Niepewność i ryzyko ekologiczne

Ewolucja pojęć niepewności i ryzyka w kontekście teorii statystycznych funkcji decyzyjnych

Ryzyko ekologiczne – niepewność wynikająca z losowego oddziaływania pewnych czynników rozprzestrzeniających się w środowisku przyrodniczym (T. Żylicz). Przykłady: ryzyko powodzi, ryzyko uschnięcia drzew.

Dopuszczalny poziom ryzyka – trzy podejścia:

1. całkowita eliminacja (możliwość udowodnienia, że nie ma ryzyka – brak dowodu na nie występowanie ryzyka)

2. margines bezpieczeństwa (praktyka inżynierska, bez uzasadnienia naukowego). Procedura arbitralna, ale gdy nie ma lepszych przesłanek oceny ryzyka – uznawana za skuteczną),

3. poziom uzasadniony ekonomicznie (wycena niejawna, dyskredytacja rezultatów) – case bifenyle w rybach) plus foli 5 z „niepewności”, suma kosztów nie przekracza sumy korzyści

4. podejście mieszane

Całkowita eliminacja substancji z produkcji: azbest, ołów, freony, polichromowane bifenole.

Mierzenie stężenia szkodliwych substancji i stężenia gazów (dwutlenku siarki) odbywało się na królikach lub innych zwierzętach. Dopuszczalne stężenie szkodliwej substancji jest wartością szacowaną (mierzono ile wytrzyma królik i wartość tą dzielono przez 10). Nie ma kryterium końca eksperymentu.

Imsija – w wyniku rozcieńczenia

Emisja – to, co wydostaje się z kominów

Synergia – wzmocnienie negatywnego oddziaływania w momencie, w którym występuje więcej niż jedno zanieczyszczenia.

Ekonomiczne metody wyznaczania DPR – ekonomicznie uzasadnione poziom ryzyka – czyli taki przy którym suma korzyści po potrąceniu kosztów jest największa z możliwych.

Warunek maksymalizacji – zrównanie kosztów i korzyści krańcowych. Warunek rozwiązania równania: sprowadzenie kosztów korzyści krańcowych do tych samych jednostek (najczęściej pieniężnych). Sprowadzenie – wycena wymaga natomiast kwantyfikacji korzyści.

Statystyczna wartość ludzkiego życia – VOSL

0,0001 200 zł

1 x statystyczna wartość ludzkiego życia (ile jesteśmy skłonni wydać

na nasze zdrowie, aby zwiększyć szansę przeżycia o 0,0001

Tendencje: unikanie jawnej, pieniężnej wyceny korzyści „trudno mierzalnych”.

Niebezpieczeństwa tak otwartych deklaracji:

1. Atak na regulację przy użyciu argumentów, że istnieją „tańsze” koncepcje uratowania 1 życia.

2. Etyczne – koncepcja pieniężnej wyceny ludzkiego życia jest kontrowersyjna, życie warte jest więcej, a więc norma jest zbyt łagodna.

Dlatego obliczenia nie są publikowane, lecz jedynie deklaracje o „naukowych” podstawach oszacowania.

Tylko Amerykanie przyznali, że dla nich wartość jednego życia to 2 mln dolarów.

Case study: określenie właściwego poziomu PCS w rybach

PPM – cząsteczka na milion

Rachunek korzyści z ustanowienia normy – spadek zachorowalności na raka.

W UE wartość statystycznego ludzkiego życia wynosi 2 mln euro.

Zmiany nieodwracalne

1. Postrzeganie zmian nieodwracalnych przez pryzmat bieżących korzyści czerpanych z zasobu. Dla zasobów nieodnawialnych reguła Hotellinga dla odnawialnych zasada maksymalnego trwałego przychodu z wszystkimi zastrzeżeniami artykułowanymi w modelu Faustmanna.

2. Utrata zasobu na wskutek nie eksploatacji, ale zanieczyszczenia nie może być interpretowana i opisywana przy pomocy wyżej wymienionych modeli. Utrata gatunku (obecnie) nieużytkowanego: informacja genetyczna, przyszłe hipotetyczne korzyści. Prawdopodobieństwo wystąpienia takich korzyści…

Ryzyko a próby jego ograniczenia – analiza praktycznych przesłanek wyboru

Obawy mityczne i uzasadnione przesłanki emocjonalne decydują o zachowaniu konsumentów:

zakup butelkowej wody do picia celem uniknięcia spożycia wody wodociągowej zagrożonej skażeniem halometanami przy równoczesnym paleniu papierosów i nie zapinaniu pasów w samochodzie.

W efekcie różnych programów ekologicznych wahania wskaźnika kosztu utraconego życia (cost-per-live safed) waha się od:

15 000$ w programie wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet powyżej 50 roku życia

5 000 000$ w programie ograniczania emisji benzenu do powietrza atmosferycznego

Zróżnicowanie efektywności kosztowej obu programów wynosi 1:333. To jest dobry obraz zróżnicowania preferencji konsumenckich wobec ograniczania różnego rodzaju ryzyk ekologicznych.

Maria Rokita G. azbest – gospodarka surowcami mineralnymi, tom 23, 2007 zeszyt 1

Azbest jest to nazwa włóknistych minerałów z gruby amfiboli.

2000 lat p.n.e. zastosowanie w Finlandii

Europa 300 lat p.n.e. do tkania obrusów, całunów, chusteczek oraz jako knoty w lampach oliwnych.

Właściwości:

• odporność na działanie wysokich temperatur (temp. rozkładu i topnienia około 1500 stopni C)

• właściwości termoizolacyjne i dźwiękochłonne

• wytrzymałość na rozciąganie

• elastyczność

• odporność

Proces zużywania dachu eternitu jego kruszenie i wdychanie tych cząstek jest rakotwórcze.

Synergiczne działanie azbestu

synergia – jeżeli 2 substancje działają razem to mają dużo większe niż gdy działają osobno

ekspozycja na azbest zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka 5 razy

palenie papierosów zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka 10 razy

ekspozycja oraz palenie papierosów zwiększa prawdopodobieństwo nie, 15 ale 50 razy!

Duże przesunięcie w czasie (latencja)

Latencja – okres utajenia, czas od wystąpienia przyczyny do zaistnienia skutku:

rak płuc występuje około 20 lat latencji

rak opłucnej (międzybłonniak) około 40 lat latencji, przeżywalność około 1 rok

inne schorzenia: azbestoza (pylica azbestowa) około 10 lat latencji

• 1898 Inspektor pracy w Wielkiej Brytanii raportuje szkodliwość pyłu azbestowego.

• 1906 raport francuski opisujący 50 przypadków śmiertelnych wśród pracownic przemysłu tekstylnego mającego kontakt z azbestem. Rekomendacja ograniczania azbestu.

• 1906 Mimo zestawu informacji rząd Wielkiej Brytanii nie wpisuje azbestu na listę zakazanych związków szkodliwych.

• 1911 Eksperymenty na szczurach potwierdzają szkodliwość azbestu. Pierwszy dowód empiryczny.

• 1911 i 1917 Departament przemysłu Wielkiej Brytanii nie znajduje wystarczającego uzasadnienia aby przedsięwziąć działania ograniczające stosowanie azbestu.

• 1918 Ubezpieczyciele w USA i Kanadzie odmawiają ubezpieczania robotników pracujących z azbestem – jako powód wskazują szkodliwość tej substancji.

• 1930 Kolejny raport w Wielkiej Brytanii ujawnia chorobę płuc pylicę azbestową u 66% populacji wieloletnich (20 lat) pracowników firmy Rochdale (raport 1920 – 15% populacji).

• 1931 – pierwsza regulacja prawna dotycząca azbestu (Wielka Brytania) norma imisyjna, odszkodowania. Prawo to jest powszechnie łamane (pomiędzy 1931-68 tylko 2 postępowania karne).

• 1935-49 Raporty o zachorowaniach na raka płuc wśród robotników zakładów azbestowych.

• 1955 Określenie (ilościowa kwantyfikacja) funkcji ryzyka zapadania na raka płuc dla robotników firmy Rochdale (Doll)

• 1959-60 Identyfikacja kolejnych chorób – raka opłucnej pracowników mających kontakt z azbestem w Afryce Południowej.

• 1962/64 Jak wyżej w USA i Wielkiej Brytanii również wśród osób narażonych pośrednio (sąsiedztwo zakładów).

• 1969 Kolejna regulacja (Wielka Brytania) poprawia standard imisyjny, pomija jednak użytkowników wyrobów i kwestie zachorowania na raka (zaostrzenie limlitu imisyjnego o 100%).

• 1982-9 Presja mediów i innych czynników prowadzi do obostrzenia normy imisyjnej o 1000%, regulacje obejmują zarówno producentów jak i użytkowników, bodźce do substancji.

• 1998-99 Całkowity zakaz stosowania w UE wszystkich form azbestu.

• 2000-01 WTO podtrzymuje zakaz UE mimo sprzeciwu Kanady atak Kanady w 1997 na zakaz importu (Francja). Konkluzje WTO: w ogóle nie ma bezpiecznego limitu stężenia.

Dostępność substytutów przynajmniej od lat 70-tych a dla wybranych zastosowań od lat 40 lub 50tych. Nie były wprowadzane dzięki lobbingowi producentów azbestu.

Szacunki z 1999 wskazują na 250 000 do 400 000 zachorowań ze skutkiem śmiertelnym w ciągu najbliższych 35 lat na obszarze UE 15.

Do połowy lat 80 w Wielkiej Brytanii dodatek za szkodliwe warunki pracy (azbest) wynosił 1 funt tygodniowo.

Pierwszym na świecie krajem, który wprowadził częściowy zakaz używania azbestu była Dania (1972).

htp://www.ibasecrerariat.org/chrom_ban_list.php

Pierwsze sygnały o szkodliwości były całkowicie zignorowane.

Pierwsze obserwacje medyczne (UK,F) nie zostały poparte rządowymi programami długoletniego monitoringu, przemysł, a często władze lokalne nie są zainteresowane programami długofalowymi – to obowiązek rządu.

Pierwsze regulacje nie zostały faktycznie wdrożone, a sankcje były trywialne.

Wdrożenie