Rozród jako podstawowe zagadnienie ekonomiczne chowu trzody chlewnej

Rodzaje dojrzałości:

- płciowa – zdolność do rozmnażania się (loszka nie jest jednak przygotowana do tego aby rodzić)

- wiek loszki 4-5 miesięcy

- rozpłodowa – zdolność do wydania potomstwa bez uszczerbku na zdrowiu loszki; wymagania:

- wiek loszki – 7-8miesięcy

- waga – ok. 130kg

- podściółka tłuszczowa (grubość słoniny grzbietowej wynosząca 14-18mm)

- somatyczna – zakończenie procesu wzrostu i rozwoju; ze względu na czas dojrzewania wyróżniamy: - świnie wczesno dojrzewające (ok. 2 lat)

- świnie późno dojrzewające (3-3,5 roku)

Najczęściej hodowane w Polsce świnie to świnie białe: Polska Biała Zwisłoucha (PBZ, 47%) oraz Wielka Polska Biała (WPB, 33%). Razem daje to 80% pogłowia świń.

Mięsność hodowlana świń hodowanych w Polce wynosi 59%. Mięsność rzeźna świń waha się w granicach 53-55%. Świnie mięsne charakteryzują się szybkim wzrostem i późnym dojrzewaniem.

CYKL PŁCIOWY – okres między zakończeniem rui a wystąpieniem następnej.

Cykl płciowy lochy trwa 21 dni.

Ruja trwa ok. 2-3 dób i składa się z 3 faz:

1) okres przedrujowy – świnia zaczyna uwidaczniać objawy rui: niepokój, mały apetyt, wydawanie dźwięków, zaczerwienienie okolic sromu, wyciek śluzu, skakanie na inne lochy

2) okres rui właściwej – locha wykazuje odruch tolerancji (nie ucieka podczas uciskania grzbietu), nie skacze na inne lochy, rozstawia nogi. Najlepszym momentem krycia jest okres 12-36h trwania rui. Locha podczas owulacji uwalnia dużo komórek jajowych. Są one wydzielane stopniowo, dlatego najskuteczniejsze jest krycie podwójne (odstęp pomiędzy unasienianiem maksymalnie 12h)

3) okres porujowy – obumarcie komórek jajowych, zanik objawów rui, zanik odruchu tolerancji

CYKL ROZPŁODOWY – okres między wydawaniem miotów. Zależy on od długości okresu jałowienia, karmienia oraz długości ciąży

Cykl rozpłodowy

Ciąża	114 dni	114	114
Karmienie	56	42	28
Zasuszanie (jałowienie)	do 12	12	12
Długość cyklu (dni)	182	168	154
Częstotliwość oproszeń (ilość miotów w roku)	2,00	2,17	2,37

Ciąża u loch trwa 3 miesiące, 3 tygodnie i 3 dni (ok. 114 dni). Na 2 tygodnie przed porodem locha jest transportowana na porodówkę. W ciągu tych 14 dni klimatyzuje się, robi gniazdo i wytwarza przeciwciała przeznaczone dla prosiąt.

Po porodzie następuje okres laktacji (karmienie), które może trwać 28-56dni. Podczas tego okresu na porodówce muszą być spełnione następujące wymagania:

- temperatura chlewni ok. 20˚C

- temperatura dla prosiąt ok. 32˚C, otrzymywana pod specjalnymi lampami podczerwonymi

- czysta ściółka

- redukcja dużej wilgotności powietrza

Po okresie karmienia locha przechodzi okres zasuszania (jałowienia), który zazwyczaj trwa do 12 dni. W tym okresie locha odpoczywa. Odsadzone prosięta przebywają w kojcu jeszcze do 14 dni.

Następna ruja po zasuszeniu u loch wieloródek występuje po ok. 4-5 dniach. Jest to najlepszy czas na krycie lochy, ponieważ zwłoka będzie kosztować właściciela hodowli kolejne 30 dni utrzymywania takiej lochy za darmo.

PŁODNOŚĆ – liczba prosiąt żywych urodzonych w miocie

PLENNOŚĆ – liczba prosiąt odsadzonych (maksymalne straty ok. 10 %)

obliczanie plenności = (liczba prosiąt – straty) · liczba miotów w roku

Potencjalne możliwości loch:

• owulacja – z jednego jajnika w jednej rui uwalnianych jest 18 komórek jajowych

• straty w przeżywalności komórek –20%

• straty zarodków –20%

• straty płodów –20%

RAZEM: z 36 uwolnionych komórek rodzi się 18,4 prosiąt (żywych i martwych). Odchowane jest 16,4 prosięcia.

• długość okresu rozpłodowego

  • ciąża – 117 dni

  • laktacja – 28dni

  • jałowienie – 7 dni

RAZEM: 2,5 miotu w roku; ok. 41,3 prosiąt na rok

Cechy charakterystyczne użytkowości rozrodu świń są niskoodziedziczalne:

h² = 0,1 - 0,2;

w mniej więcej 10-20% cechy zależą od rasy a także od rodzaju krzyżowania, reszta to warunki środowiskowe

Składniki produkcyjności loch:

roczna produktywność loch

prosięta odsadzone na lochę i rok (plenność)

długość okresu liczebność miotu

międzyrujowego przy odsadzaniu

długość wpływ czasu od odsadzenia liczebność żywo upadki prosiąt

trwania do efektywnego krycia urodzonych prosiąt od odsadzania

laktacji

bezpłodność wskaźnik poczęć wskaźnik owulacji wsk. zapłodnienia

przerwa między wsk. oproszeń straty zarodków straty płodów

odsadzeniem a rują

Wybrane aspekty żywienia świń

Potrzeby pokarmowe świń oraz wartość pokarmowa pasz podlegają ciągłym zmianom wynikającym z postępu hodowlanego (hodowla nowych ras zwierząt i odmian roślin), zmieniających się wymagań konsumenta (wzrost zapotrzebowania na chude mięso) oraz konieczności ochrony środowiska (ograniczenie wydalania fosforu, selenu, miedzi oraz produktów przemiany azotowej: amoniaku i siarkowodoru)

Świnie są zwierzętami monogastrycznymi (posiadają jednokomorowy żołądek). Ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu zalicza się je do zwierząt wszystkożernych.

Pasze dla świń powinny być bogate w białko strawne, aminokwasy egzogenne (lizyna, metionina, cysteina) oraz w składniki mineralne (wapń, fosfor, sód, witaminy).

Zmiany intensywności żywienia loch w poszczególnych okresach (zapotrzebowanie wyrażone w MJ energii metabolicznej (EM) i kg mieszanki pełnopaszowej na sztukę dziennie)

Lochy ciężarne powinny dostawać więcej paszy niż lochy nieciężarne. W okresie okołoporodowym należy zmniejszyć ilość zadawanej paszy, aby wyeliminować zaparcia i możliwe przez to zapalenia macicy, wymienia prowadzące do bezmleczności. Locha karmiąca powinna dostawać prawie 2 razy więcej paszy niż w okresie ciąży. Możliwe ubytki po porodzie to maksymalnie 10-15% masy ciała. W okresie okołoodsadzeniowym (ok. 3 dni przed odsadzeniem) drastycznie zmniejsza się ilość zadawanej paszy. W dniu odsadzenia stosuje się głodówkę, aby zahamować laktację.

Rodzaje pasz

• pasze pełnodawkowe (granulowane, sypkie suche, wilgotne),

• energetyczne

  • zboża: jęczmień, pszenżyto, żyto, owies, kukurydza;

  • produkty uboczne (np. tłuszcze paszowe)

  • buraki cukrowe, marchew i inne okopowe

• białkowe i wysokobiałkowe

  • śruty poekstrakcyjne (sojowa, arachidowa, rzepakowa, lniana),

  • nasiona roślin strączkowych (łubin, bobik, groch, peluszka),

  • mączki rybne,

  • inne produkty uboczne, np. mleko odtłuszczone, maślanka

Przygotowanie pasz dla świń

Pasze dla świń muszą być wolne od różnych składników antyodżywczych, które naturalnie występują w danym rodzaju paszy. Największą ilość tych związków mają rośliny strączkowe:

• taniny – nadają gorzki smak (łupina sorgo)

• czynnik antytrypsynowy – blokuje trawienie białka (nasiona soi)

• lektyny (bobik)

• α-galaktozydazy – wywołują trudności w funkcjonowaniu p. pokarmowego; wzdęcia (groch)

• alkaloidy (łubin)

• mykotoksyny

• laktoza – w dużych ilościach powoduje rozwolnienie (serwatka)