Adaptacja zwierząt w tundrze

2. Tundra

Tundra jest to obszar bezleśny, graniczący od północy z krajobrazem pustyń lodowych, a od południa z tajgą.

2. Cechy adaptacji zwierząt w tundrze:

• Zmiana barwy

• Sierść

• Zakończenie łap

• Zwarta budowa ciała

• Małe uszy

• Poroże

2. Cechy adaptacji zwierząt w tundrze:

• Gromadzenie tłuszczu

• Migracje

• Życie w stadzie

• Tryb życia

• Ochrona przed drapieżnikami

2. Zmiana barwy

(Reguła Glogera) Zwierzęta stosują kamuflaż zmieniając barwę sierści lub piór zależnie od pory roku. Celem kamuflażu jest ochrona przed drapieżnikami i kłusownikami. Np. piesiec (Alopex lagopus) latem ma brązowoszarą sierść, a zimą zmienia na białą.

2. Zmiana barwy

Barwę zmieniają także pardwa mszarna (Lagopus lagopus) i śnieguła (Plectrophenax nivalis). Zimą upierzenie pardwy jest białe, a w okresie letnim brunatnoszaro-rude. Śnieguła potrafi zmieniać upierzenie na bardziej białe w zimie lub na ciemniejsze latem.

2. Sierść

Kolejnym przejawem przystosowania zwierząt do życia w tundrze jest rodzaj ich sierść. U niedźwiedzia polarnego (Ursus maritimus), pieśca i renifera (Rangifer tarandus) gęsta i długa sierść chroni przed zimnem. U pieśca do poprawienia izolacji przyczynia się pusty w środku włos sierści. Grubość futra zmienia się w ciągu roku, futro zimowe jest grubsze, a tym samym zapewnia lepszą izolację. Renifer ma bardzo gęstą sierść, a przy samej skórze dodatkowo posiada wełnistą warstwę. Pardwa mszarna ma dodatkowy gęsty puch, pozwalający jej przetrwać zimę.

2. Zakończenie łap

Zwierzęta tundry mają szerokie stopy, porośnięte piórami lub sierścią co ułatwia im poruszanie się po śniegu. Stopy renifera są bardzo szerokie i zaokrąglone po bokach. Dodatkowo posiada długie i mocne raciczki, które dotykają podłoża podczas chodzenia. (stabilność). Lis polarny ma gęsto owłosione poduszki stóp, co chroni go przed utratą ciepła w czasie stąpania po zimnym podłożu. Stopy pardwy wyposażone są w pióra izolujące ułatwiające poruszanie się po śniegu.

2. Zwarta budowa ciała i małe uszy

Zwierzęta polarne np. wilk polarny (Canis lupus arctos) i lis polarny mają małe uszy, krótkie i grube łapy i pysk, oraz krótką szyję. Cechy te minimalizują utratę ciepła z organizmu. Konieczność zatrzymywania ciepła u zwierząt tłumaczy reguła Allena.

2. Poroże

Poroże jest charakterystyczne dla reniferów. W porożu renifery odkładają nadmiar mikroelementów pochodzących z ich jednorodnej diety, której podstawą jest chrobotek reniferowy. W zimie poroże służy reniferowi do rozgrzebywania śniegu w poszukiwaniu pokarmu.

2. Gromadzenie tłuszczu

Niedźwiedź polarny nie ma zwartego futra, a w wodzie jego futro traci większą część swej wartości izolacyjnej. Jednak niedźwiedź ma także grubą warstwę tranu, która odgrywa ważną rolę zwłaszcza podczas pływania w lodowatej wodzie. Tłuszcz jest magazynowany na zapas. Foka (Foka szara – Halichoerus grypus) ma krótką sierść, ale posiada grubszą warstwę tranu. Renifery w okresie letnim także magazynują tłuszcz na zapas.

2. Migracje

Jednym ze sposobów przetrwania w tundrze jest migracja. Renifery w zimie migrują w okolice lasotundry i tajgi, aby uniknąć surowych warunków atmosferycznych. Latem uciekając przed owadami wracają do tundry. Śnieguła także migruje na południe. Można ją spotkać w Polsce od października do marca.

2. Życie w stadzie

Skupianie się zmniejsza powierzchnię wystawioną na zimno, łagodząc w ten sposób stres chłodu (stres wywołany niską temp) i zmniejszając zapotrzebowanie metaboliczne na produkcję ciepła. W stadzie żyją foki, woły piżmowe. Jedną z korzyści życia w stadach jest zminimalizowanie strat ciepła. Renifery w czasie zamieci i zimnych wiatrów ogrzewają się własnymi ciałami.

2. Tryb życia

Drobne zwierzęta z powodu słabej izolacji muszą wykorzystywać możliwości mikroklimatyczne (np. przez przebywanie w podziemnych norach). Pardwa nocuje zagrzebana w śniegu, izolując się tym samym od zimna. Lemingi (lemmus lemmus) podczas surowych zim pozostają aktywne. Znajdują pożywienie przekopując korytarze pod warstwą śniegu, oraz zużywają zgromadzone zapasy traw.

2. Ochrona przed drapieżnikiem

Wydrzyki ostrosterne (Stercorarius parasiticus) starają się odciągnąć napastników udając zranione, a gdy to nie skutkuje gotowe są na bezpośrednie naloty na drapieżnika. Pardwa nocuje w śniegu chroniąc przed drapieżnikami.