TEORIA PRZEDSIĘBIORSTWA WYKŁADY

WYKŁAD 1

1. Przedsiębiorstwo jako przedmiot naukowego poznania.

Przedsiębiorstwo jako kategoria historyczna.

- Gospodarstwa w okresie niewolnictwa i feudalizmu nie miały cech przedsiębiorstwa

- prowadzenie zakładów rzemieślniczych, przywilej wygasający z chwilą śmierci mistrza

-cechy (zrzeszenia rzemieślników)- koncesjonowanie działalności, określenie warunków płacy i pracy

-nastawienie na zaspokajanie potrzeb właściciela ( patrycjuszy, cechów, kleru)

- sprzedaż wytworzonych produktów lub usług była czymś wyjątkowym

- Powstawanie przedsiębiorstw nastąpiło wraz z rozwojem stosunków towarowo- pieniężnych:

- żywiołowy rozwój podmiotów zajmujących się handlem, przemysłem, bankowością

- rozsadzanie cechowej gospodarki feudalnej – rewolucja przemysłowa

- przedsiębiorstwa jako fundament powstającej gosp. Kapitalistycznej

- Wykształcenie się pierwszych spółek kapitałowych- możliwość rozwoju dużych przedsiębiorstw.:

- gromadzenie rozproszonych oszczędności, większa skala działania,

- tworzenie łańcuchów przedsiębiorstw powiązanych kapitałowo,

- początki rynku kapitałowego, obrotu akcjami spółek

Manufaktura jako protoplasta przedsiębiorstwa

Właściwości	Manufaktura	Przedsiębiorstwo przemysłowe
Techniczny podział pracy	Nie występuje, albo jest w zalążku	Z reguły bardzo rozwinięty
Techniczne uzbrojenie pracy	Bardzo niskie (najprostsze urządzenia i narzędzia)	Zróżnicowane, zależne to od min. Rodzaju produkcji
Warunki pracy	Najczęściej bardzo trudne	Zróżnicowane ale dużo lepsze niż w manufakturze

Istota przedsiębiorstwa – przykłady określeń

1. Przedsiębiorstwo powstało ze średniowiecznego, ledwo tolerowanego kramu, składu czy sklepu (Lisak)

2. Przedsiębiorstwo to pierwszy w historii rozwoju działalności gosp. Ośrodek stosowania zasady racjonalnego gospodarowania, w którym następuje kwantyfikacja celu i środków, wyrażona w jednolitych jednostkach miary: jednostkach pieniężnych (Lange)

3. Przedsiębiorstwo to jeden z największych wynalazków ludzkości (Lipiński)

PRZEDSIĘBIORCA

Kluczowa postać – czynnik sprawczy i motor postępu w przedsiębiorstwie

A.SMITH – przedsiębiorcę utożsamianego z właścicielem, cechowała przede wszystkim umiejętność oszczędzania i mobilizowania kapitału,

J.B.SAY (twórca koncepcji przeds) – przedsiębiorca - właściciel umiejętnie łączy czynniki produkcji, przenosząc zadoby ekonomiczne z obszaru niższej na obszar wyższej efektywności

J.A.SCHUMPETER przedsiębiorca – właściciel dynamizuje gospodarkę przez ciągłe wprowadzanie innowacji, które są siłą napędową poruszającą mechanizm gospodarczy

PRZEDSIĘBIORCA – innowator, ten kto dokonuje nowej kombinacji czynników wytwórczych, efektem tej kombinacji jest innowacja (nowy produkt lub usługa, nowy rynek sprzedaży, nowy surowiec, nowa organizacja działalności)

Funkcje przedsiębiorcy w gospodarce:

- odkrywanie nowych czynników

-odkrywanie nowych produktów

-odkrywanie nowych zasobów

-poszukiwanie nowych technologii

-reorganizowanie przedsiębiorstw

Kwestia właściciel – przedsiębiorca

Kapitalizm właścicielski – pierwszy okres rozwoju gosp. Rynkowej

- wynalazca, właściciel i założyciel przedsiębiorstwa, sam nim zarządza

- do tej pory warunek samodzielnego zarządzania jest najczęściej uznawanym atrybutem przedsiębiorcy

Kapitalizm menedżerski – efekt wzrostu przedsiębiorstw w postaci spółek akcyjnych pod koniec XIXw.

- rozdzielenie posiadania (własności) od zarządzania

- najemny menedżer staje się warunkowym przedsiębiorcą (tzn. w granicach kompetencji i na czas wyznaczony przez właściciela)

- menedżerowie pełnią funkcję zbiorowego przedsiębiorcy

- odpowiednie przygotowanie oznacza w szczególności profesjonalizację zarządzania

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

Cecha (sposób zachowywania się – Drucker) przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa, pod którą rozumie się:

- gotowość i zdolność do podejmowania oraz rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów

- przy świadomości związanego w tym ryzyka (Frank Night 1921)

- umiejętnie wykorzystuje pojawiające się szanse i okazje (Israel Kirner)

- elastycznie przystosowuje się do zmian warunków

INNOWACYJNOŚĆ- podstawowy warunek przedsiębiorczości

- u podstawy leży kreatywność

- jest specyficznym narzędziem przedsiębiorczości

- młodsze przedsiębiorstwa cechuje większa dynamika innowacyjnych

WYKŁAD 2

Podstawy definiowania przedsiębiorstwa.

Interdyscyplinarny charakter przedsiębiorstwa.

-Przedsiębiorstwo to złożony układ, na którego funkcjonowanie wpływają różne rodzajowo czynniki,

- Pełna teoria przedsiębiorstwa wymaga jego prezentacji z różnych punktów widzenia uznawanych za istotne

- Niezbędne jest zatem konstruowanie stosownych modeli przedsiębiorstwa – właściwych danej płaszczyźnie analizy,

- poszczególne modele przedsiębiorstwa funkcjonują na gruncie różnych dyscyplin naukowych

MODELE PRZEDSIEBIORSTWA

1. Model Ekonomiczny (Teoria Ekonomii)

- przedsiębiorstwo to byt ekonomiczny opisywany w kategoriach efektywności użycia zasobów – różnicy między efektami i nakładami

- różnice w podejściu do przedsiębiorstwa na gruncie poszczególnych kierunków i prądów w ekonomii – ekonomia klasyczna, ujęcie szumpeterowskie, (neo) instytucjonalne …

2. Model Finansowy (Analiza finansowa przedsiębiorstwa)

- przedsiębiorstwo to system zasobów o określonej wartości, przekształconych w strumienie finansowe

- kapitał przedsiębiorstwa traktowany jest jako wartość, a nie jako zestaw materialnych czynników produkcji

- cel firmy – maksym. jej wartości w dłuższym okresie czasu

3. Model Produkcyjny (Technologiczny – Nauki Techniczne)

- przedsiębiorstwo to układ techniczny przetwarzający energię i materię w produkt o założonych parametrach użytkowych

- przedsiębiorstwo nie wytwarza wartości dodanej lecz musi najpierw wyprodukować dobra lub usługi

4. Model Organizacyjny (Org. i Zarządzanie)

- przeds. To jednostka zorganizowana – szczególny przypadek instytucji podlegającej zasadom racjonalnej organizacji

- występują procesy decyzyjne – podstawowa przesłanka uznania modelu organizacyjnego za wiodący w formułowaniu interdyscyplinarnej teorii przedsiębiorstwa

5. Model Cybernetyczny (Cybernetyka, Logistyka)

- przedsiębiorstwo to układ złożony, podobny do żywego organizmu, kierujący się kryterium najdłuższego zachowania przy życiu

- traktowane jako system względnie odosobniony w otoczeniu, posiadający szereg wewnętrznych, oddziaływujących na siebie podsystemów

6. Model Socjopsychologiczny- behawioralny (socjologia, psychologia)

- przedsiębiorstwo to system społeczny- jednostki, grupy, ich zachowania, motywacje, wzajemne relacje itp.

- głównym aktywem przedsiębiorstwo są ludzie

7. Model Prawny (prawo cywilne, handlowe)

- przedsiębiorstwo to szczególny podmiot praw i obowiązków

- forma i ustrój przedsiębiorstwa są zawsze określone w danym systemie prawnym

8. Model Etyczny (etyka biznesu, socjologia kultury)

- analiza zachowania w przedsiębiorstwa pod kątem obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych i wzorców akceptowanych zachowań

PRZEDSIĘBIORSTWO TO JEDNOSTKA – PODMIOT PROWADZĄCY DZIAŁALNOŚĆ GOSP.

-motywowaną chęcią uzyskania korzyści majątkowych

- mającą na celu zaspokojenie potrzeb innych podmiotów życia społecznego

- realizowaną poprzez wytwarzania produktów i/ lub świadczenie usług

- wykonywaną samodzielnie na ryzyko właściciela

ATRYBUTY WSPÓŁCZESNEGO PRZEDSIĘBIORSTWA

Cechy odróżniające przedsiębiorstwo od innych jednostek:

1. Przedsiębiorstwo powołane do prowadzenia działalności w sposób trwały

2. Służy otoczeniu- dynamiczny, otwarty system, nastawiony na uczenie się

3. Wymienia produkty z otoczeniem w drodze transakcji kupna – sprzedaży

4. Posiada pochodzące od właściciela zasoby kapitałowe ( dobra materialne, niematerialne i prawne) a także nazwę i reputację firmy (goodwill)

5. Posiada samodzielność decyzyjną (zasada autonomii przeds) prowadząc przeds w ramach obowiązujących norm prawnych.

6. Koszty i podatki pokrywa uzyskiwanymi przychodami ( samofinansowanie)

7. Dąży do uzyskiwania ze swej działalności określonych korzyści- maksym. Dochodowości

8. Prowadzi działalność na swoje ryzyko, liczy się z możliwością strat

9. Ponosi odpowiedzialność karną za działania niezgodne z prawem

10. Akcentuje kreatywność.

ELEMENTY TYPOLOGII PRZEDSIĘBIORSTWA

Podstawy wyodrębnienia.

- Formy prowadzenia dział. gosp. wynikają przede wszystkim z systemu prawnego każdego państwa

- Formy te są swoistymi wzorcami prawno – organizacyjnymi określającymi w szczególności:

-wymagania założycielskie

- strukturę władzy

- odpowiedzialności w przedsiębiorstwie

- Wyższy stopień zróżnicowania form prawno – organizacyjnych (indywidualizacji rozwiązań) świadczy o elastyczności systemu i jego zorientowaniu na rozwój przedsiębiorstwa

- W formach prawno – organizacyjnych odzwierciedla się w szczególności własność przedsiębiorstwa

Formy prawno organizacyjne(patrz. Ekonomia i organizacja przedsiębiorstwa)

POTENCJAŁ ROZWOJOWY

• Jednoosobowe działalności gospodarcze:

- niemożność włączenia wspólników. Niezbyt dobry „image” dla działalności na większą skalę

• Spółka jawna:

- możliwość podzielenia wspólników i poziomu zaangażowania kapitałowego. Forma rzadko stosowana przy większych przedsiębiorstwach. Niemożność przejścia do jednoosobowej własności.

• Spółka zoo

- możliwość kształtowania liczby wspólników i poziomu zaangażowania. Dobry „image” także dla dużych firm. Niemożliwość wejścia na giełdę.

• Spółka akcyjna

- forma wskazana dla przedsięwzięć na większą skalę, gdzie inwestorzy mają dalekosiężny plan wprowadzenia spółki na giełdę

EKONOMICZNE PODSTAWY TEORI PRZEDS.

Tradycyjna teoria firmy – podstawa mikroekonomii:

- modele zachowań formy – jej reakcje cenowe i produkcyjne – na różnych typach rynków

- w istocie jest to teoria różnych typów rynków, a nie samej firmy

- typ rynku jest podstawą, ale nie jest jedną zmienną charakteryzującą zachowania przeds.

- zakłada się, że podmiot(firma) jest zapewne taki sam….. i kieruje się niezmienionymi celami – w szczególności każda firma dąży do maksymalizacji

Alternatywne TP

• TEORIE MENEDŻ- zakładają istnienie: 1 głównego celu innego niż maksym zysku

• Teorie biologiczne i behawioralne – istnieje wiązka celów

• T. Kosztów Trans (Coase)

• T. Agencji (agent- pryncypał)

• T. Kontraktowe – firma jako wiązka kontaktów

Równoległe rozwijanie TP wykorzystujące dorobek nauk organizacyjnych:

- mikroekonomia

- nauki o zarządzaniu

- dyscypliny specjalistyczne – zajmują się określoną płaszczyzną funkcjonowania przez przeds (np. zasoby- teoria zasobowa, finanse-teoria własności firmy, marketing, planowanie strategiczne)

Podstawy podmiotowości współczesnego przedsiębiorstwa w procesie zarządzania.

- WYODREBNIENIE EKONOMICZNE

-własnościowe

-przedmiotowe i przestrzenne

-rynkowe

-finansowe

- Wyodrębnienie techniczno – organizacyjne

- wyodrębnienie socjologiczne

- wyodrębnienie prawne

- aspekt rynkowy i organizacyjny

Otoczenie przedsiębiorstwa : ogólne i celowe

WYZNACZNIKI WSPÓŁCZESN. PRZEDS.

Powiązane z otoczeniem:

- aspekt przedmiotowy, podmioty, funkcjonalny

- sieć powiązań, organizacje sieciowe

Struktura organizacyjna:

-układ stanowisk i komórek i pionów (ew. większych elementów) wraz z ustalonymi miedzy nimi powiązaniami i zależnościami

Kultura Organizacyjna

- zestaw wartości i norm, przekonań pomagający członkom organizacji (przedsiębiorstwa) rozumieć za czym się ona opowiada, jak pracuje, co uważa za ważne

Tożsamość przedsiębiorstwa

- szczególny przejaw (stygmat) kultury organizacyjnej, zestaw względnie trwałych cech wykorzystywanych w długim procesie ich powstawania i utrwalania się w przedsiębiorstwie

Wizerunek przedsiębiorstwa

-indywidualny obraz przedsiębiorstwa w świadomości ludzi

Szczeble zarządzania i umiejętności kierownicze w przedsiębiorstwie (trójkąt)

I.STRATEGICZNY

II. TAKTYCZNY (synteza, ujecie ilościowe i jakościowe)

III. OPERACYJNY (algorytmizacja, doświadczenie)

PRZEDS., A WSPÓŁCZESNA KONCEPCJA ZARZĄDZANIA ZMIANAMI:

- Zmienność otoczenia – kluczowa przesłanka kształtująca oblicze współczesnych przeds.

- Restrukturyzacja jako proces zarządzania zmianami w przedsiębiorstwie

- Business Process Reengineering (BPR) radykalna koncepcja tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstwa

- Przeds. w systemie TQM( Total Quality Management)- kompleksowe zarządzanie jakością

- Przeds. jako organizacja ucząca się, oparta na wiedzy

WYKŁAD 3

Restrukturyzacja przedsiębiorstwa.

RESTRUKTURYZACJA NAPRAWCZA

- selektywne, doraźne działanie, wybrane obszary – horyzont 1-2lata

- nacisk na poprawę (odzyskanie płynności finansowej firmy)

- koncentracja na utrzymaniu dotychczasowej pozycji rynkowej

- dążenie do utrzymania szybko odczuwalnych korzyści

RESTRUKTURYZACJA ROZWOJOWA

- koncentracja zmian wokół decyzji strategocznych – okres 2-5lat

- zmiany jakościowe i strukturalne np. zmiana profilu firmy

- innowacyjność rozwiązań technicznych, produkcyjnych, marketingowych

- ponadprzeciętne ryzyko podejmowanych przedsięwzięć

- antycypacyjne rozwiązywanie problemów przes.

RODZAJE RESTRUKTURYZACJI

1. Operacyjna – działalność

-marketingowa

- zasobów przeds

-organizacyjna i zmiany systemu zarządzania

2. Finansowa – pieniądz

-zmiany w strukturze kapitałowej przeds

- zmiany w strukturze jego aktywów

- zmiany wielkości i struktury kosztów

3. Własnościowa – władza

- prywatyzacja przedsięwzięć

- dalsze zmiany w strukturze własności firmy

W większości krajowych przedsiębiorstw niezbędna była restrukturyzacja w każdym z wymienionych przekrojów

REENGINEERING

Technika zarządzania polegająca na radykalnej zmianie wszelkich procesów zachodzących w przedsiębiorstwie. Ma ona doprowadzić do poprawy osiąganych przez przedsiębiorstwo wyników w zakresie jakości, kosztów, szybkości świadczonych usług.

W wyniku przeprowadzonych w przeds. zmian typowe komórki organizacyjne są likwidowane, a w ich miejsce wprowadzone zostają zespoły robocze odpowiedzialne za określony proces. Kierownicy przestaja być „sędziami”, a stają się liderami, pracownicy są wynagradzani za efekty, nie aktywność.

BENCHMARKING

Technika zarządzania, poprzez którą przedsiębiorstwo porównuje własne przyjęte rozwiązania w zakresie zarządzania z innymi najlepszymi przeds. funkcjonującymi na rynku.

Celem tego procecu porównawczego jest udoskonalenie funkcjonowania własnego przedsiębiorstwa poprzez naukę od innych oraz wykorzystanie dobrych doświadczeń.

LEAN MENAGEMENT

Celem tej techniki jest uproszczenie organizacji w przedsiębiorstwie poprzez stworzenie prostej i zarozumiałej struktury organizacyjnej.

Stosowanie tej techniki zarządzania pozwala na:

- koncentrację na potrzebach klientów

- ograniczenie zasobów potrzebnych do produkcji w danym przedsiębiorstwie

- zwiększenie wydajności pracy i zadowolenia pracowników, gdyż dzięki spłaszczeniu struktury organizacyjnej mogą oni lepiej komunikować się ze swymi przełożonymi

OUTSOURCING

Technika ta opiera się na zasadzie, że przeds. powinno skoncentrować się tylko i wyłącznie na przedmiocie swej działalności. Natomiast powinno zrezygnować z wykonywania czynności czy usług, które nie są związane z jego podstawową działalnością. Powinny one być zalecane specjalistycznym przedsiębiorstwom.

Do takich zadań można zaliczyć np.: ochronę mienia przeds, utrzymanie czystości, obsługę prawną i księgową. Stosowanie tej techniki powoduje znaczne obniżenie kosztów przeds.

CEL DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarczy prowadzi działalność celową, czyli ma swój cel wyznaczający kierunek działania

1. Planowanie

2. Organizowanie

3. Motywowanie

4. Kontrolowanie

Identyfikacja przedsiębiorstwa jako podmiotu prowadzącego działalność celową prowadzi do pytania jakiemu celowi powinno być przyporządkowane gospodarowanie, czy należy dążyć do ustalania jednego czy wielu celów tej działalności?

Pytanie to wynika w pewnej mierze z zróżnicowania przedsiębiorstwa jako podmiotu będącego zespołem ludzi i w związku z tym wykazywania, że mamy do czynienia z wiązką celów.

Praktyka gospodarcza potwierdza, że kierowanie się wiązką celów ma istotne negatywne konsekwencje, gdyż:

- cele mają niejednorodną ważność dlatego ich syntetyczne przedstawienie wymaga ustalenia ich hierarchii

-nieuchronne jest występowanie sprzeczności pomiędzy celami

Przyjęcie wiązki celów (pozornie jest rozwiązaniem sensownym i logicznym) w praktyce może się stać instrumentem uzasadniania każdej nietrafionej decyzji.

Różnicowanie celów z pkt widzenia ich horyzontu czasowego. Mamy do czynienia z:

- celami bieżącymi (krótkoterminowymi)

- celami długoterminowymi

Cele Długoterm, - ujęcie to jest dyskusyjne, gdyż turbulencja otoczenia stawia przed przeds. wyzwanie elastycznego podejścia do określania celów i umiejętności ich szybkiej modyfikacji pod kątm pojawiających się okazji.

Przeds. coraz częściej staje przed zjawiskiem strategicznego zaskoczenia, które pojawia się w sposób nieoczekiwany, jest zaskakującą nowością, wywiera istotny wpływ na funkcjonowanie przeds oraz rozwija się w sposób gwałtowny, pozostawiający niewiele czasu na próby i błędy, wymuszając jednocześnie modyfikację, a czasem całkowitą zmianę przyjętych wcześniej celów.

Spór o cele działalności przedsiębiorstwa:

-Cel przeds w ujęciu tradycyjnym – MAKSYMALIZACJA ZYSKU

-Tradycyjna teoria przeds – patrz ćw

TOŻSAMOŚĆ I GRANICE PRZEDSIĘBIORSTW

- Przeds nie mają naturalnych granic, same tworzą własne granice przez własne działania.

- Rozwój przeds polega na ciągłej zmianie i wytyczaniu nowych granic systemu, …. Do zmieniającego się otoczenia

Przykładowo mogą być zmiany rynku, technologii, stylu działania itp.

Działalność przeds nie może rozlewać się jak kleks atramentu pod wpływem takich czy innych sił otoczenia. Ma to miejsce wtedy, gdy nie zostaną wyznaczone określone koncepcyjne ramy biznesu.

Jak kształtować granice przeds? Czym jest jego tożsamość?

Punktem wyjścia do budowy tożsamości jest określenie systemu wartości. Nie jest to łatwe, jednak wbrew pozorom wyznawany system wartości w firmach jest stosunkowo łatwy do identyfikacji. Wskazują na to poniższe przykłady

MISJA PRZEDSIEBIORSTWA

Misja to synteza – osadzonej w realiach otoczenia – koncepcji biznesu firmy

Każdny biznes składa się z trzech elementów:

1. funkcji jaką przeds chce spełnić na rynku, która może się zmieniać zarówno pod wpływem zmian potrzeb, jak i sposobu ich ujęcia (definicji)

2. technologii spełnienia tej funkcji, którą rozumie się łącznie ze sposobem szeroko rozumianej obsługi klienta

3. segmentu (ów) rynku, który określa obszar działania przedsiębiorstwa

MISJA- główna idea, myśl przewodnia, gwiazda polarna przedsiębiorstwa

WYKŁAD 4

Zasoby przedsiębiorstwa.

Współczesna teoria zasobów:

- Naturalne – dobra dane przez naukę, nie wytwarzane przez człowieka

- Ludzkie – ludzie wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami

- Kapitałowe (materialne) – kapitał rzeczowy i finansowy

- Zasoby niematerialne – wiedza wraz z umiejętnością jej wykorzystywania

Zasoby naturalne – pełnią 2 podstawowe funkcje:

- tworzą środowisko życia człowieka

- stanowią czynniki procesów produkcyjnych

Wyróżnia się wśród nich: substancje, energię, użytki

Dzieli się je na : niewyczerpywalne, wyczerpywane (odnawialne, nieodnawialne)

Zasoby ludzkie:

- zgodnie z def. Ery przemysłowej zasoby pracy tworzy ludzkość w wieku produkcyjnym, zdolna do wykonywania pracy społecznie użytecznej

- współcześnie zasoby ludzkie to ludzie wraz z ich umiejętnościami

- jedynie zasoby ludzkie nieustannie zyskują na znaczeniu

Zasoby kapitałowe:

- to zasoby fizyczne tj: budynki, urządzenia, maszyny, surowce, materiały, wyroby, zasoby finansowe org, będące w jej posiadaniu u możliwe do zdobycia

- sukcesywnie tracą na znaczeniu jako czynniki wytwórcze, głównie ze względu na brak unikalnego charakteru

- może je mieć każda firma, a więc coraz trudniej budować przewagę konkurencyjną opartą na posiadanych aktywach

Zasoby niematerialne

- czyli umiejętności zarządzania oraz technologiczne (know – how)

- wiedza i doświadczenie zarządcy, kierownictwa średniego szczebla, pracowników sfery B+R (badania rozwój), personelu technicznego i robotników

Do niematerialnych zalicza się:

- nazwa przeds -tradycja -zdolności strategiczne

- marka firmy - kontakty -reputacja

- umiejętność rozw problemow - polozenie

- zasoby wiedzy o procesach gosp i spol

- zdoności przedsiębiorcze i innowacyjne

Główne cechy odróżniające zasoby niematmat od materialnych:

- mogą być wykorzystywane równocześnie w kilku miejscach

- nie deprecjonują się w trakcie użytkowania

- trzeba je długo wypracowywać (marka)

- znacznie trudniej je wycenić w porównaniu z zasobami materialnymi

Niematerialne c.d

- AKTYWA – element zasobów stanowiące własność firmy

- UMIEJĘTNOŚCI – przesądzają o kulturze firmy

Najważniejsza cecha niematerialnych:

- stanowią podstawę stworzenia trwałej przewagi konkurencyjnej

- największą wartość mają zasoby najtrudniejsze do skopiowania

Zasoby Strategiczne i Niestrategiczne

- Zasoby strategiczne umożliwiają przedsiębiorstwu utrzymanie trwałej przewagi konkurencyjnej na rynku. Z tego powodu są one szczególnie istotne i cenne.

- Przyjmuje się, że rozwój zasobów strategicznych wynika z ekonomii skali, nisz rynkowych, inwestycji kapitałowych, reklamy, reputacji, ze znajomości rynku.

Zalicza się tu również tzw. Rdzenne umiejętności ponieważ:

- nie mają one substytutów

- umożliwiają dostęp do nowych rynków zbytu

- wyróżniają przedsiębiorstwo w oczach klientów względem jego konkurentów

- ograniczają działania naśladowcze konkurentów (Prahalad, Hamel)

Współcześnie wiedza i związane z nią kontakty i powiązane nieformalnie (zaufajnie, przyjaźń) mają charakter zasobu strategicznego.

Wiedza rozszerza margines swobody działania przedsiębiorcy (menedżera) eliminując tradycyjne ograniczenia zasobowe.

Zasoby strategiczne i niestrategiczne. Współcześnie wiedza oraz związane z nią kontakty i powiązania nieformalne (zaufanie, przyjaźń) mają charakter zasobu strategicznego. Wiedza rozszerza margines swobody działania przedsiębiorcy (menedżera) eliminując tradycyjne ograniczenia zasobowe.

WYKŁAD 5

Istota zarządzania przedsiębiorstwem.

ZARZĄDZANIE

Celowe podejmowanie przez odpowiednie osoby decyzji prowadzących dzięki wykorzystaniu posiadanych zasobów do osiągania założonych celów lub też celowe dysponowanie zasadami, a ściślej ustalanie celów i powodowania, aby były one osiągnięte.

KIEROWANIE

To działanie zwierzchnika zmierzające do spowodowania określonego zachowania się osoby podporządkowanej.

Pojęcie zarządzania jest pojęciem szerszym niż kierowanie, obejmuje wszystkie zasoby jakimi człowiek posługuje się w realizacji celów (kierowanie dotyczy jedynie ludzi).

Funkcje zarządzania:

Planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola

PLANOWANIE

Jest projektowaniem przyszłości jakiej pragniemy oraz skutecznych środków jej realizacji.

Przedmiotem planowania są:

- cele (końcowe i pośrednie) – kwestia najważniejsza

- metody realizacji tych celów

- niezbędne zasoby

- działania (czynności) czas i miejsce ich wykonania

ORGANIZOWANIE

Polega na łączeniu i porządkowaniu, koordynowaniu i harmonizowaniu elementów przedsiębiorstwa, aby współprzyczyniały się one do realizacji ustalonych celów.

MOTYWOWANIE

Sprowadza się do oddziaływania na postawy i zachowania ludzi tak, aby poczynania jednostek były zgodne z celami przeds.

W USA- przewodzenie

KONTROLA

- Kończy sekwencje funkcji: planowanie – organizowanie – motywowanie

- Pozwala na ocenę całości działań i stopnia osiągnięcia celów

KONCEPCJE MOTYWACJI W LITERATURZE

Teoria hierarchii potrzeb Maslowa utrzymuje, że indywidualne podstawowe potrzeby każdego człowieka można uszeregować hierarchicznie. Potrzeby wyższego rzędu ujawniają się wtedy, kiedy zostaną zaspokojone potrzeby niższego rzędu.

Potrzeby wg Maslowa:

Fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności – PODSTAWOWE

Ego( uznania), samorealizacji – WYŻSZEGO RZĘDU

Współcześnie zwraca się uwagę, że ludzie mają nieraz odmienną niż podawał Maslow (zależy to od warunków życia)

Teoria ERG G. ALDERFENA:

- potrzeby egzystencji (existence E)

- potrzeby kontaktów ludzkich (relations R)

- potrzeby wzrostu i rozwoju (growth G)

Teoria ta głosi, że:

- człowiek może równocześnie odczuwać więcej niż jedną potrzebę

- jeżeli jednostka nie będzie mogła zaspokoić potrzeby wyższego szczebla to będzie wracać do potrzeby niższego szczebla i koncentrować się na jej zaspokojeniu, odczuwając jednak frustrację

Teoria potrzeb Dawida McClellanda

- potrzeba osiągnięć – dążenie do wyróżnienia się, sukcesów, zdobycia powodzenia

- potrzeba władzy – aby inni postępowali zgodnie z zamierzeniami danej osoby

- potrzeba przynależności – posiadanie przyjacielskich stosunków międzyludzkich

Teoria oczekiwań Victora H. Vrooma:

- motywacje określa intensywność pragnienia oraz oczekiwane możliwości jego zaspokajania

- kudzie zachowują się w pracy wg oczekiwań, że dane zachowanie pozwoli osiągnąć oczekiwany wynik

- ważna jest przy tym atrakcyjność korzyści dla pracownika za realizację zadań i efektywność powierzonego wysiłku

- uważa się, że ta teoria najwszechstronniej wyjaśnia problem motywacji

Dwuczynnikowa teoria motywacji Herzberga wg tej teorii zadowolenie i niezadowolenie z pracy zależy od dwóch odrębnych zestawów czynników.

1.Czynniki wywołujące zadowolenie pracowników:

- uzyskane osiągnięcia

- uznanie za pracę

- charakter samej pracy

- poczucie odpowiedzialności za powierzone zadanie

- awans i własny rozwój – mają znaczenie motywujące

2. Czynniki związane ze środowiskiem pracy:

- praktyka firmy

- nadzór

- stosunki z przełożonymi

- warunki pracy i wynagrodzenie – czynniki higieniczne, mogą wywoływać niezadowolenie, ale nie motywują do pracy

Wyprowadzono z tego wniosek, że pobudzająco na pracownika może wpływać aktywizacja czynników motywujących.

Teoria „x i y” D. McGregora

Dzieli menedżerów na dwie grupy:

1. reprezentujących orientację „x”, którzy postrzegają swoich pracowników jako:

- ludzi, którzy nie lubią pracy i będą jej unikać jeśli nadaży się taka okazja

- ludzi, którzy muszą być przymuszani, kontrolowani i kierowani oraz stawiani w sytuacji zagrożenia, aby wykorzystywali cele przeds

- ludzi, którzy faktycznie chcą być kierowani i kontrolowani, ponieważ jest to skuteczny sposób na unikanie odpowiedzialności

Ta wiza podwładnego przekonuje menedżerów do ścisłego nadzoru i kontroli, podejmowania samodzielnych arbitralnych decyzji. Autentyczny styl zarządzania – kary wymuszające posłuszeństwo, brak pozytywnych motywacji (nagrody , wyróżnienia)

2. Menedżerowie o orientacji „y”

Postrzegają swoich pracowników jako:

- ludzi, którzy traktują pracę jako wartości, naturalną część życia i rozumieją, że wysiłek fizyczny i umysłowy jest tak naturalny jak zabawa i wypoczynek

- ludzi, którzy potrafią sobą samodzielnie kierować i kontrolować rezultaty działań, do których się zobowiązali

- ludzi, którzy są zdolni wydobyć swoje umiejętności twórcze w odpowiednich warunkach

Wynikiem takiego postrzegania jest:

- poszerzenie obszaru jako samodzielności i inicjatywy

- zwiększenie obowiązków i odpowiedzialności

- delegowanie uprawnień kierowniczych

- demokratyczny styl zarządzania

WYKŁAD 6

System Motywacyjny.

Stanowi zbiór celowo dobranych motywatorów, tworzących spójną całość, służących realizacji celów przedsiębiorstwa oraz uwzględniającym potrzeby i oczekiwania pracowników.

W realizacji tych 2 elementów warunkuje skuteczność w realizacji procesu motywowania.

Motywatory:

Płacowe (wynagrodzenie)

Pozapłacowe (materialne)

Pozapłacowe ( niematerialne)

Płaca jako czynnik motywujący.

Motywacyjna rola płac zależy od tego:

- Jaką płacę pracownik otrzyma (chodzi tutaj o jej wysokość)

- Co będzie podstawą jej ustalania (za co pracownik otrzyma płacę)

- Jaki będzie udział stałej i zmiennej części wynagrodzenia (płacy zasadniczej i premii)

Pozapłacowe elementy motywowania

• W postaci materialnej

- nagrody pozapieniężne np.: wachlarz ubezpieczeń zdrowotnych i emerytalnych, różne formy opieki medycznej, usługi socjalno – rekreacyjne itp. (pracownik w miejsce premii wybiera sobie czas wolny, w trakcie którego odbywa szkolenie, czy też usługi rekreacyjne finansowane przez firmę bądź też miesięczny bilet parkingowy)

- ubezpieczenia, bony towarowe, samochód służbowy, telefon komórkowy, pożyczki niskooprocentowane i bezzwrotne, opieka medyczna, zakupy przez pracowników firmy po preferencyjnych cenach, nagrody rzeczowe, przyjęcia okazjonalne, fundowanie wczasów, wycieczek dla wyróżniających się pracowników, wynajem sal, basenów, organizacja imprez sportowych, festynów rodzinnych

Szczególna rola w grupie motywatorów materialnych przypada szkoleniu i rozwojowi pracowników.

Szkolenie pracowników ma istotne znaczenie motywacyjne z uwagi na:

- możliwość rozwoju zawodowego

- stwarzanie pracownikom warunków do samorealizacji

- zwiększenie „elastyczności kwalifikacyjnej” co zwiększa szanse pracownika na rynku pracy

- kształtowanie ścieżki kariery pracowników

• W postaci pozamaterialnej

- zewnętrzne w stosunku do wykonywanej pracy ( pochwały, nagany, opinie)

- bezpośrednio odnoszące się do wykonywanej pracy (warunki pracy, poprawne stosunki międzyludzkie – zwłaszcza dobre relacje przełożony – podwładny, właściwy przydział zajęć, zwiększenie samodzielności, konsultowanie decyzji itp.

KONTROLOWANIE

- polega na sprawdzaniu, czy rzeczywisty przebieg procesów w przedsiębiorstwie jest zgodny z zamierzonym (planowanym)

- informacje z kontroli są jednym z punktów wyjścia do opracowania nowych planów

Formy kontroli:

- Kontrola PREWENCYJNA – polega na przewidywaniu i wyprzedzaniu trudności, które mogłyby się pojawić, co daje możliwość ich wcześniejszego rozwiązania i zapobiegania im

- Kontrola PRZEZ SPRZĘŻENIE – jest najczęściej stosowaną formą kontroli. Polega na sprzężeniu zwrotnym pomiędzy planowanymi wynikami, które stanowią podstawę do oceny i ewentualnie podjęcia własnych działań korekcyjnych

- CONTROLLING – polega na opracowaniu systemu kontroli jako subsystemu managementu koordynującego procesy planowania, kontroli i zasilania w informacje, a tym samym ułatwiającego sterowaniem całym systemem z punktu widzenia wyznaczonych celów

W nowoczesnych koncepcjach zarządzania uwaga menedżerów zdecydowanie przesuwa się z końcowej kontroli następczej na kontrolę zapobiegawczą (prewencyjną), której podstawowym zadaniem jest niedopuszczenie do powstawania niekorzystnych zdarzeń i popełniania błędów.

Można też dodać, że właściwe motywowanie pracowników ogranicza konieczność kontroli ich pracy, jej funkcję w poważnym stopniu przejmuje bowiem samokontrola wykonawców.

KULTURA ORG

To coś co ma organizacja, pewny podsystem organizacji, jej częścią składową, org ma strukturę, zasoby, dostawców, odbiorców, ma kulturę. Kultura przejawia się poprzez zachowania.

Organizacja jest kulturą, każda org jest unikalną konfiguracją zjawisk i procesów, istnieje dynamicznie, „dzieje się: w pewien określony sposób, jest procesem tworzącym swoją historię, scenariusz i swoją przyszłość.

Kultura org to pojęcie pozwalające sprawniej i trafniej opisywać i analizować werbalnie ….

-kultura w org istnieje

- kultura stanowi źródło pożądanych zachowań org, tożsamości firmy i jej zewnętrznego wizerunku

- kultura jest unikalna, niepowtarzalna