T: Układ nerwowy

• odpowiada za odbieranie bodźców z otoczenia, ich analizę oraz odpowiednią do działającego bodźca reakcję

• układ nerwowy koordynuje czynność narządów organizmu (ruchy dowolne, potrzeby fizjologiczne) oraz umożliwia dostosowanie się do panującego otoczenia

• jest układem scalającym ze sobą komórki, tkanki, wreszcie narządy.

1. Ośrodkowy układ nerwowy

OŚRODKOWY UKŁAD NERWOWY

MÓZGOWIE RDZEŃ KRĘGOWY

PÓŁKULE MÓZGU PIEŃ MÓZGU KOMORY MÓZGU

= KRESOMÓZGOWIE - międzymózgowie

- śródmózgowie

- móżdżek

- most

- rdzeń przedłużony

• Zbudowany jest z istoty szarej i białej

• Istota szara utworzona przez komórki nerwowe leży najbardziej zewnętrznie pokrywając istotę białą w głąb, której tworzy również skupiska zwane jądrami mózgu. Odgrywa ona zatem rolę płaszcza (kory)

• W przypadku rdzenia kręgowego istotę szarą otacza istota biła

• Istota biała zbudowana jest przez wypustki komórek nerwowych tworzące drogi i szlaki.

1. Obwodowy układ nerwowy

OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

NERWY ZWOJE NERWOWE

CZASZKOWE (12 par) RDZENIOWE (31 par)

• Stanowi on połączenie między ośrodkowym układem nerwowym a narządami docelowymi.

• Występuje tu 12 par nerwów czaszkowych, które odpowiadają za unerwienie głowy i szyi. Rozpoczynają się na odpowiednich poziomach mózgowia i biegną do narządów zmysłów i mięśni twarzy

• nerwy rdzeniowe utworzone są przez 31 par nerwów odchodzących symetrycznie od rdzenia kręgowego. Prowadzą one włókna dla skóry i mięśni szyi, kończyny górnej i dolnej oraz mięśni tułowia.

• Nerwy rdzeniowe są nerwami mieszanymi złożonymi z włókien ruchowych, czuciowych oraz autonomicznych.

• Włókna ruchowe odchodzą od rdzenia kręgowego przez rogi przednie w postaci korzeni przednich

• Włókna czuciowe wnikają do rdzenia kręgowego przez rogi tylne, jako korzenie tylne

• Oba rodzaje włókien łączą się w nerw rdzeniowy

1. Mózgowie

1. Kresomózgowie

• składa się z dwóch półkul mózgu oddzielone od siebie szczeliną podłużną mózgu oraz biegnącą poprzecznie szczeliną oddzielającą ją od móżdżku

• Powierzchnie półkul pokryte są licznymi bruzdami i zakrętami

- Największą z bruzd jest bruzda boczna tzw. bruzda Sylwiusza, która odgranicza płat czołowy i ciemieniowy od skroniowego

- mniejsza bruzda środkowa (tzw. Rolanda) oddzielająca płat czołowy od ciemieniowego

• Każda z półkul składa się z czterech płatów

Od przodu znajdują się kolejno płaty:

- czołowe (odpowiada głownie za czynności ruchowe i psychiczne; Uszkodzenie w jego obrębie jest przyczyną niedowładów , porażenia lub zaburzeń osobowości)

- ciemieniowe (odbiera doznania czuciowe; W przypadku jego uszkodzenia dochodzi do przeciwstronnej niedoczulicy)

- potyliczne (znajdują się ośrodki wzrokowe)

- po bokach płaty skroniowe (zachodzi analiza doznań słuchowych)

• W głębi bruzdy bocznej znajduje się część kory tzw. wyspa.

• Wewnątrz półkul mózgowych znajdują się komory boczne składające się z części środkowej położonej w płacie ciemieniowym oraz rogów:

- przedniego znajdującego się w płacie czołowym

- tylnego w płacie potylicznym

- dolnego w płacie skroniowym

• Obie komory boczne łączą się otworem międzykomorowym z komorą trzecią.

• W obrębie kresomózgowia mieszczą się jądra podstawne, czyli skupienie istoty szarej w obrębie istoty białej półkuli mózgu.

• Do jąder podstawnych należą:

1. CIAŁO PRĄŻKOWANE:

• największe z jąder podstawnych

• Składa się z:

• jądra soczewkowatego

- jest podkowiasto wygiętą strukturą składającą się z głowy, trzonu i ogona

- tworzy ograniczenie dla komory bocznej

• jądra ogoniastego

- ma wygląd dwuwypukłej soczewki i dzieli się na dwie części: gałkę bladą i skorupę

- jądro ogoniaste i skorupę nazywa się prążkowiem ze względu na podobieństwo budowy wewnętrznej

• jądro soczewkowate i jądro ogoniaste oddzielone są od siebie niewielkim pasmem istoty białej tworzącej torebkę wewnętrzną, a w przedniej części połączone ze sobą.

1. PRZEDMURZE - o skupisko istoty szarej pomiędzy jądrem soczewkowatym a wyspą

2. CIAŁO MIGDAŁOWATE

• położone jest między częścią dolną komory bocznej a biegunem płata skroniowego

• Ciało prążkowane jest częścią układu pozapiramidowego, czyli układu regulującego ruchy dowolne i napięcie mięśni poprzecznie prążkowanych

• Główną strukturą układu pozapiramidowego jest gałka blada.

1. Międzymózgowie

MIĘDZYMÓZGOWIE

PODWZGÓRZE KOMORA

TRZECIA

NADWZGÓRZE ZAWZGÓRZE

WZGÓRZE NISKOWZGÓRZE

1. Podwzgórze:

• Położone jest w części dolnej międzymózgowia

• Podwzgórze uwypukla się do przodu w postaci guza popielatego a do dołu, jako lejek łączący się z przysadką

• Przysadka jest gruczołem dokrewnym odpowiedzialnym za wytwarzanie i wydzielanie hormonów (somatotropina, prolaktyna, wazopresyna i oksytocyna) przysadkowych i podwzgórza.

• Do przodu od guza popielowatego mieści się skrzyżowanie wzrokowe nerwów wzrokowych (n. II)

1. Wzgórze:

• stanowi ważne skupisko istoty szarej i białej spełniające rolę drogi przewodzenia bodźców czuciowych (dotyku, bólu i temperatury)

• Od góry wzgórze przykryte jest półkulami mózgu

• przyśrodkowo znajduje się komora trzecia

• od dołu znajduje się podwzgórze

1. Zawzgórze:

• jest elementem drogi przewodzenia bodźców wzrokowych i słuchowych

1. Nadzwgórze:

• położona ku tyłowi u nieco poniżej wzgórza

• zwiera gruczoł dokrewny – szyszynkę (regulujące rytm dnia i nocy oraz okresowe zmiany w gonadach – np. hamuje w dzieciństwie wytwarzanie hormonów płciowych)

1. Niskowzgórze:

• reguluje napięcie mięśniowe, płynność i precyzję ruchów

1. Komora trzecia:

• jest przestrzenią znajdującą się w pośrodkowej części międzymózgowia. 

• Bocznie komorę ogranicza wzgórze

• Do tyłu łączy się z wodociągiem mózgu, a do przodu za pomocą dwóch otworów międzykomorowych komunikuje się z komorami bocznymi leżącymi powyżej i bocznie w stosunku do komory trzeciej

• Komora trzecia komunikuje się z jamą podpajęczynówkową i zatokami opony twardej przez trzy otwory:

- pośrodkowy (Magendiego)

- dwa boczne (Luschki).

• W komorze czwartej znajduje się wiele struktur m.in. jądra nerwów czaszkowych od V do XII

1. Śródmózgowie

ŚRÓDMÓZGOWIE

KONARY MÓZGU POKRYWA

(w części przedniej; istota czarna) ŚRÓDMÓZGOWIA

(w części tylnej)

• znajduje się poniżej międzymózgowia

• przez śródmózgowie przebiega wodociąg mózgu będący dość wąskim kanałem łączącym komorę trzecią z komorą czwartą mózgu. Jego długość to około .

1. Konary mózgu:

• Znajdują się powyżej mostu stanowiąc jego przedłużenie ku górze

• Pomiędzy konarami mieści się dół międzykonarowy, z którego wychodzą włókna nerwu okoruchowego (n. III)

• Konary mózgu posiadają włókna nerwowe odpowiedzialne za kontrolę napięcia mięśniowego i dokładność ruchów

• Dodatkowo zawierają m.in. istotę czarną bogatą w duże ilości dopaminy (neuroprzekaźnik).

• Istota czarna:

- łączy się drogami nerwowymi z jądrami podstawy a od ich prawidłowej interakcji zależy hamowanie niektórych ruchów mimowolnych i prawidłowe napięcie mięśni.

1. Pokrywa śródmózgowia:

• leży grzbietowo przykryta jest przez móżdżek oraz półkule mózgu.

• Znajdują się tu parzyste wzgórki:

- górne stanowiące podkorowy ośrodek wzroku (odpowiedzialny m.in.za odruch źrenicy na światło)

- dolne należące do układu słuchu

• Pomiędzy wzgórkami górnymi i nieco do przodu położona jest szyszynka. 

• Poniżej wzgórków dolnych odchodzi nerw bloczkowy (n. IV).

1. Tyłomózgowie:

TYŁOMÓZGOWIE

WTÓRNE RZEDNIOMÓZGOWIE

- rdzeń przedłużony

- komora czwarta

MOST MÓŻDŻEK

1. Móżdżek:

• znajduje się poniżej półkul mózgu, od których oddziela go szczelina poprzeczna oraz do tyłu od rdzenia przedłużonego

• Wypełnia dół tylny czaszki

• Jest kształtu elipsoidalnego, spłaszczony w kierunku od góry ku dołowi.

• Składa się z:

• centralnie położonego robaka

- Robak jest ukryty w zagłębieniu między obiema półkulami

- Rozróżnia się na nim grudkę, płat tylny oraz bocznie od niego leżący płat środkowy, czyli migdałek móżdżku

• dwóch półkul

- Półkule móżdżku łączą się z pniem mózgu za pomocą konarów móżdżku: górnego, środkowego i dolnego

- Powierzchnia zewnętrzna półkul móżdżku pokryta jest licznymi szczelinami i zakrętami.

• Funkcje móżdżku:

• reguluje napięcie mięśniowe

• wpływa na utrzymanie prawidłowej równowagi ciała

• Jego uszkodzenie prowadzi do:

• zaburzeń w wykonywaniu ruchów precyzyjnych, zamaszystych, niezborności ruchowej

• obniżenia napięcia mięśni

• trudności w utrzymywaniu prawidłowej postawy i równowagi ciała.

1. Most:

• jest poprzeczną wyniosłością położoną pomiędzy konarami mózgu

• Powierzchnia przednia mostu jest wypukła i przebiega na niej pionowa bruzda dla tętnicy podstawnej mózgu

• Most zawiera jądra dla nerwów czaszkowych (m.in. dla trójdzielnego i twarzowego).

1. Rdzeń przedłużony, = opuszka:

• ma kształt stożka zwężającego się ku dołowi i stanowi połączenie pozostałej części mózgowia z rdzeniem kręgowym

• Na powierzchni przedniej obustronnie znajdują się wyniosłości kształtem przypominające piramidę. Tworzą je włókna nerwowe, które po skrzyżowaniu w części dolnej rdzenia przedłużonego przechodzą do rdzenia kręgowego, jako sznury przednie

• Miejsce skrzyżowania nosi nazwę skrzyżowania piramid

• Bocznie od piramid znajduje się uwypuklenie zwane oliwką.

• Rdzeń przedłużony zbudowany jest głównie z komory czwartej, zawiera jądra nerwów czaszkowych (językowo-gardłowego, błędnego, podjęzykowego)

• W rdzeniu przedłużonym mieści się szereg ośrodków odpowiedzialnych za najważniejsze dla życia funkcje tj. oddychanie i praca serca.

1. Komora czwarta:

• swym kształtem przypominająca piramidę wierzchołkiem zwróconą w stronę grzbietową, ku móżdżkowi, a podstawą równolegle do mostu i rdzenia przedłużonego

• W części górnej komora czwarta łączy się z wodociągiem mózgu biegnącym przez śródmózgowie, w części dolnej natomiast przechodzi w kanał środkowy.

1. Pień mózgu (w/w)

- międzymózgowie

- śródmózgowie

- móżdżek

- most

- rdzeń przedłużony

1. Rdzeń kręgowy

• Znajduje się w kanale kręgowym utworzonym przez nałożone na siebie kręgi kręgosłupa.

• Jest tworem walcowatym o długości wynoszącej średnio 40-45 cm, nieco spłaszczonym, grubszym w części górnej, gdzie przechodzi w rdzeń przedłużony.

• Rdzeń kręgowy kończy się na wysokości pierwszego i drugiego kręgu lędźwiowego, jako stożek rdzeniowy, od którego odchodzi nici końcowa

• Od zewnątrz rdzeń kręgowy otoczony jest przez opony, czyli 3 łącznotkankowe błony i płyn mózgowo-rdzeniowy.

• Z rdzeniem łączy się 31 par nerwów rdzeniowych:

- 8 szyjnych,

- 12 piersiowych,

- 5 lędźwiowych,

- 5 krzyżowych

- 1 guziczny

• Każdy nerw składa się z:

- korzeni czuciowych i ruchowych

- odchodzi symetrycznie od odpowiedniego segmentu rdzenia

• Najniżej położone nerwy tworzą ogon koński

• Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego widoczna jest wewnętrznie położona istota szara w kształcie litery H oraz otaczająca ją istota biała

• Uwypuklona do przodu istota szara tworzy rogi przednie, zaś ku tyłowi dłuższe rogi tylne.

• W rogach przednich znajdują się komórki ruchowe wysyłające aksony przez korzenie przednie

• W rogach tylnych mieszczą się komórki czuciowe

• Przez środek rdzenia przebiega kanał środkowy (pozostałość po życiu płodowym).

• Istotę białą tworzą wypustki komórek nerwowych, są one zgrupowane w pęczki i nazywane drogami nerwowymi

•  W rdzeniu kręgowym występują drogi:

- rdzeniowo-mózgowe,

- mózgowo-rdzeniowe

- własne

• Krążenie płynu mózgowo – rdzeniowego

1. Opony. Płyn mózgowo – rdzeniowy:

1. Opony

• Mózg i rdzeń kręgowy otaczają 3 łącznotkankowe błony zwane oponami

• Od zewnątrz znajduje się:

• opona twarda

- najgrubsza

- ma komórki kościotwórcze

• opona pajęcza, = pajęczynówka

- zwykle przyrośnięta do opony twardej

- cienka

- nie ma naczyń krwionośnych

- w wielu miejscach pajęczynówka łączy się z oponą miękką za pośrednictwem pasm i beleczek łącznotkankowych

• opona miękka

- zrośnięta bezpośrednio z rdzeniem kręgowym i mózgowiem

• Opony mózgowo-rdzeniowe chronią przed urazami i wstrząsami

• Pomiędzy kolejnymi blaszkami łącznotkankowymi znajdują się przestrzenie:

• podpajęczynówkowa (między oponą miękką a pajęczą, tu znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy!)

• podtwardówkowa (między oponą twardą a pajęczą)

• nadtwardówkowa (powyżej opony twardej)

1. Płyn mózgowo – rdzeniowy:

• jest przejrzystego koloru wodnistą cieczą ochraniającą dodatkowo ośrodkowy układ nerwowy oraz nerwy i naczynia wychodzące na powierzchnię podstawy mózgowia

• Jest przesączem krwi i zawiera małe ilości białka, glukozy i potasu

• W ciągu doby produkowanych jest około 500 ml płynu mózgowo-rdzeniowego

• Głównym miejscem wytwarzania płynu są sploty naczyniówkowe w komorach bocznych mózgowia

• Z komór bocznych mózgowia płyn mózgowo-rdzeniowy przedostaje się do komory trzeciej a następnie przez wodociąg mózgu do komory czwartej. Komory te również uczestniczą w wytwarzaniu płynu

• W komorze czwartej obecne się trzy otwory, którymi płyn mózgowo-rdzeniowy odpływa do jamy podpajęczynówkowej a stąd przez zatoki opony twardej do krwi.

• Zmniejszony odpływ płynu mózgowo-rdzeniowego prowadzi do powstania wodogłowia

1. Układ nerwowy somatyczny autonomiczny (współczulny/przywspółczulny)

• obejmuje układ współczulny i przywspółczulny

• Unerwia on narządy wewnętrzne (mięśnie gładkie, skórę, mięsień sercowy, gruczoły) i jest to proces niezależny od naszej woli. Nawet w przypadku utraty przytomności zapewnia zachowanie stałego środowiska wewnątrz ustroju.

• Układ autonomiczny tworzą:

- jądra pnia mózgu

- słupy boczne rdzenia kręgowego 

- zwoje (znajdują się na przebiegu włókien odprowadzających, dlatego wyróżnia się włókna przedzwojowe i zazwojowe)

- nerwy

• część współczulna, = układ sympatyczny:

• przygotowanie organizmu do walki bądź ucieczki

• jest on aktywny w czasie stresu i powoduje

• część przywspółczulna, = układ parasympatyczny:

• odpowiedzialny za odpoczynek i poprawę trawienia

• Działanie układu autonomicznego na poszczególne narządy

NARZĄD	CZĘŚĆ WSPÓŁCZULNA	CZĘŚĆ PRZYWSPÓŁCZULNA
Narząd wzroku Źrenica Mięsień rzęskowy Gruczoł łzowy Mięsień oczodołowy	Rozszerzona Mniej łez skurcz	Zwężona Skurcz Więcej łez Zapadnięcie gałki ocznej
Serce Częstość pracy Siła skurczu Rytm Tętnice wieńcowe Czas przepływu krwi	Przyspieszona Wzmocniona (skurcze dodatkowe) Migotanie Rozszerzenie skrócony	Zwolniona Bloki Zwężona wydłużony
Naczynia tętnice tułowia i kończyn tętnice mięśni tętnice przewodu pokarmowego tętnice narządów płciowych ciśnienie tętnicze	Zwężone Zwężone Zwężone Zwężone podwyższone	Bez efektu Rozszerzone (wzwód) Obniżone
Krew	Zmniejszenie stężenia wapnia Zwiększenie stężenia cukru
Płuca mięśnie oskrzeli gruczoły oskrzelowe oddech	Rozkurczone przyspieszony	Skurczone Pobudzone do wydzielania zwolniony
Przewód pokarmowy perystaltyka zwieracze wydzielanie gruczołów ślinianki	Zwolniona Pogłębienie skurczu Zmniejszone Mniej śliny, ślina gęsta (śluzowa)	Przyspieszona Rozkurczone Wzmożone Więcej śliny, ślina wodnista (surowicza)
Przewody żółciowe	Rozkurczone	skurczone
Trzustka	Wzmaga wydzielanie Wydzielina gęsta	Wzmaga wydzielanie Wydzielina rzadka
Wątroba	glikogenoliza	-
Śledziona Mięśnie gładkie	Skurczone	rozkurczone
Powłoka ciała Gruczoły potowe Mięśnie przywłosowe	Pobudzenie Skurcz (jeżenie się włosków)	Mały efekt, bez efektu zwiotczenie
Pęcherz moczowy Mięśnie gładkie Zwieracze Wytwarzanie moczu	Rozkurczone Skurczone zmniejszone	Skurczone (oddawanie moczu) Rozkurczone zwiększone

1. Umiejscowienie ośrodków

1. ruchowych

• są położone w pasmie kory, który tworzy zakręt przedśrodkowy

• znajdują się tam komórki piramidalne, czyli komórki olbrzymie znajdują się tam komórki piramidalne, czyli komórki olbrzymie

• Aksony tych komórek docierają przez śródmózgowie i most do rdzenia przedłużonego, gdzie tworzą drowi piramidowe.

1. czuciowych

• znajdują się w zakręcie zaśrodkowym kory mózgu

•  Odbierają one bodźce chłodu, ciepła, dotyku oraz informacje o ruchach mięśniowych

1. słuchu

• w płacie skroniowym

• Ośrodek słuchu można zlokalizować w zakręcie środkowym górnym

• Zniszczenie tylnej okolicy tego zakrętu powoduje afazję słuchową. Chory słyszy mowę, ale nic z niej nie rozumie

1. wzrokowego

• znajduję się w płacie potylicznym

• bodźce z prawych połówek siatkówek docierają do pola wzrokowego prawej półkuli. Tak samo jest ze stroną przeciwną

• Uszkodzenie ośrodka wzroku po jednej stronie mózgu powoduje ubytek pola widzenia w odpowiednich połówkach siatkówek.

1. Synapsa – miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki – nerwowej lub komórki efektorowej (wykonawczej), np. mięśniowej lub gruczołowej

1. nerwowo – nerwowa

2. nerwowo – mięśniowa

3. nerwowo – gruczołowa

• Pomiędzy obiema błonami znajduje się niewielka przestrzeń (szczelina) synaptyczna

• Na tej drodze przekazywany jest impuls nerwowy za pomocą neuroprzekaźników (neurohormonów) głównie acetylocholiny, noradrenaliny i dopaminy.

SYNAPSA

ELEKTRYCZNA (A) CHEMICZNA (B)

1. SYNAPSA ELEKRYCZNA (A)

   • w tych synapsach neurony prawie się stykają

   • Możliwa jest wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe

   • Impuls jest bardzo szybko przekazywany  Impuls jest bardzo szybko przekazywany

   • Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych częściach serca.

2. SYNAPSA CHEMICZNA (B)

• między nimi powstaje szczelina synaptyczna

• Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy kolbkę synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory - przekazywane w pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem, powodując depolaryzację błony postsynaptycznej

• Występują tam, gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazywanie impulsu, np. w narządach wewnętrznych.

1. Pojęcia:

• Nerw

• jest wiązką równolegle ułożonych włókien nerwowych, otaczanych izolującą warstwą mieliny oraz tkanką łączną.

• nerw stanowi drogę, która przepływają informacje w postaci impulsów nerwowych pomiędzy ośrodkowym układem nerwowym a pozostałymi obszarami organizmu

• Przekaźniki nerwowe:

• mediatory pobudzające – wywołują depolaryzację błony postsynaptycznej (np. adrenalina, noradrenalina, dopamina, acetylocholina)

• mediatory hamujące – wzmacniają polaryzację błony postsynaptycznej (np. kwas gamma – aminomasłowy – GABA, glicyna)

• Splotem nerwowym nazywamy każde wymieszanie włókien nerwowych

• włókno nerwowe

• włókna nerwowe rdzenne (mielionowe), okryte osłonką mielinową tu należą włókna:

- ośrodkowego układu nerwowego

- nerw wzrokowy

- są to włókna białe, błyszczące, ponieważ mielina zbudowana jest z cerebrozydów, fosfolipidów i kwasów tłuszczowych, co nadaje jej biały odcień

• włókna nerwowe rdzenne (mielinowe), okryte osłonką mielinową i neurolemą (osłonka Schwanna) do tej grupy należy większość nerwów obwodowych

• włókna nerwowe bezrdzenne (bezmielinowe), okryte tylko neurolemą, występują głównie w obrębie układu nerwowego autonomicznego

• Odruch to podstawowa odpowiedź układu nerwowego na bodziec

1. Jądra podkorowe

2. Układ komorowy (jego części i kierunek przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego)

1. Łuk odruchowy

• Miejscem powstawania odruchów jest rdzeń kręgowy

• Współdziałanie komórek wytwarza się w ten sposób, że zakończenia włókna nerwowego jednej komórki stykają się z wypustkami plazmatycznymi innej. 

• Jednym krańcem tego łańcucha są zakończenia wypustki nerwowej czuciowej, która przyjmuje podnietę, a drugim - zakończenia włókna nerwowego - przekazującej rozkaz.

• Łuk odruchowy jest to droga od zakończeń nerwów dośrodkowych w narządzie receptorowym do zakończeń nerwów ośrodkowych w narządzie wykonawczym, czyli droga, jaką przebywa podnieta i rozkaz w odruchu.

• Najprostszy łuk odruchowy składa się przynajmniej z dwóch neuronów:

- czuciowego - odbierającego bodziec

- ruchowego - przekazującego rozkaz

•  Jest ono niezbędne do zachowania różnych pozycji ciała.

• Na łuk odruchowy składa się, więc 5 zasadniczych części: receptor, nerw dośrodkowy (czuciowy), ośrodek, nerw odśrodkowy (ruchowy), efektor.

1. Położenie splotu:

1. szyjnego

• utworzony przez pierwsze cztery gałęzie brzuszne nerwów szyjnych (C­1 – C4)

• leży bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych, przed głębokimi mięśniami szyi.

• odchodzą od niego nerwy skórne i mięśniowe

1. ramiennego

• utworzony przez dalsze cztery gałęzie brzuszne nerwów szyjnych i gałąź brzuszną pierwszego nerwu piersiowego (C5 – Th1)

• przebiega przez przestrzeń między mięśniami pochyłym przednim a mięśniem pochyłym środkowym, a następnie towarzysząc naczyniom podobojczykowym i pachowym przechodzi do dołu pachowego

1. lędźwiowo – krzyżowego

• utworzony przez gałęzie brzuszne nerwów lędźwiowych, nerwów krzyżowych i gałąź brzuszną pierwszego nerwu guzicznego (L1 – C01)

• można go podzielić na splot lędźwiowy (L1-L4) i splot krzyżowy (L5 – C01)

1. pnia wspólnego (?)

1. Wskazać nerw:

• promieniowy

• pośrodkowy

• łokciowy

• kulszowy

• udowy

1. Stadia rozwojowe układu nerwowego

• NUROLACJA – proces przekształcenia się płytki nerwowej w cewę nerwową

• z ektodermy

• płytka nerwowa

• rynienka nerwowa

• cewa nerwowa otwarta

• cewa nerwowa zamknięta

Schemat rozwoju układu nerwowego (według Nobacka)

• Proces neurolacji w 5 tygodniu życia dobiega końca

• zaburzenia procesu neuroalicji (do zamykania cewy nerwowej) prowadzą do powstania wad rozwojowych tj.: rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo-rdzeniowa, rozszczep rdzenia kręgowego, bezczaszkowie, bezmózgowie

1. Układ limbiczny

1. Wady:

• rozszczep rdzenia

• przepuklina oponowo – rdzeniowa

• przepuklina oponowo – mózgowa

1. Mechanizm powstawania wodogłowia:

• Płyn mózgowo-rdzeniowy wytwarzany jest ciągle, dlatego zaburzenia w jego odpływie prowadzą do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego.

• Do rozwoju wodogłowia (gromadzenia się płynu w mózgu) może dojść w sytuacji zablokowania przepływu przez otwór międzykomorowy, wodociąg mózgu lub otworów w sklepieniu komory czwartej.

• Wodogłowie jest stanem, w którym dochodzi do zahamowania przepływu płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komór mózgu lub przez przestrzeń podpajęczynówkową.

• Przyczyną blokady w układzie komorowym może być guz, a zaburzenia przepływu przez jamę podpajęczynówkową - uraz głowy lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Z tą chorobą występują boi głowy, zawroty głowy i upośledzenie funkcji intelektualnych.

• U noworodków wodogłowie może powodować napięcie i tętnienie ciemiączka przedniego oraz powiększanie się obwodu głowy,

• Stan ten wymaga natychmiastowego obniżenia ciśnienia śródczaszkowego.

• Jeśli u osoby dorosłej konieczne jest pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego do badania, wykonuje się punkcję lędźwiową

• Podczas tego zabiegu wprowadza się igłę do przestrzeni podpajęczynówkowej pomiędzy trzonem czwartego a piątego kręgu lędźwiowego.

• Nie powoduje to uszkodzenia tkanki nerwowe), gdyż w warunkach prawidłowych rdzeń kręgowy kończy się znacznie wyżej (pomiędzy pierwszym a drugim kręgiem lędźwiowym).

Układ nerwowy – łacina

POLSKI	ŁACINA
Układ nerwowy	SYSTEMA NERVOSUM
Układ nerwowy ośrodkowy	SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE
Układ nerwowy obwodowy	SYSTEMA NERVOSUM PERIPHERICUM
Układ nerwowy somatyczny	SYSTEMA NERVOSUM SOMATICUM
Układ piramidowy	SYSTEMA PYRAMIDALE
Układ pozapiramidowy	SYSTEMA EXTRAPYRAMIDALE
Układ nerwowy autonomiczny	SYSTEMA NERVOSUM AUTONOMICUM
Część współczulna	PARS SYMPATHICA
Część przywspółczulna	PARS PARASYMPATHICA
Mózgowie	ENCEPHALON
Mózg	CEREBRUM
Pień mózgu	TRUNCUS CEREBRI
Móżdżek	CEREBELLUM
Rdzeń przedłużony	MEDULLA OBLONGATA
Most	PONS
Rdzeń kręgowy	MEDULLA SPINALIS
Koło tętnicze mózgu	CIRCULUS ARTERIOSUS CEREBRI
Tętnica szyjna wewnętrzna	ARTERIA CAROTIS INTERNA
Tętnica kręgowa	ARTERIA VERTEBRALIS
Tętnica podstawna	ARTERIA BASILARIS
Kora mózgu	CORTEX CEREBRI
Substancja biała, półkula	SUBSTANTIA ALBA HEMISPHERIORUM
Bruzdy	SULCI
Zakręty	GYRI
Płaty	LOBI
Płat czołowy	LOBUS FRONTALIS
Płat skroniowy	LOBUS TEMPORALIS
Płat ciemieniowy	LOBUS PARIETALIS
Płat potyliczny	LOBUS OCCIPITALIS
Płat limbiczny	LOBUS LIMBICUS
Bruzda boczna mózgu	SULCUS LATERALIS CERBRI
Bruzda środkowa	SULCUS CENTRALIS
Opona twarda	DURA MATER
Opona pajęcza	ARACHNOIDEA
Opona miękka	PIA MATER
Płyn mózgowo - rdzeniowy	LIQUOR CEREBROSPINALIS
Szczelina podłużna mózgu	FISSURA LONGITUDINALIS
Ciało modzelowate	CORPUS CALLOSUM
Wzgórze	THALAMUS
Podwzgórze	HYPOTHALAMUS
Przysadka mózgowa	HYPOPHYSIS CEREBRI
Konary mózgu	PEDUNCULI CEREBRI
Wodociąg mózgu	AQUEDUCTUS BEREBRI
Komora boczna	VENTRICULUS LATERALIS
Komora trzecia	VENTRICULUS TERTIUS
Komora czwarta	VENTRICULUS QUARTUS
Nerwy czaszkowe	NERVI CRANIALES
Nerw węchowy I	NERVI OLFACTORIUS
Nerw wzrokowy II	NERVI OPITCUS
Nerw okoruchowy III	NERVI OCULOMOTORIUS
Nerw bloczkowy IV	NERCI TROCHLEARIS
Nerw trójdzielny V	NERVI TRIGEMINUS
Nerw odwodzący VI	NERVI ABDUCENS
Nerw twarzowy VII	NERVI FACIALIS
Nerw przedsionkowo – ślimakowy VIII	NERVI VESTIBULOCOCHLEARIS
Nerw językowo – gardłowy XIX	NERVI GLOSSPHARYNGEUS
Nerw błędny X	NERVI VAGUS
Nerw dodatkowy XI	NERVI ACCESSORIUS
Nerw podjęzykowy XII	NERVI HYPOGLOSSUS
Nerwy rdzeniowe	NERVI SPINALES
Splot szyjny	PLEXUS CERVICALIS
Splot ramienny	PLEXUS BRACHIALIS
Splot lędźwiowy	PLAXUS LUMBALIS
Splot krzyżowy	PLAXUS SACRALIS