

- wylesienia na gruntach leśnych

- obszary podtopione na skutek szkód górniczych (do czasu ich rekultywacji)

a) budynki i budowle wykorzystywane na potrzeby gospodarki leśnej

b) urządzenia melioracji wodnych (rowy melioracyjne, inne urządzenia melioracji wodnych)

c) linie podziału przestrzennego lasu (linie podziału powierzchniowego, inne linie)

d) drogi i kolejki leśne

e) tereny pod liniami energetycznymi i telefonicznymi

f) szkółki leśne (ale bez szkółek podokapowych)

g) miejsca składowania drewna

h) parkingi leśne i inne „powierzchniowe” urządzenia turystyczne

- to podział kompleksu leśnego na mniejsze jednostki zwane oddziałami.

Powstaje poprzez wytyczenie w lesie linii podziału powierzchniowego.
- linie gospodarcze (ostępowe)
- linie oddziałowe

lub – obszar lasu między linią gospodarczą, a granicą lasu z innym rodzajem gruntu.

4.02.2012

Szerokość linii podziału powierzchniowego zależy od:
- żyzności siedlisk
- składu gatunkowego
- sposobu zagospodarowania

Im żyźniejsze siedlisko
Im więcej gatunków w składzie gatunkowym tym linie mogą być węższe.
Im bardziej skomplikowany sposób zagospodarowania

Numeracja oddziałów powinna być ciągła w skali obrębu leśnego.

4 3 2 1
8 7 6 5
12 11 10 9
16 15 14 13

Powinna zaczynać się od oddziału wysuniętego najbardziej na północ/północny-wschód, biec kolejnymi pasami ostępowymi i kończyć się na oddziale wysuniętym najbardziej na południe/południowy zachód.

W skład powierzchni oddziału wchodzi północna linia gospodarcza i wschodnia linia oddziałowa.

Linie ostępowe mają długość 300-400m, a oddziałowe 500-800m.

Powierzchnia oddziału to około 15-30 ha.

Stosunek boków oddziału powinien wynosić 1:2 lub 2:3,5.

- w terenie nizinnym

- w terenie górskim

W terenie nizinnym:

- podział powierzchniowy sztuczny -> regularny, schematyczny

- podział powierzchniowy naturalny -> wykorzystuje istniejące powierzchnie pozbawione drzewostanu do wytyczania linii

- podział kombinowany (najczęściej stosowany) -> tam gdzie się da, wykorzystuje się naturalne przerwy

Wady:

- traci się dość dużą powierzchnię leśną przy tworzeniu linii

Zalety:

- łatwość projektowania zabiegów gospodarczych

- łatwość orientacji w terenie

Wady:

- utrudniona orientacja

- trudność przy projektowaniu zabiegów gospodarczych

Zalety:

- nie wycina się dodatkowej powierzchni leśnej pod linie

W terenie górskim:

- linie gospodarcze biegną głównie po warstwicach, dolinach, szczytach

- linie oddziałowe wykorzystują potoki, drogi itp.

Numeracja:

- ułatwia orientację

- ułatwia projektowanie zabiegów gospodarczych

- odprowadzanie wiatrów wywalających poza obszar kompleksu leśnego

- ochrona przeciwpożarowa

- drogi wywozowe, składnice

- ułatwienie polowania

- ułatwia zachowanie ładu przestrzennego

(Każdy pododdział to wyłączenie, ale nie każde wyłączenie to pododdział)

- gatunek panujący w drzewostanie

- konieczność zaprojektowania odpowiednich wskazań gospodarczych i ochronnych

- potrzeba zapewnienia odpowiedniej dokładności inwentaryzacji zasobów drzewnych

W ramach gatunku panującego, podstawę do wyodrębnienia wyłączeń taksacyjnych stanowią różnice:

a) wiekowe

co najmniej 5 lat różnicy w drzewostanach w wieku od 1 do 20 lat

ponad 10 lat w drzewostanach 21-60 lat

ponad 15 lat w drzewostanach 61-100 lat

ponad 20 lat w drzewostanach powyżej 100 lat

b) w budowie pionowej drzewostanów

c) w sposobie powstania drzewostanów

d) w pochodzeniu drzewostanów

e) w ocenie udziału w składzie gatunkowym (różnica co najmniej 20%)

f) w ocenie przeważającego rodzaju zwarcia

g) w ocenie stopnia uszkodzenia drzewostanu

h) w bonitacji

i) w typie siedliskowym lasu

Gdy leśnictwo przejmuje jakiś teren – dopasowujemy go do podziału powierzchniowego leśnictwa.

17.02.2012

Z występujących na gruncie wyłączeń taksacyjnych tworzy się pododdziały lub liniowe wyłączenia literowane ze znakiem ~, przestrzegając wytycznych:

  1. Grunty nieleśne

    1. Liniowe wyłączenia literowane ze znakiem ~ - dla liniowych szczegółów sytuacji wewnętrznej o szerokości ponad 2m do 10m włącznie (dotyczy np. linii energetycznych, rurociągów, lub nie wydzielonych jeszcze ze stanu posiadania cieków podstawowych); powierzchnię na mapie gospodarczej wykazuje się dla każdego takiego szczegółu oddzielnie, a w opisie taksacyjnym przypisuje się im małe litery alfabetu łacińskiego poprzedzone znakiem ~.

    2. Pododdziały – dla pozostałych wyłączeń taksacyjnych, którym przypisuje się małe litery alfabetu łacińskiego.

  2. Grunty leśne

    1. Liniowe wyłączenia literowane ze znakiem ~ - dla liniowych szczegółów sytuacji wewnętrznej o szerokości ponad 2m do 10m włącznie (rowy, linie, drogi); powierzchnię na mapie gospodarczej wykazuje się dla każdego takiego szczegółu oddzielnie, a w opisie taksacyjnym przypisuje się im małe litery alfabetu łacińskiego poprzedzone znakiem ~.

    2. Pododdziały - dla pozostałych wyłączeń taksacyjnych, którym przypisuje się małe litery alfabetu łacińskiego, pod warunkiem, że spełniają następujące kryteria powierzchniowe:

  1. Bez względu na wielkość powierzchni (od 0,01 ha) – rezerwaty, użytki ekologiczne, powierzchnie doświadczalne, szczegóły liniowe o szerokości ponad 10m, grunty sporne, grunty stanowiące współwłasność, wyłączenia taksacyjne uwarunkowane podziałem administracyjnym, zadrzewienia i zakrzewienia, budynki i budowle, grunty przeznaczone na cele nieleśne, grunty wyłączone z produkcji.

  2. Nie mniej niż 0,1 ha – grunty leśne wśród nieleśnych, grunty związane z gospodarka leśną (szkółki leśne, miejsca składowania drewna, parkingi leśne, urządzenia turystyczne), grunty leśne niezalesione objęte szczególną ochroną lub przeznaczone do małej retencji.

  3. Nie mniej niż 0,25 ha – wyłączenia uwarunkowane wyznaczeniem na gruncie granic obszarów Natura 2000, plantacje choinek i krzewów, poletka łowieckie, istniejące na gruncie pasy biologicznego zabezpieczenia ppoż.

  4. Nie mniej niż 0,5 ha – odrębne typy siedliskowe lasu, plantacje drzew, grunty leśne niezalesione przeznaczone do naturalnej sukcesji, zręby, halizny, płazowiny, wyłączenia taksacyjne o szczególnie zróżnicowanych cechach taksacyjnych.

  5. Nie mniej niż 1 ha – wszystkie pozostałe przypadki.

Opis taksacyjny lasu. cz.2.

  1. Leśny – kod RDLP, kod nadleśnictwa, nr obrębu leśnego, nr leśnictwa, nr oddziału, litera pododdziału, a przy wyłączeniu nieliterowanym odpowiedni symbol w miejsce litery pododdziału.

np. 16-04-1-01-4-j-00

  1. Administracyjny – kod województwa, kod powiatu, kod gminy, kod obrębu ewidencyjnego

np. 12-12-062-09

Rodzaj powierzchni – zgodny z wykazem gruntów LP

- Typ siedliskowy lasu

- Stan siedliska (naturalny, zbliżony do naturalnego, przekształcony, zdegradowany, silnie zdegradowany, zdewastowany)

- Zespół roślinny

- Teren:

  1. makrorzeźba (niziny, wyżyny, góry)

  2. mezorzeźba ( nizinny/wyżynny: równy, falisty, pagórkowaty, wzgórzowy;

góry: niskie, średnie, wysokie)

  1. Minimalna wysokość n.p.m.

  2. Położenie (np. płaskie, dolina rzeki, zagłębienie, stok dolny/środkowy/górny)

  3. Nachylenie (od łagodnego do urwistego)

  4. Wystawa

- Opis gleby (typ, podtyp, gatunek gleby plus informacja o glebie na gruntach porolnych i zrekultywowanych)

- Typ pokrywy (naga, ścioła, zielna, mszysta, mszysto-czernicowa, zadarniona, silnie zadarniona, silnie zachwaszczona plus do 3 najliczniej reprezentowanych gatunków runa)

Przyjmowany na KZP (Komisja Założeń Planu) hodowlany cel gospodarowania, docelowo dla wieku dojrzałości rębnej do odnowienia, w formie pożądanej kolejności udziału głównych gatunków drzew zapisywanych wzrastająco.

np. Db-So = docelowo sosna powinna być gatunkiem panującym, a dąb domieszką

Odpowiednio do funkcji lasu, typ drzewostanu może przyjmować kierunek gospodarczy bądź ochronny.

W przypadku upraw punktem odniesienia jest projektowany skład gatunkowy upraw z poprzedniego Planu Urządzania Lasu.

Możliwości modyfikacji TD w zależności od stanu siedliska, stopnia uwilgotnienia, specyfiki i stanu zbiorowiska leśnego.

- wyznacza czas osiągnięcia celu gospodarowania.

Określany jest jako:

  1. Przeciętny wiek rębności

Jest on ustalany:

- na podstawie wykazu podanego w IUL dla So, Św, Jd, Db i Bk

- przez KZP dla pozostałych gatunków.

Ustalany w skali obrębu leśnego dla podstawowych gatunków.

  1. Wiek rębności drzewostanu

- inaczej wiek dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiek dojrzałości drzewostanu do odnowienia

- określany indywidualnie dla każdego drzewostanu podczas taksacji lub przyjmowany schematycznie w wielkości wynikającej wprost z przeciętnego wieku rębności przyjętego dla gatunku drzewa, który panuje w drzewostanie.

Dla celów planowania urządzeniowego wyróżniono:

  1. Lasy rezerwatowe

  2. Lasy ochronne

  3. Lasy gospodarcze

W opisie taksacyjnym podaje się wyraźnie przynależność drzewostanu do lasów rezerwatowych lub ochronnych.

Dla lasów rezerwatowych rodzaj rezerwatu przyjmuje się zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem w sprawie jego utworzenia.

Dla lasów ochronnych kategorie ochronności podaje się zgodnie z decyzją ministra środowiska o uznaniu lasu za ochronny.

Wyróżnia się następujące kategorie ochronności:

- lasy glebochronne

- lasy wodochronne

- lasy trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu

- cenne fragmenty rodzimej przyrody

- stałe powierzchnie badawcze i doświadczalne

- lasy w miastach i wokół miast

- ostoje zwierząt

- lasy uzdrowiskowe

- lasy obronne

Inne obszary funkcjonalne są wizualizowane zbiorczo w urządzanym nadleśnictwie, z wykorzystaniem funkcji „grupy” w programie TAKSATOR oraz na mapach przeglądowych obszarów chronionych i funkcji lasu.

Dotyczy to:

- obszarów Natura 2000

- parków krajobrazowych, obszarów chronionego krajobrazu, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, stanowisk dokumentacyjnych, ostoi i stref ochronnych wynikających z ustawy o ochronie przyrody

- lasów wpisanych do rejestru zabytków

- leśnych kompleksów promocyjnych

Na podstawie dominujących funkcji pełnionych przez lasy (z uwzględnieniem wszystkich pozostałych funkcji) dla celów planowania urządzeniowego wyróżnia się w ramach obrębu leśnego jednostki regulacyjne, zwane gospodarstwami.

Wyróżnia się 3 gospodarstwa:

- specjalne (S)

- wielofunkcyjnych lasów ochronnych (O)

- wielofunkcyjnych lasów gospodarczych (Z)

- drzewostan odroślowy – udział drzew odroślowych wynosi ponad 50%

- drzewostan przedplonowy – musi być ujęty w wykazie drzewostanów kwalifikujących się do przebudowy, w grupie drzewostanów A lub B, przy jednoczesnym zamierzeniu ich przebudowy przed osiągnięciem wieku dojrzałości drzewostanu do odnowienia. Nie będą to więc ani uprawy i młodniki I klasy wieku, ani drzewostany rębne.

- zalesienie porolne – drzewostany rosnące na gruntach porolnych w pierwszym i drugim pokoleniu (jeśli w pierwszym nie dotrwały one do wieku dojrzałości rębnej).

  1. Drzewostan jednopiętrowy

  2. Drzewostan dwupiętrowy

  3. Drzewostan wielopiętrowy

  4. Klasa odnowienia (KO)

  5. Klasa do odnowienia (KDO)

  6. Budowa przerębowa (BP)

Drzewostan dwupiętrowy:

- korony piętra dolnego są oddzielone od koron piętra górnego (zwarcie poziome)

- w piętrze dolnym istnieje zwarcie (co najmniej przerywane lub przerywane, miejscami luźne)

- drzewo danego piętra musi mieć co najmniej 2/3 wysokości gatunku panującego w tym piętrze

- dolne piętro nie może być zaliczane do warstwy podrostu lub podszytu

Drzewostan wielopiętrowy: można wyróżnić co najmniej 3 piętra koron drzew, które nie przenikają się.

Budowa przerębowa: nie liczy się tutaj czynnika zadrzewienia, bo występuje zwarcie pionowe koron.

KO i KDO: Co je łączy?

To drzewostany jednocześnie użytkowane rębnie i jednocześnie odnawiane.

Co je różni?

Procent odnowienia (=powierzchni zajmowanej przez młode pokolenie):

- przy rębniach gniazdowych i stopniowych: w KO jest to co najmniej 30%, a w KDO poniżej 30%

- przy pozostałych rębniach złożonych: w KO jest to co najmniej 50%, a w KDO poniżej 50%

Nie jest spełnione kryterium powierzchniowe.

Dotyczy to: luk, gniazd, kęp, szkółek, poletek łowieckich, oczek wodnych, itp.

Luka - powierzchnia otwarta, pozbawiona drzew, położona w drzewostanach II i starszych klas wieku, ale nie przeznaczonych do użytkowania rębnego, nie spełniające kryteriów kwalifikujących je do ujmowania w oddzielne wyłączenie taksacyjne.

Wskazanie gospodarcze – dolesienia.

Gniazdo – nieodnowiona bądź odnowiona powierzchnia o areale do 50 arów, które występują w drzewostanach przeznaczonych do użytkowania rębnego odpowiednimi rębniami złożonymi. Wyróżnia się gniazda bez starodrzewu (gniazdo, gniazdo odnowione) oraz gniazdo ze starodrzewem (gniazdo częściowe, gniazdo częściowe odnowione). Młode pokolenie opisuje się analogicznie jak w KO.

(„Gniazda, a inwentaryzacja zapasu dla obrębu leśnego.”)

Kępa – powierzchnia porośnięta drzewami, różniąca się od otaczającego ją drzewostanu składem gatunkowym i/lub wiekiem w stopniu kwalifikującym je do wyłączenia, lecz nie spełniających kryteriów powierzchniowych, mogą być ujmowane w opisie taksacyjnym jako:

  1. Jako kępy, których miąższość ujmowana jest w miąższości drzewostanu i dla których zapisuje się tylko informacje przestrzenne.

  2. Jako kępy przestojów, których miąższość ujmowana jest oddzielnie wraz z informacjami przestrzennymi (miąższość przestojów).

(Kępa to co innego niż zmieszanie kępowe – zmieszanie kępowe dotyczy gatunków wchodzących w skład gatunkowy drzewostanu, a kępa – gatunków, które nie weszły w skład gatunkowy d-nu.)

Opis osobliwości przyrodniczych:

- rodzaj obiektu

- ewentualnie nazwa gatunku

- numery osobliwości w ramach pododdziału

- łączna powierzchnia danej osobliwości w ramach pododdziału

- ewentualnie orientacyjna lokalizacja osobliwości

(w kolejności)

Do składu gatunkowego wchodzą gatunki o udziale powyżej 10%.

Włączanie gatunków o udziale 5% i niżej w skład drzewostanu.

Zapis składu gatunkowego (od 1 do 10, np. 8 = 80%).

Gatunek panujący – jest w drzewostanie tylko 1.

Skład gatunkowy drzewostanu dwupiętrowego.

Gatunki lekko nasienne i odroślowe, a skład gatunkowy upraw.

- to: nalot, podrost, podsadzenia produkcyjne (podsiewy)

Wszystkie wymienione warstwy łączy to, że składają się z gatunków odpowiednich dla danego siedliska, o pełnej przydatności hodowlanej, rokujących na utworzenie przyszłego drzewostanu, lub drzewostanu dwugeneracyjnego.

W przypadku braku takiej przydatności, młode pokolenia zalicza się do podszytu.

Nalot – najmłodsze pokolenie drzewostanu do 0,5m wysokości, pochodzenia naturalnego.

Podsadzenie – najmłodsze pokolenie drzewostanu do 0,5m wysokości, pochodzenia sztucznego.

Podrost – najmłodsze pokolenie drzewostanu wysokości powyżej 0,5m dowolnego pochodzenia.

Nalot, podrost i podsadzenia produkcyjne opisuje się, gdy zajmują co najmniej 10% powierzchni.

Przy opisie tych warstw podaje się:

- gatunek drzewa i jego udział, w kolejności malejącej

- przeciętny wiek warstwy

- przeciętną wysokość gatunku panującego (tylko dla podrostu!)

- procent pokrycia powierzchni wyłączenia

- jakość hodowlaną

Podrost o charakterze drugiego piętra

- to podrost, który osiągnął stosowne wymiary pozwalające na określenie miąższości grubizny

- zalicza się do tej warstwy pojedyncze, wyróżniające się egzemplarze drzewek w kępach podrostu, nie spełniających kryteriów piętra drzewostanu.

Opis przestojów – gatunek drzewa (do 5), przeciętny wiek, pierśnica, wysokość, jakość techniczna, miąższość grubizny na całej powierzchni.

Wiek drzewostanu utożsamiany jest z wiekiem średnim gatunku panującego w drzewostanie.

Sposób ustalania:

  1. Uprawy i młodniki sztucznego pochodzenia: rok założenia uprawy do tego, który jest teraz + wiek sadzonek

  2. Drzewostany starsze:

Dokładność określania wieku:

Przypadek znacznej rozpiętości wieku - podzielić drzewostan na warstwy wiekowe.

W przypadku wyróżnienia w urządzanym nadleśnictwie jednostek kontrolnych oznaczanych jak oddziały leśne (lasy górskie zagospodarowane RB IVd lub V) należy wyróżnić wyłączenia taksacyjne w randze przyszłych pododdziałów w ramach występujących w jednostce kontrolnej faz rozwojowych drzewostanu:

- faza odnowienia (uprawy i młodniki)

- faza optymalna (drzewostany starsze od młodnika, ale nie kwalifikujące się jeszcze do rozpoczęcia procesu odnowienia)

- faza terminalna (obejmująca pozostałe drzewostany kwalifikujące się do cięć odnowieniowych, w tym KO, KDO, BP)

W przypadku przebudowy pełnej tworzy się przejściową fazę przebudowy.

Kiedy należy podać informację o formie zmieszania?

- Gdy w składzie gatunkowym drzewostanu występują co najmniej 2 gatunki.

Formy zmieszania:

- jednostkowe

- grupowe

-drobnokępowe (do 5 arów)

- kępowe (6-10a)

- wielkokępowe (powyżej 10a)

- rzędowe (1 lub 2 rzędy tego samego gatunku)

- pasowe (co najmniej 3 rzędy jednego gatunku)

- pełne (korony się stykają)

- umiarkowane (są odstępy między koronami, w których mogłoby się zmieścić 1 drzewo)

- przerywane (odstępy, w których mogłyby się zmieścić 2 drzewa)

- luźne (duże odstępy, więcej drzew mogłoby się zmieścić)

Ma się ustalać na podstawie tablic liczby drzew w drzewostanach.

Dotyczy drzewostanów o zwarciu pełnym, umiarkowanym i przerywanym.

Sposób określania:

- wybór drzew – reprezentatywne, 5-10 drzew

- od jakiej wartości – pierśnica: od 5cm; wysokość: od 1 m

- z jaką dokładnością – pierśnica: do 1 cm; wysokość: do 1 m

- jak się ustala –

- dokładność –

- kiedy się podaje –

- jak się ustala, gdy drzewa nie mają grubizny? – przez procent zajmowanej powierzchni

- jak się ustala, gdy jest grubizna –

- w drzewostanie wielopiętrowym – dla każdego piętra(?) oddzielnie

- dokładność –

Istnieje podział na 3 przedziały wiekowe:

  1. Uprawy otwarte do 10 lat – jakość hodowlana upraw otwartych

  2. Uprawy podokapowe, w tym na gniazdach po cięciu uprzątającym, młodniki i drzewostany niewymienione w punkcie „c” – jakość hodowlana drzewostanu

  3. Pozostałe drzewostany:

- rębne i starsze, oraz niektóre bliskorębne

- zaliczane do KO, KDO, BP jakość techniczna drzew

- kwalifikujące się do przebudowy pełnej

Jakość hodowlana upraw otwartych – Określają ją 2 cyfry:

  1. Pierwsza opisuje stopień pokrycia powierzchni przez uprawę:

1 – stopień pokrycia 81% i wyżej

2 – 50-80%

3 – poniżej 50%

  1. Druga cyfra to przydatność hodowlana (cechy zdrowotne, dostosowanie do siedliska, forma zmieszania, wady):

1 – uprawy założone prawidłowo, zdrowe, o składzie gatunkowym dostosowanym do siedliska, dopuszczalne wady do 20%

2 – wady 21-40%

3 – wady powyżej 40%

Jakość hodowlana drzewostanów

Określa się ją na podstawie odpowiednich cech gatunku panującego, z ewentualnym uwzględnieniem gatunków współpanujących (jeżeli to uzasadnia ich znaczenie gospodarcze).

Określają ją 2 cyfry:

  1. Cechy zdrowotności – to: uszkodzenie strzał i koron, występowanie grzybów i zjawisko obumierania drzew.

1 – wady do 10%

2 – 11-30%

3 – 31-50%

4 – ponad 50%

  1. Cechy wzrostu i rozwoju – to: dostosowanie składu gatunkowego do siedliska, stopień oczyszczenia strzał, rozwój i pokrój koron.

1 – bardzo dobre

2 – dobre

3 – dostateczne

4 – złe

Jakość techniczna – zapisywana jedną cyfrą

Kryteria jakości to:

- minimalna przeciętna pierśnica w korze [cm]

- najmniejszy odcinek odziomkowej części bez wad [m]

- minimalny procent liczby drzew odpowiadających kryteriom wymiaru i jakości odziomka

- dopuszczalne zahubienie drzew w drzewostanie [%]

02.03.2012

Dla każdego drzewostanu ustala się stopień jego uszkodzenia, wg podziału:

- stopień I – 10-20% uszkodzeń

- stopień II – 30,40 i 50% uszkodzeń

- stopień III – powyżej 50% uszkodzeń

Kryteria oceny to:

- stan aparatu asymilacyjnego

- stan pędów wierzchołkowych i bocznych

- stan pni i korzeni

Przyczyny uszkodzeń – np.: owady, grzyby, zwierzyna.

Wyróżnia się 2 grupy drzewostanów:

a) uprawy i młodniki – porównywane z orientacyjnym składem gatunkowym upraw, przyjętym w poprzednim planie urządzania lasu

b) pozostałe drzewostany – porównywane z TD ustalonym podczas KZP (Komisja Założeń Planu)

Stopnie zgodności:

a) uprawy i młodniki

- 30% w uprawach i młodnikach pochodzenia naturalnego

- 20% w uprawach i młodnikach pochodzenia sztucznego

- 50% w uprawach i młodnikach pochodzenia naturalnego

- 40% w uprawach i młodnikach pochodzenia sztucznego

b) pozostałe drzewostany

Plantacje drzew, uprawy plantacyjne, drzewostany przedplonowe i zalesienia porolne są zgodne z TD, jeśli gatunek główny odpowiada pożądanemu, w innym wypadku są częściowo zgodne z TD.

Jeśli w składzie gatunkowym drzewostanu miejsce pożądanych gatunków głównych zajmują inne cenne gatunki główne, lub domieszkowe, to jest to, w zależności od jakości hodowlanej drzewostanu, skład gatunkowy zgodny, lub częściowo zgodny z TD.

Przebudowa może być planowana jako:

- pełna – z zastosowaniem odpowiedniej rębni

- częściowa – z zastosowaniem odpowiednich cięć pielęgnacyjnych

Przebudowa pełna może być planowana jako:

Do przebudowy pilnej kwalifikuje się drzewostany:

Hierarchię przebudowy ustala KZP.

Drzewostany przewidziane do przebudowy dzieli się na:

To okres czasu od zainicjowania odnowienia drzewostanu do cięcia uprzątającego. Dotyczy drzewostanów użytkowanych rębniami złożonymi, niezaliczonych do KO i KDO. Okres odnowienia przyjmuje się dla danej rębni z zaokrągleniem do 5 lat.

To okres czasu od początku obowiązywania PUL do cięcia uprzątającego. Dotyczy drzewostanów KO i KDO. Okres uprzątnięcia podaje się z zaokrągleniem do 5 lat – nie powinien być dłuższy od okresu odnowienia dla danej rębni.

Dotyczy drzewostanów z grupy A i B do przebudowy i stanowi okres czasu od początku obowiązywania PUL do przewidywanego cięcia uprzątającego. Nie powinien być dłuższy niż połowa wieku rębności gatunku panującego. Dokładność 10 lat.

(sposób obliczania – patrz ćwiczenia)

Wykorzystanie przyrostu do:

  1. Oceny bieżącej produkcyjności TSL, klas i podklas wieku, obrębu, nadleśnictwa, RDLP, mezoregionu, dzielnicy i krainy przyrodniczo-leśnej, całego kraju.

  2. Ustalenia zapasu na koniec okresu gospodarczego dla danej jednostki.

  3. Kontroli produktywności lasu (wielkości planowanego użytkowania rębnego i przedrębnego w odniesieniu do przyrostu bieżącego).

  4. Oceny skuteczności zabiegów gospodarczych w minionym okresie.

- dane adresowe

- wielkość powierzchni

- grupa użytków gruntowych

- opis siedliska i TD

- główna funkcja lasu, gospodarstwo, wiek rębności dla głównego gatunku TD

- opis występujących gatunków drzew (patrz przestoje) i krzewów (patrz podszyt)

- kępy i osobliwości przyrodnicze

- wskazania gospodarcze

- dane adresowe

- wielkość powierzchni

- grupa użytków gruntowych

- klasa jakości gruntu rolnego, a przeznaczonego do zalesienia – TSL i TD

- opis zadrzewień, plantacji, zakrzewień

- wskazania gospodarcze dla gruntów przeznaczonych do zalesiania oraz związanych z gospodarką leśną

- opis kęp i osobliwości przyrodniczych

- ewentualnie lokalizacja przedmiotów ochrony, dla których wyznaczono dany obszar Natura 2000

Użytkowanie rębne:

- kod rodzaju czynności

- pilność czynności

- numer ewentualnej działki manipulacyjnej

- liczba cięć w 10-leciu

- powierzchnia zabiegu

- pozyskanie miąższości w %

- okres odnowień lub przebudowy lub uprzątnięcia

Użytkowanie przedrębne:

- kod rodzaju czynności

- pilność zabiegu

- powierzchnia manipulacyjna drzewostanu lub jego części

Pilność cięcia rębnego lub przedrębnego pojawia się, gdy:

- istnieje konieczność niezwłocznego odsłonięcia młodego pokolenia w KO

- istnieje konieczność pilnego uporządkowania drzewostanu po szkodach lub klęskach

- występuje znaczna liczba drzew szkodliwych, osłabionych, chorych

- występują zaniedbania pielęgnacyjne (zwłaszcza młodsze klasy wieku, wielogatunkowe, o zróżnicowanej dynamice wzrostu)

Podaje się rodzaj zabiegu i jego powierzchnię.

Pojęcie powierzchni zredukowanej.

  1. Oszacowanie miąższości na 1 ha w poszczególnych drzewostanach z wykorzystaniem powierzchni próbnych relaskopowych

  2. Inwentaryzacja zasobów drzewnych obrębu leśnego statystyczną metodą reprezentacyjną, z zastosowaniem warstw gatunkowo-wiekowych oraz losowego rozdziału prób pomiarowych

  3. Wyrównanie miąższości oszacowanej w drzewostanach do miąższości ustalonej dla klas i podklas wieku – równania regresji

Utworzenie w obrębie leśnym zbioru danych o drzewostanach objętych inwentaryzacją miąższości statystyczną metodą reprezentacyjną.

- drzewostany 1-piętrowe i 1-gatunkowe (jeżeli gatunek panujący stanowi ponad 70% składu gatunkowego drzewostanu)

- drzewostany pozostałe (2-piętrowe, wielopiętrowe, w KO, KDO, BP, oraz te 1-piętrowe, w których gatunek panujący stanowi 70% i poniżej 70% składu gatunkowego drzewostanu).


$$Np = 400*\frac{A}{8000} + \frac{A}{50} + 1000*\frac{p}{A}$$

gdzie:

Warstwy buduje się wg wieku gatunku panującego w drzewostanie (dla klasy lub podklasy wieku wynikającej z tego wieku: IIa, IIb, IIIa, IIIb, IVa, IVb, Va, Vb, VI i starsze <czyli od II kl. wzwyż>, oraz KO+KDO+ BP) oraz według gatunku panującego tworzącego drzewostan.

Powierzchnia warstwy nie powinna być mniejsza niż 30 ha. Powierzchnie mniejsze od 30ha należy włączyć do warstwy podobnego gatunku panującego (w ramach iglastych i liściastych).

  1. Niech liczba warstw utworzona według wieku i gatunku głównego tworzącego drzewostan wynosi L.

  2. Każdej warstwie przydzielamy po 2 próbki, a do dalszego podziału pozostanie liczba próbek (M), równa:


M = Np − 2L

Liczbę próbek M rozbijamy na warstwy utworzone wg wieku, wykorzystując wzór:


$$n_{i} = \frac{a_{i}*w_{i}}{\sum_{}^{}\left( a_{i}*w_{i} \right)}*M$$

gdzie:

  1. W ramach warstw utworzonych wg wieku, rozbicie próby do warstw utworzonych wg gatunków przeprowadza się proporcjonalnie do powierzchni tych warstwa, wykorzystując wzór:


$$k_{i} = \frac{b_{j}}{\sum_{}^{}b_{j}}*n$$

gdzie:

  1. Po przeprowadzonym podziale w każdej warstwie znajdzie się następująca liczba próbek:


l = k + 2

  1. W warstwie o powierzchni 30ha i wyżej powinny się znaleźć minimum 4 próby: jeżeli k+2=4, to należy do warstwy dodać liczbę brakujących prób; w przypadku warstwy KO i KDO liczba prób musi wynosić minimum 20.

Liczba próbek przydzielonych do każdej warstwy wiekowo-gatunkowej.

Kolejność drzewostanów w warstwie – szereg kumulacyjny.

Losowanie liczb – wskazanie drzewostanu, w którym ma być zlokalizowana próba.

Siatka kwadratów (100x100m) nakładana na wylosowany drzewostan.

np.:

xxsaxascsdcsdxaxsacdwdsc

Losuje się (komputerowo) 5 miejsc (punkty węzłowe)

Losowanie powierzchni przypisanych do danego drzewostanu.

Ewentualna korekta, gdy liczba prób jest większa niż liczba węzłów siatki.

Punkty na brzegu drzewostanu.

Lokalizacja powierzchni – GPS, kroki

Oznaczenie powierzchni w terenie i na szkicu.

Drzewostany dwuwarstwowe – zakłada się powierzchnie współśrodkowe

Drzewostany o budowie KO i KDO – gniazda ze starodrzewem i bez starodrzewu.

Wielkość zależy od klasy wieku i od budowy drzewostanu (np. IIa – 0,005ha, V – 0,04 ha, VI i starsze – 0,05ha).

Kształt powierzchni – najczęściej kołowy

Powierzchnia na stoku - ???

Im starszy drzewostan i bardziej skomplikowany, tym większa powierzchnia.

  1. Pomiar pierśnic – mierzymy pierśnice wszystkich drzew.

  2. Pomiar wysokości:

  1. drzewostany 1-gatunkowe (ponad 70% udziału gatunku)

  1. drzewostany pozostałe.

  1. Ewentualna korekta wieku.

  2. Określenie bonitacji.

I tak z każdą powierzchnią próbną.

Powierzchnia próbna – miąższość w przeliczeniu na 1ha określa się z sumy miąższości drzew rosnących na tej powierzchni, wg wzoru:


<jakis wzor>

Miąższość warstwy z wzoru:


<jakis wzor>

Miąższość obrębu – składająca się z miąższości warstw pomierzonych statystyczną metodą reprezentacyjną (Vw), oraz miąższości nie mierzonej tą metodą (tj. miąższości występującej w I klasie wieku, na haliznach, na gruntach leśnych niezalesionych, oraz na gruntach związanych z gospodarką leśną i na gruntach nieleśnych – Vx), określa się wg wzoru:


$$V_{0} = \sum_{}^{}{V_{w} + \sum_{}^{}V_{x}}$$

Dla poszczególnych warstw, w których liczba prób jest większa od 10, określa się wariancję i współczynnik zmienności cechy badanej (z wyników powierzchni próbnych tej samej wielkości).

Dla pomierzonych cech ustala się błędy procentowe miąższości:

- dla warstwy:


$$p_{w} = \frac{w_{i}}{\sqrt{n_{i}}},\ \ \ \ \ \ \ \ i = 1,2,\ldots,l$$

- dla obrębu:


<jakis wzor>

Zastosowanie równań regresji.

Powołanie zespołu pomiaru miąższości.

Losowanie jednego z obrębów do kontroli.

Liczba powierzchni kołowych do kontroli.

Losowanie powierzchni do kontroli. 5% lub nie więcej niż 50 powierzchni

Rozmieszczenie powierzchni do kontroli na mapach.

Pomiar na powierzchniach kołowych i obliczanie wyników.

Sprawdzenie, czy nie została przekroczona liczba błędów grubych.

Sprawdzenie różnicy między średnimi dla pierśnicowego pola przekroju i wysokości drzew, przy zastosowaniu statystyki o rozkładzie normalnym N (0,1).

Błędy grube powstają, gdy:

  1. Źle zapisano wielkość powierzchni próbnej.

  2. Występuje różnica w pierśnicowym polu przekroju kontrolowanej powierzchni o ponad 10%.

  3. Wysokość pomierzonego drzewa różni się o:

- 3 i więcej metrów dla drzew o wysokości do 25m

- 4 i więcej metrów dla drzew o wysokości 25m i więcej.


<jakies wzory>

  1. Przyjęciu całości pomiarów w nadleśnictwie, gdy liczba błędów grubych jest mniejsza od 4, a bezwzględna wartość statystyki Z jest mniejsza lub równa 2.

  2. Odrzuceniu pomiarów w kontrolowanym obrębie oraz wylosowanie kolejnego obrębu do kontroli, gdy liczba błędów grubych wynosi 4 lub więcej, lub/i a bezwzględna wartość statystyki Z jest większa od 2.

  3. Odrzuceniu całości pomiarów w nadleśnictwie, gdy również w drugim obrębie wystąpiło 4 lub więcej błędów grubych, lub/i a bezwzględna wartość statystyki Z jest większa od 2.

16.03.2012

- gospodarcze

- przeglądowe

- sytuacyjne

- skala 1 : 5 000

- jest ilustracją stanu posiadania nadleśnictwa, granic i powierzchni wyłączeń taksacyjnych oraz szczegółów sytuacyjnych; stanowi również kartograficzny podkład do przestrzennego i czasowego planowania czynności gospodarczych oraz do opracowania map przeglądowych.

  1. Podział na oddziały i pododdziały

  2. W każdym oddziale – numer oddziału, w pododdziale zaś – litera danego pododdziału oraz wpisane pod nimi odpowiednie powierzchnie w hektarach z dokładnością do 2 miejsc po przecinku

  3. rodzaje użytków rolnych oznaczone obowiązującymi symbolami

  4. klasy jakości gruntów w poszczególnych rodzajach użytków rolnych,

  5. granice i powierzchnie rezerwatów (powierzchnie rezerwatów wpisane w nawiasach w ramach oddziałów leśnych, poniżej powierzchni oddziału),

  6. skróty nazw elementów liniowych oraz ich szerokości wyrażone w metrach,

  7. powierzchnie dróg, rowów, linii oddziałowych oraz innych elementów liniowych nieoznaczonych literami jako pododdziały,

  8. kontury, skróty nazw oraz numery powierzchni niestanowiących wyłączeń

  9. warstwice (dla obszarów górskich, podgórskich i wyżynnych),

  10. granice i opisy podziału administracyjnego.

- skala (pożądana) 1 : 25 000

- służą do wizualizacji przestrzennej zbioru informacji o siedliskach, drzewostanach, obszarach chronionych oraz funkcjach lasu itp. na tle oddziałów leśnych i pododdziałów, z uwzględnieniem ważniejszych szczegółów sytuacji wewnętrznej (dróg utwardzonych, cieków podstawowych itp.) w obrębie leśnym, w powiązaniu z istotnymi szczegółami topograficznymi sytuacji zewnętrznej.

- podkład (matryca, wzorzec) mapy przeglądowej, będący podstawą do wykonania tematycznych map przeglądowych, wykonywany jest zgodnie z „Instrukcją techniczną sporządzania i wydruku map leśnych”

- podział na oddziały leśne i pododdziały wraz z ich opisem,

- ważniejsze szczegóły sytuacji wewnętrznej,

- użytki rolne,

- granice rezerwatów przyrody,

- siedziby nadleśnictwa i leśnictw,

- szczegóły sytuacyjne w granicach zasięgu terytorialnego nadleśnictwa,

- przyjęte napisy informacyjne (nazwa mapy, skala, powierzchnia, itp.) oraz legendę.

Sporządzenie mapy przeglądowej drzewostanu polega na oznaczaniu na matrycy mapy:

  1. granic drzewostanów nasiennych,

  2. tła poszczególnych drzewostanów według przedziałów wiekowych i gatunków panujących,

  3. granic gruntów leśnych projektowanych do odnowienia (płazowin, halizn, zrębów).

Sporządzenie mapy przeglądowej siedlisk polega na uwzględnieniu typów siedliskowych lasu, zbiorowisk roślinnych i siedlisk przyrodniczych.

Obligatoryjna jest mapa „typów siedliskowych lasu”, z granicami Glebowych Powierzchni Wzorcowych, natomiast fakultatywne są mapy „siedlisk przyrodniczych” i „zbiorowisk roślinnych”.

- sporządzana jest dla całego nadleśnictwa, w skali 1 : 50 000 lub 1 : 100 000, na podkładzie odpowiedniej mapy topograficznej,

- stanowi samodzielny załącznik do planu urządzenia lasu w celu wizualizacji informacji przestrzennych, istotnych dla gospodarki leśnej oraz ważnych w zarządzaniu nadleśnictwem.

a) granice gruntów zarządzanych przez Lasy Państwowe,

b) podział powierzchniowy i numeracje oddziałów,

c) siedziby: RDLP, nadleśnictw i leśnictw, oraz zakładów Lasów Państwowych,

d) dostrzegalnie przeciwpożarowe,

e) granice nadleśnictw, obrębów leśnych i leśnictw oraz ich nazwy lub numery, a także znane nazwy dużych kompleksów leśnych,

f) granice zasięgu terytorialnego nadleśnictwa,

g) podział przyrodniczoleśny,

h) granice parków narodowych,

i) lasy innych własności,

j) granice województw, powiatów i gmin, a w obiektach przylegających do granicy państwowej – granice państwa,

k) kontury miejscowości wraz z ich nazwami,

l) koleje, ważne rurociągi,

m) jeziora, zbiorniki wodne oraz rzeki i inne cieki z podaniem ich znanych nazw oraz kierunków odpływu,

n) sieć dróg ważnych dla komunikacji publicznej i gospodarki leśnej wraz z określeniem, dokąd prowadzą poza granicami zasięgu terytorialnego nadleśnictwa,

o) inne informacje ważne dla gospodarki leśnej, ustalone podczas KZP.

Mapy te sporządza się na bazie matrycy mapy przeglądowej obrębu leśnego (1 : 25 000) lub mapy sytuacyjnej obszaru w granicach terytorialnego zasięgu nadleśnictwa (1 : 50 000).

- powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według głównych (dominujących) funkcji lasu oraz gatunków panujących (sporządzana dla obrębów leśnych i łącznie dla nadleśnictwa); dla gruntów niezalesionych gatunkiem panującym jest gatunek główny typu drzewostanu (TD);

- powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według typów siedliskowych lasu oraz gatunków panujących (sporządzana dla obrębów leśnych);

- powierzchniowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu (sporządzana dla obrębów leśnych);

- miąższościowa tabela klas wieku według rzeczywistego udziału gatunków drzew w typach siedliskowych lasu (sporządzana dla obrębów leśnych);

- powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według gospodarstw oraz grup gatunków panujących o tym samym wieku rębności (sporządzana dla obrębów leśnych);

- powierzchniowa i miąższościowa tabela klas wieku według stref uszkodzenia lasu oraz gatunków panujących, sporządzana dla obrębów leśnych (do czasu wprowadzenia obowiązku, o którym mowa w § 25, ust. 13 niniejszej instrukcji, tabeli tej się nie sporządza);

- tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości według gatunków panujących i stref uszkodzenia – przyrost tablicowy (sporządzana dla obrębów leśnych, a do czasu wprowadzenia obowiązku, o którym mowa w § 25, ust.13 niniejszej instrukcji, sporządzana bez wyróżniania stref uszkodzenia);

- tabela klas wieku spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości według gatunków panujących i stref uszkodzenia – przyrost zredukowany, sporządzana dla obrębów leśnych; do czasu wprowadzenia obowiązku, o którym mowa w § 25, ust.13 niniejszej instrukcji, tabeli tej się nie sporządza.

- zestawienie powierzchni gruntów nadleśnictwa według rodzajów użytków gruntowych, kategorii użytkowania i grup rodzajów powierzchni, zgodnie z podziałem administracyjnym kraju (w tabeli tej uwzględnia się również podział na obręby leśne);

- zestawienie powierzchni typów siedliskowych lasu według panujących gatunków drzew oraz ich bonitacji (sporządzana dla obrębów leśnych);

- tabela spodziewanego rocznego przyrostu użytecznego według gatunków panujących;

- schemat opisu taksacyjnego;

- wykaz obiektów selekcji nasiennej (sporządzany dla obrębów leśnych);

- wykaz drzewostanów kwalifikujących się do przebudowy (sporządzany dla obrębów leśnych);

- wykaz drzewostanów w klasie odnowienia (sporządzany dla obrębów leśnych);

- wykaz drzewostanów w klasie do odnowienia (sporządzany dla obrębów leśnych);

- wykaz drzewostanów o budowie przerębowej (sporządzany nieobligatoryjnie, na formularzu jak wzory nr 4 i 5).

To sposób rozłożenia w określonym czasie podstawowych czynności gospodarczych w drzewostanach, zapewniający pobór użytków drzewnych zgodnie z wyliczonym etatem rębnym, przy zachowaniu ładu przestrzennego w lesie.

Narzędziem regulacyjnym decydującym o projektowanym rozmiarze użytkowania rębnego i o przyszłym rozwoju zasobów drzewnych w lesie są wieki rębności, będące wyrazem dojrzałości rębnej drzewostanów.

  1. Na podstawie wykazu podanego w IUL dla So, Św, Jd, Db i Bk

  2. Przez KZP dla pozostałych gatunków

- inaczej wiek dojrzałości rębnej drzewostanu lub wiek dojrzałości drzewostanu do odnowienia

- określany jest indywidualnie dla każdego drzewostanu podczas taksacji lub przyjmowany schematycznie w wielkości wynikającej wprost z przeciętnego wieku rębności przyjętego dla gatunku drzewa, który panuje w drzewostanie.

a) naturalna

b) fizyczna

c) wg najwyższego dochodu materiałowego

d) techniczna

e) ekonomiczna

f) wg kulminacji renty leśnej

g) wg kulminacji renty gruntowej

h) wg czynników hodowlano-leśnych i przyrostu bieżącego

- następuje w takim stadium wzrostu i rozwoju drzewostanu, w którym bieżący przyrost miąższości jest mniejszy od sumy miąższości wydzielających się drzew, na skutek czego następuje zmniejszanie się zapasu produkcyjnego.

Wiek ten ma pewne znaczenie w odniesieniu do lasów pełniących funkcje pozaprodukcyjne oraz jako miara górnej granicy wieku rębności, określonego innymi metodami.

Na wiek dojrzałości naturalnej wpływ mają takie czynniki jak:

- właściwości biologiczne gatunku drzewa (długość życia)

- warunki siedliskowe (warunki ubogie, optymalne i bogate)

- warunki otoczenia (wpływ czynników zewnętrznych)

- pochodzenie drzew (nasiona, odrośla)

Największy dochód materiałowy na jednostkę powierzchni i czasu wykazuje drzewostan w chwili kulminacji przeciętnego przyrostu miąższości, tzn. w momencie zrównania się przyrostu bieżącego z przeciętnym.

W zależności od gatunku, warunków siedliskowych, natężenia cięć pielęgnacyjnych kulminacja ta przypada na różny wiek drzewostanu. I tak:

- u gatunków światłożądnych wcześniej, a u cienioznośnych później

- na lepszych siedliskach wcześniej niż na gorszych

- przy silnych trzebieżach później niż przy słabych

Stan drzewostanu wyrażony np. średnią pierśnicą, w którym spełnia on najpełniej zapotrzebowanie na określony sortyment lub grupę sortymentów nazywa się dojrzałością techniczną drzewostanu, a wiek, w którym on osiąga ten stan nazywa się wiekiem dojrzałości technicznej drzewostanu.

Dojrzałość techniczna drzewostanu – w ramach określonego gatunku – zależy od sortymentu, który jest celem produkcyjnym danego gospodarstwa, od klimatu i siedliska oraz sposobu pielęgnowania.

Minusy dojrzałości ekonomicznej:

- w kosztach nie uwzględnia się dochodów pochodzących z użytkowania przedrębnego

- bierze się pod uwagę koszty z jednego 10-lecia, a nie z całego życia drzewostanu

- wieki rębności wg tej dojrzałości były i są niskie, co zmniejsza zysk.

17.03.2012

To takie usytuowanie drzewostanu, które będzie go zabezpieczało przed działaniem czynników niekorzystnych (głównie – wiatry wywalające).

- metoda izolacji (metoda historyczna)

- metoda kierunku cięć (metoda historyczna)

- podział lasu na ostępy

Ostęp składa się z 2 oddziałów położonych obok siebie.

Ostępy zaznaczane są strzałkami:

- czerwonymi – ostępy stałe

- niebieskimi – ostępy przejściowe

np.

- ostęp pełny

- ostęp niepełny

(jest to uzależnione od kolei rębu)

- rębnia zależy od: TSL (typ siedliskowy lasu), wariantu uwilgotnienia, TD

- każda rębnia ma, w zależności od TSL, określony okres odnowienia, nawrót cięć i intensywność cięcia

- każda rębnia ma określone elementy przestrzenne (szerokość, powierzchnia)

- drzewostany obligatoryjne (KO, drzewostany wyżywicowane, drzewostany z rębnią z gospodarstwa S)

- drzewostany potencjalne (decyduje wskazanie gospodarcze lub sam fakt przynależności do drzewostanów rębnych)

- drzewostany rezerwowe (przynależność do drzewostanów rębnych, ale bez wskazania rębnego)

- drzewostany błędne

Blok – jednostka wewnątrz danego ostępu w ramach której następuje podział drzewostanów (niezależnie od rębni i gospodarstwa) na działki zrębowe.

- pas przez całą szerokość ostępu – kryterium maksymalnej szerokości

- pas nie przebiega przez całą szerokość ostępu – kryterium maksymalnej powierzchni

- użytkowanie różnymi rębniami – wówczas średnio ważone maksymalne szerokości i powierzchnie zrębów w ramach pasa.

- pilność wyrębu (wiek rębności drzewostanów i wieki rębności gatunków plus wiek rębności drzewostanu od strony zawietrznej).

- jest to wchodząca w skład nadleśnictwa jednostka powierzchniowo-ewidencyjna utworzona na cele urządzania lasu i na potrzeby systemu informatycznego Lasów Państwowych (SILP), dla której sporządza się – w ramach PUL – odrębną dokumentację inwentaryzacji lasu (tj. opisy taksacyjne, mapy, zestawienia i tabele) oraz odrębne wykazy zadań gospodarczych.

- obecnie obręb leśny pełni funkcję wydzielonego obszaru nadleśnictwa dla celów adresowych.

To pewien obszar lasu, zwarty lub rozdzielony przestrzennie, o zbliżonych warunkach siedliskowych, dla którego przyjęta funkcja lasu wyznacza ten sam cel gospodarki leśnej, jednakowy sposób zagospodarowania i rodzaj rębni, oraz – w przypadku realizacji celu gospodarczego – taką samą kolej rębu.

Cel gospodarki leśnej wynika z dominującej funkcji, jakie spełniają drzewostany wchodzące w jego skład.

- dla lasów rezerwatowych cele podawane są w zarządzeniach władz stanowiących o ich powołaniu,

- dla lasów ochronnych cele dostosowane są do kategorii ochronności tych lasów, ale w niektórych przypadkach ustala się również dodatkowo cel gospodarczy, który jest zawsze podporządkowany celowi podstawowemu,

- dla lasów gospodarczych ustala się cel produkcyjny – określony sortyment.

Sposób zagospodarowania i rodzaj rębni wynikają z:

  1. Zapewnienia najkorzystniejszych warunków do osiągnięcia gospodarczego typu drzewostanu i realizacji związanego z nim przyjętego celu produkcji,

  2. Warunków siedliskowych drzewostanów,

  3. Oceny rębni stosowanej w poprzednich okresach gospodarczych,

  4. Aktualnego stanu drzewostanów, ze szczególnym uwzględnieniem odnowień naturalnych,

  5. Właściwości ekologicznych drzew aktualnego i przewidywanego składu drzewostanów.

- wiek rębności określa wiek, w którym drzewo lub drzewostan osiąga dojrzałość rębną, a kolej rębu odnosi się do szeregu drzewostanów o zróżnicowanym wieku, stanowiących samodzielną jednostkę gospodarczą i podaje okres czasu, w ciągu którego należy poddać wyrębowi i odnowieniu w określonej kolejności wszystkie drzewostany wchodzące w skład tej jednostki.

30.03.2012

- rębne

- przedrębne

- zaliczone na poczet przyjętego etatu

- nie zaliczone na poczet przyjętego etatu

Wielkość użytków rębnych zaliczonych na poczet etatu (powierzchniowego) realizowana jest podczas NTG (Narada Techniczno-Gospodarcza) dla poszczególnych gospodarstw w obrębie leśnym.

Suma etatów określonych dla gospodarstw stanowi etat proponowany dla obrębu leśnego, zaś suma etatów obrębów leśnych – etat dla nadleśnictwa.

  1. Odpowiednie obliczenia etatów (etaty wg dojrzałości, etaty zrównania, etaty optymalne, etaty z KO i KDO oraz z potrzeb przebudowy)

  2. Potrzeby hodowlane i ochronne określone przez taksatorów dla poszczególnych drzewostanów na gruncie z uwzględnieniem funkcji pełnionej przez drzewostan w gospodarstwie; suma tych potrzeb zagregowana dla gospodarstwa nazywana jest umownie etatem z potrzeb hodowlanych i ochronnych

  3. Możliwości lokalizacji cięć rębnych ograniczone koniecznością przestrzegania przyjętych zasad ładu przestrzennego i czasowego w lesie; jest tu używane umowne pojęcie etatu wg możliwości lokalizacji cięć rębnych.

a) uprzątnięcie płazowin,

b) uprzątnięcie nasienników, przestojów i przedrostów (nie zaliczonych do wartościowych dla hodowli lasu),

c) usuniecie drzew z innych przyczyn, w tym z gruntów nieleśnych.

- etat z potrzeb hodowlanych i ochronnych

- etat z potrzeb hodowlanych i ochronnych

- etat eg dojrzałości drzewostanów

- etat zrównania średniego wieku

- etat optymalny

- etat z potrzeb przebudowy

- etat wg okresu uprzątnięcia w drzewostanach KO i KDO

Weryfikacja możliwościami lokalizacyjnymi cięć rębnych z tytułu zachowania ładu czasowego i przestrzennego w lesie.

Etat końcowy nie może być niższy od sumy etatów wg potrzeb przebudowy i wg okresów uprzątnięcia w drzewostanach KO i KDO.

- zrębowy sposób zagospodarowania

- przerębowo-zrębowy sposób zagospodarowania

- przerębowy sposób zagospodarowania

UWAGA!

Jeśli etat wg możliwości lokalizacyjnych cięć rębnych w drzewostanach z tego gospodarstwa jest niższy o ponad 10% od etatu optymalnego, to przeprowadza się weryfikację lokalizacji cięć rębnych, korygując kryteria zaliczania drzewostanów do cięć rębnych w programie TAKSATOR.

Etat końcowy nie może być niższy od sumy etatów wg potrzeb przebudowy, wg okresów uprzątnięcia w drzewostanach KO i KDO oraz potrzeb hodowlano-ochronnych w przerębowym sposobie zagospodarowania.

Analiza relacji pomiędzy pożądanym kierunkiem rozwoju oraz stanu zasobów drzewnych a wielkością sumaryczną etatu proponowanego na okres obowiązywania PUL.

Ostateczna decyzja odnośnie gospodarstw w obrębach i całego nadleśnictwa należy do NTG.

Tak ustalony i przyjęty na NTG etat powierzchniowy jest wielkością obligatoryjną do wykonania.

- wyniki użytkowania z ostatnich 5 lat,

- TKW (tabeli klas wieku) spodziewanego bieżącego rocznego przyrostu miąższości wg gatunków panujących,

- zestawienie zbiorcze powierzchni drzewostanów zaprojektowanych do CP, TW i TP,

- wielkości uzyskanego w ubiegłym 10-leciu przyrostu bieżącego V,

- modele wzrostu drzewostanów.

- Przyjmuje się, że planowany rozmiar użytkowania przedrębnego ogółem nie powinien przekroczyć 75% przyrostu bieżącego spodziewanego w najbliższym okresie gospodarczym we wszystkich drzewostanach przedrębnych.

- Orientacyjny etat miąższościowy użytków przedrębnych określa się jako miąższość grubizny netto. Przelicznik miąższości netto na brutto to 1,25. Przelicznik z brutto na netto to 0,8.

- użytki rębne zaliczone na poczet przyjętego etatu łącznie ze spodziewanym 5% przyrostem,

- użytki rębne nie zaliczone na poczet przyjętego etatu,

- użytki przedrębne.

- W przypadku klęski żywiołowej.

Etat użytkowania rębnego ma charakter obligatoryjny, a dla użytkowania przedrębnego, orientacyjny.

Jak to się ma do kompensacji zwiększonego użytkowania przedrębnego kosztem obniżania użytkowania rębnego?

(Z IUL: „w Ustawie o lasach oraz decyzji o zatwierdzeniu planu urządzenia lasu zapisany jest łączny miąższościowy etat użytków głównych jako maksymalna ilość drewna przewidzianego do pozyskania w dziesięcioleciu, co umożliwia odpowiednie zwiększanie lub zmniejszanie wielkości użytkowania rębnego, albo przedrębnego w ramach łącznego etatu użytków głównych (tzw.

kompensowanie). Do celów formalno-prawnych oraz statystycznych takie postępowanie jest dopuszczalne, wszakże należy pamiętać, że etat użytkowania rębnego przyjmuje się jako obligatoryjny, natomiast planowana wielkość użytkowania przedrębnego ma charakter orientacyjny. Kompensowanie zwiększonego użytkowania przedrębnego poprzez odpowiednie zmniejszenie

użytkowania rębnego może też stanowić zagrożenie dla trwałości lasu (w tym trwałej stabilności lasu i ciągłości jego odnawiania) oraz trwale zrównoważonej gospodarki leśnej, dlatego nie powinno być stosowane.”)

31.03.2012

Podstawową jednostką ewidencji i planowania jest drzewostan, który jest jednowiekowy, jednogeneracyjny i jednopiętrowy.

Rozwój drzewostanu ma charakter cykliczny, a cykl rozwojowy obejmuje następujące stadia:

zrąb – uprawa młodnik – tyczkowina – żerdziowina – drągowina – drzewostan dojrzewający – drzewostan dojrzały – starodrzew

(zmienia się pierśnica, przyrost, zadrzewienie, itd.)

Postać gospodarstwa jest złożona – w każdej chwili występuje w nim jednocześnie bardzo wiele drzewostanów w różnym wieku i we wszystkich stadiach rozwoju.

Konsekwencje złożonej postaci gospodarstwa to:

Podstawową jednostką ewidencji i planowania jest drzewostan. Rozwój drzewostanu ma charakter cykliczny, ale cykl rozwojowy obejmuje tylko następujące stadia:

młodnik – drzewostan w średnim wieku – starodrzew – drzewostan w okresie odnowienia

(Dlaczego? Ponieważ odnowienie prowadzi się już w starodrzewie, dlatego też nie ma fazy uprawy.)

Postać młodnika, drzewostanu w średnim wieku i starodrzewu jest jednowiekowa, jednogeneracyjna i jednowarstwowa.

W fazie starodrzewu w okresie odnowienia postać drzewostanu jest czasowo dwuwiekowa, dwugeneracyjna i dwuwarstwowa.

Postać gospodarstwa jest złożona – w każdej chwili występuje w nim jednocześnie bardzo wiele drzewostanów w różnym wieku i we wszystkich stadiach rozwoju.

Konsekwencje złożonej postaci gospodarstwa to:

Podstawową jednostka podziału powierzchniowego jest jednostka kontrolna, która powinna być trwale odgraniczona od otoczenia liniami naturalnymi (grzbiety, potoki) lub sztucznymi (drogi, linie podziału powierzchniowego) oraz powinna być jednorodna pod względem ekologicznym (siedlisko, wystawa).

Jednostka kontrolna w omawianym gospodarstwie może być podzielona na 3 wyraźne przestrzennie rozdzielone części (fazy) – jednostki ewidencji i planowania:

  1. Część inicjalna

  2. Część optymalna

  3. Część terminalna

Każda z części składa się ze zbiorowisk drzew o takim samym lub zbliżonym składzie gatunkowym i charakteryzuje się swoistymi cechami:

- odsłonięte naturalnie odnowienia i młodniki,

- sztucznie założone uprawy (tereny poklęskowe),

- przygotowane do odnowienia i pozbawione drzew fragmenty o charakterze halizn.

Pierśnica rosnących drzewek jest niższa od 7 cm.

Obejmuje fragmenty lasu, w których na jednostkę powierzchni przypada zazwyczaj wiele drzew o stosunkowo niedużej pierśnicy i wysokości, mające niewielką lub średnią zasobność, na ogół bez odnowienia podokapowego.

Ze względu na grubość drzew wyróżnia się część optymalną wczesną – dojrzewającą (pierśnica od 7 do 14cm) i część optymalną właściwą – dojrzałą (pierśnica od 15 do 35cm).

Obejmuje fragmenty lasu, w której na jednostkę powierzchni przypada zazwyczaj niewiele drzew, a udział drzew o dużej pierśnicy (powyżej 35cm) i wysokości jest znaczący. Zasobność jest wysoka, ale niższy jest (w stosunku do części optymalnej) przyrost miąższości.

Ze względu na udział odnowienia wyróżnia się część terminalną słabo odnowioną (do 30% młodego pokolenia) i część terminalną z intensywnym odnowieniem (powyżej 30% młodego pokolenia).

Jednostka kontrolna nie ma złożonej postaci, a w jej rozwoju nie da się wyróżnić cyklu następujących kolejno po sobie zmian.

Cechy jednostki:

- trzy części, których powierzchnia, zapas, rozmieszczenie i kolumny zmieniają się z czasem,

- zapas całej jednostki kontrolnej oscyluje w dłuższym okresie wokół pewnej wielkości przeciętnej,

- w każdej chwili w jednostce kontrolnej mogą być prowadzone jednocześnie 3 główne rodzaje zabiegów gospodarczych:

  1. Odnowienia i pielęgnacja w części inicjalnej,

  2. Cięcia pielęgnacyjne o charakterze trzebieży w części optymalnej,

  3. Cięcia rębnią stopniową i ewentualnie odnowienia i pielęgnacja odnowień w części terminalnej.

- reprodukcja odbywa się stale w części terminalnej, przeważnie przez obsiew naturalny, a w miarę potrzeby także za pomocą sadzenia.

Postać gospodarstwa jest względnie prosta, ponieważ:

- może obejmować już jedną jednostkę kontrolną o powierzchni od 20 do 40 ha, pod warunkiem, że występują na niej wszystkie 3 części,

- gospodarstwo może obejmować wiele jednostek kontrolnych, pod warunkiem, że są one do siebie podobne pod względem struktury grubości,

- w każdej jednostce kontrolnej prowadzi się jednocześnie podobny zespół zabiegów gospodarczych,

- w każdej jednostce kontrolnej trwa ciągła reprodukcja w drodze naturalnego odnowienia.

Każda jednostka kontrolna obejmuje zawsze stosunkowo jednolity kompleks lasu o złożonej – różnowiekowej, wielogeneracyjnej i różnopiętrowej strukturze.

Nie da się wyróżnić wyraźnego cyklu, ponieważ w każdej chwili:

- las w jednostce kontrolnej ma podobna postać,

- w całej jednostce kontrolnej można prowadzić podobne zabiegi pielęgnacyjne związane z rębnią przerębową lub ciągłą, pielęgnacyjną,

- reprodukcja odbywa się w niektórych, nielicznych miejscach jednostki kontrolnej, głównie przez naturalne odnowienie.

Postać gospodarstwa jest prosta, ponieważ:

- gospodarstwem może być jedna jednostka kontrolna o obszarze od 5 do 15 ha,

- gospodarstwo może obejmować wiele jednostek kontrolnych, pod warunkiem, że są one do siebie podobne pod względem struktury i cechują się złożeniem różnowiekowym, wielogeneracyjnym i różnopiętrowym,

- w każdej jednostce kontrolnej prowadzi się jednocześnie podobne zabiegi gospodarcze,

- w każdej jednostce kontrolnej trwa ciągła reprodukcja w drodze naturalnego odnowienia.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wykład (9) 11c i 12, Niezbędnik leśnika, WYDZIAŁ LEŚNY, Urządzanie, Wykłady, pojedyncze
wykład 12 Urządzenia wyjściowe w komputerowych układach sterowania (2013)
wykład (12) 15, Niezbędnik leśnika, WYDZIAŁ LEŚNY, Urządzanie, Wykłady, pojedyncze
wykład (9) 11c i 12, Niezbędnik leśnika, WYDZIAŁ LEŚNY, Urządzanie, Wykłady, pojedyncze
wykład 12 pamięć
Socjologia wyklad 12 Organizacja i zarzadzanie
Wykład 12(3)
Wykład 12
Wykład 12 Zarządzanie sprzedażą
Wykład 12 1
wyklad 12
Wyklad 1 12
wyklad 12 MNE
wykład 12
ZARZ SRODOWISKIEM wyklad 12
wykład 7 12

więcej podobnych podstron